درسته مومنان در بهشت به زبان عربی صحبت می کنند؟

آیات فراوانی از قرآن کریم به سخن گفتن انسان‌ها در روز قیامت و محاوراتی که بین اهل بهشت و جهنّم صورت می‌گیرد، اشاره شده است:دَعْوَاهُم فِیهَا سُبْحَانَکَ اللّهُمَّ وَ تَحِیَّتهُم فِیهَا سَلامٌ وَ آخَرُ دَعْوَاهُمْ اَنَّ الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.یونس/10؛ در آنجا(بهشت) دعایشان این است: بار خدایا تومنزهی وبه هنگام درود ،، سلام می گویند و پایان دعایشان این است : سپاس خدای را ، آن پروردگار جهانیان.وَ نَادَی اَصْحَابُ النَّارِ اَصْحَابَ الْجَنَّةِ اَنْ اَفِیضُوا عَلَیْنَا مِنَ الْمَاءِ اَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ قَالُوا اِنَّ اللهَ حَرَّمَهُمَا عَلَی الْکَافِرِینَ.اعراف/50؛ واهل آتش بهشتیان را ندا کنند که ازآب یا از آنچه خدا شما را روزى کرده برما فرو ریزید. گویند: همانا خداوند این دورا برکافران حرام نموده است.از نظر عقلی در این رابطه سه احتمال وجود دارد: – همه انسان‌ها به زبان مشترکی سخن می‌گویند که زبانی است غیر از این زبان‌های رایج دنیا ( زبانی اختصاصی و جدید) – همه ایشان به زبان مشترکی که یکی از همین زبان‌های رایج دنیاست (لاتین، فارسی، عربی، ترکی و…) سخن می‌گویند – اینکه هر کسی با زبان و لهجه خود با دیگران گفتگو خواهد کرد (و دیگران قدرت فهم زبان‌های مختلف را پیدا می‌کنند).1امّا اطلاع از نحوه تکلّم بهشتیان و دوزخیان برای ما که فقط در محدوده جهان خاکی حضور داشته‌ایم ممکن نیست و در این باره باید به سراغ سخن افلاکیان برویم که از غیب و شهود خبر می‌دهند. بر طبق روایات وارده از اهل بیت علیهم السلام زبان اهل بهشت عربی است، زبانی که آشکارترین وبرترین زبان است و خداوند با آن با بندگان برگزیده خود تکلّم کرده است.2 در ادامه به ذکر بخشی از این روایات می‌پردازیم:علی بن ابراهیم قمی در تفسیر آیه« فجَعَلْنَاهُنَّ أَبْکاَرًا عُرُبًا أَتْرَابًا.واقعه/37. و همه را دوشیزه قرار دادیم، زنانى که تنها به همسرشان عشق مى ‌ورزند و خوش زبان و فصیح و هم سن و سالند!» می‌نویسد: یعنى جز به زبان عربى سخن نمى ‌گویند.3سیوطی نیز در کتاب الدر المنثور همین معنی را از پیامبر روایت کرده است.4شیخ مفید در الاختصاص در روایتی از اهل بیت چنین نقل می‌کند:« وَ کَانَ لِسَانُ آدَمَ علیه السلام الْعَرَبِیَّةَ وَ هُوَ لِسَانُ أَهْلِ الْجَنَّة.5و زبان حضرت آدم علیه السلام عربی بود و عربی زبان بهشتیان است.»
شیخ صدوق در علل الشرایع نقل می‌کند:«سَاَلهُ عَن کَلَامِ اَهْلِ الجَنَّةِ: فَقَالَ: کَلَامُ اهْلِ الْجَنَّةِ بِالْعَرَبِیَّةِ وَ سَاَلُهُ عَنْ کَلامِ اَهْلِ النَّارِ؟ فَقَالَ: بِالْمَجُوسِیَّةِ6؛ شخصی از حضرت علی علیه السلام سوال کرد: زبان اهل بهشت چیست؟ فرمود: بهشتیان عربی حرف می‌زنند.؛ دوباره پرسید: زبان اهل آتش چیست؟ حضرت فرمودند: با زبان مجوسی سخن می‌گویند».
در برخی روایات اهل سنّت زبان فارسی درّی به عنوان زبان بهشتیان معرفی شده است.7
سیوطی در الدر المنثور از سفیان ثوری نقل می‌کند: «لِسَانُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ سِریَانِیَّةِ وَ مَنْ دَخَلَ الْجَنَّةِ تَکَلَّمَ بِالْعَرَبِیَّةِ.8 زبان روز قیامت، سریانی است و هر کس داخل بهشت شود با زبان عربی سخن خواهد گفت».
____________________________________
1- الاِ حکام نوشته ابن حزم (384-456)، 1/33
2- امام صادق علیه السلام فرمودند:« تعلموا العربیة فانها کلام الله الذی یُکلَمُ به خلقه، بحار 13/127و فصول عاملی1/678؛ همچنین مجلسی در بحار ج 61ص30خبر طویلی را از علی علیه السلام از پیغمبر صلی الله علیه و اله از جبرئیل نقل کرده که برای هر چیزی سیدی است وسید زبانها، عربی است .«سید الکلام؛ العربیة »
3- تفسیر قمى، ج 2، ص 348.
4- الدر المنثور، ج 6، ص 159.
5- الإختصاص، النص، ص264؛ بحارج 11، 56، باب 1
6- علل 2/597- عیون 1/223و بحار 8/268و 10/81
7- حقّی در تفسیر روح البیان، ج 6، ص: 307می‌نویسد: یقول الفقیر الفارسیة شعبة من لسان العجم المقابل للسان العرب ولها فضل على سائر لغات العجم و کذا ورد فى الحدیث الصحیح (لسان اهل الجنة العربیة والفارسیة الدریة) بتشدید الراء کمافى الکرمانی و غیره ذکره صاحب الکافی و القهستانی و ابن الکمال وغیرهم وصححوه واما قوله علیه السلام (أحب العرب لثلاث لأنى عربى والقرآن عربى ولسان اهل الجنة فى الجنة عربى) فالتخصیص فیه لا ینافى ماعداه و کذا لا ینافى کون لسان العجم مطلقا لسان اهل النار کون الفارسیة منه لسان اهل الجنة.
[8]. الدر المنثور 5/ 4- 5.