با سلام و تحیت و قدردانی از مکاتبه ی شما با این مرکز
در چند گام به بیان پاسخ شما می پردازیم:
گام اول : برای پاسخ به پرسش شما لازم است ابتدا نگاهی به مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم. می توان اصل یکصد و پنجاه و دوم قانون اساسی کشورمان را مبنای عملکرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه ی تعامل با کشورهای دیگر جهان دانست. به همین جهت ابتدا این اصل قانون اساسی را با هم مرور نماییم. قانون اساسی در اصل ۱۵۲ چنین می نویسد:
«سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری ، حفظ استقلال همه جانبه و تمامین ارضی کشور، دفاع از حقوق همه ی مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت های سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است.»
همانگونه که مشاهده می نمایید قانون اساسی بر اساس اصل فوق به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده است که با تمامی دولت های غیر محارب جهان بر اساس چارچوب مشخص شده در اصل فوق روابط صلح آمیز متقابل برقرار نماید. بنابر این؛ لزوم عدم ارتباط با دول محارب در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز مورد لحاظ واقع شده است.
گام دوم : در این گام به بررسی معنا و مراد از کافر حربی می پردازیم:
حرب به معناى جنگ و حربى به معناى کسى است که در حال جنگ مى باشد. و کافر حربى، کسى است که با مسلمانان در حال جنگ است و یا اعلان جنگ نموده است.
توضیح : در یک رویکرد می توان کفار را به دو دسته ی ذیل تقسیم نمود :
1.کفار غیر حربى: کفار غیر حربی ، کفاری هستند که در حال جنگ و محاربه با مسلمین نیستند و آنها را می توان به سه دسته ی ذیل تقسیم بندی نمود:
الف . کفار اهل ذمه : آن دسته از کفار که با پرداخت جزیه به حکومت اسلامى، حاکمیت اسلامى را پذیرفته، در پناه حکومت اسلامى زندگى مى کنند و در نتیجه هم آنان پاى بند به مقررات جامعه اسلامى و رعایت نظم عمومى و پاسداشت شعائر اسلامى هستند و هم حکومت اسلامى امنیت آن ها را به عهده گرفته است، این دسته از کفار، حرمت مال و جان و ناموسشان از سوى حکومت اسلامى تضمین و تأمین مى گردد.
ب. کفار معاهد: آن دسته از کفارى که اهل کتاب نیستند، ولى با حکومت اسلامى پیمان مى بندند و بر اساس این پیمان در حوزه های مختلف با مسلمین ارتباط متقابل صلح آمیز دارند.
ج. کفار مستامن: کفاری که از حکومت اسلامى پناه خواسته اند و حکومت اسلامى امنیت آن ها را تضمین کرده است.
2.کفار حربى: کفارى که نه اهل ذمه هستند و نه معاهد و نه مستأمن، یعنى همانان که به خداى متعال و نبوت حضرت محمد مصطفى خاتم الانبیاء اعتقادى نداشته و آن را انکار می کنند و یا اینکه منکر ضروریات دین می باشند و به هیچ نحو در پناه حکومت اسلامى نبوده و همواره در صدد ضربه زدن و جنگ با اسلام و امت اسلامى هستند. در چنین صورتی ، این کفار ستیزگر و در حال جنگ با نظام اسلامى، کفار حربی محسوب شده، و علاوه بر اینکه ارتباط با چنین کسانی جایز نمی باشد بلکه حتی مال و جان آن ها حرمتى ندارد.
گام سوم : حال بعد از روشن شدن مقصود از کافر حربی به این مساله می پردازیم که آیا دول اروپایی را می توان مصداق کفار حربی دانست؟
به نظر می رسد با توجه به تعریفی که از کفار حربی اراده گردید، نمی توان اکثریت این دولت ها را مصداق کفار حربی دانست. زیرا هر چند برخی از نیروهای این کشور ها در ممالک اسلامی حضور دارند اما اینگونه نیست که بتوان انها را در حال جنگ با مسلمین دانست. به عبارت دیگر حضور چنین کشورهایی در ممالک اسلامی به عنوان جنگ با مسلمین نیست بلکه به بهانه مبارزه با تروریسم و مانند آنها و در برخی موارد حتی با درخواست خود کشور های اسلامی نیروهایشان را در این کشور ها مستقر نموده اند.
بله یقینا دولت جعلی و نامشروع اسرائیل جزو کفار حربی بوده و همچنین می توان دولت های آمریکا و انگلیس را نیز جزو کفار حربی دانست اما همانگونه که خود نیز مستحضرید جمهوری اسلامی ایران اساسا اسرائیل را به رسمیت نشناخته و با آمریکا نیز از ابتدای انقلاب اسلامی در حالت قطع هرگونه رابطه ای است و با دولت انگلیس نیز تنها روابط بسیار سطح پایین دیپلماتیک دارد که آن هم هر از گاهی به دلایل مختلف قطع می گردد .
در همین راستا به دیدگاه فقهی آیت الله العظمی مکارم شیرازی ( حفظه الله ) – از مراجع عظام تقلید – پیرامون این مساله توجه فرمایید:
بسیارى از دول امروز که با ما روابط سیاسى دارند و با ما در حال جنگ نیستند مصداق کافر «معاهد»محسوب مى شوند و مادام که به نحوى از انحا با مسلمین وارد محاربه نشوند همه چیز آنها وجان و مالشان محترم است، زیرا طبق تعهّداتى که از طریق روابط سیاسىو قوانین پذیرفته شده بین المللى با آنان داریم داخل در معاهد هستند. ( استفتائات جدید، آیت الله العظمی مکارم، ج 1 ، سوال شماره 1161)
همانگونه که ملاحظه می فرمایید ایشان دولت های غربی را که بر اساس تعهدات مرسوم سیاسی و قوانین جاری بین المللی با کشور ما در ارتباط هستند را جزو کفار معاهد می دانند و مادامی که این دولت ها با مسلمانان محاربه ننمایند ، عقد قرار داد و معاهده – در زمینه های مختلف – با آنان جایز بوده و احترام به معاهداتی که با آنان داریم نیز لازم می باشد.
با این توضیحات دلایل جواز وجود ارتباط با دول غربی غیر محارب روشن گردیده و بنابر این وجود معاهدات اقتصادی و غیره بین نظام اسلامی و این دولت ها اشکالی ندارد تا نیاز به دخالت ولی فقیه و جلوگیری از این ارتباط باشد. البته مقام معظم رهبری ( دام ظله العالی ) همواره بر اساس مسوولیت بزرگ خویش پیرامون جلوگیری از انحراف نظام اسلامی از ارزش ها و آرمان ، مراقب تمامی جهت گیری ها در نظام اسلامی می باشند. به بیانات ایشان در این زمینه توجه فرمایید :
« … ولایت فقیه، جایگاه مهندسى نظام و حفظ خط و جهت نظام و جلوگیرى از انحراف به چپ و راست است. این اساسى ترین و محورى ترین مفهوم و معناى «ولایت فقیه» است…. در این مجموعه پیچیده و درهم تنیده تلاشهاى گوناگون، نباید حرکت نظام انحراف از ارزش ها و هدف ها باشد نباید به چپ و راست انحراف پیدا شود پاسدارى و دیده بانى حرکت کلى نظام به سمت هدف هاى آرمانى و عالى اش، مهمترین و اساسى ترین نقش ولایت فقیه است». (سخنرانى در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام (ره). 1383/ 3/ 14)
گام پایانی : در پایان لازم است ضمن تاکید مجدد بر این مطلب که حضور نیروهایی از برخی کشور های غربی در ممالک اسلامی را نمی توان به معنای محاربه ی آنان با اسلام و مسلمانان دانست، مطلب مهمی را متذکر گردیم.
هرچند حضور و نقش آفرینی دولت های غربی در برخی ممالک اسلامی ، مصداق محاربه نمی باشد اما بدون تردید این دولت ها به دنبال بسط نفوذ و سلطه ی خویش در کشور های اسلامی هستند و به همین دلیل و از باب نفی سبیل و حرمت تسلط کفار بر مسلمین ، جلوگیری از این نفوذ بر دولتمردان و ساکنان مسلمان آن دسته از ممالک اسلامی واجب موکد است .
اساسا یکی از ریشه ها و دلایل فقهی و شرعی و انگیزه های دینی انقلاب اسلامی ایران، همین قطع ید و تسلط کفار از مملکت اسلامی ایران بود. در اتفاق بزرگی که در انقلاب اسلامی ایران رخ داد نفوذ و سلطه و تسلط دول کفری مانند آمریکا و اسرائیل و انگلیس و … از این بلاد اسلامی کوتاه گردید. بنابراین بر مسلمانان کشور هایی که دول کفر – ولو غیر محارب – به دنبال بسط سلطه ی خویش بر آن کشور ها هستند از نظر شرعی واجب است به قیام علیه این سلطه برخاسته و از چنین سلطه ای ممانعت به عمل بیاورند.
مجددا از مکاتبه ی شما با این مرکز قدردانی می نماییم.
منتظر سوالات بعدی شما هستیم.