یک دانشجوى موفق، نمونه و ایده آل باید از ویژگیهاى زیر برخوردار باشد:

1. نخستین ویژگى یک دانشجوى نمونه و موفق، خوب درس خواندن و تلاش جهت ارتقاى علمى است. باید تمام همت خود را صرف تحصیل علم نموده و در پى دانش اندوزى باشد. دانشجوى واقعى لحظه لحظه زندگى اش، یک اندوخته علمى را در پى دارد و همیشه به دنبال کسب معرفت است. اگر شخصى در این مسیر گام بر دارد و چنین زندگى اى داشته باشد، یک دانشجو است. ولى به هر میزان که در پى اندوختن معرفت و تحصیل دانش باشد و وقت و همّت خود را در این راه صرف کند، به همان میزان از ویژگى دانشجو بودن برخوردار است. از این رو دانشجو باید بکوشد در برنامه ریزى و تنظیم کارهاى روزانه، بیشتر وقت و تلاش خود را صرف تحصیل علم و دانش کند.

مقام معظم رهبرى در این باره مى فرماید: «یکى از فرایض حتمى براى این نسل، عبارت از تقویت بنیه علمى کشور است. اگر علم نداشته باشیم، اقتصادمان، صنعتمان، حتى مدیریت و مسائل اجتماعى مان عقب خواهد ماند. براى مقابله با آنها (دشمنان) علم لازم است. اگر بخواهید از لحاظ علمى پیش بروید باید جرأت نوآورى داشته باشید، استاد و دانشجو باید از قید و زنجیر، جزم گیرى تعریف هاى علمى القا شده و دائمى دانستن آنها خلاص شوند… آن وقتى که علم با هدایت، ایمان و عواطف صحیح و معرفت روشن بینانه و آگاهانه همراه شود، معجزه هاى بزرگى مى کند و کشور ما مى تواند در انتظار این معجزه ها بماند».(1)

2. دومین ویژگى دانشجوى مطلوب، کسب آمادگى براى ارائه خدمات، مطابق با نیاز اجتماعى و علاقه فردى است یعنى، هدف او از درس و تحصیل خدمت گزارى باشد، نه صرف اندوختن علم. بى تردید امروز هیچ خدمتى بهتر از به کارگیرى دانش در مسیر برآوردن نیاز جامعه و پیشرفت اهداف اسلام نیست. اگر دانشجوى مسلمان با تحصیل دقیق و صحیح و کارآمد، بتواند تئورى نو و طرح جدیدى به بازار اندیشه و صحنه خدمات ارائه کند، بزرگ ترین خدمت را به دین و انسان ها کرده است. افسوس که امروز عده اى از تحصیل واقعى غفلت کرده و در پى مدرک و رسیدن به شغل و… در تلاش هستند و عده اى دیگر از زاویه ارائه خدمت و به کارگیرى دانش خویش و کاربردى کردن به آن نمى نگرند در حالى که فرهنگ سازى، مستحکم ساختن بنیان هاى فنى و مهارتى جز از تحصیل کردگان توقّع نیست.

3. ویژگى سوم دانشجوى حقیقى، ارتقاى سطح معنویت فردى و به دنبال آن ارتقاى کیفى امور معنوى دانشگاه و جامعه است. وى باید در برنامه زندگى معنوى خود نیز باعث پیشرفت گردد و همچون یک الگو عمل کند. لذا برخوردار بودن از صفات عالى اسلامى و انسانى مانند ادب، تقوا، عبادت و بنده خدا بودن، صداقت، پاکى، صفاى دل، خیرخواهى، دوراندیشى، حسن تدبیر و در یک کلام نیکى سیرت و… و دعوت دیگران به این سمت (با عمل و حرف) باید از برنامه هاى دانشجو باشد.

مقام معظم رهبرى مى فرماید: «[دانشجو باید] از نظر اخلاقى و معنوى و احساسات لطیف انسانى بى نظیر باشد… دانشجو یک روشن فکر تمام عیار مسلمان است، متدین است».(2)

4. هوشیارى و تیزبینى و داشتن قدرت تحلیل سیاسى و قبل از آن آگاهى صحیح و دقیق از پدیده هاى اجتماعى و اتخاذ موضع آگاهانه و صحیح و بجا و مناسب و برخاسته از مبانى اسلامى، از دیگر ویژگى هاى دانشجوى مسلمان و از ضروریات زندگى دانشجویى است. جامعه از یک دانشجو انتظار دارد افزون بر تدبیر و تفکر در مورد پدیده ها و امور سیاسى به صورت آگاهانه بر روى آنها تأثیر بگذارد و مردم را در این مواقع هدایت و راهنمایى کند وى باید بر پایه مبانى دینى و اعتقادى خویش و بر اساس اطلاعات دقیق و صحیح (نه گفته هاى خیابانى و شایعات اتوبوسى) به تحلیل صحیح و مناسب از این پدیده ها بپردازد و در برابر آن براى خود اتخاذ موضع نماید به تعبیر کوتاه از دانشجو انتظار نیست که در بند افکار دیگران و تصمیمات حزبى و گروهى باشد. او شخصى آگاه و تحصیل کرده است و باید براى خود قدرت تحلیل و تبیین داشته باشد.

در یک جمع بندى، خصوصیات دانشجوى واقعى و مطلوب را مى توان از دیدگاه مقام معظم رهبرى چنین بیان کرد :

«به نظر من، جوانان انقلابى دانشگاه چون بحث دانشجو را داریم سعى کنند خوب درس بخوانند خوب فکر و معرفتشان را بالا ببرند. سعى کنند در محیط خودشان اثر بگذارند فعال باشند نه منفعل. روى محیط خودشان اثر فکرى و روانى بگذارند این شدنى است. یک جوان گاهى اوقات مى تواند مجموعه پیرامون خودش را کلاس، استاد و دانشگاه را زیر تأثیر شخصیت معنوى خودش قرار بدهد. البته این کار با سیاسى کارى به دست نمى آید با معنویت به دست مى آید با صفا به دست مى آید با استحکام رابطه با خدا به دست مى آید.

عزیزان من رابطه با خدا را جدّى بگیرید، شماها جوانید، به آن اهمیت بدهید، با خدا حرف بزنید، از خدا بخواهید، مناجات، نماز، نماز با حال و با توجه براى شما خیلى لازم است مبادا اینها را به حاشیه برانید».(3)

علاوه بر ویژگى هاى بالا یک دانشجوی خوب باید داراى ویژگى هاى زیر نیز باشد:

1- داراى تلاش، تحرک و نشاط علمى و در راه تحصیل اهتمام جدى داشته باشد.

2- آگاه به زمان و داراى درک و بینش عمیق سیاسى و اجتماعى باشد.

3- درد شناس و داراى شعور و احساس جمعى و در بند خدمت به جامعه باشد.

4- با ایمان، داراى تقوا، تهذیب نفس و رفتار شایسته باشد.

5- با صلابت و استوار در برابر تهاجمات فکرى، فرهنگى و… بیگانگان باشد.

6- صریح و مقاوم در برابر انحرافات و کجروى ها باشد.

7- نه تنها خود در راه تحصیل علم و تربیت اخلاقى مى کوشد که دوستان و دیگران را نیز در مسیر تعالى علمى و عملى تشویق و تقویت مى کند.

8- از تنبلى و بطالت و اتلاف وقت به شدت پرهیز مى کند و اوقات ارزشمند جوانى را در مسیرهاى پوچ و بیهوده هدر نمى دهد.

پی نوشت ها :

1) دیدار دانشجویان، دانشگاه صنعتى امیرکبیر 1379/2/9

2) دیدار دانشجویان نمونه و ممتاز دانشگاه ها، 1381/9/7

3) بیانات رهبر معظم انقلاب در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه تهران،1377/2/22