داعش گروهکی تروریستی سلفی تکفیری است که رسما در ماه آوریل سال 2013 میلادی تشکیل شد.داعش ابتدا این گونه معرفی شد که از ادغام بین « دولت اسلامی » وابسته به شبکه القاعده که اکتبر سال 2006 میلادی به وجود آمد و گروه تکفیری مسلح در سوریه معروف به «جبهه النصره » تشکیل شده است اما این ادغام را که ابو بکر بغدادی یکی از رهبران « دولت اسلامی عراق » اعلام کرد به سرعت از سوی جبهه النصره تکذیب شد.
پس از گذشت دو ماه از این قضیه ایمن الظواهری رهبر شبکه القاعده دستور داد این ادغام ملغی شود اما بغدادی این روند را ادامه داد تا اینکه دولت اسلامی عراق و شام ( داعش ) به یکی از گروههای تروریستی اصلی تبدیل شد که در سوریه و عراق آدمکشی و ویرانگری می کند.
داعش حروف اختصاری « دولت اسلامی عراق و شام» است اما در مناطق تحت کنترل داعش در سوریه از نام « دولت» برای داعش استفاده می شود و هرکس از کلمه داعش استفاده کند هفتاد و پنج ضربه شلاق مجازات اوست.
داعش یک گروه مسلح تروریستی است که اندیشه سلفی جهادی ( تکفیری) را پیشه خود کرده است و هدف سازمان دهندگان داعش نیز بازگرداندن چیزی است که آنان آن را « خلافت اسلامی و اجرای شریعت» می نامند و عراق و سوریه نیز جولانگاه عملیات داعش است.
داعش از زمانی که در سوریه ظاهر شده درباره خاستگاه ، اقدامات، اهداف و ارتباطاتش جنجالهای طولانی را به وجود آورده و باعث شده است به محوری از محورهای مطالب مطبوعات و رسانه ها و تحلیلها و گزارشها تبدیل شود.
هویت و اهداف این گروه بنیادگرا و ارتباطات آن به علت اطلاعات متناقض در خصوص آن گم شده است.
گروهی معتقدند داعش یکی از شاخه‌های القاعده در سوریه است.
گروه دیگری آن را یک سازمان مستقل می دانند که برای تشکیل دولت اسلامی در تلاش است و یک گروه سوم نیز معتقد است داعش ساخته و پرداخته نظام سوریه است تا مخالفان و گروههایش را نابود کند. با توجه به این مطالب داعش چیست ؟
داعش در عراق … ریشه‌ها و فرآیند تأسیس آن :
با وجود آنکه این گروه به تازگی در سوریه پا به عرصه گذاشته است اما یک تشکیلات جدید نیست بلکه قدیمی‌ترین تشکیلات در بین همه گروههای مسلح برجسته در سوریه و در منطقه است.
ریشه های تشکیل داعش به سال 2004 میلادی باز می گردد زمانیکه ابو مصعب زرقاوی ( سرکرده القاعده در عراق) گروهی به نام « جماعت توحید و جهاد » را تشکیل داد.
زرقاوی ریاست این گروه را به عهده داشت و با القاعده به رهبری اسامه بن لادن در آن زمان بیعت کرد و سپس نماینده القاعده در این منطقه شد و « شبکه القاعده در کشور رافدین ( عراق)» نام گرفت.
شبکه القاعده در عراق در زمان اشغالگری آمریکا در عراق به عنوان یک گروه جهادی ضد نیروهای آمریکایی مطرح و همین باعث جذب جوانان عراقی شد که برای مقابله با اشغالگران آمریکایی در عراق تلاش می کردند و به سرعت بر نفوذ این شبکه و نیروهای آن افزوده و به قدرتمندترین شبه نظامیان مستقر و جنگجو در عراق تبدیل شد.
زرقاوی در سال 2006 میلادی در نوار ویدیویی ظاهر شد و تشکیل « شورای مشورتی مجاهدین » به رهبری عبد الله رشید بغدادی را اعلام کرد .
زرقاوی در همان ماهی که تشکیل این شورا را اعلام کرد کشته شد و ابو حمزه مهاجر به عنوان رهبر شبکه القاعده در عراق انتخاب شد.
اواخر سال 2006 میلادی یک گروه نظامی تشکیل شد که دربرگیرنده همه شبکه‌ها و تشکیلات بنیادگرا در عراق بود علاوه بر اینکه مظهر و نماد اهداف این گروهها بود و نامش نیز « دولت اسلامی عراق» به رهبری ابو عمر بغدادی است.
ابو بکر بغدادی فرمانده داعش کیست؟
در چهارمین ماه سال 2010 میلادی و مشخصا در آوریل آن سال نیروهای آمریکایی به اجرای عملیات نظامی در منطقه ثرثار اقدام و به خانه‌ای که ابو عمر بغدادی و ابو حمزه مهاجر در آن حضور داشتند حمله کردند و پس از درگیریهای شدید بین دو طرف و به کارگیری هواپیماها این دو نفر کشته شدند.
یک هفته بعد این گروه در بیانیه‌ای در اینترنت به کشته شدن ابو عمر بغدادی و ابو حمزه مهاجر اعتراف کرد.
شورای مشورتی دولت اسلامی عراق پس از گذشت ده روز تشکیل جلسه داد و ابو بکر بغدادی را به جای عمر بغدادی به ریاست انتخاب کرد و او امروز « امیر دولت ا سلامی عراق و شام » محسوب می شود.
ابو بکر بغدادی امیر داعش کیست؟
او ابراهیم بن عواد بن ابراهیم بدری متولد سال 1971 میلادی در شهر سامراست.
وی اسامی و القاب زیادی مانند علی البدری السامرایی ، ابو دعا ، دکتر ابراهیم ، کرار و ابو بکر بغدادی دارد.
او فارغ التحصیل دانشگاه اسلامی بغداد است و لیسانس و فوق لیسانس و دکترایش را در این دانشگاه گرفته و معلم و استاد و مبلّغ بوده است و با فرهنگ اسلام ، علم و فقه شرعی نیز آشناست و به علوم تاریخی و نسب افراد نیز آشنائیت دارد.
ابراهیم بن عواد بن ابراهیم البدری در یک خانواده مذهبی دارای عقیده سلفی تکفیری متولد شده است. پدرش شیخ عواد از بزرگان عشیره البو بدری عراق است که نسب وی به قریش باز می گردد و عموهایش از مبلّغان اسلامگرا در عراق است.
بغدادی فعالیتهای خود را با تبلیغ و آموزش شروع کرد اما طولی نکشید که به عرصه جهادی کشیده شد و به عنوان قطبی از قطبهای سلفیه جهادی و به عنوان برجسته ترین نظریه پردازان سلفیه جهادی در استانهای دیاله و سامرای عراق مطرح شد.
نخستین فعالیتهای خود را از مسجد امام احمد بن حنبل آغاز و یک مؤسسه جهادی کوچک در این منطقه به وجود آورد و این مؤسسه نیز چندین عملیات تروریستی انجام داد و در جنگهای خیابانی در عراق در سالهای گذشت شرکت کرد.
بغدادی سپس نخستین گروه موسوم به « ارتش اهل سنت و جماعت» را با همکاری با برخی شخصیتهای بنیادگرایی که با وی در اندیشه و خط مشی و هدف هم سو بودند تشکیل داد و در بغداد ، سامرا و دیاله فعالیتهایش را گسترش داد و طولی نکشید که به همراه گروهش به شورای مشورتی مجاهدین ملحق شد و برای تشکیل و سازماندهی شوراهای شرعی در این شورا تلاش کرد و به عنوان عضوی از اعضای شورای مشورتی بود تا اینکه تشکیل دولت اسلامی عراق اعلام شد.
ابو بکر بغدادی با ابو عمر بغدادی روابط نزدیکی داشت تا جاییکه ابو عمر بغدادی پیش از کشته شدنش توصیه کرد ابو بکر بغدادی جانشین وی در رهبری دولت اسلامی عراق باشد و این اتفاق در شانزدهم ماه مه سال 2010 میلادی رخ داد و ابو بکر بغدادی به عنوان امیر دولت اسلامی عراق منصوب شد.
صرف نظر از اقدامات القاعده در عراق و دوره زرقاوی و پیروان زرقاوی ،‌ دولت اسلامی عراق از زمانیکه ابو بکر بغدادی به رهبری آن انتخاب شده است یک تاریخ خونین طولانی دارد.
دولت اسلامی در عراق تعداد زیادی عملیات و حملات تروریستی انجام داده که نتیجه آن کشته شدن هزاران عراقی بوده است.
مهم ترین این حملات نیز عملیات مسجد ام القری در بغداد بود که طی آن خالد فهداوی از نمایندگان مجلس عراق کشته شد. همچنین چندین عملیات انتقام خون اسامه بن لادن رهبر سابق القاعده انجام شد و حملات متعدد تروریستی در عراق صورت گرفت که بر اثر آن صدها نفر از نیروهای ارتش و پلیس و مردم کشته شدند.
پایگاه اینترنتی وابسته به القاعده در عراق مسئولیت بیش از 100 حمله انتحاری در انتقام کشته شدن بن لادن را به عهده گرفته است.
سپس چندین عملیات موسوم به عملیات ویژه مانند حمله به بانک مرکزی عراق ، وزارت دادگستری ، حمله به زندانهای ابو غریب و حوت انجام شد .
داعش در سوریه …..
بغدادی از بحرانی که در سوریه رخ داد و از هرج و مرجی که آنجا به وجود آمد بهره برداری و ورود خود را به خط رویارویی در سوریه اعلام کرد. بغدادی نیز مانند سایر گروههای تکفیری مسلح و مرتبط با القاعده دریافت که خاک سوریه جای مناسبی برای ارتکاب جنایت و کافر دانستن دیگران است علاوه بر اینکه از این هرج و مرج برای تحقق خواسته ها و گسترش نفوذ از مرزهای گسترده سوریه با عراق تا شرق سوریه بهره برداری و علیه نظام سوریه اعلام جنگ کرد.
دولت اسلامی از شرق سوریه با شعار « یاری اهل سنت در سوریه » دست به کار شد.
حضور القاعده در سوریه با ظهور و بروز « جبهه النصره » به فرماندهی ابو محمد جولانی اواخر سال 2011 میلادی آغاز شد و طولی نکشید توانایی های آن افزایش یافت و ظرف چند ماه به یکی از قوی‌ترین نیروهای جنگجو در سوریه تبدیل شد و با اعلام بیعت جبهه النصره با شبکه القاعده در افغانستان به رهبری ایمن ظواهری گزارشهای اطلاعاتی و رسانه‌ای از ارتباط جبهه النصره با دولت اسلامی در عراق خبر داد و دولت اسلامی در عراق در سوریه نیز ادامه یافت.
نهم آوریل سال 2013 میلادی ابو بکر بغدادی از طریق شبکه شموخ الاسلام ادغام شاخه جبهه النصره با دولت اسلامی در عراق را با اسم « دولت اسلامی عراق و شام ( داعش) را اعلام کرد و داستان داعش از اینجا شروع شد .
داعش و النصره :
پس از مدت کوتاهی ابو محمد جولانی امیر جبهه النصره در نوار صوتی ارتباط خود با دولت اسلامی در عراق را اعلام کرد اما گفت وی یا شورای مشورتی جبهه النصره از اعلام بغدادی در خصوص ادغام دو گروه بی خبرند و با اندیشه ادغام مخالفت و بیعت با القاعده در افغانستان به رهبری ظواهری را اعلام کرد. با وجود عملیات مشترک النصره و داعش در سوریه اما جنگ سردی بین دو این گروه در سوریه از زمان اعلام بغدادی حاکم است.
هر یک از النصره و داعش اندیشه تندروی تکفیری واحدی دارند و بر اساس خط مشی سلفیه جهادی عمل می کنند و به تشکیل دولت اسلامی در عراق باور دارند اما تفاوت بین دو گروه در نزدیکی آنان به وضع سوریه و لحاظ کردن این خصوصیت از جانب آنهاست.
جبهه النصره در مرحله اول بحران سوریه در اواخر سال 2011 میلادی شکل گرفت و از جامعه سوریه که در سایه دولتی سکولار زندگی می کند تجربه به دست آورد.
افراط گرایی جبهه النصره از داعش در ارتباط با جامعه سوریه کمتر بوده است به ویژه آنکه داعش به تازگی وارد بحران سوریه شده بود و مسیری را طی نکرده بود که قابل قبول باشد بلکه با قدرت نفوذ خود را تحمیل کرده بود و خودش را با توسل به زور در مناطق تحت کنترل تحمیل کرده است.
جبهه النصره با حضور شماری از رهبران سوری سلفی که در زندانهای سوریه زندانی بودند و از عفو عمومی استفاده کرده بودند تشکیل شده است. عده ای از این افراد به صورت محرمانه پیش از شروع بحران دعوت به شورش می کردند و عده ای دیگر زیر پرچم القاعده بودند و در کشورهای دیگر مانند عراق و افغانستان و چچن جنگیده بودند و با آغاز بحران در سوریه به این کشور بازگشته بودند تا در سوریه بجنگند مانند ابو محمد الفاتح جولانی .
جولانی از تحصیل کرده های دانشگاهی سوری است که در عراق و چچن و برخی کشورهای دیگر جنگیده است.
داعش بیشتر به عنصر جنگجوی خارجی متکی است و تعداد اعضای خارجی داعش در سطح فرماندهی یا در بین جنگجویان از تعداد سوری آن بیشتر است.
داعش و ارتش آزاد سوریه :
رابطه داعش با گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه بسیار متشنج تر و خونین تر است.
سیاست داعش در کافر دانستن نظامها و کشورها و گروهها به حدی رسیده است که هر گروهی در ارتش آزاد را کافر می پندارد.
بین داعش و همه گروههای وابسته به ارتش آزاد در مناطق نزدیک به نفوذ داعش در سوریه درگیریهای طولانی صورت گرفته است.
داعش و کردها :
داعش در چهارچوب کنترل بر مناطق مرزی در شمال و شرق سوریه با شبکه های کردی در شمال شرقی سوریه و مشخصا در مناطق حسکه و قامشلی و عندان درگیر شده است.
درگیریهای شدیدی بین دو طرف صورت گرفته است و کردها توانسته‌اند مناطق خود را در شمال و شمال شرقی سوریه بازپس گیرند.
مناطق نفوذ داعش :
داعش در شمال سوریه حضور دارد و حضور اعضای داعش از مرزهای عراق با سوریه آغاز می‌شود و دیر الزور و الرقه را در برمی‌گیرد و الرقه در کنترل کامل داعش است .
داعش بر جرابلس ، منبج و الباب و اعزاز درشمال حلب نیز کنترل یافته است علاوه بر اینکه شمال ادلب در نزدیکی مرزها با ترکیه نیز در کنترل داعش است.داعش همواره در تلاش است نفوذ خود را گسترش دهد به همین خاطر به عراق رفته و با کمک بعثی ها و سلفی های عراق توانستند بر برخی از مناطق عراق مثل موصل و نینوا تسلط یابند و هم اکنون درگیریهای شدیدی بین دولت عراق و این گروه تروریتی خونخوار در حال انجام است.
(به نقل از واحد مرکزی خبر و سایت العالم؛ نیز رجوع کنید به مقاله سیمون هندرسن در مجله فارین پالیسی)