همانطور که اشاره کردید شیطان در نگرش اسلامی با نگرش فرقه های شیطان گرایی تفاوتهایی دارد که این امر ناشی از آن است که نگرش غالب فرقه های شیطان گرایی موجود در غرب، ریشه در آموزه های تحریف شدة یهودی-‌مسیحی نسبت به شیطان دارد؛ که این نگرش با نگاه اسلامی نسبت به شیطان تفاوت های فراوانی دارد.

در نگرش اسلامی شیطان یک جن است[1] که در اثر عبادت به جمع فرشتگان راه یافت و به خاطر عصیان در برابر دستور الاهی از مقام خویش تنزّل پیدا نمود و با فریب آدم(علیه‌السلام) و همسرش نسبت به میوة درخت ممنوعه، باعث هبوط آن دو از بهشت الاهی شد؛[2] ولی در نگاه یهودی-مسیحی شیطان یک فرشته است که در داستان آدم(علیه‌السلام) و حوّا به نوعی نقش یک منجی را برای نوع بشر بازی می کند و با راهنمایی آن دو به سمت میوه درخت معرفت! آن ها را از باطن امور آگاه و از یوغ بندگی استثمارگونه خداوند رها می نماید. به روایت تورات شیطان در قالب یک مار وارد بهشت شد تا آدم و همسرش را فریب دهد.

در اوّلین کتاب از اسفار پنج‌گانة تورات که به سفر پیدایش شهرت دارد، این‌گونه می خوانیم که: «و مار از همة حیوانات صحرا که یهوه خدا ساخته بود، هشیارتر بود و به زن گفت: «آیا خدا حقیقتاً گفته است که از همة درختان باغ نخورید؟». زن به مار گفت: «از میوه درختان باغ می خوریم، لکن از میوة درختی که در وسط باغ است خدا گفت که از آن مخورید و آن را لمس مکنید مبادا بمیرید». مار به زن گفت: «هر آینه نخواهید مرد، بلکه خدا می داند در روزی که از آن بخورید، چشمان شما بازمی شود و مانند خدا عارف به نیک و بد خواهید بود.»[3]
نکتة قابل تأمّل در ادامه این روایت‌گری تورات نهفته است. آن‌جا که خداوند پس از آن‌که از سرپیچی آدم و همسرش مطلع می شود، به نوعی کلام شیطان را تأیید نموده و رو به ملائکه خود می گوید:

«همانا انسان مثل یکی از ما شده است که عارف به نیک و بد گردیده. اینک مبادا دست خود را دراز کند و از درخت حیات نیز گرفته و بخورد و تا به ابد زنده ماند.»[4]
تفاوت دیگر آن که در نگاه یهودی-مسیحی شیطان موجودی است بسیار قدرتمند که در برخی موارد قدرت او با قدرت خداوند رقابت می کند، و به نحوی باعث تسلّط شیطان بر انسان می گردد؛ ولی در آموزه های اسلامی شیطان کیدی ضعیف داشته[5] و تنها قدرت وسوسه‌گری نسبت به انسان دارد.

——————————————————————————–

[1]. کهف، آیه 50. [2]. بقره، آیات 34-38. [3]. عهد عتیق، سفر پیدایش، فصل 3. [4]. همان. [5]. نساء، آیه 76.