آرمان‌شهر در اندیشه یهود(بخش دوم و پایانی)

بنابر آنچه که از متون یهود حاصل می شود، در این دین، توجه ویژ‌ه‌ای به مسألة ظهور موعود و حکومت او وجود دارد و همواره طی سال‌های طولانیِ آوارگی و مشکلات، این مسأله توسط علمای دین یهود مورد تاکید قرار گرفته است.

بخش دوم و پایانی

3. کارویژه‌‌های آرمان‌شهر یهود

نوع روابط تعریف شده بین ساختار‌های نظام را کارویژه‌‌های نظام گویند. به عبارت دیگر، هر ساختار، کارویژه‌هایی را به اجرا می‌گذارد که به نوبة خود، سازمان سیاسی را قادر به تدوین و اجرای خط مشی هایش می‌سازد. اکنون عواملی که جامعه آرمانی یهود را به حرکت وا داشته، به آن، جهت می‌دهد و کمک می‌کند در مسیر مورد نظرش گام بردارد. نیز این میان، کارویژه‌‌های فرایندی، سیستمی و ساختاری را بررسی می‌کنیم.

1-3. کارویژه‌‌های فرایندی

کارویژه‌‌های فرایندی، دارای فعالیت مشخصی است که برای تدوین و اجرای خط مشی‌ها در هر نوع نظام سیاسی ضرورت دارد. این فعالیت‌ها را از آن رو کارویژه‌‌های فرایندی می‌خوانیم که در فرایند تدوین روند حکومت، نقشی مستقیم و ضروری دارند. در کارویژه‌‌های فرایندی، آنچه اهمیت دارد، توجه به منافع مردم و تنظیم و اجرای امور حکومتی است.

به نظر می‌رسد بنابر تعریفی که یهودیان از جامعه آرمانی خود دارند، این مسائل تا حدودی حل شده و چون امور معنوی اهمیت می‌یابد. این امور هم توسط برخی اقدامات ماشیح حل می‌شود؛ زیرا آن زمان، بدی‌ها از دل مردم زدوده شده و خوبی‌ها در نهاد آدمی فعال می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از خواسته‌‌های مردم نیز از بین می‌رود؛ زیرا قناعت و دیگر خصلت‌‌های خوب، در دل مردم جای گرفته و آنان، با افزایش حکمت و علمشان، سعادت نهایی را دنبال می‌کنند.

1-1-3. تصریح و تأمین منافع

فرایند سیاسی، هنگامی آغاز می‌شود که منافعی که بیان یا تصریح شده‌اند، به صورت سیاست‌‌های نظام مطرح گردند. دراین مرحله، خط مشی‌‌های حکومت، مد نظر قرار می‌گیرد. این، یکی از مهم‌ترین اقدماتی است که حکومت‌ها برای شهروندان خود انجام می‌دهند.

بنابر کتب یهود، آن زمان، صلح و صفا و صمیمیت بر زمین حاکم شده و همة انسان‌ها نام خدا را خوانده و او را عبادت می‌کنند؛ مشکلات بشر حل شده و صلح پایداری در سراسر جهان پدید می‌آید به گونه‌ای که آمده است:

جهان آینده، مانند جهان کنونی نخواهد بود. در جهان کنونی، انسان، هنگام شنیدن خبر‌های خوش می‌گوید: «بلند مرتبه است خدایی که نیک است و نیکی می‌کند»و هنگام استماع خبر‌های بد، باید بگوید:«بلند مرتبه است داور حقیقی»؛ ولی در جهان آینده، فقط خواهد گفت: « متبارک است خدایی که نیک است و نیکی می‌کند».[36]

از طرفی، صلح و صفا هم برای گسترش رفاه مردمان آن روزگار برقرار می‌شود؛ به گونه‌ای که صلح، سراسر جهان را فرا گرفته و فقر برچیده می‌شود. ملت‌ها، ابزار ویرانگر خود را به ابزار سازنده مبدل خواهند ساخت و تمام مردم، دوستدار یک‌دیگر و فضیلت‌طلب خواهند شد؛[37] به گونه‌ای که در کتاب یهود آمده است: او صلح را برای قوم به ارمغان می‌آورد. تمام ابزار‌های جنگی، لباس‌ها و چکمه‌‌های سربازان از بین می‌رود.[38]

نیز در اشعیا آمده است که، آنان ابزار جنگی خود را به قیچی‌های شاخه‌زنی تبدیل می‌کنند و دیگر جنگی رخ نمی‌دهد. پس، از مجموع مطالب عهد عتیق در این‌باره می‌توان فهمید که از آن‌جا که این حکومت، یک حکومت آرمانی است، دیگر نیازی به استفاده از وسایل ارتباط جمعی و احزاب برای آگاه کردن حکومت از نیاز‌‌های مردم نیست؛ بلکه تأمین خواسته‌‌های مادی، از اولین مسائلی است که با ورود به آن دوره، حل گردیده و اولویت به مسائل معنوی داده می‌شود؛ چرا که نیاز‌های اساسی مردم در آن دوره و منافع آن‌ها به بهترین گونه تامین می‌شود. مردم، از آن‌جا که به دنبال فضیلت هستند، از بعضی منفعت‌‌های مادی چشم پوشیده و به قدر نیاز، بهره می‌برند.

2-1-3. اجرای سیاست‌ها و قضاوت

در این مرحله، سیاست‌‌های حکومت، به صورت قانون درآمده، در جامعه اعمال می‌شود و سپس پیامد‌های آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد .اشعیای نبی به خوبی به بیان سیاستگذاری ماشیح در آن دوران پرداخته و بیان می‌کند که آن زمان، بساط ظلم و ستم برچیده خواهد شد، عدالت گسترش خواهد یافت و فقر اقتصادی از میان خواهد رفت. همچنین نیازمندی‌‌های مادی و معنوی مردم تامین خواهد گردید، همگان به اخلاق حمیده آراسته خواهند شد و پرده‌‌های ظلمت و تاریکی کنار خواهد رفت و مردمان، در ناز ونعمت زندگی خواهند کرد:

برگزیدگان من، از عمل دست‌های خود، بهره خواهند برد، زحمت بیجا نخواهند کشید، اولاد به سبب اضطرار، نخواهند زایید؛ زیرا که اولاد، برکت‌یافتگان خداوند هستند و ذریة ایشان، با ایشانند و قبل از آن‌که بخوانند، من جواب خواهم داد».[39] پس با وجود تکامل در این حکومت، دیگر در زمینه وضع قوانین مشکلی وجود ندارد و ماشیح، خود فرامین الهی را وضع کرده، باکمک کارگزاران خود، به اجرا گذارده و مورد قضاوت قرار می‌دهد.

اشعیا در کتاب خود، قضاوت را این‌گونه مطرح می‌کند: بلکه مسکینان را به عدالت، داوری خواهد کرد و برای مظلومان زمین، به راستی حکم خواهد نمود. شریران را به نفخة لب‌های خود خواهد کشت. کمربند کمرش، عدالت خواهد بود و کمربند میانش، امانت. گرگ، با بره سکونت خواهد داشت و پلنگ، با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیر پرواری، با هم و طفل کوچک، آن‌ها را خواهد راند.گاو با خرس خواهد چرید و بچه‌‌های آن‌ها با هم خواهند خوابید. شیر، مثل، گاو کاه خواهد خورد و طفل شیرخوار، بر سوراخ مار، بازی خواهد کرد و طفل از شیر‌باز‌داشته شده، دست خود را بر خانه افعی خواهد گذاشت. در تمام کوه مقدس من، ضرر و فسادی نخواهند کرد.[40]

این سخن، به خوبی نشان می‌دهد که آن زمان، عدل و داد، چنان گسترش می‌یابد که جانوران و درندگان، با هم سازش کرده و کنار یک‌دیگر زندگی می‌کنند و حکومت ماشیح و رفتار او، به گونه‌ای است که دیگر ضرر و زیانی به هیچ موجودی نمی‌رسد. در عین حال، ماشیح، با عدالت خود به خوبی به اداره امور پرداخته و از هرگونه کم وکاستی جلوگیری می‌شود؛ زیرا او رهبری آرمانی است که از همه امور به لطف الهی آگاه شده و جلوی زیان را می‌گیرد.

در کتاب دانیال، آمده است، زمانی که او رویایی می‌بیند و به دنبال فهم آن است، جبرئیل به پیش او می‌آید و رویای او را این‌گونه تفسیر می‌کند:ای پسر انسان! بدان که این رؤیا، روز بازپسین را آشکار می‌کند … . پادشاهی با چهره مغرور که گشودن معماها داند، بر خواهد خاست، قدرتش فزونی خواهد گرفت-لیک نه به قدرت خود او- تباهی‌‌های شگفت به بار خواهد آورد، در کار‌های خویش کام خواهد یافت، قدرتمندان را نابود خواهد ساخت و به هوشمندی او، خیانت در دستانش کامیاب خواهد شد.[41]

بر این اساس، با قدرتی که ماشیح دارد و با اقدامات او، مشکلات بر طرف می‌شود. در باب عدالت عالم گیر او نیز سخنان بسیاری به چشم می‌خورد. در مزمور، این‌گونه آمده است: زیرا به قوم خود و مقدسان خویش، به سلامتی خواهد گفت تا به سوی جهالت بر‌نگردید. راستی، از زمین و از آسمان، به عدالت خواهد نگریست. خداوند چهره‌‌های نیکو خواهد بخشید و زمین، محصول خود را خواهد داد و عدالت، پیش روی او خواهد خرامید.[42]

پس با این حساب، او علاوه بر این‌که به خوبی امور حکومت وجامعه را کنترل می‌کند، با توجه به خواسته‌‌ها و نیاز‌های مردم برنامه‌ریزی کرده و عدالت را سرلوحه خود قرار می‌دهد؛ به گونه‌ای که از جمله خصال پسر انسان یا مسیحا را نقش او در داوری جهانی نام برده‌اند، که گاه، منزلتی شبیه منزلت خدا به او می‌دهد. در مزمور، قضاوت شایسته او را به خوبی بیان می‌کند:

قوم‌ها را به انصاف داوری خواهد کرد. آسمان، شاد و زمین، مسرور می‌شود، دریا و پری آن، غرش نمایند. صحرا و هر‌چه در آن است،به وجد آید. آن‌گاه همة درختان جنگل ترنم خواهند کرد به حضور خداوند؛ زیرا که می‌آید؛ زیرا که برای داوری جهان می‌آید. آسمان‌ها، عدالت او را اعلام می‌کنند و همة قوم‌ها، جلال او را می‌بینند.[43] و بدین‌گونه، او در جهان، به قضاوت می‌پردازد.

2-3. کارویژه‌‌های سیستمی

کار ویژه‌‌های سیستمی، از دیگر کارویژه‌‌های تشکیل‌دهنده نظام سیاسی یا حکومت است که در سیاست‌‌های نظام، دخالت مستقیم ندارد؛ ولی در تغییر یا حفظ نظام، نقش اساسی داشته ومواردی چون جامعه‌پذیری یا شیوه فهم قواعد، چگونگی انتخاب یاران و کارگزاران حکومت و نحوه جریان یافتن ارتباطات و اطلاعات در جامعه را دربر می‌گیرد.

1-2-3. جامعه‌پذیری

یکی از مسائلی که در حکومت آرمانی یهود برای رشد وتعالی مردم لازم است، جامعه‌پذیری یا چگونگی یکی‌شدن مردم با فرهنگ و آموزش‌هایی است که جامعه به مردم می‌دهد و بدین‌وسیله آنچه مورد نظر حکومت است، در مردم درونی می‌کند. آن زمان، حکومت، زمینه مطلوب برای کسب کمال اخلاقی و عقلانی را فراهم می‌کند که این امر، لازمه تشکیل حکومت آرمانی است.

ابن میمون، فیلسوف و دانشمند یهودی معتقد است آنچه عصر مسیحا را ممتاز می‌سازد، دانش الهی و دین است، نه مواهب و معجزات طبیعی؛ به گونه‌ای که بزرگ‌ترین نعمت آن روزگار در نظر او این است که انسان، خواهد توانست فارغ از موانع جنگ وستیز، تمام وقت خود را وقف مطالعه حکمت و عمل به شریعت الهی کنند. او علم، حکمت و حقیقت را از ویژگی‌های آن دوران شکوهمند دانسته و معتقد است که خود مسیحا، از سلیمان، حکیم‌تر و تقریباً به عظمت موسی خواهد بود. او کلمة خدا را به همه خواهد آموخت و همة امت‌ها به او گوش فرا خواهند داد.[44]

در بخشی از وقایع عصر گئولا[45] یا دوره نجات نهایی نیز به درک الهیت و آگاهی واقعی از وجود خداوند اشاره شده است و در «یرمیا» هم آمده است که خداوند می‌فرماید: پس از آن ایام، دانش خود را در نهاد آن‌ها گذارده و تعالیم خود را بر قلب آن‌ها خواهم نوشت؛ به گونه‌ای که دیگر کسی همنوعش را تعلیم نخواهد داد که خدا را بشناسید؛ زیرا همه انسان‌ها مرا خواهند شناخت، از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین آنها.[46]

در حبقوق نیز بر این امر تاکید شده است: «زمین، از دانش الهی و شناخت جلال او مملو خواهد شد؛ همانند آب‌هایی که دریا را می‌پوشاند».[47] نیز در اشعیاء آمده است: «جهان، از معرفت خداوند پر خواهد شد؛ مثل آبهایی که دریا را می‌پوشاند».[48]

با این اوصاف، می‌توان گفت: در آن زمان، چنان تحول عظیم علمی و فرهنگی به وجود می‌آید که همه مردمان، به خدای یگانه ایمان خواهند آورد. نیز در‌های رشته‌‌های گوناگون علم و دانش به روی انسان‌ها گشوده می‌شود، سطح معلومات بشری بالا می‌رود و راهی را که بشریت در طول تاریخ در هزاران سال پیش به دنبال آن بوده، در زمان کوتاهی می‌پیماید؛ چرا که عقل‌ها کامل و اندیشه‌ها شکوفا می‌شود و کوته‌بینی و تنگ‌نظری از بین رفته و انسان‌ها، به کمال و بلوغ عقلی می‌رسند.[49]در این زمان، امت‌ها همه متحد شده و همگی همدوش هم به دنبال پرستش خداوند هستند:

زیرا که آن زمان، به ملت‌ها زبان پاک و روشنی خواهم داد، تا جمیع ایشان اسم خدا را بخوانند و یک دل و یک دوش او را عبادت کنند.[50]

در بخش‌های گوناگون از کتاب مقدس، بر اتحاد و یکی‌شدن قوم‌ها و مردم همه جهان تأکید شده است؛ اما در برخی روایات کتب مقدس نیز صهیون یا اورشلیم، تنها منبع الهام دینی معرفی شده است. جایی آمده است: «بیایید تا به کوه خداوند و خانه خدای یعقوب برآییم، تا طریقت‌‌های خویش را به ما تعلیم دهد و به راه‌های وی سلوک کنیم؛ زیرا شریعت از صهیون و کلام خداوند از اورشلیم صادر خواهد شد».[51]

بنابراین باید گفت: همة علوم و دانش‌‌های الهی، آن زمان مورد توجه قرار گرفته و مردم به دنبال کمال هستند. در چنین شرایطی، مردم به یکرنگی رسیده وجامعة آرمانی شکل می‌گیرد. حال اگر چه صهیون و اورشلیم، تنها مکان‌‌های تعلیم مردم هستند، بنابر اعتقاد یهود، تمام مردم، بدان سو حرکت می‌کنند، تا تعالیم لازم را فرا گرفته و به راه‌های سلوک دست یابند.

2-2-3. گزینش کارگزاران

از دیگر مسائلی که در کارویژه سیستمی مورد توجه قرار می‌گیرد، گزینش کارگزاران است. کسانی که قرار است جامعه آرمانی را به رهبری ماشیح اداره کرده و یاوران او در کنترل جامعه باشند، مسلماً باید دارای ویژگی‌‌های خاصی باشند. در واقع، آن‌ها برگزیدگان خدا هستند؛ نه این‌که همچون حکومت‌‌های امروزی از طریق رأی‌گیری یا عوامل دیگر بر سر کار آمده باشند، در اشعیاء آمده است: و قوم تو، همگی عادل و نیکوکار خواهند بود و برای همیشه، زمین را به میراث خواهند برد.[52]

در مزمور هم اینگونه آمده است: اما منتظران خداوند، وارث زمین خواهند بود؛ اما حلیمان، وارث زمین خواهند شد و از فراوانی سلامتی، متلذذ خواهند شد.[53] بنابراین، می‌توان فهمید کسانی که در حکومت ماشیح خدمت می‌کنند، افرادی هستند که خدا، آن‌ها را برای این مقام برگزیده و از زشتی و دورویی برکنار بوده، به دنبال خدمت به ماشیح و جامعه آرمانی هستند. در مکاشفة عزرا آمده است: عبد من، مسیحا ظاهر خواهد شد همراه آنانی که در ایشان، نفس انسانی است.[54]

با این حساب، او همراهانی با خود دارد که لزوماً معادل مردم آسمانی یا فرشتگان نیست و ممکن است برخی افراد سعادتمند زمینی او را همراهی کنند؛ افرادی که به علت تقدسشان و اعمالشان در این دنیا، برگزیده بوده و افتخار همراهی منجی یهود را برای کمک به او در هدایت جامعه دارند. البته بسیاری از آنچه خدا برای جامعه آرمانی انجام می‌دهد، به سبب وجود همین کارگزاران و برگزیدگان است و خود این افراد، زمینه‌ساز ظهور هستند و امکان ظهور را برقرار می‌کنند:

و من آسمان را دگرگون می‌سازم و آن را برکت و نور خواهم داد و من زمین را دگرگون خواهم ساخت و آن را برکت خواهم داد و من برگزیدگانم را بر روی آن سکونت خواهم داد؛ اما گناهکاران و شروران، بر روی آن، قدم نخواهند گذاشت.[55] با این حساب، کارگزاران در حکومت ماشیح، کسانی هستند که از سوی خدا برگزیده شده‌اند. مسلماً چنین افرادی، جز تلاش برای سعادت جامعه آرمانی، هدف دیگری را دنبال نخواهند کرد.

3-2-3. ارتباط‌ گیری

بررسی چگونگی جریان روابط میان بخش‌‌های مختلف جامعه نیز در کارویژه سیستمی می‌گنجد؛ زیرا ارتباطات، از اموری است که شاید مستقیماً در ساختار یک جامعه تاثیر‌گذار نباشد، ولی در موفقیت یک نظام سیاسی نقش اساسی دارد. مسلماً در جامعه آرمانی، این امر به بهترین وجه تحقق می‌یابد. این امر، در مکاشفه عزرا، این‌گونه توصیف می‌شود:

آن روز، نه خورشید خواهد بود و نه ماه ونه ستارگان، نه ابر و نه رعد و نه برق، نه باد و نه هوا، نه تاریکی و نه شامگاهان و نه بامدادان، نه تابستان و نه بهار، نه پاییز و نه زمستان، نه یخبندان و نه سرما، نه تگرگ و نه باران و شبنم، نه ماه و نه شب و نه سپیده دم، نه تابش و نه درخشش و نه روشنایی، مگر تنها جلال و شکوه خدای بلند مرتبه که به‌وسیله آن همگان هر آنچه در پیش رویشان نهاده شود، مشاهده خواهد کرد؛ زیرا آن روز، مانند هفته سالها[56] خواهد بود.[57]

پس آن زمان، به راحتی می‌توان با دیگران ارتباط برقرار کرد؛ زیرا چشمان بینندگان، تار نخواهد شد و گوش‌‌های شنوندگان به خوبی خواهد شنید و همگی به معرفت دست می‌یابند. در اشعیاء آمده است حتی کسانی که نمی‌بینند و نمی‌شنوند، آن زمان، بینا وشنوا خواهند شد: آن‌گاه چشمان کوران باز خواهد شد و گوش‌های کران، مفتوح خواهد گردید. آن‌گاه لنگان، مثل غزال، جست وخیزخواهند کرد و زبان گنگ، خواهد سرایید.[58]

با این حساب، دیگر برای ارتباط بین حکومت و مردم (با توجه به این‌که همة مردم جهان یک امت خواهند شد و گستردگی چنین جامعه‌ای بی نظیر است) دیگر مشکلی وجود ندارد و علاوه بر بینایی و شنوایی همه افراد، رفت و آمد نیز به راحتی صورت می‌گیرد: «اما آنان که منتظر خداوند می‌باشند، قوت تازه خواهند یافت و مثل عقاب، پرواز خواهند کرد؛ خواهند دوید و خسته نخواهند شد».[59]

با وجود این قدرت، دیگر مشکلی در روابط اجتماعی و مسائل ناشی از آن، وجود نخواهد داشت و روابط میان افراد، گروه‌ها، حکومت‌کنندگان و حکومت‌شوندگان، به راحتی صورت می‌گیرد. ماشیح نیز در جایگاه ناجی و رهبر این جامعه، از قدرتی فراتر بهره‌مند است؛ به گونه‌ای که برای داوری و قضاوت از وجود شاهد بی‌نیاز است:

«موافق رؤیت چشم خود داوری نخواهد کرد و بر وفق سمع گوش‌های خود تنبیه نخواهد نمود؛ بلکه مسکینان را به عدالت، داوری خواهد کرد.»[60] پس او بر اساس حق و واقع حکم می‌کند و دیگر به شاهد و بینه نیازی ندارد؛ چون حقیقت برای او آشکار است ومسلماً در این شرایط، به کسی ظلم نشده و در حق کسی اشتباه صورت نمی‌گیرد و رهبر جامعه، علاوه بر این‌که از مشکلات جامعه آگاه است، جلوی رواج ظلم و ستم را هم می‌گیرد.

3-3. کارویژه‌‌های سیاستگذاری

سومین دسته از کارویژه‌‌های نظام سیاسی، مربوط به برونداد‌های نظام یعنی نمود‌های اجرایی فرایند سیاسی است. این کارویژه‌ها را کارویژه‌‌های سیاستگذاری می‌خوانیم که در واقع، همان اثرات اساسی وارد بر جامعه، اقتصاد، و فرهنگ هستند. این بروندادها، در واقع انواع سیاست‌‌های عمومی است که دولت برای دستیابی به اهدافش اتخاذ می‌کند؛ آنچه مربوط به استخراج، توزیع و تنظیم منابع در یک جامعه توسط حکومت است.

1-3-3. استخراج منابع

منظوراز استخراج منابع، چگونگی به دست آوردن احتیاجات و خواسته‌‌های مادی لازم برای رفع نیاز‌های جامعه است. مسلماً وقتی قوم یهود، در حکومت آرمانی خود مشکلی را از جهت دولت و اقدامات آن در حکومت ماشیح نمی‌بینند، دربارة برآورده‌شدن خواسته‌ها و نیازها و آنچه که نیاز مردم آن دوران را تامین می‌کند نیز کمبودی احساس نمی‌کنند؛ به طوری‌که برقراری صلح و امنیت که از برونداد‌های نظام و از نیاز‌‌های عمدة مردم است، به بهترین گونه در آن زمان تامین می‌شود؛ چنان‌که آمده است: آن روز، برای ایشان با حیوانات صحرا و مرغان هوا و حشرات زمین، عهد خواهم بست و کمان و شمشیر و جنگ را از زمین خواهم شکست و ایشان را به امنیت خواهم خوابانید.[61]

آنچه در کتب عهد عتیق بیان شده دلیل این مدعا است. در هر حال، گروهی از اندیشوران یهودی، بر جنبة معنوی حکومت آرمانی تاکید داشته‌اند؛ اما برای ایجاد امیدواری در عموم مردم، از بیان نعمت‌های مادی آن دوران غفلت نورزیدند. البته افسانه‌ها و اسطوره‌هایی نیز در این رابطه بین یهودیان شایع شده است. در پیشگویی‌‌های عاموس دربارة وفور نعمت آمده است: ایشان، شهر‌های مخروب را بنا کرده، در آن‌ها ساکن خواهند شد. تاکستان‌ها غرس کرده، شراب آن‌ها را خواهند نوشید و باغ‌ها ساخته، میوه آن‌ها را خواهند خورد.[62]

این امر، دلیل اعتقاد یهودیان به آبادانی و سرسبزی اسرائیل در آن دوران است. در حزقیال نیز آمده است: شما را از تمام ناپاکی‌ها و پلیدی‌هایتان نجات می‌دهم. غله را بارور نموده و آن را زیاد خواهم کرد و دیگر برای شما قحطی قرار نخواهم داد.[63] در برخی متون هم نعمت‌ها را بر‌شمرده و بدین وسیله، وفور نعمت آن دوران را به بنی‌اسرائیل گوشزد می‌کند؛ چنان که آمده است:

خرمن شما، به قدری زیاد خواهد بود که کوبیدن آن، تا هنگام چیدن انگور ادامه خواهد داشت. و انگور شما به قدری فراوان خواهد بود که چیدن آن، تا کاشتن بذر طول خواهد کشید. خوراک کافی خواهید داشت و در سرزمین شما، صلح و آرامش خواهم بخشید و شما با خاطری آسوده به خواب خواهید رفت.[64]

بر این اساس، وضعی که جهان تحت نظر ماشیح خواهد داشت، به بهترین وجه توصیف شده است. نیروی باروری طبیعت، تا میزانی شگفت‌انگیز و معجزه‌آسا فزونی خواهد یافت. در این میان، دربارة چگونگی بعضی محصولات نیز توصیفاتی در کتب یهود یافت می‌شود. در دوران ماشیح، انسان، یک حبه انگور را با گاری یا قایق می‌آورد و آن را گوشه خانه خود می‌گذارد و از آن به قدر یک خم بزرگ، آب انگور می‌گیرد و بقایای آن را در آشپزخانه می‌سوزاند و یک حبه انگور که سی پیمانه شراب ندهد، یافت نخواهد شد.[65]

آن زمان، غلات نیز سریع رشد می‌کنند، همچون درختان که ظرف مدتی کوتاه میوه خواهند داد. به نقل از ربی یوسه آمده است: در زمان ماشیح، غلات، در پانزده روز به عمل خواهد آمد و درختان، در مدت یک ماه میوه خواهند داد.[66] یا چنان‌که گفته می‌شود: در لبنان، گندم‌ها به خواست خدا، به بلندی درخت خرما خواهند شد و باد، برای پربار و مرغوب شدن آن خواهد وزید، و دانه‌‌های گندم، مانند دو قلوه گاو، بزرگ و درشت است.[67]

حتی گفته می‌شود: در جهان ماشیح، در سرزمین اسرائیل، گرده‌هایی از عالی‌ترین آرد و پارچه‌هایی از نفیس‌ترین پشم در زمین خواهد رویید.[68] در حزقیال نیز مواردی این چنین ذکر شده است: درختان را وادار می‌کند هر ماه میوه آورند و انسان از آن میوه‌ها می‌خورد و شفا می‌یابد. بر لب آن نهر ]نهری که در اورشلیم جاری است و هر کس، به واسطة آن، شفا خواهد یافت[ در این طرف و آن طرف، هر نوع درخت خوراکی خواهد رویید که برگ آن، پژمرده نخواهد شد و میوه‌اش تمام نخواهد گشت و هر ماه، میوه‌ای تازه خواهد آورد؛ زیرا آبش از مَقدِس جاری می‌شود و میوة آن، برای خوراک و برگ آن، برای علاج و شفا خواهد بود».[69]

علاوه بر این موارد که وفور نعمت و آبادانی را بیان می‌کند، دربارة استفاده از معادن و ذخایر آن‌ها نیز مطالبی ذکر شده است. در کتاب طوبیت آمده است: اقوام بسیاری، به نام خداونداز جا‌های دور با دست‌‌های پرخواهندآمد. بنی‌اسرائیل، شکوهمند خواهد شد.[70] و در ادامه آمده است: زیرا اورشلیم با یاقوت کبود، زمرد و سنگ‌‌های گرانبها بنا خواهد شد، و دیوارها، برجها و حصار‌های آن، از زر ناب خواهد بود. خیابان‌های اورشلیم، از یاقوت کبود و آتشی و سنگ‌های اوفیر مفروش خواهد گردید.[71]

در کتاب اشعیا نیز این گونه آمده است: اینک، من سنگ‌های تو را از سنگ سرمه نصب خواهم کرد و بنیاد تو را با سنگ‌های یاقوت کبود خواهم نهاد. شیشه‌‌های پنجره‌هایت را از لعل، دروازه هایت را از سنگ‌های یاقوت آتشی و تمام حدودت را از سنگ‌های گران‌قیمت خواهم ساخت.[72]

پس منابع زمینی در حد فراوان استخراج شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.در دین یهود، علاوه بر این موارد، نکاتی دیگر نیز دربارة گسترش منابع و وفور آن‌ها ذکر شده است که همگی بر گسترش رفاه و آسایش تکیه دارند. البته باید گفت وعده‌‌های بعضی از ربانیون دربارة بعضی از موارد، همچون لباس‌های دوخته و نان‌های پخته که زمین تولید خواهد کرد یا مواردی شبیه این، تعبیرهایی کاملاً مجازی هستند که بر آسان شدن تحصیل معاش در آن دوره دلالت دارند و همگی، به دنبال نشان دادن وفور نعمت و گسترش رفاه در آن زمان است.

2-3-3. عملکرد تنظیمی و توزیعی

در این عملکرد، تقسیم منابع و اعمال کنترل بر رفتار افراد و گروه‌های موجود در جامعه، مورد توجه قرار می‌گیرد. دربارة تنظیم و توزیع منابع بر اساس آنچه که از عدالت و مساوات ماشیح ذکر شده است، بعید به نظر می‌رسد منابع به خوبی کنترل نشود؛ بلکه با وجود چنین حکومتی، به اعتقاد یهود، دیگر نه تنها بی‌عدالتی در رابطه با مردم وجود ندارد؛ بلکه منابع نیز با کنترل حکومت تنظیم می‌شود.

خود ماشیح و یاران او در نقاط مختلف جهان با عدالت و درستکاری در جهت سعادت و رفاه مردم می‌کوشند و به خوبی بر رفتار افراد و گروه‌ها و به‌ویژه کارگزاران حکومت، در جهت هرچه بهتر شدن اوضاع رفاهی مردم نظارت دارند: « بلکه بر اساس عدالت، حکم می‌کند و داد ضعیفان را می‌ستاند».[73]

پس به واسطة برنامه‌ریزی ماشیح، امور به خوبی و از جهات مختلف تنظیم و کنترل شده و بین همة امت‌ها تقسیم می‌گردد، تا هیچ گله و شکایتی صورت نگیرد و همه، از نعمات الهی بهره‌مند شوند. در اشعیا آمده است: تو را حفظ کرده، عهد قوم خواهم ساخت، تا زمین را مأمور سازی و نصیب‌های خراب شده را تقسیم کنی.[74] بنابراین علاوه بر گسترش و وفور منابع زمینی، این منابع، به خوبی بین همه مردم جهان توزیع می‌گردد و همه، از این الطاف الهی بهره‌مند می‌شوند.

نتیجه

بنابر آنچه که از متون یهود حاصل شد، در این دین، توجه ویژ‌ه‌ای به مسألة ظهور موعود و حکومت او وجود دارد و همواره طی سال‌های طولانیِ آوارگی و مشکلات، این مسأله توسط علمای دین یهود مورد تاکید قرار گرفته و همواره یهودیان را به آیند‌ه‌ای روشن نوید داده است. در این پژوهش، سعی شد به حکومت آرمانی یهود که با ظهور ماشیح آغاز گردیده و به بهبود اوضاع و احوال مردم جهان، به ویژه یهودیان منجر شده و در نهایت، سکونت در سرزمین موعود و رسیدن به سعادت را دنبال می‌کند، بپردازیم؛ چرا که مطابق متون یهود، این دوران، همراه صلح و امنیت، و فور نعمت و گسترش رحمتِ خدای بنی‌اسرائیل بر آدمیان است.

یهودیان، در انتظار چنین دور‌ه‌ای به سر می‌برند و از ابتدای تاریخ خود تا کنون، همه گونه رنج و حقارت را برای رسیدن به چنین دور‌ه‌ای تحمل کرده‌اند. آنان، این آرزو را همیشه با خود همراه کرده‌اند که روزی بیاید که موعود یهود آن‌ها را از همة سختی‌‌های تاریخ رهانیده و در سرزمین خودشان، سکونت دهد.

منابع

[36]. همان، پساحیم، 50الف. [37]. عبدالوهاب المسیری، دائرة المعارف یهود، ص319. [38]. عهد عتیق، اشعیا. باب9، بند4. [39]. عهد عتیق، اشعیاء، باب65، بند 23 و 25. [40]. عهد عتیق، اشعیاء، باب11، بند 1 و9. [41].پیروز سیار، کتابهایی از عهد عتیق، تهران، نشر نی، 1380ش، ص680. [42]. عهد عتیق، مزمور85، بند 8 و 12. [43]. همان، مزامیر، مزمور96، بند 10 تا 13. [44]. جولیوس کرینستون، انتظار مسیحا در آیین یهود، ص97. [45]. منظور همان دوره آخرالزمان است. [46]. ایمانوئل شوحط، ماشیح: ناجی جهان، ص17. [47]. همان. [48]. عهد عتیق، اشعیاء، باب11، بند9. [49].سید مرتضی عسکری، « امام مهدی در آیینه ادیان»، مجموعه سخنرانی‌های اجلاس مقدماتی بررسی ابعاد وجودی، ج1، ص63. [50]. عهد عتیق، صفنیا، باب3، بند9. [51]. جولیوس کرینستون، انتظار مسیحا در آیین یهود، ص26. [52]. عهد عتیق، اشعیأ، ، باب60، بند21. [53]. همان، مزامیر، مزمور، 37، بند29. [54]. همان، عزرا، باب7، بند28. [55]. دوم بارک، باب1، بند30. [56]. منظور هفت روز آفرینش جهان است. [57]. جولیوس کرنستون، انتظار مسیحا در آیین یهود، ص57. [58]. ایمانوئل شوحط، ماشیح، ناجی جهان، ص17. [59]. عهد عتیق، اشعیاءنبی، باب4، بند31. [60]. همان، اشعیا، باب11، بند4. [61]. همان، هوشع، باب2، بند18. [62]. عهد عتیق، پیشگویی‌های عاموس، باب9، بند 14 و 15. [63]. ایمانوئل شوحط، ماشیح، ناجی جهان، ص17. [64]. عهد عتیق، سفر لاویان، باب26، بند 5 تا 7.. [65]. عهد عتیق، کتوبوت، باب 111. [66]. آبراهام کهن، خدا ـ جهان ـ انسان و ماشیح در آموزه‌های یهود، ص265. [67]. مظفرالاسلام خان، نقد و نگرشی بر تلمود، محمدرضا رحمتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی قم، 1369، ص 63. [68]. عهد عتیق، کتوبوت، 111ب. [69]. عهد عتیق، حزقیال، باب47، بند12. [70]. جولیوس کرینستون، انتظار مسیحا در آیین یهود، ص43. [71]. همان. [72]. عهد عتیق، اشعیاء، باب54، بند 11 و 12. [73].عهد عتیق، اشعیا، باب11، بند5. [74]. لطف الله صافی گلپایگانی، وابستگی جهان به امام زمان عجل الله تعالی فرج شریف ، مجموعه امامت و ولایت، ج2، ص38.

سعیده معین نجف آبادی

ماهنامه انتظار موعود – شماره 26