ضمن تشکر از اشکال شما، در ابتدا لازم به ذکر است که 1 ـ سوال با شبهه تفاوت هایی دارد که یک نمونه آن این است که سوال برای روشنگری است ولی شبهه برای ایجاد شک و تردید است. بنابراین به نظر می رسد که متن سوال شما به شبهه بیشتر نزدیک است تا سوال. 2 ـ برای هر سوالی مقدماتی لازم است از جمله مطالعه کافی، کسی که در تاریخ کربلا مطالعه کافی داشته باشد نسب به این شبهات بسیار آگاهانه تر برخورد خواهد کرد.
متن جواب:
امام حسین ـ علیه السلام ـ پس از خروج از مدینه و به دعوت کوفیان، همچنان به حرکت خود به مقصد کوفه ادامه داد تا اینکه به سپاه حربن یزید ریاحی(فرستاده لشکر ابن زیاد) که به قصد کنترل منطقه و مانع حرکت امام به سمت کوفه بود مواجه شد [ابن اعثم کوفی، الفتوح، بیروت، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ج ۵، ص ۱۳۶ ـ ۱۳۸.] پس از آن بود که امام دربارة دعوت کوفیان و نامههای آنان سخن گفت و اینکه اگر مردم از دعوت خود برگشتهاند حاضر است از راهی که آمده برگردد حر پاسخ داد:که وی از نامهها بیخبر است و مأموریت دارد که وی را به کوفه نزد عبیدالله بن زیاد ببرد. بنابراین حضرت حاضر به حرکت به سمت کوفه نشدند و به جِدّ قصد بازگشت کردند و به طرف حجاز به راه افتادند.[دنیوری، اخبار الطوال، تصحیح عبد المنعم احمد، قم، افشار، چاپ ۱۹۶۰، ص۲۴۷] لکن سپاه حر بن یزید ریاحی از رفتن امام به سمت کوفه و حجاز ممانعت کرده و امام به اجبار به سمت بیابانهای سمت چپ کوفه که به کربلا منتهی می شد رفتند.[تاریخ طبری، بیروت، مؤسسه اعلمی، ج ۵، ص ۴۰۲.] دو سپاه امام و حر بن یزید ریاحی در عرض هم در حال حرکت بودند و حر مراقب امام بود تا به حجاز باز نگردد. در این مسیر بود که امام میکوشید تا از کوفه دور شود و به سمت بادیه حرکت کند اما حر ممانعت میکرد تا این که به کربلا رسیدند.
در منابع دربارة محل پیشنهادی امام برای بازگشت مطالب مختلفی آمده است تقریباً در همه منابع کهن این خبر آمده است که یا اجازه دهید به جایی که از آنجا آمدهام بازگردم یا یا آنکه به یکی از مناطق مرزی دنیای اسلام بروم.[انساب الاشراف، بلاذری، ج ۳، ص ۲۲۵، و تاریخ طبری، ج ۵، ص ۳۸۹.] بنابراین شکی نیست که امام(ع) بهاجبار تغییر مسیر به سمت کربلا داده است؛ زیرا لشکر عبیداللهبنزیاد به فرماندهی حربنیزید ریاحی دائما مسیر حرکت امام حسین (ع) را تغییر میداد. بهعنوان نمونه به دو مورد اشاره میکنیم.
الف. امام حسین (ع) رهسپار شد تا به منزل «شراف» رسید؛ چون سحرگاه شد همچنان به جوانان دستور داد آب بسیار بردارند، سپس به راه افتاد و تا نیمۀ روز راه رفت، … امام حسین (ع) فرمود: «ما در اینجا پناهگاهی نداریم که بدان پناه بریم و آن را در پشت سر قرار دهیم و از یکرو با این لشکر روبرو شویم.» ما (اصحاب) به او گفتیم: «چرا این منزل ذو حسم است که در سمت چپ شما است، اگر بدان جا پیشى گیرید آنجا چنان است که شما میخواهید.» پس آن حضرت سمت چپ راه را گرفت، ما نیز با او بدان سو رفتیم. چیزى نگذشت که گردنهاى اسبان پیدا شد (منظور سپاه دشمن) و چون نیک نگریستیم از راه به یکسو شدیم و چونکه دیدند ما راه را کج کردیم، آنان نیز راه خود را بهسوی ما کج کردند… .(بدین معنا که همه جا دنبال ما بودند و راه ما را تغییر می دادند)
ب. … سپس امام (ع) به یاران خود فرمود: «برخیزید و سوار شوید.» آنان سوار شدند و منتظر ماندند تا بانوان هم سوار شدند؛ چون سوار شدند دستور حرکت فرمود. همینکه خواستند راه بیفتند و برگردند، سپاه حر مانع حرکت ایشان شدند. امام حسین (ع) به حر فرمودند: «چه مى خواهید؟» گفت: «مى خواهم تو را پیش امیر عبیداللهبنزیاد ببرم.» امام (ع) فرمود: «در این صورت به خدا سوگند از تو پیروى نخواهم کرد.» و این سخن سه بار میان ایشان رد و بدل شد. چون سخن به درازا کشیده شد، حر گفت: «من مأمور جنگ کردن با شما نیستم، بلکه مأمورم از شما جدا نشوم تا شما را به کوفه ببرم. اکنونکه از پذیرفتن این موضوع خوددارى مى کنی راهى را انتخاب کن که نه به کوفه برسد نه به مدینه و این مورد اتفاق من و شما قرار گیرد تا براى امیر عبیدالله نامه بنویسم. شاید خداوند کارى پیش آورد که براى من در آن عافیت باشد و گرفتار جنگ با شما نشوم. این راه را بگیر و به سمت چپ راه عذیب و قادسیه(کربلا) برو.» امام حسین (ع) حرکت کرد. حر هم با یاران خود از کنار ایشان حرکت مى کرد.
بنابراین نتیجه میگیریم که اولا امام مستقیماً به سمت کوفه در حرکت بود که ناگهان با برخورد به سپاه حربن یزید ریاحی از رفتن به کوفه منع شد و سپس اجباراً به سمت کربلا حرکت کرد. و ثانیاً تا رسیدن به سرزمین کربلا هم سپاه حر بن یزید ریاحی در کنارش بود و امام مجبور بود به سمت بیابانهای عراق (کربلا) حرکت کند تا سرانجام در همانجا به شهادت رسیدند.
برای مطالعه و درک بهتر به فایل ضمیمه (نقشه حرکت امام حسین به کربلا) (خصوصاً منزلگاه شراف) مراجعه نمایید و در صورت نیاز برای دانلود نقشه به آدرس ذیل مراجعه فرمایید.
https://www.yjc.ir/fa/news/4628303
متن جواب:
امام حسین ـ علیه السلام ـ پس از خروج از مدینه و به دعوت کوفیان، همچنان به حرکت خود به مقصد کوفه ادامه داد تا اینکه به سپاه حربن یزید ریاحی(فرستاده لشکر ابن زیاد) که به قصد کنترل منطقه و مانع حرکت امام به سمت کوفه بود مواجه شد [ابن اعثم کوفی، الفتوح، بیروت، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ج ۵، ص ۱۳۶ ـ ۱۳۸.] پس از آن بود که امام دربارة دعوت کوفیان و نامههای آنان سخن گفت و اینکه اگر مردم از دعوت خود برگشتهاند حاضر است از راهی که آمده برگردد حر پاسخ داد:که وی از نامهها بیخبر است و مأموریت دارد که وی را به کوفه نزد عبیدالله بن زیاد ببرد. بنابراین حضرت حاضر به حرکت به سمت کوفه نشدند و به جِدّ قصد بازگشت کردند و به طرف حجاز به راه افتادند.[دنیوری، اخبار الطوال، تصحیح عبد المنعم احمد، قم، افشار، چاپ ۱۹۶۰، ص۲۴۷] لکن سپاه حر بن یزید ریاحی از رفتن امام به سمت کوفه و حجاز ممانعت کرده و امام به اجبار به سمت بیابانهای سمت چپ کوفه که به کربلا منتهی می شد رفتند.[تاریخ طبری، بیروت، مؤسسه اعلمی، ج ۵، ص ۴۰۲.] دو سپاه امام و حر بن یزید ریاحی در عرض هم در حال حرکت بودند و حر مراقب امام بود تا به حجاز باز نگردد. در این مسیر بود که امام میکوشید تا از کوفه دور شود و به سمت بادیه حرکت کند اما حر ممانعت میکرد تا این که به کربلا رسیدند.
در منابع دربارة محل پیشنهادی امام برای بازگشت مطالب مختلفی آمده است تقریباً در همه منابع کهن این خبر آمده است که یا اجازه دهید به جایی که از آنجا آمدهام بازگردم یا یا آنکه به یکی از مناطق مرزی دنیای اسلام بروم.[انساب الاشراف، بلاذری، ج ۳، ص ۲۲۵، و تاریخ طبری، ج ۵، ص ۳۸۹.] بنابراین شکی نیست که امام(ع) بهاجبار تغییر مسیر به سمت کربلا داده است؛ زیرا لشکر عبیداللهبنزیاد به فرماندهی حربنیزید ریاحی دائما مسیر حرکت امام حسین (ع) را تغییر میداد. بهعنوان نمونه به دو مورد اشاره میکنیم.
الف. امام حسین (ع) رهسپار شد تا به منزل «شراف» رسید؛ چون سحرگاه شد همچنان به جوانان دستور داد آب بسیار بردارند، سپس به راه افتاد و تا نیمۀ روز راه رفت، … امام حسین (ع) فرمود: «ما در اینجا پناهگاهی نداریم که بدان پناه بریم و آن را در پشت سر قرار دهیم و از یکرو با این لشکر روبرو شویم.» ما (اصحاب) به او گفتیم: «چرا این منزل ذو حسم است که در سمت چپ شما است، اگر بدان جا پیشى گیرید آنجا چنان است که شما میخواهید.» پس آن حضرت سمت چپ راه را گرفت، ما نیز با او بدان سو رفتیم. چیزى نگذشت که گردنهاى اسبان پیدا شد (منظور سپاه دشمن) و چون نیک نگریستیم از راه به یکسو شدیم و چونکه دیدند ما راه را کج کردیم، آنان نیز راه خود را بهسوی ما کج کردند… .(بدین معنا که همه جا دنبال ما بودند و راه ما را تغییر می دادند)
ب. … سپس امام (ع) به یاران خود فرمود: «برخیزید و سوار شوید.» آنان سوار شدند و منتظر ماندند تا بانوان هم سوار شدند؛ چون سوار شدند دستور حرکت فرمود. همینکه خواستند راه بیفتند و برگردند، سپاه حر مانع حرکت ایشان شدند. امام حسین (ع) به حر فرمودند: «چه مى خواهید؟» گفت: «مى خواهم تو را پیش امیر عبیداللهبنزیاد ببرم.» امام (ع) فرمود: «در این صورت به خدا سوگند از تو پیروى نخواهم کرد.» و این سخن سه بار میان ایشان رد و بدل شد. چون سخن به درازا کشیده شد، حر گفت: «من مأمور جنگ کردن با شما نیستم، بلکه مأمورم از شما جدا نشوم تا شما را به کوفه ببرم. اکنونکه از پذیرفتن این موضوع خوددارى مى کنی راهى را انتخاب کن که نه به کوفه برسد نه به مدینه و این مورد اتفاق من و شما قرار گیرد تا براى امیر عبیدالله نامه بنویسم. شاید خداوند کارى پیش آورد که براى من در آن عافیت باشد و گرفتار جنگ با شما نشوم. این راه را بگیر و به سمت چپ راه عذیب و قادسیه(کربلا) برو.» امام حسین (ع) حرکت کرد. حر هم با یاران خود از کنار ایشان حرکت مى کرد.
بنابراین نتیجه میگیریم که اولا امام مستقیماً به سمت کوفه در حرکت بود که ناگهان با برخورد به سپاه حربن یزید ریاحی از رفتن به کوفه منع شد و سپس اجباراً به سمت کربلا حرکت کرد. و ثانیاً تا رسیدن به سرزمین کربلا هم سپاه حر بن یزید ریاحی در کنارش بود و امام مجبور بود به سمت بیابانهای عراق (کربلا) حرکت کند تا سرانجام در همانجا به شهادت رسیدند.
برای مطالعه و درک بهتر به فایل ضمیمه (نقشه حرکت امام حسین به کربلا) (خصوصاً منزلگاه شراف) مراجعه نمایید و در صورت نیاز برای دانلود نقشه به آدرس ذیل مراجعه فرمایید.
https://www.yjc.ir/fa/news/4628303