قرآن و طرح مسائل شخصی

حاکمیت راهنمایی و دستورات قرآن در همه زمان ها بر همه اقوال و نظریات مردم قابل خدشه نیست .
داستان ، اتفاق ، مشکل شخصی و هر مثال در قرآن نیست مگر اینکه نتیجه هدایت گرانه ای برای اهل ایمان در همه دوران ها و افراد بشر دارد . احکام و فرامین آن برای زمان خاصی نیست، اما نکته ای که توجه به آن لازم است، معمولاً در انتقال مفاهیم و علوم به دیگران، به کلیات بسنده نمی شود و غالباً با بیان یکی از مصادیق، بهتر به نتیجه مطلوب خواهیم رسید.
قرآن نیز این معنا را به عنوان نمونه ای از اتفاقات در جوامع بشری ذکر نموده است .
به عنوان مثال گوینده ای را در ذهن خود مجسم کنید که از پیش موضوعی را برای سخن خود برگزیده است، اما در میان سخنش به شاهد مناسبی در ارتباط با موضوع خویش برخورد کرده که در دید مخاطبانش نیز می باشد. او به خوبی می تواند از این فرصت استفاده کرده و مفهومی که در پی انتقال آن به شنوندگان بوده را با این مصداق پیوند دهد. البته طبیعی است که اگر این مصداق وجود نداشت، نمونه دیگری به تناسب حال جایگزین آن می شد و نمی توان ایرادی بر سخنران به جهت طرح این مثال یا آن مثال گرفت. برخی از شأن نزول هایی که در قرآن آمده از همین قبیل است.
در قرآن کریم در باره خلقت حیوانات می فرماید: اسبان و استران و خران را آفرید تا بر آن ها سوار شوید، و آرایشى باشد، و چیزهایى مى آفریند که شما نمى شناسید .
1. در آخر این آیه می فرماید که خداوند چیزهایی را در آینده می آفریند که شما نمی دانید که برخی آن را به وسایل امروزی تطبیق کرده اند که در این نوشتار در صدد اثبات و نفی آن نیستیم، اما آنچه به گفتار ما مرتبط است استفاده از مصادیق آشنا برای انتقال یک مفهوم است.
در قرآن آیاتی در موضوعات مختلف درباره زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است که برخی از آنان گر چه مخاطب آن، زنان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هستند، اما احکام مطرح شده در آن اختصاص به آنان نداشته و همگانی است.
الف. داستان افک: این داستان درباره عایشه یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است که تهمت بی عفتی به او زده شد که آیه 11به بعد سوره نور در پاک بودن از تهمت انجام عمل منافی عفت، درباره او نازل شد.
در این آیات علاوه بر این که پاک دامنی همسر پیامبر را ثابت مى کند، این مسئله را یادآور می شود که انسان ها با مسائلی که آبروی یک فرد و یا خانواده در گرو آن است، چگونه باید برخورد کرده و از ترویج شایعات بی اساس پرهیز کنند.
ب. زید بن حارثه و ازدواج رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با همسر او بعد از طلاق: آیه 37 سوره مبارکه احزاب در مورد ازدواج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با زینب دختر جحش نازل شده که می فرماید: به یادآور که به آن کس که خدا به او نعمت داد و تو نیز به او احسان کردی، گفتی همسرت را نگه دار و از خدا بترس! تو آنچه در دل داشتی و می دانستی خدا بالاخره آشکارش خواهد کرد، از ترس (انکار) مردم پنهان کردی و خدا سزاوارتر است به این که از او بترسی، پس همین که زید بهره خود، از آن زن گرفت و طلاقش داد ما او را به همسری تو درآوردیم تا دیگر مؤمنان نسبت به همسر پسر خوانده های خود وقتی مطلّقه می شوند، دچار زحمت نشوند و آن را حرام نپندارند و امر خدا سرانجام شدنی است . که این مورد نیز مانند مورد قبل گر چه در مورد خاصی نازل شده است، اما حکم مطرح شده در آن عمومیت دارد.
ج. سرزنش بعضی از همسران پیامبر: در آیات اولیه سوره تحریم، خداوند نخست روى سخن را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کرده مى گوید: اى پیامبر! چرا چیزى را که خد ا بر تو حلال کرده به خاطر جلب رضایت همسرانت بر خود تحریم مى کنى؟!و در ادامه این آیات خداوند بعضی از زنان پیامبر را به جهت افشا کردن رازهای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مورد سرزنش قرار داده است.
پیام مهم دیگری در ابتدا و انتهای این سوره نهفته است، بدین مضمون که انتساب به یک انسان الاهی به تنهایی نمی تواند مجوزی برای انجام گناه بوده و در حقیقیت منتسبین به مردان بزرگ نیز باید بیش از دیگران در مقابل رفتار خویش پاسخ گو باشند.
1 .ک : مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 24، ص 273، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.