مذهبی

منظور ازجاهلیت در قرآن، به رغم ظاهر کژتاب گونه آن، آشنایی با سیر تکوین واژه جهل و اشتقاقات و همچنین کاربرد آن در علوم قرآن کریم است. در این راستا دست یابی به دیدگاه های دانشمندان علوم قرآنی، محققان و مستشرقان از اهداف دیگر تدوین این مقاله می باشد، مبنای اصلی تحقیق در این نوشتار، قرآن کریم، تفاسیر معتبر قرآنی ...

چکیده: در این جستار هدف آن است که در پرتو شگردهای بسط متن در سوره های اسراء، کهف، مریم و طه، ادعاهای ریچارد بل را به شیوه ای نظام مند بررسی کنیم. رهیافت حاضر، ویژگی های سنخی بسط متنی و مضمونی این چهار سوره را از نزدیک بررسی و روش نمایش این سوره ها را دوچندان پر رنگ می کند. ...

چکیده: در این مقاله می خوانید: حرکت زایی از ویژگی های احساسات و عواطف است و نه عقل. به همین دلیل بسیاری از کارهای انسان ها در غیاب سنجش عقلانی انجام می گیرد و با این سؤال روبه روست که آیا ارزش اخلاقی دارد یا نه؟ بین پاسخ های مکاتب اخلاقی برون دینی، ناهمگونی و اختلاف مبنایی وجود دارد و ...

چکیده: امروزه به دلیل کاهش منابع و افزایش جمعیت و نیازها، بهره‌وری به عنوان یک اهرم مؤثر در مدیریت و رهبری جامعه، توجه دانشمندان علوم گوناگون را به خود جلب کرده است. در این میان، دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی که داعیه‌ ارائه‌ برنامه‌ کامل و جامعِ مورد نیاز انسان معاصر را دارد نیز درباره‌ بهره‌وری ـ درست ...

هر انسانى طبيعتا وقتى متوجه خطرى مى شود حالت خوف پيش مى‌آيد. اين طبيعى است و اختيارى هم نيست و هنگامى كه چيز مطلوبى تحقق پيدا كند, شادمان مى شود. اين شادى امرى طبيعى است, براى انبيا و اولياى خدا هم چنين حالتى بوده است. در قرآن كريم بسيارى از موارد همين اسف و غضب و حزن در مورد انبيا ...

انسان به طور طبيعى به سوى كمال گرايش دارد و از نقص مى گريزد. اگر مجموعه اى از حالات انسانى چون شادى و گرايش به زيبايى را امورى كمالى دانسته كه آدمى به سوى آن ميل و گرايش ذاتى دارد، از اين رو طبيعى است كه آدمى به سوى امورى از اين دست گرايش يابد و خواهان آن شود. بر ...

چكيده حضرت امام خمينى (رحمه الله) فهم قرآن را امر تشكيكى و داراى مراتب‏ شمرده‏اند. ايشان بر اين نظر است كه مقاصد ظاهرى قرآن براى عموم‏ انسانها قابل فهم است. وى علاوه بر تصريح بر اين معنا با برخى از مطالبى‏ كه درباره قرآن ياد كرده‏اند، مثل حجيت ظواهر قرآن، تحدى قرآن، كتاب‏هدايت‏ بودن قرآن و دعوت به تدبر در ...

تصديق مى فرماييد كه اثر هر كس ، نمودار دارايى اوست و اين اصل را خداوند سبحان در قرآنش به ما ياد داده است : (قل كل يعمل على شاكلته.  فعل هر كس به شاكله و شبيه و نمودار خود اوست. بنابراين ، همان طور كه ذات حق سبحانه ، وجود صمدى و غير متناهى است ، حد و پايان ...

چكيده طنز آموزنده طنزى است كه در آن لطف و حكمت‏ به هم درآميخته و مشتمل بر معجونى از نيش و نوش به منظور تعالى و هدايت‏ باشد . نمونه‏هايى از طنزهاى قرآن به اين قرار است: تشبيه صداى بلند به عرعر خر، تشبيه رفتار بلعم باعورا به پارس سگ و . . .  در اين مقاله نكات پيش گفته ...

انسان هرگاه به خواسته ى خود برسد و به چيزهاى مورد علاقه ى خويش مانند مال، قدرت، نفوذ، موفقيت، علم، ايمان و تقوا دست يابد، در خود حالتى از شادى و سرور احساس مى كند. بنابراين، شادى امرى نسبى و مبتنى بر اهداف انسان در زندگى او است; مثلا اگر هدف كسى در زندگى جمع آورى مال و دست يابى ...

عدد چهل در فرهنگ دينى و اسلامى در ميان ساير اعداد از جايگاه ويژه اي برخوردار است. به راستى راز و رمز آن چيست. آيا صرفاً يك اعتبار و قرارداد است كه براى هر عددى مى توانست درنظر گرفته شود و يا اينكه از يك پشتوانه تكوينى و تكاملي روند حركت انسان در ابعاد مادى و معنوى برخوردار است. دراين ...

چكيده قرآن مهمترين منبع استنباط احكام به شمار مى‏رود و احكام موضوعات جديد با بهره‏گيرى از عمومات و اطلاقات آيات قابل استنباط است و احاديث مربوط، مصاديقى از آنها را ذكر كرده‏اند و آنها را تخصيص نزده و مقيد نساخته‏اند . استنباط صحيح موضوعات جديد از قرآن در گرو امور ذيل است: نگرش همه‏جانبه به موضوعات، ملاحظه شرايط زمان و ...

اشاره: استخراج آيين نامه ها و دستورالعمل هاى اسلامى و دينى از متون و منابع اصيل دينى كه همانا جز قرآن و احاديث اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام نيست از اصولى ترين و اولى ترين نيازها و اهداف در برنامه ريزيهاى نظام اسلامى و جارى نمودن دين در زوايا و ابعاد مختلف جامعه بوده و هست. به عبارت ...

پيش‏گفتار عصر بعثت‏خاتم‏ الانبياء، محمد مصطفى صلى الله عليه وآله وسلم عصر جاهليت، خرافات و … بود. درچنان زمانى که عقيده‏هاى خرافى گوناگون و رايج در جامعه (جزيرة‏العرب) زندگى اجتماعى، مذهبى، سياسى و اقتصادى مردم را شکل مى‏داد; (1) نزول وحى الهى با بيان عقايد و قوانينى جديد که مبتنى بر اصولى چند از جمله; «ستيز با عقائد خرافى و ...

چكيده علامه شعرانى در حواشى و تعليقاتى كه بر شمارى از كتابها نوشته‌اند، درباره علوم قرآن، از جمله تحريف ناپذيرى قرآن نكاتى ارجمند را بيان كرده‌اند. وى تحريف قرآن به معناى جابه‌جايى يا تغيير و يا زيادت و نقصان پاره‌اى از كلمات يا آيات قرآن را به اين دلايل مردود مي‌شمارد: تواتر قرآن، تواتر قرائات، وجوب متابعت از رسم‌الخط مصحف ...

چكيده اين مقاله پس از بيان معنى تاويل قرآن كريم به ضرورت آن از نظر عقلى ونقلى پرداخته و ديدگاههاى مختلف مسلمانان را در مورد تاويل بيان كرده‏است. آنگاه به تفاوت تاويل و تفسير پرداخته و چون تاويل را قسيم تفسيردانسته است، هيچكدام از تاويلات عرفانى را تفسير به راى نشمرده است؛ سپس روش امام خمينى در تاويل قرآن را ...

بحث تأثير قرآن كريم در علوم مختلف از مباحث مهم است؛ قرآن كريم، تأثير زيادى درعلوم و دانش هاى بشري داشته است؛ چه علومى كه پيش از قرآن كريم، مسبوق به سابقه بوده و با نزول قرآن كريم به كمال خودش رسيده و چه علومى كه اساساً بعد از قرآن كريم، موضوعيت پيدا كرده است. بسيارى از علوم محتوايى قرآن، ...

راه حلهاى كلى در پاسخ به شبهه‏ها و اشكالها پژوهشگران اسلامى به ويژه قرآن پژوهان، در زمينه دفاع و پاسخ به شبهه‏هايى كه حول محور فرهنگ زمان بعثت پيامبر و نزول قرآن مطرح شده است (1) سه فرض و احتمال را عنوان كرده‏اند: 1. اين كه قرآن در مرحله نخست در محيط جزيرة‏العرب نازل شده و با مردمى با اعتقادات ...

چكيده آيات متشابه قرآن همواره محل بحث و طرح ديدگاه هاى مختلف مفسّران بوده اند و برگزيدن يك رأى مستلزم كنكاش و بررسى در آراء گوناگون تفسيرى است. در اين نوشتار، به بررسى نظرات متفاوت و بعضاً متضاد برخى مفسّران پيرامون آيه 72 سوره احزاب كه به آيه «امانت»  مشهور است، پرداخته شده. برخى از مباحثى كه در اين مقاله مطرح ...

دکترعبدالقادرحامد تيجاني‌ در کتاب‌«الفکر السياسي‌ في‌ القرآن‌ المکي» با رويکرد جديدي‌ فلسفه‌ سياسي‌ اسلام‌ را در دوران‌ مکه‌ از طريق‌ آيات‌ و سوره‌هاي‌ مکي‌ به‌ بحث‌ مي‌گذارد و برخلاف‌ ايدة‌ غالب‌ که‌ دين‌ در دوران‌ مکه‌ را دين‌ اعتقادي‌ و فردي‌ و غيرسياسي‌ تلقي‌ کرده‌ است؛ او معتقد است‌ اصول‌ انديشه‌ سياسي‌ اسلام‌ در مکه‌ بيان‌ شده، و نقطة‌ مرکزي‌ ...

اولين مرحله استفاده و بهره‏مندى از قرآن كريم تلاوت آيات است كه در كنارش بايد مضامين آنها را خوب فهميد و سپس بدان عمل كرد. بايد سعى كنيم تلاوت ما شبيه تلاوت رسول اللّه(صلی الله علیه و آله و سلم) باشد و مانند آن حضرت، عمق دل و جان خود را با قرآن پيوند زنيم؛ زيرا تمام رفتار و سنت و ...

از اوّلين شبى كه قرآن بر رسول اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرود آمد، سرزمين تشنه از معنويت حجاز در معرض رحمت الهى قرار گرفت و ابواب ارتباط با اين منبع فيض الهى برقرار شد و قرآن، حلقه اتّصال آسمان و زمين گرديد. انس با كلام وحى و زمزمه آيات آن در شبانه روز به گونه اى بود كه ...

مقدمه قرآن به عنوان آخرين وحى الهى كه بر افضل انبياء الهى نازل شده نور هدايت ابدى براي بشريت و تجلى خداوند در كلامش بود. قرآن شاهد زنده بر نبوت رسول اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و گرامي‏ترين برهان بر حقانيت اوست، زيرا دليلى دائمى و حجّتى همگانى به شمار مي‏آيد كه تمامى ابعاد و جوانب آن نشان از ...

«ذكر الهى» چون نسيم فرحبخش، حيات معنوى را به انسان هديه مى كند; قلب خسته و افسرده انسان با «ياد خدا» طراوت مى يابد و در كشاكش مشكلات و انبوه گرفتاريها به ياد معشوق است كه اطمينان و آرامش را براى جانها به ارمغان مى آورد. انسانى كه در هر لحظه به ياد خداوند و فقر و احتياج خويش به ...

1. براى حفظ قرآن روش‏هاى گوناگونى بيان و تبيين شده كه هر كدام در جاى خود، داراى ويژگى‏هايى است و هر كس نيز امكان دارد بر اساس استعداد، ذوق و سليقه، شرايط شخصى و تجربه عملى خويش، داراى روش خاص و شخصى در حفظ قرآن باشد. ولى روش پيشنهادى ما در حفظ قرآن، بر مبناى حفظ «تفكيكى» آيات، صفحات، سوره‏ها ...

اشاره اگرچه در تربيت انسان، عوامل مختلفى تأثيرگذار هستند و هر يك به نوعى در شكل دهى شخصيت او نقش ايفا مى كنند، اما تأثير الگوهاى انسانى در تربيت بسيار حايز اهميت است. در اين مقاله به بررسى برخى از اين نوع الگوها مى پردازيم و نقش هر يك را در تكامل دينى و اخروى انسان يادآور مى شويم. 1. ...

موضوع بحث، پيدايش انسان از نظر علم و از نظر قرآن است. ابتدا درباره پيدايش انسان از ديدگاه علم مطالبي را مطرح مي كنیم. تحقيقات علوم طبيعي و مطالعات علمي در زمينه شناخت طبيعت، روش و شيوه اي دارد كه بيشتر بر مشاهدات عيني خارجي، تجربيات آزمايشگاهي، بررسي هاي تطبيقي، و نتيجه گيري هاي علمي از اين مشاهدات و تجربه ...

مقدمه دانش تفسير، در آغاز، بخشى از علم حديث به شمار مى رفت تا اين كه در نخستين گام تكامل خويش از اين علم جدا شد و به صورت علمى مستقل درآمد و بر پايه آن، در كنار ديگر مجموعه هاى روايى، تفسيرهاى روايى (چون تفسير على بن ابراهيم قمى و تفسير عياشى و تفسير فرات كوفى) ظهور نمود. چنانكه ...

چكيده آيات قرآن كريم همراه با قرائن متعددى است كه برخى از مهمترين آنها عبارتند از: زمان نزول، مكان نزول، سبك بيان، سياق، شان متكلم و شان مخاطب . روش كشف مراد الهى از آيات قرآن – كه از آن به روش تفسير ظاهر قرآن تعبير شده است – توجه به همه قرائن است . در اين مقاله مراد الهى ...

عقيده برخى از متكلمين از برادران اهل سنت و جماعت درباره روح و حقيقت آن, اين است كه: ((روح و عقل از موجودات واقعى در عالم خلقت بوده, امر عرضى نيستند, بر خلاف آنچه فرقه ((معتزله)) از متكلمين اهل سنت و غير آنها گمان كرده اند و نيز روح و عقل از صفات حسنه و قبيحه, زيادى و كمى را ...

از نگاه علامه طباطبايى در تفسير الميزان قصه  هاى قرآن حاوى حوادثى از گذشته است كه ذكر آنها مى ‏تواند وسيله هدايت انسان باشد . به همين روى بسا قسمت هاى يك قصه در مواضع مختلف قرآن پراكنده شده است . روش علامه در بيان داستانهاى قرآن چنين است كه آيات پراكنده مربوط را گردآورى مى ‏كند و صورت كامل ...

سيوطى يكى از بزرگترين دانشمندان علوم قرآنى است كه بيش از 40 اثر قرآنى تاليف كرده‏است كه مهمترين آنها «الاتقان فى علوم القرآن‏» به شمار مى‏رود. در اين اثر خلاصه ديگر آثار او آمده‏است. وى اين كتاب را بر مبناى كتاب‏« البرهان فى علوم القرآن‏» زركشى و به عنوان مقدمه تفسير بزرگش‏ «مجمع البحرين و مطلع البدرين الجامع لتحرير الرواية ...

انـديـشه حوزه مى كوشد با انجام گفت و گو با دانشوران و صاحبنظران مسائل دينى , در نشر و انـعـكـاس ديدگاهها و نظريه هاى ارزنده آنان گام بردارد. در اين راستا, اين بار به حضور آيت اللّه مـعـرفت , استاد حوزه علميه قم رسيديم . انديشه حوزه : در بحث معارف قرآنى , يكى از مسائل مطرح اين است كه ...

انـديـشه حوزه مى كوشد با انجام گفت و گو با دانشوران و صاحبنظران مسائل دينى , در نشر و انـعـكـاس ديدگاهها و نظريه هاى ارزنده آنان گام بردارد. در اين راستا, اين بار به حضور آيت اللّه مـعـرفت , استاد حوزه علميه قم رسيديم . انديشه حوزه : در بحث معارف قرآنى , يكى از مسائل مطرح اين است كه ...

ارزشهايى كه قرآن , مبناى تعاليم خود قرار داده است , عبارتند از: 1ـ فطرت سليم (نهاد پاك انسانى ) 2ـ عقل رشيد (خرد و انديشه تابناك ) 3ـ علم تكامل يافته (دانش پيشرفته ) قرآن , تمامى تعاليم عاليه خود را بر اين سه استوار كرده است . از فطرت دم مى زند وتعاليم خود را با فطرت پاك ...

ارزشهايى كه قرآن , مبناى تعاليم خود قرار داده است , عبارتند از: 1ـ فطرت سليم (نهاد پاك انسانى ) 2ـ عقل رشيد (خرد و انديشه تابناك ) 3ـ علم تكامل يافته (دانش پيشرفته ) قرآن , تمامى تعاليم عاليه خود را بر اين سه استوار كرده است . از فطرت دم مى زند وتعاليم خود را با فطرت پاك ...

به دقت آيات قرآن را درباره فرعونيان و قوم عاد بررسى كرده و آنها را دسته بندى كرده نتيجه تحقيقات اين شد كه اهرام مصر نمى ‏تواند متعلق به فرعونيان باشد بلكه انحصاراً متعلق به قوم عاد است. محورهايى كه در اين مقاله مورد بحث قرار مى گيرد عبارت اند از: 1. در قرآن اشاره‏اى به نابودى خانه‏ ها، كاخ‏ها ...

به دقت آيات قرآن را درباره فرعونيان و قوم عاد بررسى كرده و آنها را دسته بندى كرده نتيجه تحقيقات اين شد كه اهرام مصر نمى ‏تواند متعلق به فرعونيان باشد بلكه انحصاراً متعلق به قوم عاد است. محورهايى كه در اين مقاله مورد بحث قرار مى گيرد عبارت اند از: 1. در قرآن اشاره‏اى به نابودى خانه‏ ها، كاخ‏ها ...

مقدمه قرآن كريم تنها كتابى است كه اصالت خود را تا كنون حفظ كرده و راه دراز تاريخ را به سلامت و شايستگى پيموده و هميشه از گزند حوادث و دستبرد بيگانگان در امان بوده و خواهد بود<انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون»(حجر، 15 / 9) على رغم ضمانت اطمينان بخش خداوند متعال در قرآن كريم بر حفظ ...

مقدمه قرآن كريم تنها كتابى است كه اصالت خود را تا كنون حفظ كرده و راه دراز تاريخ را به سلامت و شايستگى پيموده و هميشه از گزند حوادث و دستبرد بيگانگان در امان بوده و خواهد بود<انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون»(حجر، 15 / 9) على رغم ضمانت اطمينان بخش خداوند متعال در قرآن كريم بر حفظ ...

مقدمه ارتداد در لغت‏ به معنى بازگشت و رجوع چيزى به غير خود است و گاهى به معنى صيرورت يعنى شدن است. و در اصطلاح ارتداد يعنى حالت جديد اعتقادى كه در مسلمانى با انكار يكى از اصول سه گانه دين يا نفى اصلى از اصول ضرورى دين رخ دهد به طورى كه موجب انكار اصول سه گانه دين شود. رخ ...

مقدمه ارتداد در لغت‏ به معنى بازگشت و رجوع چيزى به غير خود است و گاهى به معنى صيرورت يعنى شدن است. و در اصطلاح ارتداد يعنى حالت جديد اعتقادى كه در مسلمانى با انكار يكى از اصول سه گانه دين يا نفى اصلى از اصول ضرورى دين رخ دهد به طورى كه موجب انكار اصول سه گانه دين شود. رخ ...

مفهوم و لوازم امت وسط ؟ يكى ديگر از اصول و معيارهاى نظام اسلامى (دين) داشتن خصوصيت مركزيت و اسوه و الگو بودن در تمام امور در ميان جهانيان است: ((و كذلك جعلناكم امه وسطا لتكونوا شهداء على الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا…))(1).((و بدين گونه (با تعيين قبله و رويكردى خاص) شما را امتى ميانه و نمونه براى عموم ...

هرچند در زبان فارسى و محاوره اى ميان كاربرد كلمات (بشر, آدم و انسان) تفاوتى قائل نيستيم و هر سه را به يك معنى استعمال مى كنيم, ولى با توجه به توضيح ذيل و به استناد بعضى از آيات و الفاظ قرآنى متوجه خواهيم شد كه ميان اين سه واژه تفاوت بارز و آشكارى وجود دارد. بدون شك خلقت بشر ...

{يَسْأَلُونَكَ عَنْ الاَْهِلَّةِ قُلْ هِي مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَي وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ} «اي پيامبر! در باره هِلال ماه از تو پرسش كنند(كه سبب بَدْر و هلالِ ماه چيست؟) بگو: اينها، براي بيانِ اوقاتِ عبادات و اندازه گيري وقت جهتِ مردم و براي شناختنِ زمانِ حجّ ...

در قرآن متـجـاوز از سيصد آيه است كه كلمه نفس و روح در آنها ذكر شده است و از همه آيات تـنها يك معنا و آن نفس ناطقه و روح انسانى استفاده نمى شود, بلكه در معانى متعددى بـكار رفته, گاهى بـه معناى ناطقه(چنانكه در آيه 93 سوره انعام و… و بـه معناى تإكيدى چنانكه در آيه 12 سوره انعام ...

چكيده حنيف كلمه‏اى عربى و به معناى پاك‏دين و متمايل به دين حق است . بعضى از افراد خود را بر دين حنيف مى‏دانستند و يا ديگران آنان را چنين مى‏شناختند و پيامبر گرامى اسلام نيز به پيروى از ابراهيم عليه‏السلام بر دين حنيف بود . البته روش و آيين ايشان متفاوت با پيروان دين حنيف به معناى متعارف آن ...

روح, موجودى مجرد است و جسم و قابل قسمت نيست و حيات و فعاليت اعضاى بدن, به او متكى است. واژه روح در قرآن در سوره ها و آيات متعددى تكرار شده است و متبادر از آن, همان موجودى است كه مبدإ حيات و زندگى است و آن را منحصر به انسان و يا انسان و حيوان ننموده است, بلكه ...

چكيده نويسنده در اين مقال، لوازم اصلى نيل انسان به رشد و كمال آن را بر شمرده است . ضمن بيان اينكه مهم‏ترين ويژگى‏هاى نوع انسان در دو حوزه عقل و اراده است، رشد او نيز منوط به تكامل اين دو دانسته شده است . كسب اطلاعات صحيح، تامل در آنها، جستجو در معلومات براى كشف مجهولات و توجه دائمى ...

چكيده با توجه به طرح مجدد موضوع شر توسط فيلسوفان جديد به ويژه فيلسوفان دين و تفسيرهاى متفاوتى كه از سوى فيلسوفان الهى و متكلمان در شرق و غرب، در گذشته و حال از آن شده و نقدهايى كه بر بسيارى از آن تفسيرها وارد شده‏است، مناسبت دارد كه ديدگاه قرآن را در اين زمينه جويا شويم. نگارنده در اين ...