آثار نماز چيست و چرا نبايد در نماز خواندن كاهلي كرد؟

در پاسخ به اين سؤال مناسب است نكاتي را جهت تبيين فلسفة نماز و عبادت بيان كنم.
1. نماز ميراث همة انبياء الهي و بهترين هدية آنان براي ارتباط خلق با خالق خويش است. زيباترين تجلّي نيايش را در سيماي نماز مي توان به مشاهده نشست. ركوع و سجود آن مظهر متلاشي شدن كوه انانيّت انسان و ظهور نشانه هاي ربوبي حق است. اقامة نماز و توجه در آن باعث صلح و آرامش، سلامت و سعادت، رفاه و بركت، صلاح و رشد، اعتماد و آرامش دل و جان و بالاخره قلبي مالامال از صفا و نورانيت خواهد شد.
در مقابل آنگاه كه اين فريضة بزرگ الهي تعطيل گردد يا در آن كاهلي شود و يا حقّ نماز به خوبي أدا نگردد، اضطراب و نگراني، زشتي و تباهي، كجروي و كج‌انديشي، غرور و فريب، جان بي‌اميد و اعتماد انسان بي‌نماز را مورد هجوم قرار مي‌دهد.
2. دستورات الهي همه‌اش طبق مصلحت و نفع انسان واجب‌شده و فوايد دنيوي و اُخروي آنها نصيب خود انسان‌ها مي‌گردد و خداوند متعال طبق مقتضاي رحمت و حكمت خود مي خواهد انسان‌ها با انجام اوامر و دستورات او به سعادت دنيا و آخرت نايل آيند و اين انسان بايد مطيع فرمان الهي بوده و يقين بداند كه وعدة الهي صد در صد محقق خواهد شد و اجر كسي زايل نخواهد گرديد و خداوند مصلحت هر كسي را بهتر از خودش مي داند.
3. كسي كه مطيع فرمان الهي باشد و رابطة قوي با خالق كائنات داشته باشد و ايمان به دستورات او داشته باشد، هرگز احساس تنهايي و نگراني نمي‌کند و با ياد خدا دلش محكم و استوار است و هرگز فكر گناه و معصيت را نكرده و سراغ آن نمي‌رود و در تمام زندگي معيار را رضايت الهي و دستورات شرع قرار مي دهد.
قران كريم مي‌فرمايد:«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ …. وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»؛ كساني كه ايمان آوردند و كارهاي خوب را انجام دادند و نماز برپا داشتند ….. خوف و ترسي و حزني ندارند.[1] كسي كه به ريسمان الهي پيوند بخورد همة امورش به نحو احسن برآورده مي‌شود و خداوند مشكلات او را به موقع و طبق مصلحت حلّ خواهد كرد و انسان نبايد عجول باشد؛ بلكه وظيفة بندگي خود را انجام دهد.
4. خداوند متعال در قرآن كريم فرموده، اي بندة من، هر چه مي‌خواهي از من طلب كن تا اجابت كنم.«وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ»؛ بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را.[2]و در نماز بهترين دعاها و طلب حاجات محقق مي‌شود و انسان در سورة حمد و توحيد نعمت دنيا و آخرت و رحمت واسعة الهي را طلب مي كند؛ و هر كس درِ خانة خدا را بزند هرگز مأيوس برنمي گردد.
5. شيطان يكي از دشمنان قسم خوردة انسان است و قسم ياد كرده تا از هر راهِ ممكن انسان را گمراه كند و به هر لباسي در مي آيد تا انسان را فريب دهد.
حتي اين شيطان گاهي در خواب به صورت افراد خوب ظاهر مي شود و انسان را به اين طريق گمراه مي كند. مسائل جنسي و نفساني را براي او زيبا جلو ه گر مي‌كند و او را در اعتقادات خودش متزلزل مي‌سازد؛ امّا اگر كسي اهل نماز و عبادت باشد، شيطان نمي تواند به حريم او نفوذ كند. آري نماز اين اكسير عظيم معنوي او را از شر شيطان باز مي دارد.
علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند:«الصلوة حصن من سطوات الشيطان»؛ نماز قلعه اي است كه انسان را از حملات شيطان نگه مي دارد.[3]6. ترك نماز و كاهلي در آن علاوه بر گرفتاري دنيوي و اضطراب خاطر باعث مي‌شود كه انسان در آخرت كه زندگي واقعي و ابدي در آنجاست، گرفتار عذاب و آتشي باشد. پيامبر گرامي اسلام مي‌فرمايد: «انَّ تارك الصلوة لا يَجِدُ ريح الجنَّه»؛ ترك كننده نماز بوي بهشت را استشمام نمي‌كند و از بهشت محروم مي‌شود.[4]در روز قيامت وقتي از دوزخيان سؤال مي‌شود كه چه چيزي باعث شد كه شما اهل جهنّم شويد؟ جواب مي‌دهند كه ما از نمازگزاران نبوديم.[5]خلاصه اينكه اگر مي خواهيم در دنيا و آخرت خوشبخت باشيم و با عزّت زندگي كنيم سعي كنيم، مطيع اوامر الهي باشيم و واجبات و محرّمات الهي را به نحو احسن انجام دهيم؛ و يقين بدانيم كه رستگاري و سعادت فقط در اين مسير نهفته است. از نماز اين ذكر معجزه آساي الهي هرگز غفلت نكنيم و اگر مي توانيم نماز شب را كه فضائل بسيار بلندي دارد هم انجام دهيم. اگر اين كار را با حال و هواي خالص و معنوي انجام دهيم هر روز و هر شب روزنه هاي اميد به روي شما گشوده خواهد شد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. جوادي آملي، عبدالله حكمت عبادات، قم، نشر اسراء، 1378.
2. قرائتي، محسن، پرتوي از اسرار نماز، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1369(كتاب بسيار ارزشمندي است).
3. راشدي، حسن، نمازشناسي، تهران، ستاد اقامه نماز، 1378، ج 1 و 2.

پي نوشت ها:
[1] . بقره/277.
[2] . مؤمن/60.
[3] . محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمة، مكتب الاعلام الاسلامي، 1362، ج7، ص166.
[4] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، انتشارات دارالكتب الاسلامي، 1402، ج82، ص224.
[5] . مدثر/43.