سوره نجم، آيه 14: «عِندَ سِدرَةِ المُنتَهي»
«سدرة» (بر وزن حرفة) مطابق آنچه غالبا مفسران علماى لغت گفته اند درختى است پر برگ و پر سايه، و تعبير به «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» اشاره به درخت پر برگ و پر سايه اى است كه در اوج آسمانها، در منتها اليه عروج فرشتگان و ارواح شهداء، و علوم انبياء، و اعمال انسانها قرار گرفته، جايى كه ملائكه پروردگار از آن فراتر نمى روند، و جبرئيل نيز در سفر معراج به هنگامى كه به آن رسيد متوقف شد.
و اما اينكه اين درخت سدره چه درختى است؟ در كلام خداى تعالى چيزى كه تفسيرش كرده باشد نيافتيم، و مثل اينكه بناى خداى تعالى در اينجا بر اين است كه به طور مبهم و با اشاره سخن بگويد، مؤيد اين معنا جمله ”إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى” است، كه در آن سخن از مستورى رفته است.
ولى در اخبار و روايات اسلامى توصيف هاى گوناگونى پيرامون آن آمده و همه بيانگر اين واقعيت است كه انتخاب اين تعبير به عنوان يك نوع تشبيه، به خاطر محدوديت و كوتاهى دايره لغات ما از بيان اينگونه واقعيات بزرگ است.
در حديثى از پيامبر اسلام ص نقل شده است كه فرمود: «رايت على كل ورقة من اوراقها ملكا قائما يسبح اللَّه تعالى»؛ من بر هر يك از برگ هاى آن فرشته اى ديدم كه ايستاده بود و تسبيح خداوند را مى كرد[1].
در حديث ديگرى از امام صادق (ع) نقل شده است كه رسول خدا (ص) فرمود: «انتهيت الى سدرة المنتهى، و اذا الورقة منها تظل امة من الامم»؛ من به سدرة المنتهى رسيدم و ديدم در سايه هر برگى از آن امتى قرار گرفته اند![2].
اين تعبيرات نشان مى دهد كه هرگز منظور درختى شبيه آنچه در زمين مى بينيم نبوده، بلكه اشاره به سايبان عظيمى است در جوار قرب رحمت حق كه فرشتگان بر برگ هاى آن تسبيح مى كنند و امت هايى كه از نيكان و پاكان در سايه سار آن قرار دارند.
پي نوشت:
[1] مجمع البيان ذيل آيات مورد بحث.
[2] نورالثقلين، ج5، ص155.ترجمه تفسير الميزان، ج19، ص 49.
تفسير نمونه، ج22، ص 497.