آيا قبل از ولادت علي ـ عليه السّلام ـ و بعد از شهادت ايشان، رؤيت آن حضرت ممكن است؟ آيا علي حاضر وناظر است؟

رؤيت يک شخص سه حالت دارد:
1. رؤيت با چشم بصري و ظاهري،
2. رؤيت با كشف و شهود
3. رؤيت در خواب.
امّا رؤيت باچشم ظاهري.
ديدن و رؤيت امام علي ـ عليه السّلام ـ قبل از ولادت با چشم ظاهري و معمولي براي هيچ كس ممكن نيست، و آيه و روايتي دال بر اين مطلب نداريم و امّا بعد از شهادت آن حضرت دلايلي داريم كه نشان مي‌دهد آن حضرت را حتّي با چشم ظاهري مي‌توان ديد، از جمله روايتي كه سماعة نقل مي‌كند از امام رضا ـ عليه السّلام ـ: كنتُ عند ابي الحسن عليه السلام فأطلتُ الجلوس عنده، فقال: اَتحبُّ ان تري ابا عبدالله ـ عليه السّلام ـ فقلت: وددت والله فقال: قم و ادخل ذلك البيت فدخلت البيت فاذا ابو عبدالله ـ عليه السّلام ـ قاعدٌ.
سماعه مي‌گويد: پيش حضرت ابي الحسن ـ عليه السّلام ـ بودم، طولاني كردم نشستن را نزدش، پس فرمود: آيا دوست داري كه ببيني اباعبدالله ـ عليه السّلام ـ را؟ پس گفتم: دوست دارم قسم به خدا، پس فرمود: بلند شو و داخل آن اتاق شو، پس داخل شدم در آن زمان ابو عبدالله ـ عليه السّلام ـ نشسته بود.[1] ظاهرا روايت ناظر به امام حسين ـ عليه السلام ـ است اما اگر منظور امام صادق ـ عليه السلام ـ باشد نيز نتيجه يکي است و شاهد بر مطلب مي باشد.
و اين روايت بسيار رسا است، در اين كه رؤيت بصري ائمه بعد از شهادتشان ممكن است و فرقي بين ائمه در اين مورد نيست و البته چنين ديدني مخصوص خواص از مؤمنين است و براي همگان ميسّر نيست.
رؤيت در خواب:
رؤيت در خواب قبل از ولادت نيز ممكن است و دليل بر نفي آن نداريم، و اين اختصاص به انبياء و معصومين ندارد. بعد از شهادتش نيز دليل روايي و آيه‌اي نداريم، امّا از آنچه از بعضي از بزرگان در كتب مختلف نقل شده است اين رؤيت را تثبيت مي‌كند، عقلاً هم ما منعي نداريم، به اين جهت و در روايات هم هيچ منعي صراحتاً يا اشارتاً وارد نشده است، بلكه دلايل نقلي بر رؤيت بعد از شهادت داريم. مثل رؤيت امام حسين ـ عليه السّلام ـ جدش رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ را قبل از حركت از مدينه و نيز خواب فرزندان امام حسين ـ عليه السّلام ـ بعد از شهادت امام، و خواب‌هاي صادقة ديگر …
رؤيت در حالت كشف و شهود:
رؤيت به اين شكل قبل از تولّد آن حضرت براي انبياء و اولياء خدا ممكن مي‌باشد، چرا كه طبيعتاً آنها شهودهاي صادقه و واقعي داشتند و چون نور وجود حضرت از اول خلقت بود و بر اساس روايات نور وجود حضرت قبل از تولّدش موجود بوده است و اين را هم مي‌دانيم كه انبياء كشف‌ها و شهودهاي مختلف داشته اند و امّا بعد از شهادتش هم دليلي خاص از روايات و آيات نداريم ولي آنچه از شهود عرفا و بزرگان به ما رسيده امكان آن را تأييد مي‌كند، اينكه در واقع اتفاق افتاده يا نه؟ نمي‌توانيم به قطع حكم كنيم
قسمت دوم سؤال اين است كه: آيا علي ـ عليه السّلام ـ در زندگي حاضر است يا نه؟ براي رسيدن به جواب اين سؤال به بيان دو مطلب بسنده مي‌كنيم.
1. در بحث امامت ثابت شده است كه امام در كمال روحي به اوج قلّه مي‌رسد به طوري كه بالاتر از آن ممكن نيست، در اين صعود امام از بند زمان و مكان خارج مي‌شود، يعني اينكه زمان خودش با زمان آينده يكي است و حتّي زمان گذشته نيز در برابر او با حال و آينده يكي است و اين لازمة كمال روحي و امامت است. چرا كه وقتي از امام پرسيدند: معناي آية شريفة «اعملوا فسيري الله عملكم و رسوله و المؤمنون»عمل كنيد پس به زودي خواهد ديد عمل شما را خدا و رسول او و مؤمنون. فرمودند: هم الائمه؛ مؤمنون ائمه هستند.[2]بنابراين مؤمنان مذكور در هر لحظه حاضر و ناظر اعمال ما مي‌باشند و مؤيد اين مدعا روايتي است از امام صادق ـ عليه السّلام ـ كه مي‌فرمايد: تعرض علي رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ اعمال العباد كل صباح؛[3] اعمال بندگان هر صبح بر رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ عرضه مي‌شود، رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ در همة احوال ناظر و حاضر پيش ما مي‌باشند و همچنين امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمودند: ان اعمالكم لتعرض عليَّ في كل يوم و ليله … و قل اعملوا فسيري الله عملكم و رسوله و المؤمنون قال هو والله علي بن ابي‌طالب ـ عليه السّلام ـ .[4] همانا اعمال شما در هر روز و شب بر ما عرضه مي‌شود و … بگو عمل كنيد، پس به زودي مي‌بيند خدا و رسول او و مؤمنان عمل تان را. حضرت در ادامه مي فرمايد: قسم به خدا منظور از مؤمنون در اين آيه علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ است. بر اساس اين روايات عرضة اعمال براي همة ائمه مي‌باشد طبق روايت اول، و خصوصاً بر علي ـ عليه السّلام ـ طبق روايت اخير، و همچنين روايتي داريم كه تصريح دارد كه ائمه شاهدان بر اعمال عباد هستند و حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ در ذيل آية «و كذلك جعلناكم امة وسطا لتكونوا شهداءُ علي الناس» فرمودند: و همچنين ما قرار داديم شما را امّت وسط براي اينكه شاهد بر مردم باشيد. فرمودند: نحن شهداء الله علي خلقه؛ يعني شاهدان بر خلق ما هستيم.[5] و اين شهادت و نظارت اطلاق دارد هم نظارت دنيايي را شامل مي‌شود و هم آخرتي را. بنابر اين ائمه ـ عليهم السّلام ـ دركنار خدا و رسولش ناظر اعمال ما و حاضر نزد ما هستند. چرا كه نظارت بدون حضور نظارت نيست و شهادت به معناي شهود كردن و ديدن است نه علم پيدا كردن از طريق الهام و مطلع شدن از اعمال.

پي نوشت ها:
[1] . شجاعي، محمّد، مقالات (كتاب سه جلدي مقالات)، چاپ صدا و سيما، ج1، ص 132.
[2] . اصول كافي، ج1، ص 318. کليني.
[3] . همان.
[4] . همان، ص 319.
[5] . همان، ص 270.