آیا «اصل امتناع اجتماع نقیضین» ساخته و پرداخته پروردگار بوده و خداوند قدرت تغییر آن‌را دارد؟

اصل امتناع اجتماع نقیضین از بدیهیات است؛ یعنی ذهن انسان، در برخی موارد با تصور موضوع، محمول و نسبت، حکم به چنین امتناعی می‌کند.[1] بنابراین، چنین قضایایی مخلوق انسان هستند و واضع این قضایا ذهن انسان است. در واقع این خاصیت ذهن انسان است که چنین حکم عملی را انجام می‌دهد؛ اما از آن‌جا که خود انسان و تمام توانایی‌های او مخلوق خداوند است؛ از این‌رو می‌توان گفت: خداوند خالق و واضع این قضایا است، اما نه بدان معنا که خداوند بتواند اجتماع نقیضین که امر محالی است را بیافریند و ممکن نماید، بلکه این موضوع، مانند موضوعاتی از این قبیل است که آیا خداوند می‌تواند سنگی بسازد که خودش توانایی حرکت‌دادن آن‌را نداشته باشد؟!

[1]. ر. ک: «فرق قضایای فطری با دیگر قضایای بدیهی»، 47005؛ «تقسیم بندی بدیهیات از دیدگاه خواجه نصیر»، 49588.