آیا پیامبر همسری از همسرانش را طلاق هم داده ؟؟ توضیح دهید

جواب اجمالی : خیر 1- پیامبر هیچ همسری را طلاق نداده است .
2- از مجموع آیات روشن می شود که طلاق برای رسول گرامی اسلام (ص) در هنگام ضرورت امری مباح و جایز است و هیچ گونه منعی ندارد، همان طور که برای سایر افراد مسلمان مباح است.
3- به صورت قطعی ثابت نشده است که پیامبر (ص) یکی از همسران خود را طلاق داده باشد .

توضیح بیشتر :
پرسش : قرآن بر اساس آیه 28 سوره احزاب به پیامبر اسلام(ص) اجازه می دهد که همسرانش را در صورت پی گیری خواسته های دنیایی طلاق دهد؛ آیا داشتن این اختیار و اجازه، بازی با احساسات و امنیّت روانی همسران ایشان نیست؟!
پاسخ اجمالی:
همسران پیامبر(ص) از غنایم به دست آمده درخواست نفقه بیشتر از نیازشان را داشتند. امّا پیامبر اسلام به در خواستهای تجمّلی آنها جواب نمی داد؛ چون همسران پیامبر الگو هستند و باید از تجملات به دور بوده و برای ایشات حاشیه درست نکنند. لذا این آیه آنها را میان ماندن و جدا شدن مخیر ساخت. این تهدید مشروط به اراده همسران پیامبر بود و تهدیدی برای آرامش روانی آنها محسوب نمی شد. این تهدید هیچگاه عملی نشد، چرا که اخلاق زیبای پیامبر باعث شد همه آنها زندگی ساده در کنار ایشان را بر زندگی مرفه دنیا ترجیح دهند.

پاسخ تفصیلی:
در آیه 28 و 29 سوره احزاب می خوانیم: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ إِنْ کُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ زِینَتَها فَتَعالَیْنَ أُمَتِّعْکُنَّ وَ أُسَرِّحْکُنَ سَراحاً جَمِیلاً * وَ إِنْ کُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْکُنَّ أَجْراً عَظِیما»؛ (اى پیامبر! به همسرانت بگو: اگر شما زندگى دنیا و زرق و برق آن را مى خواهید بیائید هدیه اى به شما دهم و شما را به طرز نیکویى رها سازم* و اگر شما خدا و پیامبرش و سراى آخرت را طالب هستید خداوند براى نیکوکاران شما پاداش عظیم آماده ساخته است).
مفسران شأن نزولهاى متعددى براى آیات فوق ذکر کرده اند که از نظر نتیجه چندان تفاوتى با هم ندارند. از این شأن نزولها استفاده مى شود که همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) بعد از پاره اى از غزوات که غنائم سرشارى در اختیار مسلمین قرار گرفت، تقاضاهاى مختلفى از پیامبر(صلی الله علیه وآله) در مورد افزایش نفقه [بیشتر از آنچه مورد نیاز آنها بود] یا لوازم گوناگون زندگى داشتند.
پیامبر(صلی الله علیه وآله) که مى دانست تسلیم شدن در برابر اینگونه درخواستها – که معمولا پایانى ندارد – چه عواقبى براى «بیت نبوت» در بر خواهد داشت، از انجام این خواسته ها سر باز زد و یک ماه تمام از آنها کناره گیرى نمود، تا اینکه آیات فوق نازل شد و با لحن قاطع و در عین حال توأم با رأفت و رحمت به آنها هشدار داد که اگر زندگى پر زرق و برق دنیا مى خواهید مى توانید از پیامبر(صلی الله علیه وآله) جدا شوید و به هر کجا مى خواهید بروید، و اگر به خدا و رسول خدا و روز جزا دل بسته اید و به زندگى ساده و افتخار آمیز خانه پیامبر(صلی الله علیه وآله) قانع هستید بمانید و از پاداشهاى بزرگ پروردگار برخوردار شوید.
به این ترتیب خداوند پاسخ محکم و قاطعى به همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) که دامنه توقع را گسترده بودند داد، و آنها را میان «ماندن» و «جدا شدن» از ایشان مخیر نموده و تکلیف آنها را روشن ساخت که باید الگو و اسوه زنان با ایمان باشند و از حاشیه سازی برای بین نبوت اجتناب کنند.(1)
در این آیات گرچه همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) از توجه به زرق و برق دنیا برحذر داشته شده است اما هرگز بر ناتوانی پیامبر(صلی الله علیه وآله) از پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی همسرانشان دلالت ندارد. پیامبر اکرم از هر جهت به نیازهای منطقی همسران خود پاسخ می داد و از نظر محبت و رعایت نوبت در همخوابی و همچنین تأمین نیازهای مادی آنها و… کوتاهی نداشت.
ضمن اینکه در این آیات یک تهدید «مشروط» وجود دارد و به معنی تهدید «حتمی» برای امنیت روانی همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) نیست؛ یعنی عملی شدن تهدید بستگی به رفتار همسران پیامبر دارد و تا آنها نخواهند تهدیدی متوجّه زندگی آنها نخواهد شد. این تهدید بخاطر زیاده خواهی آنها بوده که در شأن همسران پیامبر نبود و هیچگاه عملی نشد، چون همه همسران پیامبر زندگی ساده در کنار ایشان را بر زندگی مرفه و زرق و برق دنیا ترجیح دادند و از در خواست خود صرف نطر کردند.
اخلاق نیک پیامبر و مهربانی ایشان با نوع بشر و محبت ویژه ایشان به همسرانش، خود یکی از عوامل دلبستگی همسرانشان به وی می شد، لذا احساس تهدید از طرف پیامبر(صلی الله علیه وآله) بی معنی است. همسران پیامبر بواسطه همین اخلاق حسنه، بعد از نزول این آیه بجای انتخاب زندگی مرفه بدون پیامبر، زندگی ساده همراه با پیامبر را انتخاب کردند.

پی نوشت:
(1). رک: تفسیر نمونه، مکارم شیرازى، ناصر، دار الکتب الاسلامیه ، تهران ، 1374 ه. ش ، چاپ سى و دوم، ج 17، ص 277-283.