قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۶/۰۵/۱۰
–
۷۴۷ بازدید
با سلام چه کار کنم که اخلاقم در خانه بهتر شود خیلی زود اعصابم خرد میشود به خصوص در خانه . لطفا راهکار خوبی بدید
پرسشگر گرامی از این که جان خود را می خواهید به زینت خوش اخلاقی زینت ببخشید به شما تبریک گفته و همین تلاش و خواستن شما را تقدیر می‌نماییم.
آن چه در این راه مهم است این که شخص، عزم راسخ و جدى بر پالایش نفس خویش از خشم و کژخلقى داشته و آن را به زیور حلم و بردبارى بیاراید. در این راستا مجاهدت جدى و استمرار و مداومت بر این کار مهم، لازم و ضروری است.براى تحصیل خوش اخلاقى و مبارزه با بداخلاقى و علاج آن، لازم است به موارد زیر توجه نماید:
الف ) مطالعه و توجه به آثار خوش اخلاقی
توجه و تأمل به ارزش خوش اخلاقى و آثار نیک آن و هم چنین تفکر و اندیشه بر آثار نا مطلوب دنیوی و اخروی بد اخلاقى برای ایجاد انگیزه و بکار بستن اراده و نیز تلاش مستمر در حصول ملکه خوش اخلاقی بسیار موثر است. براى این منظور بهترین راه موجود، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه محسنات حسن خلق و مضرات سوء اخلاق وارد شده است.
قرآن کریم علت پیروزی و موفقیت پیامبر عظیمُ الشأن اسلام را در تسخیر قلوب اعراب جاهلی بد اخلاق و خُشک که به فرزندان خود نیز رحم نمی کردند و آنان را زنده بگور می کردند را، چنین بیان می کند:« فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانید، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پیرامون تو متفرق مى شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد کنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش کن. اخلاق خوب پیامبر بود که خداوند نیز آن را می ستاید و چه زیبا است که خداوند چنین سخنی را به بنده اش بگوید: «انک لعلى خلق عظیم؛ همانا تو ( ای پیامبر) دارای خلق عظیم هستی».
پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : همانا نزدیکترین شما به من در فردا ی قیامت وسزاوارترین شما به شفاعت من ، راست گوترین ، امانت دارترین ، خوش اخلاق ترین، ونزدیک ترین شما به مردم است.
ب ) تمرین و پشتکار
امام علی -علیه السلام- می فرماید : در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید.همچنین آن حضرت فرمود: نفْسهای خود را بر اخلاق نیکو تمرین دهید ؛ زیرا که بنده مسلمان، با حُسنِ خُلقِ خود به درجه روزه گیرِ شب زنده دار می رسد.
تحصیل خوش اخلاقى و رفع بد اخلاقى تمرین عملى خوش اخلاقى هنگام برخورد با دیگران است. اگر مدتی خود را به خوش برخوردی بزنید، بعد از مدتی خوش رفتاری جزء شخصیت شما می شود. هر کس قادر است با یک تصمیم قوى عزم را جزم و با رعایت اصل تدریج و گام به گام، به تمرین عملى در این زمینه بپردازد. اگر کسى تصمیم بگیرد حداقل به مدت چهل روز در برخورد خود نسبت به اطرافیان تجدید نظر نماید و در این مدت باروئى گشاده دیگران را میهمان کند، لبى خندان و رابطه اى صمیمى برخورد نماید، قطعاً نتایج خوبى خواهد گرفت.
ج ) مهارت هایی برای ایجاد و تقویت خلق نیکو
می توان با آموختن و به کار بستن مهارت های ذیل، به خلقی نیکو دست یافت:
أ. گوش دادن
در تعاملات میان فردی، گوش دادن اهمیت زیادی دارد. ما برای پاسخ دهی مناسب به دیگران، باید به پیام های آنان توجه کنیم و پاسخ های بعدی شان را نیز به این پیام ها مرتبط سازیم. وقتی کسی به صحبت کردن و درک شدن از سوی ما نیاز دارد، با او همراه شده و به سخنانش گوش می دهیم. در این گونه مواقع نسبت به شنیدن و درک افکار، اعتقادات و احساسات طرف مقابل ابراز تمایل می کنیم. گوش دادن همدلانه، اثر بیرونی دارد و به نفع گوینده است و بیشتر میان دوستان صمیمی، زن و شوهرها و مشاوران و مراجعان پدید می آید. (1) بنابراین گوش دادن در صورتی که از روی همدلی باشد، از مهارت های مؤثر در حاکمیت حسن خلق بر روابط همسران است و آنان باید از این مهارت برخوردار باشند.
ما می توانیم بدون ابراز هرگونه نشانه ای دالّ بر گوش دادن، به حرف های همسر خود گوش دهیم؛ امّا بهتر است این موضوع را به او نشان دهیم. برخی علایم غیرکلامی که نشان دهنده ی توجه ما به سخنان همسر است، عبارت است از:
۱. لبخندهای مناسب که نشانه ی تمایل ما به ادامه گفت و گو یا لذت بردن از سخنان طرف مقابل است؛
۲. تماس چشمی مستقیم که نشانه گوش دادن به گفته های طرف مقابل است؛
۳. منعکس کردن ابرازهای چهره ای سخن گو به منظور بازگردانی پیام های هیجانی او و همدلی با وی.
۴. اتخاذ وضعیت بدنی که نشانگر توجه ما است ( مثلاً خم شدن به جلو یا تکیه دادن به دو طرف صندلی ). (2)
هنگام گوش دادن به سخن همسر، باید با تمام وجود به او توجه کنیم و ضمناً از استفاده نامطلوب از گوش دادن همچون مچ گیری، خرده گیری و … نیز بپرهیزیم.
ب. تغافل
تغافل مهارتی است که زمینه ی خوش خلقی در میان همسران را ایجاد می کند. تغافل آن است که آدمی چیزی را بداند؛ ولی با اراده و عمد، خود را غافل نشان دهد. این یکی از مهارت ها مهم خوش خلقی با همسر است که رفتارهای نامطلوب همسر را که چندان چشمگیر نبوده و در خفا صورت گرفته است، به رخ او نکشیم و خود را از آن غافل نشان دهیم. کسانی که مدام رفتار همسر خود را زیر نظر دارند و وانمود می کنند که به شدت مراقب اویند، علاوه بر آن که چهره ای بداخلاق از خود به نمایش می گذارند، به کج رفتاری هر چه بیشتر همسر خود نیز دامن می زنند. متخصصان در این خصوص سفارش می کنند:
هر موضوعی را که موجب اوقات تلخی شما می شود، روی یک تکه کاغذ یادداشت کنید. در موقع ناراحتی، گله خود را اظهار نکنید. وقتی که شما و همسرتان در آرامش روحی هستید، آن وقت شکایات را بیرون بیاورید و پیش خود بخوانید. بیشتر گله ها و شکایات به قدری در نظر شما کوچک و ناچیز جلوه خواهد کرد که از مطرح کردن آن خجالت می کشید و یادداشت را پاره کرده و به دور می اندازید؛ امّا وقتی درباره ی گله های عمده با همسرتان صحبت می کنید، سعی نمایید که عاقل، متین و منطقی باشید. بدون شک شکایات شما با همکاری و علاقه دو جانبه از بین خواهد رفت. (3)
امیرالمومنین (علیه السّلام) با اشاره به نقش مهم تغافل در آرامش زندگی می فرمایند:
من لم یتغافل و لا یغض عن کثیر من الامور تنغّصت عیشته؛ (4) کسی که تغافل نکند و چشم خود را از بسیاری از امور نبندد، زندگانی تلخی خواهد داشت.
ج. آشتی کردن
آشتی کردن در پی تلاش یک عضو خانواده برای بهبود رابطه با عضو دیگر خانواده صورت می گیرد. این فرآیند به قیمت به جان خریدن خطر، فروریختن دیوارهای بی اعتمادی میان اعضای خانواده و برقراری ارتباط باز و آزاد با یکدیگر است. آشتی کردن همچنین شامل کنار زدن سرگذشت ( سناریو ) کهنه خانوادگی است. (5)
پس آشتی کردن، عامل مهم خوش خلقی و پس زدن اختلافات بی ارزش گذشته است و باعث می شود تا سردی در روابط همسران به درازا نکشد و مودت و محبت مجدداً در روابط حاکم شود. به همین منظور، در روایات اولیای دین قهر و هجران بیش از سه روز مذمت گردیده و باعث عقوبت های دنیایی و آخرتی به شمار آمده است. (6)
د. سخاوت مندی
در موارد زیادی، خودداری از بذل و بخشش به همسر، عامل تندخویی و بداخلاقی طرف مقابل می شود. از سوی دیگر، بذل و بخشش به همسر آن هم بدون درخواست قبلی وی، از مصداق های خوش اخلاقی همسر شمرده شده است که به رفتار و اخلاق پسندیده طرف مقابل نیز می انجامد. امیرالمومنین (علیه السّلام) می فرماید:
حسن الخلق فی ثلاث اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علی العیال؛ (7) خوش خلقی در سه چیز است: دوری کردن از حرام، کسب حلال و توسعه ی اقتصادی بر خانواده.
هـ. شوخ طبعی
شوخ طبعی، یکی از بهترین سازوکارهای دفاعی است. شوخ طبعی، احساس کارآمدی ما را بالا می برد و باعث می شود به جای این که ترس و عجله مسیر ما را در مقابل تنش روشن سازد، به آسانی و بدون ناراحتی با رویدادها مقابله کنیم، خویشتن را تأیید کنیم، از مشکل فاصله بگیریم و با این برخورد فرصتی پیدا کنیم تا راه حل هایی را بیابیم و برای مقابله عمیق تر با مشکل از آن استفاده کنیم. سرانجام ما در هر موقعیتی که باشیم، به حمایت دیگران نیازمندیم و اساساً حمایت دیگران هر چه عمیق تر باشد، احساس رضایتمندی ما نیز بیشتر است. مردمی که ما می خواهیم با آن ها باشیم و هنگام خطر از حمایت آنان برخوردار شویم، دوست دارند در کنار افرادی باشند که شاد، سرحال و شوخ طبع هستند. یک شخص نمی تواند دو حالت واقعی غم و شادی را با هم داشته باشد؛ بله، می تواند به ظاهر غم را آشکار نسازد و با رفتار خود فرصتی پیدا کند تا از عوارض منفی تنش دور بماند.
البته این نکته حائز اهمیت است که خوش خلقی در صورتی محصول شوخ طبعی است که شوخی عاری از طعن و تمسخر بوده و آسیب های جانبی به همراه نداشته باشد.
و. تغذیه مناسب
انتخاب غذا نقش ویژه ای در خوش خلقی یا بدخلقی ایفا می کند. از منابع دینی استفاده می شود که برخی غذاها در خوش خلقی تأثیر گذارند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من مضی به اربعون صباحاً لم یأکل اللحم ساء خلقه و من ساء خلقه فاطعموه اللحم؛ (8) کسی که چهل روز بر او بگذرد و گوشت نخورد، بد اخلاق می شود و کسی را که بد اخلاق شد، گوشت به وی بخورانید.
از این حدیث و امثال آن استفاده می شود که در گوشت مادّه ای است که اگر برای مدت طولانی از بدن قطع شود، در روحیات و اخلاق فرد اثر می گذارد و کج خلقی به بار می آورد. (9) حضرت در روایتی دیگر فرمود: « علیکم بالزّیت فانه … یحسن الخلق؛ از روغن زیتون استفاده کنید؛ چرا که اخلاق را نیکو می سازد. (10) همین تعبیر از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره کشمش نیز به کار رفته است. (11) بر این اساس، توجه دقیق به وعده های غذایی – به ویژه صبحانه – و مواد غذایی مناسب، زمینه ساز خوش خلقی همسران را فراهم می سازد.
ز. ایفای نقش مقابل
ایفای نقش مقابل با اجازه دادن خانواده برای درک نظر دیگران، از چشم انداز مساعد دیگری به آن ها کمک می کند تا دید تازه ای پیدا کنند. در این مهارت، فرد نقش همسرش را می پذیرد و آن گاه مشکل خاصی را در این رابطه از چشم انداز شخصی دیگر به بحث می گذارد. افراد غالباً از این که همسرشان چه قدر می تواند دید مقابل را با دقت ارائه کند، شگفت زده می شوند. همچنین آن ها از این که چه طور ندای منطقی و تظلم خواهی از زبان همسرشان بیرون می آید، متعجب می مانند. (12) در این مهارت، فرد با بیان مشکل همسر از دید او درک تازه ای از مشکلات او پیدا می کند و می تواند توجیه و تبیین دیگری درباره ی اعمال و رفتار همسر ارائه کند.
در منابع اسلامی نیز این مهارت با عنوان هایی همچون میزان قرار دادن خود و جایگزین ساختن خود به جای دیگران و … مطرح شده که در این جا به یک نمونه اشاره می کنیم: در وصایای امیرالمومنین (علیه السّلام) به امام حسن (علیهم السّلام) آمده است:
یا بنّی اجعل نفسک میزانا فیما بینک و بین غیرک فاحبب لغیرک ما تحبّ لنفسک و اکره له ما تکره لها و لا تظلم کما لا تحب ان تظلم و احسن کما تحبّ ان یحسن الیک؛ (13) پسرم! خویشتن را مقیاس قضاوت میان خود و دیگران بگیر. پس آنچه را برای خود دوست می داری، برای دیگران دوست بدار و آنچه برای خود نمی پسندی، بر دیگران نیز مپسند. ستم مکن، همان گونه که دوست نداری به تو ستم شود و نیکی کن، همان طور که دوست داری بر تو نیکی کنند.
بدیهی است درک تازه از موقعیت ها و رفتارهای همسر که محصول مهارت ایفای نقش مقابل است، راه را برای کج خلقی در برابر بسیاری از رفتارهای به ظاهر نامطلوب همسر خواهد بست.
ج. تقویت مثبت
تقویت مثبت، یک شیوه ی بده و بستان رفتاری است که زن و شوهر را به مشاهده دقیق یکدیگر مقید می کند. آن گاه موقعی که یکدیگر را به گفتن چیزی یا انجام کاری وا می دارند که احساس خوبی در آنها پدید می آورد، آشکارا به صورت لفظی یا غیر لفظی از یکدیگر قدردانی می کنند. (14) تقویت همسر هنگامی که او رفتار حاکی از خوش خلقی را ظاهر می سازد، در نهادینه شدن این گونه رفتارها در او نقش بسزایی دارد. برای کاربرد مطلوب مهارت تقویت توجه به نکات ذیل لازم است:
۱ . تناسب تقویت با موقعیت همسر:
در نظر گرفتن ویژگی های همسر؛ از جمله سن، امور مورد علاقه او و … باید در انتخاب نوع تقویت درنظر گرفته شود؛ زیرا ممکن است چیزی نسبت به یک فرد در موقعیتی معین تقویت کننده و نسبت به فرد یا موقعیتی دیگر، غیر تقویت کننده به شمار رود؛
۲. خالص بودن تقویت:
تقویت باید نشانگر اخلاص تقویت کننده باشد. در غیر این صورت ممکن است حمل بر ریشخند، انتقاد ناموجه یا گاهی یک عادت خسته کننده شود. در این جا مکمل بودن رفتار کلامی و غیرکلامی بسیار اهمیت پیدا می کند؛
۳. وابستگی تقویت:
برای مؤثر ساختن تقویت کننده ها، باید آن ها را به عمل خاصی وابسته می کنیم که قصد اصلاح آن را داریم؛ مثلاً اگر همسر ما معمولاً به درخواست های ما با لحن پرخاشگرانه پاسخ می دهد، آن گاه که برخلاف معمول با لحنی ملایم و محبت آمیز پاسخ می دهد، به او بگوییم: « این لحن شما، گوش نوازترین لحنی است که در گفت و گو با دیگران شنیده ام »؛
۴. فراوانی تقویت:
لازم نیست برای افزایش هر پاسخ، آن را مدام تقویت کرد. شواهد نشان می دهند که پس از یک دوره تقویت مستمر می توان از فراوانی تقویت کاست، بی آن که رفتار مورد نظر کاهش یابد. به این عمل، « تقویت ناپیاپی » می گویند که مقاومت در برابر خاموشی را افزایش می دهد؛
۵. تنوع تقویت:
استفاده ی مداوم و بی استثنا از تقویت کننده ای خاص، باعث خواهد شد تا آن تقویت کننده خاصیت خود را از دست بدهد. اگر ما به تمام جملات همسر با کلمه ی « خوبه » پاسخ دهیم، این کلمه به تدریج بی ارزش خواهد شد و آثار تقویتی خود را از دست خواهد داد؛ بنابراین باید بکوشیم از ابزارها و رفتارهای تقویت کننده گوناگونی بهره برده و در عین حال اطمینان پیدا کنیم که تقویت های ما مناسب بوده اند. (15)
پی‌نوشت‌ها:
1. اون، هارجی، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی، و … ص ۲۲۰.
2. همان، ص ۲۳۷.
3 . دورتی کارنگی، آیین همسرداری، ترجمه مهستی شهلایی، ص ۱۵۵.
۴. عبدالواحد آمدی، غررالحکم، ص ۴۵۱.
5. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص باوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۹۵.
6. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۶۰.
7. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۳۹۴.
8 . محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۵، ص ۴۱.
9. ناصر مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج ۱، ص ۲۱۱.
10. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۳۶۵.
11. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۵، ص ۱۵۲.
12. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۹۷.
13. نهج البلاغه، نامه ۳۱
14. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۸۹.
15. اون هاوجی، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و … ص ۱۰۵.
* منبع مقاله :
حسین زاده، علی؛ (۱۳۹۱)، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سیزدهم
آن چه در این راه مهم است این که شخص، عزم راسخ و جدى بر پالایش نفس خویش از خشم و کژخلقى داشته و آن را به زیور حلم و بردبارى بیاراید. در این راستا مجاهدت جدى و استمرار و مداومت بر این کار مهم، لازم و ضروری است.براى تحصیل خوش اخلاقى و مبارزه با بداخلاقى و علاج آن، لازم است به موارد زیر توجه نماید:
الف ) مطالعه و توجه به آثار خوش اخلاقی
توجه و تأمل به ارزش خوش اخلاقى و آثار نیک آن و هم چنین تفکر و اندیشه بر آثار نا مطلوب دنیوی و اخروی بد اخلاقى برای ایجاد انگیزه و بکار بستن اراده و نیز تلاش مستمر در حصول ملکه خوش اخلاقی بسیار موثر است. براى این منظور بهترین راه موجود، مطالعه ى روایات و آیاتى است که در زمینه محسنات حسن خلق و مضرات سوء اخلاق وارد شده است.
قرآن کریم علت پیروزی و موفقیت پیامبر عظیمُ الشأن اسلام را در تسخیر قلوب اعراب جاهلی بد اخلاق و خُشک که به فرزندان خود نیز رحم نمی کردند و آنان را زنده بگور می کردند را، چنین بیان می کند:« فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانید، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پیرامون تو متفرق مى شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد کنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش کن. اخلاق خوب پیامبر بود که خداوند نیز آن را می ستاید و چه زیبا است که خداوند چنین سخنی را به بنده اش بگوید: «انک لعلى خلق عظیم؛ همانا تو ( ای پیامبر) دارای خلق عظیم هستی».
پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله- می فرماید : همانا نزدیکترین شما به من در فردا ی قیامت وسزاوارترین شما به شفاعت من ، راست گوترین ، امانت دارترین ، خوش اخلاق ترین، ونزدیک ترین شما به مردم است.
ب ) تمرین و پشتکار
امام علی -علیه السلام- می فرماید : در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید.همچنین آن حضرت فرمود: نفْسهای خود را بر اخلاق نیکو تمرین دهید ؛ زیرا که بنده مسلمان، با حُسنِ خُلقِ خود به درجه روزه گیرِ شب زنده دار می رسد.
تحصیل خوش اخلاقى و رفع بد اخلاقى تمرین عملى خوش اخلاقى هنگام برخورد با دیگران است. اگر مدتی خود را به خوش برخوردی بزنید، بعد از مدتی خوش رفتاری جزء شخصیت شما می شود. هر کس قادر است با یک تصمیم قوى عزم را جزم و با رعایت اصل تدریج و گام به گام، به تمرین عملى در این زمینه بپردازد. اگر کسى تصمیم بگیرد حداقل به مدت چهل روز در برخورد خود نسبت به اطرافیان تجدید نظر نماید و در این مدت باروئى گشاده دیگران را میهمان کند، لبى خندان و رابطه اى صمیمى برخورد نماید، قطعاً نتایج خوبى خواهد گرفت.
ج ) مهارت هایی برای ایجاد و تقویت خلق نیکو
می توان با آموختن و به کار بستن مهارت های ذیل، به خلقی نیکو دست یافت:
أ. گوش دادن
در تعاملات میان فردی، گوش دادن اهمیت زیادی دارد. ما برای پاسخ دهی مناسب به دیگران، باید به پیام های آنان توجه کنیم و پاسخ های بعدی شان را نیز به این پیام ها مرتبط سازیم. وقتی کسی به صحبت کردن و درک شدن از سوی ما نیاز دارد، با او همراه شده و به سخنانش گوش می دهیم. در این گونه مواقع نسبت به شنیدن و درک افکار، اعتقادات و احساسات طرف مقابل ابراز تمایل می کنیم. گوش دادن همدلانه، اثر بیرونی دارد و به نفع گوینده است و بیشتر میان دوستان صمیمی، زن و شوهرها و مشاوران و مراجعان پدید می آید. (1) بنابراین گوش دادن در صورتی که از روی همدلی باشد، از مهارت های مؤثر در حاکمیت حسن خلق بر روابط همسران است و آنان باید از این مهارت برخوردار باشند.
ما می توانیم بدون ابراز هرگونه نشانه ای دالّ بر گوش دادن، به حرف های همسر خود گوش دهیم؛ امّا بهتر است این موضوع را به او نشان دهیم. برخی علایم غیرکلامی که نشان دهنده ی توجه ما به سخنان همسر است، عبارت است از:
۱. لبخندهای مناسب که نشانه ی تمایل ما به ادامه گفت و گو یا لذت بردن از سخنان طرف مقابل است؛
۲. تماس چشمی مستقیم که نشانه گوش دادن به گفته های طرف مقابل است؛
۳. منعکس کردن ابرازهای چهره ای سخن گو به منظور بازگردانی پیام های هیجانی او و همدلی با وی.
۴. اتخاذ وضعیت بدنی که نشانگر توجه ما است ( مثلاً خم شدن به جلو یا تکیه دادن به دو طرف صندلی ). (2)
هنگام گوش دادن به سخن همسر، باید با تمام وجود به او توجه کنیم و ضمناً از استفاده نامطلوب از گوش دادن همچون مچ گیری، خرده گیری و … نیز بپرهیزیم.
ب. تغافل
تغافل مهارتی است که زمینه ی خوش خلقی در میان همسران را ایجاد می کند. تغافل آن است که آدمی چیزی را بداند؛ ولی با اراده و عمد، خود را غافل نشان دهد. این یکی از مهارت ها مهم خوش خلقی با همسر است که رفتارهای نامطلوب همسر را که چندان چشمگیر نبوده و در خفا صورت گرفته است، به رخ او نکشیم و خود را از آن غافل نشان دهیم. کسانی که مدام رفتار همسر خود را زیر نظر دارند و وانمود می کنند که به شدت مراقب اویند، علاوه بر آن که چهره ای بداخلاق از خود به نمایش می گذارند، به کج رفتاری هر چه بیشتر همسر خود نیز دامن می زنند. متخصصان در این خصوص سفارش می کنند:
هر موضوعی را که موجب اوقات تلخی شما می شود، روی یک تکه کاغذ یادداشت کنید. در موقع ناراحتی، گله خود را اظهار نکنید. وقتی که شما و همسرتان در آرامش روحی هستید، آن وقت شکایات را بیرون بیاورید و پیش خود بخوانید. بیشتر گله ها و شکایات به قدری در نظر شما کوچک و ناچیز جلوه خواهد کرد که از مطرح کردن آن خجالت می کشید و یادداشت را پاره کرده و به دور می اندازید؛ امّا وقتی درباره ی گله های عمده با همسرتان صحبت می کنید، سعی نمایید که عاقل، متین و منطقی باشید. بدون شک شکایات شما با همکاری و علاقه دو جانبه از بین خواهد رفت. (3)
امیرالمومنین (علیه السّلام) با اشاره به نقش مهم تغافل در آرامش زندگی می فرمایند:
من لم یتغافل و لا یغض عن کثیر من الامور تنغّصت عیشته؛ (4) کسی که تغافل نکند و چشم خود را از بسیاری از امور نبندد، زندگانی تلخی خواهد داشت.
ج. آشتی کردن
آشتی کردن در پی تلاش یک عضو خانواده برای بهبود رابطه با عضو دیگر خانواده صورت می گیرد. این فرآیند به قیمت به جان خریدن خطر، فروریختن دیوارهای بی اعتمادی میان اعضای خانواده و برقراری ارتباط باز و آزاد با یکدیگر است. آشتی کردن همچنین شامل کنار زدن سرگذشت ( سناریو ) کهنه خانوادگی است. (5)
پس آشتی کردن، عامل مهم خوش خلقی و پس زدن اختلافات بی ارزش گذشته است و باعث می شود تا سردی در روابط همسران به درازا نکشد و مودت و محبت مجدداً در روابط حاکم شود. به همین منظور، در روایات اولیای دین قهر و هجران بیش از سه روز مذمت گردیده و باعث عقوبت های دنیایی و آخرتی به شمار آمده است. (6)
د. سخاوت مندی
در موارد زیادی، خودداری از بذل و بخشش به همسر، عامل تندخویی و بداخلاقی طرف مقابل می شود. از سوی دیگر، بذل و بخشش به همسر آن هم بدون درخواست قبلی وی، از مصداق های خوش اخلاقی همسر شمرده شده است که به رفتار و اخلاق پسندیده طرف مقابل نیز می انجامد. امیرالمومنین (علیه السّلام) می فرماید:
حسن الخلق فی ثلاث اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علی العیال؛ (7) خوش خلقی در سه چیز است: دوری کردن از حرام، کسب حلال و توسعه ی اقتصادی بر خانواده.
هـ. شوخ طبعی
شوخ طبعی، یکی از بهترین سازوکارهای دفاعی است. شوخ طبعی، احساس کارآمدی ما را بالا می برد و باعث می شود به جای این که ترس و عجله مسیر ما را در مقابل تنش روشن سازد، به آسانی و بدون ناراحتی با رویدادها مقابله کنیم، خویشتن را تأیید کنیم، از مشکل فاصله بگیریم و با این برخورد فرصتی پیدا کنیم تا راه حل هایی را بیابیم و برای مقابله عمیق تر با مشکل از آن استفاده کنیم. سرانجام ما در هر موقعیتی که باشیم، به حمایت دیگران نیازمندیم و اساساً حمایت دیگران هر چه عمیق تر باشد، احساس رضایتمندی ما نیز بیشتر است. مردمی که ما می خواهیم با آن ها باشیم و هنگام خطر از حمایت آنان برخوردار شویم، دوست دارند در کنار افرادی باشند که شاد، سرحال و شوخ طبع هستند. یک شخص نمی تواند دو حالت واقعی غم و شادی را با هم داشته باشد؛ بله، می تواند به ظاهر غم را آشکار نسازد و با رفتار خود فرصتی پیدا کند تا از عوارض منفی تنش دور بماند.
البته این نکته حائز اهمیت است که خوش خلقی در صورتی محصول شوخ طبعی است که شوخی عاری از طعن و تمسخر بوده و آسیب های جانبی به همراه نداشته باشد.
و. تغذیه مناسب
انتخاب غذا نقش ویژه ای در خوش خلقی یا بدخلقی ایفا می کند. از منابع دینی استفاده می شود که برخی غذاها در خوش خلقی تأثیر گذارند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من مضی به اربعون صباحاً لم یأکل اللحم ساء خلقه و من ساء خلقه فاطعموه اللحم؛ (8) کسی که چهل روز بر او بگذرد و گوشت نخورد، بد اخلاق می شود و کسی را که بد اخلاق شد، گوشت به وی بخورانید.
از این حدیث و امثال آن استفاده می شود که در گوشت مادّه ای است که اگر برای مدت طولانی از بدن قطع شود، در روحیات و اخلاق فرد اثر می گذارد و کج خلقی به بار می آورد. (9) حضرت در روایتی دیگر فرمود: « علیکم بالزّیت فانه … یحسن الخلق؛ از روغن زیتون استفاده کنید؛ چرا که اخلاق را نیکو می سازد. (10) همین تعبیر از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره کشمش نیز به کار رفته است. (11) بر این اساس، توجه دقیق به وعده های غذایی – به ویژه صبحانه – و مواد غذایی مناسب، زمینه ساز خوش خلقی همسران را فراهم می سازد.
ز. ایفای نقش مقابل
ایفای نقش مقابل با اجازه دادن خانواده برای درک نظر دیگران، از چشم انداز مساعد دیگری به آن ها کمک می کند تا دید تازه ای پیدا کنند. در این مهارت، فرد نقش همسرش را می پذیرد و آن گاه مشکل خاصی را در این رابطه از چشم انداز شخصی دیگر به بحث می گذارد. افراد غالباً از این که همسرشان چه قدر می تواند دید مقابل را با دقت ارائه کند، شگفت زده می شوند. همچنین آن ها از این که چه طور ندای منطقی و تظلم خواهی از زبان همسرشان بیرون می آید، متعجب می مانند. (12) در این مهارت، فرد با بیان مشکل همسر از دید او درک تازه ای از مشکلات او پیدا می کند و می تواند توجیه و تبیین دیگری درباره ی اعمال و رفتار همسر ارائه کند.
در منابع اسلامی نیز این مهارت با عنوان هایی همچون میزان قرار دادن خود و جایگزین ساختن خود به جای دیگران و … مطرح شده که در این جا به یک نمونه اشاره می کنیم: در وصایای امیرالمومنین (علیه السّلام) به امام حسن (علیهم السّلام) آمده است:
یا بنّی اجعل نفسک میزانا فیما بینک و بین غیرک فاحبب لغیرک ما تحبّ لنفسک و اکره له ما تکره لها و لا تظلم کما لا تحب ان تظلم و احسن کما تحبّ ان یحسن الیک؛ (13) پسرم! خویشتن را مقیاس قضاوت میان خود و دیگران بگیر. پس آنچه را برای خود دوست می داری، برای دیگران دوست بدار و آنچه برای خود نمی پسندی، بر دیگران نیز مپسند. ستم مکن، همان گونه که دوست نداری به تو ستم شود و نیکی کن، همان طور که دوست داری بر تو نیکی کنند.
بدیهی است درک تازه از موقعیت ها و رفتارهای همسر که محصول مهارت ایفای نقش مقابل است، راه را برای کج خلقی در برابر بسیاری از رفتارهای به ظاهر نامطلوب همسر خواهد بست.
ج. تقویت مثبت
تقویت مثبت، یک شیوه ی بده و بستان رفتاری است که زن و شوهر را به مشاهده دقیق یکدیگر مقید می کند. آن گاه موقعی که یکدیگر را به گفتن چیزی یا انجام کاری وا می دارند که احساس خوبی در آنها پدید می آورد، آشکارا به صورت لفظی یا غیر لفظی از یکدیگر قدردانی می کنند. (14) تقویت همسر هنگامی که او رفتار حاکی از خوش خلقی را ظاهر می سازد، در نهادینه شدن این گونه رفتارها در او نقش بسزایی دارد. برای کاربرد مطلوب مهارت تقویت توجه به نکات ذیل لازم است:
۱ . تناسب تقویت با موقعیت همسر:
در نظر گرفتن ویژگی های همسر؛ از جمله سن، امور مورد علاقه او و … باید در انتخاب نوع تقویت درنظر گرفته شود؛ زیرا ممکن است چیزی نسبت به یک فرد در موقعیتی معین تقویت کننده و نسبت به فرد یا موقعیتی دیگر، غیر تقویت کننده به شمار رود؛
۲. خالص بودن تقویت:
تقویت باید نشانگر اخلاص تقویت کننده باشد. در غیر این صورت ممکن است حمل بر ریشخند، انتقاد ناموجه یا گاهی یک عادت خسته کننده شود. در این جا مکمل بودن رفتار کلامی و غیرکلامی بسیار اهمیت پیدا می کند؛
۳. وابستگی تقویت:
برای مؤثر ساختن تقویت کننده ها، باید آن ها را به عمل خاصی وابسته می کنیم که قصد اصلاح آن را داریم؛ مثلاً اگر همسر ما معمولاً به درخواست های ما با لحن پرخاشگرانه پاسخ می دهد، آن گاه که برخلاف معمول با لحنی ملایم و محبت آمیز پاسخ می دهد، به او بگوییم: « این لحن شما، گوش نوازترین لحنی است که در گفت و گو با دیگران شنیده ام »؛
۴. فراوانی تقویت:
لازم نیست برای افزایش هر پاسخ، آن را مدام تقویت کرد. شواهد نشان می دهند که پس از یک دوره تقویت مستمر می توان از فراوانی تقویت کاست، بی آن که رفتار مورد نظر کاهش یابد. به این عمل، « تقویت ناپیاپی » می گویند که مقاومت در برابر خاموشی را افزایش می دهد؛
۵. تنوع تقویت:
استفاده ی مداوم و بی استثنا از تقویت کننده ای خاص، باعث خواهد شد تا آن تقویت کننده خاصیت خود را از دست بدهد. اگر ما به تمام جملات همسر با کلمه ی « خوبه » پاسخ دهیم، این کلمه به تدریج بی ارزش خواهد شد و آثار تقویتی خود را از دست خواهد داد؛ بنابراین باید بکوشیم از ابزارها و رفتارهای تقویت کننده گوناگونی بهره برده و در عین حال اطمینان پیدا کنیم که تقویت های ما مناسب بوده اند. (15)
پی‌نوشت‌ها:
1. اون، هارجی، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی، و … ص ۲۲۰.
2. همان، ص ۲۳۷.
3 . دورتی کارنگی، آیین همسرداری، ترجمه مهستی شهلایی، ص ۱۵۵.
۴. عبدالواحد آمدی، غررالحکم، ص ۴۵۱.
5. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص باوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۹۵.
6. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۶۰.
7. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۳۹۴.
8 . محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۵، ص ۴۱.
9. ناصر مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج ۱، ص ۲۱۱.
10. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۳۶۵.
11. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۵، ص ۱۵۲.
12. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۹۷.
13. نهج البلاغه، نامه ۳۱
14. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۸۹.
15. اون هاوجی، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و … ص ۱۰۵.
* منبع مقاله :
حسین زاده، علی؛ (۱۳۹۱)، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سیزدهم