خصوصیات کیفیت تکلم خداوند با پیامبر در معراج برای ما معلوم نیست واما این که توسط جبرئیل بوده یا نه به حسب آنچه در برخی روایات آمده جبرئیل تا سدره المنتهی همراه پیامبر بوده و در مراحل بعد همراهی نداشته و وقتی پیامبر از او علت را جویا می شوند جبرئیل می گوید از این جایگاه به بعد اگر یک بند انگشت نزدیک تر شوم می سوزم بنا بر این به نظر می رسد در نهایت قرب پیامبر به خداوند جبرئیل حضوری نداشته در مناقب خوارزمی نقل شده است که خداوند در شب معراج به زبان امیرمومنان علیه السلام با وی سخن گفت :

الْمَنَاقِبِ لِلْخُوَارَزْمِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص وَ قَدْ سُئِلَ بِأَیِّ لُغَةٍ خَاطَبَکَ رَبُّکَ لَیْلَةَ الْمِعْرَاجِ فَقَالَ خَاطَبَنِی بِلُغَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع فَأَلْهَمَنِی أَنْ قُلْتُ یَا رَبِّ خَاطَبْتَنِی أَمْ عَلِیٌّ فَقَالَ یَا أَحْمَدُأَنَا شَیْ ءٌ لَیْسَ کَالْأَشْیَاءِ وَ لَا أُقَاسُ بِالنَّاسِ وَ لَا أُوصَفُ بِالْأَشْیَاءِ خَلَقْتُکَ مِنْ نُورِی وَ خَلَقْتُ عَلِیّاً مِنْ نُورِکَ فَاطَّلَعْتُ عَلَى سَرَائِرِ قَلْبِکَ فَلَمْ أَجِدْ إِلَى قَلْبِکَ أَحَبَّ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع فَخَاطَبْتُکَ بِلِسَانِهِ کَیْ یَطْمَئِنَّ قَلْبُک . (إرشاد القلوب ، ج 2، ص: 234، بحار الأنوار، ج 18، ص: 386)

در «مناقب خوارزمى»، روایت شده که گفت: از پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم شنیدم در پاسخ کسى که از او پرسید، خدا در شب معراج با چه زبانى با تو سخن گفت؟ فرمود: با زبان على علیه السّلام، سپس به من الهام شد و گفتم: خدایا مرا خطاب ساختى یا على علیه السّلام را؟ فرمود: اى احمد صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم من شیئى هستم نه چون اشیاء و با مردم مقایسه نمى گردم و به اشیاء توصیف نمى شوم، (ولى) تو را از نور خویش و على علیه السّلام را از نور تو آفریدم و به رازهاى دلت نگاه کردم، دیدم محبوب تر از على علیه السّلام در دلت نیست، لذا با زبان او مخاطبت ساختم، تا دلت آرام گیرد.