ارتوپنه

ارتوپنه یا orthopnea ، تنگی نفسی است که هنگام خوابیدن رخ می دهد. این تنگی نفس، فرد را در حالت خوابیده تحت تأثیر قرار می دهد. ارتوپنه در موقعیت های دیگر مانند ایستادن یا نشستن فروکش می کند و برطرف می شود.

ارتوپنه اغلب یک علامت نارسایی قلبی یا بیماری ریوی است، اما همچنین می تواند ناشی از سایر بیماری ها باشد. برای افراد مبتلا به ارتوپنه، مشکل تنفسی معمولاً پس از بلند شدن از حالت افقی به سرعت از بین می رود.

در ارتوپنه قلب فرد به حدی نارساست که نمی‌تواند خون موجود در شش‌ها را تخلیه کند و فرد مجبور است با کمک گرفتن از نیروی جاذبه این کار را انجام دهد. به همین جهت بیماران مبتلا به نارسایی قلب، هنگام خواب زیر سرشان دو یا چند بالش می‌گذارند. به عبارت دیگر وقتی این افراد دراز می‌کشند، ریه فرد در آب بدن غرق می‌شود و احساس خفگی به وی دست می‌دهد. در این صورت بیمار جهت تنفس راحت باید بنشیند.

ارتوپنه از کلمات یونانی “ortho”، به معنی مستقیم یا عمودی و “pnea”، به معنای تنفس تشکیل شده است. سایر تغییرات مشابه با این علامت عبارتند از:
 

پلاتیپنه

 اختلال پلاتیپنه هنگام ایستادن باعث تنگی نفس می شود.
 

ترپوپنه

 اختلال ترپوپنه هنگام خوابیدن به پهلو باعث تنگی نفس می شود.1
 

علائم ارتوپنه

ارتوپنه خودش به تنهایی یک علائم از بیماری محسوب می شود. مردم اغلب ارتوپنه را به عنوان احساس گرفتگی در قفسه سینه توصیف می کنند که باعث اختلال در تنفس می شود. برخی از افراد ممکن است درد قفسه سینه را هم داشته باشند.

شدت ارتوپنه می تواند از خفیف یا شدید متغیر باشد. در  بعضی از افراد وقتی از یک یا دو بالش برای بالا بردن قسمت بالای بدن خود استفاده می کنند، این علائم از بین می رود؛ اما در برخی افراد ممکن است این علائم با مشکلات تنفسی همراه شود که فقط با نشستن یا ایستادن علائم آنها فروکش می کند.

این شرایط می تواند با علائم دیگری همراه باشد که به علت اصلی بیماری بستگی دارد.  به عنوان مثال، یک علت شایع ارتوپنه، نارسایی قلبی است که می تواند علائم زیر را نیز ایجاد کند:

گیجی

خستگی

حالت تهوع

تغییر در اشتها

افزایش ضربان قلب

سرفه مداوم یا خس خس سینه

هنگامی که فردی در حال تجربه ارتوپنه است، تنگی نفس معمولاً در عرض یک دقیقه هنگام دراز کشیدن رخ می دهد. به همین ترتیب، اگر فرد   بنشیند یا سر خود را بلند کند، تنگی نفس معمولاً به سرعت برطرف می شود. علاوه بر تنگی نفس فرد مبتلا به ارتوپنه ممکن است سرفه یا خس خس سینه را  که در حالت خوابیده ایجاد می شود، را نیز تجربه  کند.

افرادی که ارتوپنه دارند معمولاً در نهایت خود را جمع می کنند تا کمی بخوابند. گاهی اوقات بیمار فقط یک یا دو بالش اضافی لازم دارد تا از این علائم خلاص شوید. سایر افراد ممکن است مجبور شوند به صورت نشسته بخوابند.

در حقیقت، پزشکان معمولاً شدت ارتوپنه را با پرسیدن اینکه بیمار برای خوابیدن به چه تعداد بالش نیاز دارد، مشخص می کنند. سپس پزشک به طور معمول پاسخ را در پرونده پزشکی بیمار به عنوان ارتوپنه دو بالش یا ارتوپنه سه بالش ثبت می کند. پزشکان به این اطلاعات نیاز دارند؛ زیرا بدتر شدن ارتوپنه اغلب نشانه ای از بدتر شدن نارسایی قلبی است.2

علل ارتوپنه

ارتوپنه بر اثر افزایش فشار عروق خونی درون ریه‎ها ایجاد می‎شود. وقتی فرد دراز می‎کشد، خون از پاهای وی به عقب و درون قلب برگشته و در مرحله بعد به ریه‎ها می‎رود. در مردم سالم، این بازتوزیع خون سبب ایجاد هیچ‎گونه مشکلی نمی‌شود.

اما اگر کسی دچار بیماری قلبی یا نارسایی قلبی باشد، این امکان هست که قلب وی برای پمپ کردن خون اضافی بازگشته به قلب توانایی کافی نداشته باشد. این وضعیت می‎تواند فشار وریدها و کاپیلاری‎های داخل ریه‎ها را افزایش دهد و سبب نشت مایع به داخل ریه‌ها شود. این مایع اضافی همان چیزی است که باعث دشوار شدن تنفس می‎شود.

برخی از اوقات مردم مبتلاء به بیماری ریوی دچار ارتوپنه می‎شوند، مخصوصاً وقتی که ریه‎های این بیماران مخاط اضافی تولید می‎کند. در حالتی که فرد دراز کشیده باشد صاف کردن ریه‎ها از مخاط موجود در آن دشوارتر خواهد بود.

دیگر علل محتمل برای ارتوپنه شامل موارد زیر است:

• وجود مایع اضافی در ریه‎ها (ادم پولمونری)

• پنومونی شدید

• چاقی

• تجمع مایع در اطراف ریه (پلورال افیوژن)

• تجمع مایع در ناحیه شکم (آسیت)

• فلج دیافراگم.3
 

ارتوپنه چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجا که ارتوپنه معمولاً علامت یک بیماری دیگر مانند نارسایی قلبی است، پزشک سعی می کند علت اصلی بیماری را تشخیص دهد. برای تشخیص علت اصلی آن، پزشک ممکن است معاینه بدنی را انجام دهد و شدن و زمان مشکلات تنفسی را بررسی کند. پزشک همچنین در مورد علائم دیگر بیمار سوالاتی می پرسد و سابقه پزشکی فرد را مرور می کنند.

بسته به علت، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را توصیه کند:
 

گاز خون شریانی

گاز خون شریانی نوعی آزمایش خون است که میزان اکسیژن دریافتی خون فرد را بررسی می کند.
 

آزمایشات عملکرد ریوی

این آزمایشات شامل اسپیرومتری بوده که شامل تنفس در دستگاه است. یک پزشک می تواند از نتایج این آزمایشات برای تعیین عملکرد خوب ریه ها استفاده کند.
 

اشعه ایکس یا سی تی اسکن از قفسه سینه

این آزمایشات از قسمت داخلی قفسه سینه تصویربرداری می کنند. تصاویر به پزشک اجازه می دهد تا مشکلات احتمالی در ریه ها یا قلب را تشخیص دهند.
 

الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)

این آزمایش شامل قرار دادن گیرنده های بر روی پوست فرد برای اندازه گیری سیگنال های الکتریکی از قلب است. پزشکان از نوار قلب برای بررسی عملکرد قلب استفاده می کنند.
 

اکوکاردیوگرام

همچنین به عنوان «اکو» شناخته می شود. اکو نوعی اسکن اولتراسوند است که با استفاده از امواج صوتی، از قلب تصویری ایجاد می کند. پزشکان از این تست برای بررسی هر گونه مشکل در قلب استفاده می کنند.1
 

اختلالات مرتبط

ارتوپنه می‎تواند نشانه‎ای از چند اختلال پزشکی مختلف شامل موارد زیر باشد:

نارسایی قلبی

این اختلال هنگامی بروز می‎کند که قلب قادر نیست تا به شکل مؤثر خون را به سراسر بدن پمپاژ کند. اختلال مورد بحث نارسایی احتقانی قلب نیز نامیده می‎شود. وقتی بیمار در حالت درازکش قرار می‎گیرد، خون بیشتری در ریه‎های وی جریان پیدا می‎کند. اگر کسی دچار مشکل قلبی باشد قادر به خارج کردن خون مزبور برای ارسال آن به دیگر نقاط بدن نخواهد بود، پس فشار داخل ریه‎ها افزایش یافته و باعث ایجاد تنگی نفس می‎شود.

اغلب اوقات علایم اختلال خود را نشان نمی‎دهند تا اینکه چند ساعتی از زمان دراز کشیدن فرد گذاشته باشد.
 

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)

COPD ترکیبی از بیماری‎های ریوی شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است. COPD باعث ایجاد تنگی نفس، سرفه، خس خس سینه، و سفتی قفسه سینه می‎شود. خلاف نارسایی قلبی، ارتوپنه ناشی از COPD تقریباً بلافاصله پس از آنکه فرد دراز می‎کشد آغاز می‎گردد.
 

ادم ریوی

ادم پولمونری (ادم ریوی) بر اثر تجمع بیش از حد مایع در ریه‎ها ایجاد می‎شود که باعث دشواری نفس کشیدن می‎شود. تنگی نفس فرد در حالت درازکش افزایش پیدا می‎کند. اغلب اوقات این اختلال بر اثر نارسایی قلبی رخ می‎دهد.3
 

درمان ارتوپنه

قرار دادن بالش زیر سر در هنگام خواب می تواند در تسکین علائم ارتوپنه موثر باشد. هدف از درمان ارتوپنه کاهش علائم و رفع علت اصلی آن است.

برخی از افراد ممکن است با خوابیدن در موقعیت بلندتر بتوانند علائم را به طور موقت از بین ببرند. یک روش ساده برای این کار بالا بردن قسمت بالاتنه با استفاده از بالش است.  اگر فرد دارای اضافه وزن یا چاقی باشد، کاهش وزن نیز ممکن است به تسکین علائم ارتوپنه کمک کند. یک پزشک یا یک متخصص رژیم درمانی می تواند در مورد یک ورزش یا برنامه رژیم غذایی برای کاهش وزن توصیه های لازم را به بیمار ارائه دهد.

پزشکان نارسایی قلبی را با دارو، جراحی و دستگاه ها درمان می کنند. داروهایی که باعث بهبود ارتوپنه در افراد مبتلا به نارسایی قلبی می شوند عبارتند از:

داروهای ادرار آور

این داروها از تجمع مایعات در بدن جلوگیری می کنند.
 

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)

این داروها برای افرادی که نارسایی قلبی چپ دارند توصیه می شود. آنها جریان خون را بهبود می بخشند و از عملکرد زیاد قلب جلوگیری می کنند.
 

مسدود کننده های بتا

این دارو ها برای افرادی که نارسایی قلبی دارند نیز توصیه می شود. بسته به شدت نارسایی قلبی، داروهای دیگری نیز وجود دارد که پزشک ممکان است آنها را تجویز کند.
 

در موارد ابتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)

پزشک داروهایی را برای شل کردن مجاری تنفسی و کاهش التهاب ریه ها تجویز می کند.

ارتوپنه اغلب علامت یک بیماری زمینه ای قلب است. درمان این بیماری ممکن است شامل مراقبت مداوم و تغییر سبک زندگی باشد. بسته به شدت بیماری قلب، گاهی اوقات فرد احتمال دارد به جراحی نیاز داشته باشد.

به افراد با ریسک بالای بیماری های قلبی و عروقی توصیه می شود برای تسکین علائم خود موارد زیر را رعایت کنند.

به طور منظم تمرین کنید.

رژیم غذایی سالم مصرف کنید.

فشار خون خود را مدیریت کنید.

قند خون خود را در حد طبیعی نگه دارید.

وزن سالم بدن باید در این افراد حفظ شود.2

پینوشتها
1.www.televisit24.com
2.www.pezeshket.com
3.mehrinmednews.com