برق گرفتگی چیست؟

برق گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که جریان الکتریکی از یک منبع الکتریکی وارد بخشی از بدن شود. برق گرفتگی ناشی از ارتباط با:

ماشین آلات الکتریکی 

سیم‌های برق خانگی

جریان‌های برق قوی

چراغ‌ها

پریزهای برق.1
 

انواع برق گرفتگی

آسیب‌های ناشی از برق گرفتگی در یکی از ۴ نوع جای می‌گیرد:
 

فلش زدن

این نوع از آسیب معمولاً باعث سوختگی سطحی پوستی می‌شود. این نوع از آسیب ناشی از ترکش‌های الکتریکی است و معمولا به قسمت‌های عمقی پوست نفوذ نمی‌کند.
 

شعله زدن

در این نوع از آسیب برق گرفتگی باعث شعله ور شدن لباس فرد شده و ممکن است سوختگی به قسمت‌های عمقی‌تر پوست هم نفوذ کند.
 

رعد و برق

در این نوع از آسیب در مدت زمان بسیار کوتاهی جریان الکتریکی بسیار پر فشاری به فرد وارد می‌شود. این جریان الکتریکی پر فشار معمولاً در تمام بدن فرد منتشر می‌شود.
 

واقعی

در این نوع از برق گرفتگی، شخص بخشی از جریان الکتریسیته می‌شود. جریان برق به بدن فرد وارد شده و از آن خارج می‌شود.1

هنگام برق گرفتگی چه اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد؟

عبور جریان الکتریکی از رشته‌های عصبی موجب به وجود آمدن حرکات غیر‌ارادی در بدن مصدوم خواهد شد، به طوری که مصدوم نمیتواند هیچ اقدامی در مدت برق گرفتگی انجام دهد (فلج عصبی).

مثلا این حالت زمانی که مصدوم هادی برق دار را به وسیله دست خود گرفته، میتواند خیلی خطرناک‌تر باشد چراکه ماهیچه‌های قرار گرفته بر روی ساعد که مسئول خم کردن انگشتان هستند، از ماهیچه‌هایی که مسئول صاف کردن انگشتها هستند، قویترند.

هنگام برق گرفتگی هر دو نوع ماهیچه تلاش میکنند تا منقبض شوند، اما در این حالت به علت قوی‌تر بودن ماهیچه‌های خم‌کننده پیروزی با آنهاست. اتفاقی که در این لحظه رخ میدهد این است که دست با تمام قوا مشت میشود.

اگر زمانی‌که این اتفاق رخ میدهد هادی حامل جریان کف دست مصوم باشد، با مشت شدن دست، هادی به‌دست چسبیده و هدایت الکتریکی بهتر برقرار خواهد شد. این امر می‌تواند موقعیت مصدوم را بیش از پیش خطرناک کند، چون در این حالت رها کردن هادی برای مصدوم غیر‌ممکن است.

اثرات عبور جریان الکتریکی در بدن تنها به ماهیچه‌های حرکتی بدن محدود نمیشود. قلب و ششها دارای دیافراگمها یا دریچه‌هایی هستند که عملکرد آن‌ها را کنترل میکند.

با عبور جریان از بدن سیگنالهای الکتریکی مغز برای این ماهیچه‌ها خنثی خواهد شد و بدین ترتیب این ماهیچه‌ها دچار عارضه “fibrillation” یا انقباض بی‌نظم عضلانی خواهد شد (در صورت AC بودن جریان مقادیر بیشتر از ۳۰ میلی‌آمپر که همان جریان عملکرد کلید‌های تفاضلی است می‌تواند باعث فیبریلاسیون بطنی قلب شود).

در این حالت قلب با سرعت بیشتر و با فشار کمتری می‌تپد به طوری که نمیتواند عمل رساندن خون به قسمتهای حساس بدن را انجام دهد و در نتیجه بعد از لحظاتی از کار می‌افتد.

البته قبل از بروز سکته قلبی فرد ممکن است دچار خفگی شود، چون سیگنال‌های ارسالی از بصل النخاع به درستی در ریه‌ها دریافت نمی‌شود. در هر حال نتیجه یک برق گرفتگی با شدت بالا، چه ایست قلبی باشد و چه خفگی، مرگبار خواهد بود به‌خصوص که فیبریلاسیون بطنی یعنی ایست برگشت ناپذیر قلب را موجب شود.2
 

علائم برق گرفتگی

علائم برق گرفتگی بستگی به شدت آن دارد و شامل موارد زیر است:

تشنج

سردرد

سوختگی

اسپاسم عضلانی

مشکلات تنفسی

ضربان قلب نامنظم

از دست دادن هوشیاری

مشکلات بینایی یا شنوایی

بی حسی یا سوزن سوزن شدن

برق گرفتگی همچنین می تواند باعث سندرم محفظه شود. سندرم محفظه زمانی رخ می دهد، که آسیب عضله باعث التهاب اندام می شود. به نوبه خود، این می تواند شریان ها را فشرده و منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. ممکن است بلافاصله پس از شوک، سندرم محفظه قابل تشخیص نباشد، بنابراین به دنبال یک شوک، فرد باید به بازوها و پاهای خود توجه کند.

اگر دچار برق گرفتگی شوید، انجام هر کاری برای شما دشوار خواهد بود.

اما اگر فکر می کنید به شدت شوکه شده اید، سعی کنید از موارد زیر شروع کنید:

هرگونه سوختگی را با گاز استریل بپوشانید.

حرکت نکنید، مگر اینکه بخواهید از منبع برقی فاصله بگیرید.

هر چه سریع تر از منبع برق جدا شده و در صورت امکان با مراکز خدمات فوریتی تماس گرفته شود.

در صورتی که احساس شوک جزئی کردید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید، حتی اگر علائم قابل توجهی نداشته باشید.3

علت برق گرفتگی

کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در معرض شوک ولتاژ زیاد برق هستند. بیشتر این مرگ و میرها مربوط به جراحات شغلی است. برق کم ولتاژ (کمتر از 500 ولت) به طور عادی صدمات قابل توجهی به انسان وارد نمی کند. قرار گرفتن در معرض برق با ولتاژ بالا (بیش از 500 ولت) می تواند منجر به آسیب جدی در بافت شود. صدمات جدی برق گرفتگی معمولاً در محل ورود و خروج روی بدن ایجاد می شود. زیرا در مواقع برق گرفتگی فرد به بخشی از مدار الکتریکی تبدیل می شود.

اگر قصد دارید به کسی که دچار فشار زیاد ولتاژ شده است کمک کنید، باید بسیار مراقب باشید. احتمال دارد خودتان قربانی دیگر برق گرفتگی شوید.

اگر یک سیم برق به زمین افتاده باشد، ممکن است دایره ای از جریان برق از نوک سیم خارج شود، به خصوص اگر زمین مرطوب یا سیم با آب تماس داشته باشد. قربانی که از ارتفاع سقوط کرده یا دچار شوک شدید شده باشد احتمال دارد دچار جراحات متعدد و آسیب جدی در گردن شود. بنابراین تا رسیدن پرسنل فوریت های پزشکی نباید جابجا شود.

کودکان در برابر ولتاژ کم (110-220 ولت) موجود در جریان خانگی معمولی در معرض برق گرفتگی هستند.3
 

چه زمانی باید اقدامات درمانی در مورد برق گرفتگی را انجام داد؟

در کل در صورت برق گرفتگی حتی اگر به نظر خفیف باشد باید با پزشک مشورت کنید و معاینه شوید چرا که ممکن است علایم در ظاهر خفیف باشد اما سوختگی عمقی ناشی از برق گرفتگی وجود داشته باشد

 برق گرفتگی ناشی از ولتاژ بالا باید در بخش اورژانس بیمارستان به سرعت تحت مداوا قرار گیرد. اما بعد از برق گرفتگی با ولتاژ پایین به دلایل زیر باید با پزشک تماس گرفت.

بیش‌تر از ۵ سال از آخرین باری که واکسن کزاز را دریافت کرده‌اید گذشته باشد

سوختگی‌هایی که به خوبی بهبود پیدا نمی‌کنند.

سوختگی‌هایی که با افزایش قرمزی، درد و یا با ترشحاتی همراه هستند.

هر گونه برق گرفتگی در زن باردار

شخصی که با برق ۵۰۰ ولت یا بیش‌تر دچار برق گرفتگی شده است باید بلافاصله در بخش اورژانس و حوادث بیمارستان تحت نظر قرار گیرد. اما بعد از برق گرفتگی ناشی از برق ولتاژ پایین تنها در صورت نگرانی در مورد موارد زیر به بخش اورژانس مراجعه کنید:

هر گونه سوختگی قابل توجه در پوست

تجربه‌ی از دست دادن هوشیاری

هر گونه احساس بی حسی، گزگز کردند فلج و مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری

سرگیجه

سخت نفس کشیدن

تشنج

هر گونه برق گرفتگی در زنان بارداری که در هفته بیستم بارداری و یا بیش‌تر قرار دارند

وجود دیگر علائم نگران کننده.1
 

عوارض برق گرفتگی

بار‌ها دیده شده که فرد برق گرفته به نظر بهبود یافته و به کار‌های عادی خود باز می‌گردد، اما بعدا در خلال کار ممکن است دچار عوارضی شود که این عوارض را می‌توان به برق گرفتگی نسبت داد، مانند اثرات زیر:

۱. اختلالات قلبی از عوارض برق گرفتگی

نوع شایع عوارض برق گرفتگی است که ممکن است پس از چند هفته یا ماه حتی چند سال بعد بروز کند و مهمترین آن‌ها ناراحتی دریچه‌های قلب، انبساط قلب و حتی ترمبوز (لخته شدن خون) که خطرناک و کشنده است می‌باشد و چنانچه شخص قبلا دچار ناراحتی قلبی بوده باشد، مسلما عوارض ناشی شدیدتر خواهد بود.
 

۲. اختلالات در حس شنوایی و بینایی

اینگونه اختلالات اغلب بلافاصله بعد از برق گرفتگی پیدا می‌شود. ولی آب مروارید، ناراحتی‌های اعصاب چشم، تورم عصب و بالاخره ورم پای چشم ممکن است مدت‌ها پس از برق گرفتگی عارض گردد. در مورد اختلالات شنوایی هم باید از کم شدن حس شنوایی و یا کری نام برد.
 

۳. اختلالات عصبی اثر برق گرفتگی

خوشبختانه در مواردی که ولتاژ زیاد نباشد عوارض عصبی زود گذر است، ولی گاهی اختلالات عصبی پس از مدتی بروز می‌کند، که واقعا تأسف انگیز است. مانند اختلالات مشاعر هذیان، از دست دادن حافظه پتک‌های عصبی و سایر تظاهرات دیگر عصبی.2
 

درمان برق گرفتگی

شوک های کم ولتاژ که منجر به علائم و سوختگی پوست نمی شود، معمولاً به مراقبت پزشکی نیاز ندارند.

درمان برق گرفتگی بستگی به شدت سوختگی یا ماهیت سایر آسیب های احتمالی دارد.

سوختگی ها با توجه به شدت آن ها درمان می شوند.

سوختگی جزئی می تواند با پماد موضعی و پانسمان های آنتی بیوتیکی برطرف گردد.

سوختگی شدید تر ممکن است نیاز به عمل جراحی برای تمیز کردن زخم ها یا حتی پیوند پوست داشته باشد.

سوختگی های شدید در بازوها، پاها یا دست ها احتمال دارد نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن ماهیچه آسیب دیده یا حتی قطع عضو داشته باشد.

آسیب دیدگی چشم نیاز به معاینه و درمان توسط چشم پزشک و متخصص چشم خواهد داشت.

استخوان های شکسته برای تثبیت استخوان ها به اسپلینت، گچ گرفتن یا جراحی نیاز دارند.

آسیب های داخلی ممکن است نیاز به بررسی بیشتر یا عمل جراحی داشته باشد.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.ilna.news
3.www.pezeshket.com