بیماری عروق محیطی چیست

بیماری‌ عروق محیطی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که عروق خونی خارج از قلب و مغز را درگیر می‌کنند. اغلب این بیماری در عروقی که خون را به پاها، دست‌ها، معده یا کلیه‌ها می‌برند، رخ می‌دهد.

بیماری عروق محیطی (PVD (peripheral vascular disease نوعی اختلال گردش خون است که باعث تنگ شدن، انسداد یا اسپاسم رگ‌های خونی خارج از قلب و مغز شما می‌شود. این امر ممکن است در عروق یا رگ‌های شما رخ دهد. PVD معمولاً باعث درد و خستگی می‌شود؛ اغلب در پاها، و به خصوص در هنگام ورزش. درد معمولاً با استراحت بهبود می‌یابد.

همچنین می‌تواند بر عروق تأمین‌کننده خون و اکسیژن به نقاط زیر تاثیر بگذارد:

بازوها

معده و روده

کلیه‌ها

در PVD رگ‌های خونی باریک شده و جریان خون کاهش می‌یابد. این مسئله می‌تواند به دلیل تصلب شرایین، یا “سخت شدن رگ‌ها” باشد، یا می‌تواند ناشی از اسپاسم رگ‌های خونی باشد. در تصلب شرایین، پلاک‌ها در یک رگ جمع می‌شوند و جریان خون و اکسیژن را به اندام‌های شما محدود می‌کنند.

با پیشرفت رشد پلاک، ممکن است لخته ایجاد شده و عروق را به طور کامل مسدود کند. در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب به اندام و از بین رفتن انگشتان دست‌، انگشتان پا یا اندام دیگر شود.

بیماری شریانی محیطی (PAD) فقط در عروقی ایجاد می‌شود که خون غنی از اکسیژن را از قلب دور می‌کند. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، تقریباً ۱۲ تا ۲۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال مبتلا به PAD می‌شوند، یعنی حدود ۸.۵ میلیون نفر. PAD رایج‌ترین شکل PVD است، به همین دلیل این اصطلاحات اغلب به معنای مشابه استفاده می‌شوند.

PVD همچنین به عناوین زیر شناخته می‌شود:

تصلب شرایین

نارسایی شریانی پاها

لنگش (در اثر کاهش جریان خون در پا)

لنگش متناوب.1
 

انواع بیماری‌های عروقی محیطی

دو نوع اصلی PVD عملکردی و PVD ارگانیک هستند.

PVD عملکردی به این معنی است که هیچ آسیب فیزیکی به ساختار رگ‌های خونی شما وارد نمی‌شود. در عوض، رگ‌های شما در پاسخ سایر فاکتورها مانند سیگنال‌های مغزی و تغییرات دما بزرگ و باریک می‌شوند. باریک شدن باعث کاهش جریان خون می‌شود.

PVD ارگانیک شامل تغییراتی در ساختار رگ‌های خونی مانند التهاب، پلاک و آسیب بافتی است.1

چه عواملی باعث PVD می شود؟

رگهای بدن به طور طبیعی در پاسخ به عوامل محیطی پهن و باریک می شوند. اما در PVD عملکردی ، عروق شما در پاسخ خود اغراق می کنند. بعنوان مثال در بیماری رینود ، هنگامی که استرس و دما بر جریان خون شما تأثیر می گذارد ، نمونه ای از PVD عملکردی است.

شایعترین علل PVD عملکردی عبارتند از:

استرس عاطفی

دمای سرد

کار با ماشین آلات یا ابزارهای ارتعاشی

مواد مخدر

دربرابربیماری عروق محیطی عملکردی، بیماری عروق محیطی ارگانیک به معنای تغییر در ساختار رگهای شما است. به عنوان مثال ، تجمع پلاک ناشی از تصلب شرایین می تواند باعث باریک شدن رگ های خونی شود. دلایل اصلی PVD ارگانیک عبارتند از:

سیگار کشیدن

فشار خون بالا

دیابت

کلسترول بالا

دلایل اضافی PVD ارگانیک شامل آسیب های شدید ، عضلات یا رباط ها با ساختار غیر طبیعی ، التهاب رگ های خونی و عفونت است.درسایت دکترهادی زاده(بهترین متخصص عروق اصفهان) مباحث مربوط به ارتباط عفونت با بیماری عروق محیطی ، بیشترتوضیح داده شده است.2
 

عوامل خطر برای PVD چیست؟

عوامل خطر زیادی برای PVD وجود دارد.

اگر شرایط زیرراداشته باشید،ممکنست در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشید

سن بالای 50 سال

اضافه وزن

کلسترول غیرطبیعی

سابقه بیماری عروق مغزی یا سکته مغزی وجودداشته باشد

بیماری قلبی

دیابت

سابقه خانوادگی کلسترول بالا ، فشار خون بالا یا PVD وجودداشته باشد

فشار خون بالا

در همودیالیز بیماری کلیوی داشته باشید
 

گزینه های سبک زندگی که می توانند خطر ابتلا به PVD را افزایش دهند

عدم ورزش بدنی

عادات غذایی ضعیف

سیگار کشیدن

استفاده از مواد مخدر.2

علائم بیماری شریان محیطی

در حالی که بسیاری از مبتلایان به بیماری شریان محیطی علائم خفیف یا بدون علائمی دارند، برخی از افراد هنگام راه رفتن (احتقان) از درد پا رنج می برند. علائم Claudication شامل درد عضلانی یا گرفتگی در پاها یا بازوهای ست که در اثر فعالیت مانند راه رفتن ایجاد می شود، اما بعد از چند دقیقه استراحت از بین می رود. محل درد بستگی به محل شریان گرفتگی یا باریک دارد.

درد کشکک شایع ترین محل است. شدت گرفتگی از ناراحتی خفیف گرفته تا درد شدید بسیار متفاوت است و درد شدید می تواند پیاده روی یا انجام سایر فعالیت های بدنی را برای افراد سخت کند.

علائم و نشانه های بیماری عروق محیطی شامل موارد زیر است:

تغییر رنگ پاها

نبض ضعیف در پاها

احساس سرما در پا

بی حسی یا ضعف پا

پوست براق روی پاها

اختلال نعوظ در مردان

کندتر شدن رشد ناخن های پا

ریزش مو یا کندشدن رشد مو روی پاها

زخم بر روی انگشتان پا، دست یا پا که بهبود نمی یابد.

گرفتگی دردناک در یک یا هر دو باسن، ران یا ماهیچه های کشکک پس از انجام فعالیت های خاص، مانند پیاده روی یا بالا رفتن از پله

اگر بیماری شریان محیطی پیشرفت کند، ممکن است درد هنگام استراحت یا خوابیدن و دراز کشیدن به اندازه ای شدید باشد که خواب را مختل کند. آویزان کردن پاها روی لبه تختخواب یا راه رفتن در اتاق می تواند درد را به طور موقت تسکین دهد.
 

علائم درد در پاها

درد کشکک شایعترین محل برای گرفتگی پا است.

اگر انسداد یا تشکیل پلاک از پا دورتر باشد، ممکن است درد ناشی از لخته شدن در ران احساس شود.

درد و گرفتگی در پاها علائم اصلی گرفتگی است. درد می تواند تیز یا کسل کننده، درد یا لرز و یا سوزش باشد.

شدت بیماری شریان محیطی، محل قرارگیری پلاک و فعالیت ماهیچه ها شدت علائم و محل درد را تعیین می کند.

اگر انسداد در آئورت باشد (شریان اصلی از قلب تا پاها)، ممکن است علائم شامل درد در باسن یا کشاله ران یا اختلال نعوظ باشد.

بر همین اساس اگر درد پا، بی حسی یا علائم دیگری دارید، آن ها را به عنوان یک قسمت عادی از پیری تلقی نکنید و بهتر است به دنبال درمان باشید و به پزشک مراجعه کنید.

افراد با شرایط زیر بهتر است خودشان را برای بیماری شریان محیطی غربال گری کنند:

بالای 65 سال

بالای 50 سال و سابقه دیابت یا سیگار کشیدن

سن زیر 50 سال، اما مبتلا به دیابت و سایر عوامل خطرزای بیماری عروق محیطی مانند چاقی یا فشار خون بالا.3
 

روش تشخیص عروق محیطی

بسیاری از موارد شریان محیطی اگر زود تشخیص داده شود، به درمان‌های تغییر سبک زندگی پاسخ می‌دهند. یکی از راه‌های سنجش بهبود، سنجش میزان راه رفتن بدون درد است. با یک درمان موثر، باید بتوانید مسافت را به تدریج افزایش دهید.

در صورت بدتر شدن علائم یا مشاهده موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

پاها رنگ پریده یا آبی دارند

پاها سرد می‌شوند

درد قفسه سینه همراه با درد پا است

پاها قرمز، متورم یا گرم می‌شوند

زخم‌های جدید ایجاد می‌شوند و بهبود نمی‌یابند

تب، لرز، ضعف یا سایر علائم عفونت وجود دارد.1

درمان بیماری شریان محیطی

دو هدف اصلی از درمان PVD، جلوگیری از پیشرفت بیماری و کمک به شما در کنترل درد و علائم است تا بتوانید فعال بمانید. این روش‌های درمانی همچنین خطر ابتلا به عوارض جدی را کاهش می‌دهند.

اولین روش درمان معمولاً شامل اصلاح شیوه زندگی است. پزشک شما یک برنامه ورزشی منظم را پیشنهاد می‌کند که شامل پیاده‌روی، رژیم متعادل و کاهش وزن است. اگر سیگار می‌کشید، باید آن را ترک کنید. سیگار کشیدن به طور مستقیم باعث کاهش جریان خون در رگ‌ها می‌شود. همچنین باعث بدتر شدن عروق محیطی و همچنین افزایش خطر حمله قلبی و سکته می‌شود.

اگر تغییر شیوه زندگی به تنهایی کافی نباشد، ممکن است به دارو نیاز داشته باشید.

انسداد شرایین قابل توجه ممکن است نیاز به جراحی مانند آنژیوپلاستی یا جراحی عروق داشته باشد. آنژیوپلاستی زمانی است که پزشک شما یک کاتتر یا لوله طولانی را در شریان شما قرار می‌دهد. یک بالون در نوک کاتتر متورم شده و شریان را باز می‌کند. در بعضی موارد، پزشک شما یک لوله مفتولی کوچک در شریان قرار می‌دهد که به آن استنت گفته می‌شود تا باز بماند.

جراحی عروق اجازه می‌دهد تا خون از طریق پیوند ورید، ناحیه باریک را دور بزند.
 

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی بیماری عروق محیطی

بسیاری از افراد می‌توانند علائم بیماری شریان محیطی را کنترل کرده و پیشرفت بیماری را از طریق تغییر سبک زندگی، به ویژه ترک سیگار متوقف کنند. برای ایجاد ثبات یا بهبود PAD موارد زیر را رعایت کنید:
 

سیگار نکشید

سیگار کشیدن به انقباض و آسیب عروق کمک می‌کند و یک عامل خطر قابل توجه برای ایجاد و بدتر شدن PAD است. اگر سیگار می‌کشید، ترک مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به عوارض انجام دهید. اگر به خودی خود برای ترک مشکل دارید، از پزشک خود در مورد گزینه‌های ترک سیگار، از جمله داروهایی که به شما کمک می‌کنند ترک کنید، سوال کنید.
 

ورزش کنید

این کار یک جزء اصلی است. موفقیت در درمان PAD اغلب با این مسئله سنجیده می‌شود که تا کجا می‌توانید بدون درد راه بروید. ورزش مناسب به عضلات شما کمک می‌کند تا از اکسیژن موثرتر استفاده کنند. پزشک می‌تواند به شما در تهیه یک برنامه ورزشی مناسب کمک کند. او ممکن است شما را به یک برنامه توانبخشی ورزشی ارجاع دهد.
 

رژیم غذایی سالم داشته باشید

یک رژیم غذایی سالم برای قلب و چربی اشباع شده می‌تواند به کنترل فشار خون و سطح کلسترول شما کمک کند، که به تصلب شرایین کمک می‌کند.
 

از مصرف برخی داروهای سرماخوردگی خودداری کنید

داروهای سرماخوردگی بدون نسخه که حاوی سودوافدرین هستند رگ‌های خونی شما را منقبض می‌کنند و ممکن است علائم PAD شما را افزایش دهند.

مراقبت از پا

علاوه بر پیشنهادات بالا، از پا نیز مراقبت کنید. افرادی که به بیماری شریان محیطی مبتلا هستند، به ویژه کسانی که دیابت نیز دارند، در معرض بهبودی ضعیف زخم‌ها و آسیب‌دیدگی در قسمت پایین ساق پا و پا قرار دارند. گردش خون ضعیف می‌تواند بهبودی مناسب را به تعویق اندازد و یا از آن جلوگیری کند و خطر عفونت را افزایش می‌دهد.

برای مراقبت از پاهای خود این توصیه‌ها را دنبال کنید:

پاهای خود را روزانه بشویید، آن‎ها را کاملاً خشک کنید و برای جلوگیری از ترک‌هایی که منجر به عفونت می‌شوند، اغلب مرطوب کنید. بین انگشتان پا مرطوب نشود، زیرا این امر می‌تواند رشد قارچ را تقویت کند.

کفش‌های مناسب و جوراب‌های ضخیم و خشک بپوشید.

هرگونه عفونت قارچی در پا، مانند پای ورزشکار را به سرعت درمان کنید.

هنگام اصلاح ناخن‌های خود مراقبت کنید.

پاهای خود را روزانه از نظر آسیب‌دیدگی بررسی کنید.

از یک پزشک پا (پدیاتریست) بخواهید که میخچه یا پینه را درمان کند.

با اولین علامت زخم یا آسیب‌دیدگی پوست به پزشک مراجعه کنید.1

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.doctorhadizadeh.ir
3.www.pezeshket.com