جواب اجمالی :
در دیدگاه مبانی کلامی شیعه علی ع و فاطمه س داری مقام عصمت بودند و معصومین اسوه و الگو هستند و در مسایل زندگی اختلاف ندارند.
ازدواج علی ع و فاطمه ع ازدواج آسمانی و به دستور الهی و به واسطه پیامبر انجام شد و این ازدواج مبارک نماد و الگوی زندگی موفق با همه شرایط و سختی ها بود .
تا فاطمه س زنده بود علی ع هیچ همسر دیگری خواستگاری و ازدواج نکرد و علت ازدواج علی ع پس از فاطمه داشتن فرزندان کوچک ( صغیر) حسنین و زینب و ام کلثوم و اداره منزل بوده است .
روایت منقول از بلاذری و بخاری و مسلم از منابع اهل سنت مورد قبول شیعه و دیگر اهل سنت نیست .
جریان اموی برای تنقیص و نقص مقامات و فضایل علی ع و فاطمه س دست به تحریف و جعل روایاتی زدند که علی با فاطمه اختلاف داشت و یا علی با داشتن فاطمه س ،از جویر دختر ابوجهل خواستگاری و یا پیامبر علی را تهدید به طلاق فاطمه کرد .
چنین اخبار و گزارشهایی دروغی بیش نیست که متاسفانه در برخی از منابع اهل سنت و حتی هم در برخی از منابع شیعی هم ممکن است وجود داشته باشد .
روایت پیامبر در باره «فاطمه پاره تن من است» و «هرکس فاطمه را بیازارد مرا ازرده است». در موارد متعدد بیان شد و مراد از آن هم مخالفان فاطمه س و علی ع بود نه علی ع .
توضیحات بیشتر :
1- روایت «إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی
روایت «إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی،را پیامبر اکرم (ص) در جاهای مختلف و با عبارات مختلف بیان فرموده اند .
پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) این سخنان را در زمان‌های مختلف و با تعابیر گوناگون بیان فرمودند:
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی»؛ «و قال النبی( صلی الله علیه و آله و سلم ): فاطمة بضعة منّی، و هی روحی التی بین جنبیّ، یسوؤنی ما ساءها و یسرّنی ما سرّها».و… پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرموده: فاطمه پاره تن من است، هر که او را آزار نماید مرا آزار نموده، و هر که او را به غیظ آورد مرا به غیظ آورده و هر که او را شاد کند مرا شاد کرده». ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على، إعتقادات الإمامیة، ص 105، کنگره شیخ مفید، ایران، چاپ دوم، 1414ق. «فاطمه پاره تن منست و او جان منست که در میان دو پهلوى من است، مرا بد مى آید آنچه او را بد آید و مسرور میدارد مرا آنچه او را مسرور دارد»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 29، ص 32، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
2- منابع تاریخی و اختلاف فاطمه(س) و علی(ع)
اختلاف علی ع و فاطمه س درهیچ یک از منابع شیعی نقل نشده است . این اختلاف در برخی از منابع اهل سنت آمده است که دیگران با آن مخالفت کردند .
3- ازدواج علی با جویر( جویره ) دختر ابوجهل
آیا على (ع) میخواست با دختر ابوجهل ازدواج کند؟
این شبهه اصل آن بر می گردد به افسانه ای که در آن اهل سنت خواسته اند ثابت کنند که امیرالمومنین در زمانی که با حضرت زهرا سلام الله علیها زندگی می کرد به دنبال ازدواج با زنی دیگر آنهم دختر ابوجهل بوده است. ما ضمن بررسی دقیق و مفصل این موضوع ثابت خواهیم کرد که این مطلب و احادیثی که به آن تمسک کرده اند همگی دروغ و ساختگی و جعلی می باشد و این قضیه به هیچ وجه صحت ندارد.
افسانه خواستگاری امیرالمؤمنین (ع) از دختر ابوجهل نقد و بررسی:
اصل روایت:
منبع اصلى افسانه خواستگارى امیر مؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، روایاتى است که محمد بن اسماعیل بخارى در صحیح خود آورده است، ما در ابتدا اصل روایت نقل و سپس به نقد آن خواهیم پرداخت:
…پس از بازگشت کاروان اهل بیت از اسارت شام به شهر مدینه، مسور بن مخرمه نزد امام سجاد (ع) آمد و گفت: آیا کارى هست که به من فرمان دهى تا انجام دهم؟ فرمود: نه، مخرمه گفت: آیا شمشیر رسول خدا را به من مى‌دهی؛ چون مى‌ترسم از تو بگیرند؟ به خدا سوگند! اگر آن را به من بدهى هیچگاه دست آنان به آن نخواهد رسید مگر جانم را بگیرند، علی از دختر ابوجهل خواستگارى کرد، پیغمبر را بر منبر دیدم که در این باره سخن مى‌گفت و من نوجوانى بودم که به حد بلوغ رسیده و محتلم مى‌شدم، شنیدم مى‌فرمود: فاطمه از من است و من مى‌ترسم در دینش دچار فتنه شود!!!، سپس یادى کرد از دامادش که از بنى عبد شمس بود و از او ستایش کرد و فرمود: با من با صداقت سخن مى‌گفت و به وعده‌اش وفا مى‌کرد، من نمى‌خواهم حرامى را حلال و حلالى را حرام کنم؛ ولى به خدا سوگند بدانید دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا در یکجا با هم جمع نمى‌شوند!!.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری(متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری ج ۳، ص ۱۱۳۲، ح۲۴۴۳، تحقیق د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، یمامة – بیروت، طبعة: الثالثة، ۱۴۰۷ – ۱۹۸۷)
و نیز این روایت:
مسور گفت: علی به خواستگارى دختر ابوجهل رفت، فاطمه شنید، نزد پدر آمد و عرض کرد: اطرافیانت گمان مى‌کنند براى دخترانت ناراحت و خشمگین نمى‌شوی، علی قصد ازدواج با دختر ابوجهل را دارد، رسول خدا (ص) فرمود: ابوالعاص بن ریبع را به دامادى پذیرفتم چون صادق و راستگو بود، همانا بدانید، فاطمه پاره تن من است، دوست ندارم چیزى ناراحتش کند، به خدا سوگند! دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا در یکجا جمع نمى‌شوند. پس از این بود که علی از خواستگارى دختر ابوجهل منصرف شد.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری(متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۳۶۴ ح ۳۵۲۳، کتاب فضائل الصحابة، ب ۱۶، باب ذِکْرُ أَصْهَارِ النَّبِیِّ صلى الله علیه وسلم مِنْهُمْ أَبُو الْعَاصِ بْنُ الرَّبِیعِ)
و نیز این روایت:
مسور بن مخرمه گفت: شنیدم رسول بر فراز منبر مى‌فرمود: فرزندان هشام بن مغیره اجازه گرفتند تا دخترشان را به همسرى علی در آورند، اجازه ندادم، اجازه ندادم، اجازه ندادم، مگر آنکه علی به خواهد دخترم را طلاق دهد و با دختر آنان ازدواج کند. فاطمه پاره تن من است، هرچیز او را ناراحت کند مرا ناراحت کرده است، هرچیز او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری (متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری، ج ۵، ص ۲۰۰۴، ح۴۹۳۲، کِتَاب النِّکَاحِ، بَاب ذَبِّ الرَّجُلِ عن ابْنَتِهِ فی الْغَیْرَةِ وَالْإِنْصَافِ)
البته روایات دیگرى نیز در این باره در کتاب‌‌هاى اهل سنت وجود دارد؛‌ ولى از آن جایى که کتاب بخارى برترین کتاب روائى اهل سنت است، ما به نقد روایات این کتاب بسنده مى‌کنیم. بى تردید اگر ریشه این روایات زده شود، تکلیف بقیه آن‌ها نیز روشن خواهد شد.
4- دیدگاه اهل بیت علیهم السلام در باره این افسانه:
پیش از پرداختن به نقد روایات بخاری، بهتر دیدیم که دیدگاه اهل بیت علیهم السلام را در باره این افسانه مطرح نماییم.
شیخ صدوق رضوان الله تعالى علیه در کتاب شریف الأمالى روایت مفصلى را در این باره به نقل از امام صادق علیه السلام نقل مى‌کند که‌ آن حضرت به افسانه بودن این قضیه تصریح مى‌کند.
علقمه مى‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: اى فرزند رسول خدا، مردم به ما کارهاى زشتى نسبت میدهند؛ به طورى که سینه ما تنگ شده و شدیداً ناراحت مى‌شویم فرمود: اى علقمه انسان نمیتواند خشنودى مردم را جلب نموده و جلو زبان آن‌ها را بگیرد. چگونه سالم مى مانید از چیزى که انبیاء و پیامبران و اوصیاء علیهم السلام از او سالم نماندند. آیا به یوسف نسبت ندادند که او تصمیم گرفت که زنا کند؟ آیا در باره ایوب نگفتند که او از اثر گناهانش به آن مصیبت‌ها دچار گشت؟ آیا در حق داوود پیغمبر نگفتند که او دنبال کرد پرنده را تا اینکه چشمش بزن اوریا افتاد و دلباخته او شد و به منظور رسیدن به هدف خود شوهر آن زن را در جلو جبهه جنگ پیشاپیش تابوت قرار داد تا اینکه کشته شد سپس با آن زن ازدواج کرد؟….
آیا در باره حضرتش نگفتند که او درباره پسر عمش علی علیه السلام نظر خصوصى دارد و طبق هواى نفس خود سخن میگوید تا اینکه خداوند دروغ آنان را روشن ساخت و این آیه را نازل فرمود وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْى یُوحى ؟…
و در باره اوصیاء بیش از اینها گفتند. آیا نسبت ندادند به سید اوصیاء علیهم السلام که او طالب دنیا و در پى خلافت و سلطنت است و این‌که او همیشه در صدد فتنه و آشوب است و سکون و آرامش اجتماع را دوست ندارد. و اینکه او خون مسلمانان را بدون جهت مى‌ریزد و اینکه اگر او مرد خوبى بود خالد بن ولید را مأمور کشتن او نمیکردند.
آیا نسبت ندادند که او مى‌خواهد با دختر ابوجهل با داشتن فاطمه زهرا علیها سلام ازدواج کند و اینکه پیامبر در حضور مسلمین بالاى منبر از او شکایت کرد و فرمود: « مردم! علی تصمیم گرفته دختر دشمن خدا را بر سر دختر پیامبر خدا بیاورد. آگاه باشید فاطمه پاره تن من است هر که او را آزار دهد مرا آزاد داده و هر که او را خوشحال کند مرا خوشحال کرده و هر که او را بخشم آورد مرا بخشم آورده است».
سپس حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: اى علقمه! چه شگفت انگیز است گفتارهاى متناقض مردم در باره علی علیه السلام. چقدر فاصله است میان گفتار کسى که مى‌گوید: علی خدا و معبود است و گفتار کسى که مى‌گوید او بنده نافرمان است و دستور معبود را تمرد مى‌کند، و از این دو رقم نسبت ناروا گفتار کسى که او را نافرمان و متمرد مى‌داند در نظر علی علیه السلام آسان تر است از نسبت خدائى بود.
اى علقمه! آیا در باره خدا نگفتند که او سومى از خداوندان سه گانه است آیا او را در صفاتش مانند مخلوقات ندانستند آیا نگفتند که خدا همان روزگار است یا طبیعت است آیا نگفتند که خدا یعنى فلک (که تدبیر تمام عالم بدست فلک و گردون است پس او خدا است) آیا نگفتند که او جسم است آیا نگفتند که او صوره است (شکل دارد) منزه و بسیار بلند مقام است ذات بارى از این اوهام و خیالات.
اى علقمه زبان‌هائى که ذات مقدس خداوندى را به چیزهائى که هیچ شایستگى و تناسبى با خداوند ندارد نسبت مى‌دهد، چگونه ممکن است از نسبت هاى ناراحت کننده به شما خود دارى نماید؛ پس باید شما از پروردگار یارى بطلبید و صبر و استقامت داشته باشید که زمین ملک خدا است به هر کس که بخواهد مى‌دهد و البته پایان امر و عاقبت نیک براى پرهیزکاران است.
( أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین صدوق(متوفای۳۸۱هـ)، الأمالی، ص ۱۶۵، تحقیق و نشر: دراسات الاسلامیة – مؤسسة بعثة – قم، چاپ: اول، ۱۴۱۷هـ)
همچنین مرحوم اربیلى روایتى را از امیرمؤمنان علیه السلام نقل می کند که آن حضرت تصریح مى‌کند هیچگاه فاطمه زهرا سلام الله علیها را به خشم نیاورده است:
به خداوند سوگند! من هیچگاه فاطمه را خشمگین و ناراحت نکردم تا از دنیا رحلت نمود. فاطمه هم مرا خشمناک نکرد و از من نافرمانى ننمود. هر گاه من محزون و اندوهناک مى شدم براى رفع غم و اندوه خود به چهره فاطمه نگاه مى کردم. (أبى الحسن علی بن عیسى بن أبی الفتح اربیلی(متوفاى۶۹۳هـ)، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۱ ص ۳۷۳، ناشر: دار الأضواء ـ بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۵هـ ـ ۱۹۸۵م)
مسور بن مخرمه، در صف دشمنان اهل بیت (ع):
در تمام روایاتى که اهل سنت آورده‌اند؛ به ویژه در صحیح بخارى و مسلم، سند به فردى به نام مسور بن مخرمه، از مریدان خاص عبد الله بن زبیر مى‌رسد، وى از لشکریان ابن زبیر بود که در حمله یزید به مکه مکرمه، با سنگى که از منجنیق سربازان یزید پرتاب شده بود به همراه تعدادى دیگر کشته شد.
عبد الله بن زبیر از دشمنان اهل بیت علیهم السلام بود؛ به حدى که صلوات بر پیامبر را به خاطر این که اهل بیت آن حضرت خوشحال نشوند، حذف کرده بود. بلاذرى در انساب الأشراف مى‌نویسد:
از زشتکاری‌هاى عبد الله بن زبیر نام نبردن از رسول خدا (ص‌) در خطبه هایش بود، هنگامى که علتش را جویا شدند، گفت: برخى از منسوبین رسول خدا (ص) آدم‌هاى بدى هستند؛ چون از شنیدن نامش گردن‌ها دراز کرده، خوشحال شده وبر خود مى‌بالند.(أحمد بن یحیى بن جابر بلاذری(متوفای۲۷۹هـ)، أنساب الأشراف، ج ۲، ص ۴۱۸)
براى اثبات دشمنى مسور بن مخرمة با اهل بیت علیهم السلام، همین بس که خوارج با او رابطه خوبى داشته و او را از خودشان مى‌دانستند.
ذهبى در مورد مسور بن مخرمه مى‌نویسد:خوارج او را تحویل گرفته و از خودشان مى‌دانستند.(ذهبی ، (متوفای۷۴۸هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۹۱، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، محمد نعیم عرقسوسی، ناشر: مؤسسة رسالة – بیروت، چاپ نهم، ۱۴۱۳ه)
همچنین او از طرفداران معاویه بود به حدى که هر وقت نام معاویه را مى‌شنید، براو دردود مى‌فرستاد.
ذهبى در سیر اعلام النبلاء در این باره مى‌نویسد:از مسور نشنیدم که یادى از معاویه به کند و بر او درود نفرستد. (سیر أعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۹۲، ؛تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج ۵، ص ۲۴۶، تحقیق د. عمر عبد السلام تدمرى، ناشر: دار الکتاب العربی – لبنان/ بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۷هـ – ۱۹۸۷م)
5- حال شما خود قضاوت کنید، آیا روایت چنین شخصى را مى‌توان در حق اهل بیت علیهم السلام پذیرفت؟
جالب این است که طبق نقل بخارى مسور بن مخرمه، این مطلب را زمانى به امام سجاد علیه السلام یادآورى مى‌کند که آن حضرت به تازگى از شام برگشته و مصیبت از دست دادن پدر و برادرانش بر دوشش سنگینى مى‌کند.
آیا در زمانى که امام زین العابدین علیه السلام نیاز به تسلیت و دلدارى دارد، هیچ عاقلى به خودش اجازه مى‌دهد، با گفتن این سخنان، قلب او را بشکند؟
عدم تناسب سِنّی مسور بن مخرمه، با مشاهده این قضیه:
نگاهى به شرایط سنى راوى بر اساس آن چه عالمان رجال اهل سنت گفته‌اند بسیار جالب و شنیدنى است. مسور بن مخرمه، در سال دوم هجرت در مکه به دنیا آمده و در سال هشتم هجرت وارد مدینه شده است. از طرف دیگر نقل کرده‌اند که قضیه خواستگارى از دختر ابوجهل نیز در سال هشتم هجرى بوده؛ یعنى مسور بن مخرمه در زمان وقوع قضیه، فقط شش سال بیشتر نداشته است.
ابن حجر عسقلانى در الإصابة مى‌نویسد: مسور دو سال پس از هجرت به دنیا آمد و پس ازفتح مکه در ماه ذى حجه سال هشتم وارد مدینه شد که عمرش شش سال بیشتر نبود.(عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۶، ص ۱۱۹، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۱۲ – ۱۹۹۲)
همچنین دو نکته دیگر در روایت مسور وجود دارد که توجه به آنها، دروغ بودن این افسانه را روشن تر مى‌نماید، که عبارتند از:
الف: مسور بن مخرمه در شش سالگی محتلم مى‌شد! ( در روایت بخارى به آن اشاره شد!!)حال پرسش ما این است که هنگامى که سن محتلم شدن و بلوغ جنسی، پانزده سالگى است، چگونه است که یک پسر شش ساله محتلم ‌شود؟
ب: مسور بن مخرمه، تنها شاهد ماجرا
جالب این است که از میان آن‌همه صحابی، فقط این بچه شش ساله آن را شنیده و نقل کرده است. مشخص نیست که چرا بقیه اصحاب رسول خدا صلى الله علیه وآله که در مسجد حاضر بودند، این قضیه را نشنیده و نقل نکرده‌اند؟
این روایت، مخالف قرآن است و روایتی که مخالف قرآن باشد باطل است:
افزون بر مشکلات جدى گذشته ، هنگامى که این حدیث را براى سنجش میزان صحت آن به قرآن عرضه مى‌نماییم، در همان ابتدا به روشنی، عدم سازگارى آن را با قرآن،‌ درمى‌یابیم؛ زیرا قرآن با صراحت تمام از حلیت و جواز تعدد زوجات و این که مردان مى‌توانند با شرائطی، بیش از یک همسر اختیار نمایند، سخن گفته است آنجا که مى‌فرماید:‌» فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباع ». النساء/۳.هر چه از زنان که دوست دارید، دو تا، سه تا، چهار تا، به زنى گیرید.
و این که مى‌بینیم رسول اکرم صلى الله علیه وآله بر این امر اقدام نموده است نیز در حقیقت ترجمان عملى این حکم خداست؛ در حالى که مفهوم حدیث مسور بن مخرمه این است که رسول خدا صلى الله علیه وآله همسر گزینى و ازدواج مجدد را براى خود حلال ولی برای دامادش علی علیه السلام حرام اعلام مى‌کند!!. آیا رسول خدا، مى‌تواند چیزى را که خداوند حلال کرده است، حرام کند؟
6- عدم امکان خواستگاری علی ع از جویر از منظر تاریخی:
طبق اسناد موجود در کتاب‌هاى اهل سنت، امکان خواستگارى امیر مؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل وجود ندارد. ما در این رابطه به چند نکته بسنده مى‌کنیم:
الف: دختر ابوجهل، تا پیش از فتح مکه، اسلام نیاورده بود:
دخترى که اهل سنت ادعا مى‌کنند امیر مؤمنان از او خواستگارى کرده است‌، جویریه نام داشته است که تا فتح مکه اسلام نیاورد است و در فتح مکه به همراه دیگر طلقاء از جمله زن برادرش، مجبور به پذیرش اسلام شد.
محمد بن سعد درباره زمان اسلام آوردن او مى‌نویسد:روز فتح مکه امّ‌حکیم دختر حارث بن هشام همسر عکرمة بن ابوجهل مسلمان شد، خدمت پیامبر (ص) آمد و بیعت کرد، جویریه دختر ابوجهل… اسلام آورد و مسلمان شد، عتاب بن اسید بن ابوالعیص بن امیه با وى ازدواج کرد، سپس ابان بن سعید بن عاص بن امیه با وى ازدواج کرد که فرزندى از وى نداشت. (محمد بن سعد زهری (متوفای۲۳۰هـ)، طبقات الکبرى، ج ۸، ص ۲۶۲، ناشر: دار صادر – بیروت).
ب: بی‌درنگ پس از اسلام آوردن، با دیگری ازدواج کرد:
جویریه پس از آن که اسلام آورد، با شخصى به نام، عتاب بن أسیّد که از سوى پیامبر حاکم مکه گماشته شده بود، ازدواج نمود، و تا زمانى که رسول خدا صلى الله علیه وآله زنده بود همسر او بود، پس، پس از اسلام نیز نمى‌تواند این خواستگارى صورت پذیرفته باشد.(طبقات الکبرى، ج ۸، ص ۲۶۲)
همچنین ابن عبد البر و مزى می نویسند: آنان پس از ازدواج تا زمانى که پیامبر (ص) رحلت نکرده بودند، به مدینه مهاجرت نکردند. (الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۳، ص ۱۰۲۴، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۱۲هـ؛ تهذیب الکمال، ج ۱۹، ص ۲۸۳، تحقیق: د. بشار عواد معروف، ناشر: مؤسسة الرسالة – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۰۰هـ – ۱۹۸۰م)
بنابراین: خواستگارى از دختر ابوجهل، نه پیش از اسلام آوردن او با واقعیت‌هاى تاریخی، سازگار است و نه پس از اسلام آوردن او.
ج: اسلام در قلب جویریه رسوخ نکرده بود:
امیرمؤمنان علیه السلام در باره افرادى که در فتح مکه به ظاهر مسلمان شدند مى‌فرماید:
به خدایى که دانه را شکافت، و پدیده ها را آفرید، آن‌ها اسلام را نپذیرفتند؛ بلکه به ظاهر تسلیم شدند و کفر خود را پنهان داشتند، و آنگاه که یاورانى یافتند آن را آشکار ساختند.(نهج البلاغه، فیض الإسلام، نامه ۱۶.)
جویریه از افرادی است که در فتح مکه همزمان با دیگر طلقاء و در سایه شمشیر، اسلام را پذیرفت، نه این که با آغوش باز پذیرفته و به حقانیت اسلام ایمان آورده باشد.
شاهد بر این مطلب نیز این است که هنگامی که در همان زمان صداى اذان بلال را مى‌شنید، جملات زننده‌اى را بر زبان جارى کرد که نشان مى‌دهد نور اسلام در قلب او رسوخ نکرده است. (أنساب الأشراف، ج ۱، ص ۱۵۷؛الوفا بأحوال المصطفى، ج ۱، ص ۳۳۲، ؛المختصر فی أخبار البشر، ج ۱، ص ۹۷)
حال چگونه امکان دارد که امیر مؤمنان علیه السلام، با وجود دردانه رسول خدا و بانوى دو عالم، بخواهد از چنین دخترى خواستگارى نماید؟!!
د: جویریه، پدرش را پیامبر مى‌دانست:
طبق نقل برخى از بزرگان اهل سنت، او اعتقاد داشت که به پدرش نیز (همانند رسول خدا ) پیشنهاد نبوت شده بود؛ اما به خاطر این که بین قومش اختلاف نیندازد، این پشنهاد را رد کرده است! ارزقى در اخبار مکه، واقدى در کتاب المغازى و حلبى در سیره خود به این مطلب اشاره کرده اند. (أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، ج ۱، ص ۲۷۵، تحقیق رشدی الصالح ملحس، ناشر: دار الأندلس للنشر – بیروت – ۱۹۹۶م- ۱۴۱۶هـ؛کتاب المغازی، ج ۲، ص ۲۷۳، تحقیق: محمد عبد القادر أحمد عطا، ناشر: دار الکتب العلمیة – بیروت / لبنان، الطبعة: الأولى، ۱۴۲۴ هـ – ۲۰۰۴ م؛السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، ج ۲، ص ۳۸۶، ناشر: دار المعرفة – بیروت – ۱۴۰۰)
با این حال، چگونه امکان دارد که امیر مؤمنان علیه السلام با داشتن همسرى همچون فاطمه زهرا سلام الله علیها، از زنى همچون جویریه خواستگارى کند؟!
جویریه، کینه قاتل پدرش را به دل داشت:
امیر مؤمنان علیه السلام همان کسى بود که در جنگ بدر، ابوجهل، را به درک واصل کرد و طبیعى است که بازماندگان مقتول به ویژه دخترش، کینه قاتل پدر را همواره در دل داشته باشند؛ مگر این که به حقیقت اسلام ایمان آورده باشند. جویریه از دسته اول بود و کینه امیرمؤمنان علیه السلام را در دل داشت و آن را فراموش نکرده بود. او در اینباره می گفت:خدا نام محمد را بالا برد؛ ولى ما افرادى که افراد مورد علاقه ما را کشتند دوست نداریم.( أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، ج ۱، ص ۲۷۵؛ الوفا بأحوال المصطفى، ج ۱، ص ۳۳۲؛ السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، ج ۳، ص ۵۵)
با توجه به کینه عمیق وى نسبت به قاتل پدرش، آیا قابل تصور است که او بخواهد همسر قاتل پدرش بشود و یا امیر مؤمنان بخواهد از چنین شخصى خواستگارى کند؟!
عثمان نیز، بین دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا، جمع کرد:
در روایت اولى که از بخارى در باره خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام نقل شد، رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم دلیل ناراحتى خود را از خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، حرمت جمع بین دختر خودش و دختر دشمنان خدا ذکر کرده بود اما سازنده این قصه فراموش کرده است که با ساخت این افسانه، پیش از تنقیص مقام امیرمؤمنان علیه السلام، عثمان بن عفان، خلیفه سوم خود را زیر سؤال ‌برده است؛ زیرا او به قول خود اهل سنت در زمانى که با دختران پیامبر (بر فرض پذیرش این مطلب که آن‌ها دختران پیامبر بوده‌اند در حالی که ثابت شده آنان دختران پیامبر نبوده اند) زندگى مى‌کرده نه یکبار که چندین بار بین دختران پیامبر و دختران دشمنان خدا جمع کرده است. اگر واقعاً جمع بین دختر پیامبر و دختر دشمنان خدا، حرام باشد، چرا عثمان بن عفان چندین بار این کار حرام را انجام داده است؟ مثلا وی با رمله و رقیه در یک زمان زندگی می کرد( الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۴، ص ۱۸۴۶) در حالی رمله دختر شیبه از دشمنان سر سخت پیامبر بود که در جنگ بدر به هلاکت رسید. (الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۷، ص ۶۵۴، ۱۱۱۸۶، تحقیق: علی محمد بجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ – ۱۹۹۲)
افزون براین، عثمان با امّ‌البنین دختر عیینة و فاطمة دختر ولید بن عبد شمس نیز ازدواج کرده است؛ در حالى که پدر هر دوى آن‌ها نیز در آن زمان از دشمنان خدا بوده‌اند.اگر واقعاً جمع بین دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا، حرام بوده، چرا پیامبر (ص) او را از ارتکاب این عمل منع ننموده است؟
اهل سنت و ابداء کنندگان این شبهه ناچارند که یا بپذیرند که قضیه خواستگارى از دختر ابوجهل از اصل دروغ بوده و یا بپذیرند که دختران پیامبر، همسر عثمان، نبوده‌اند و یا بپذیرند که عثمان عملى حرام انجام داده و در حقیقت عقد دختران پیامبر براى عثمان حرام و ازدواج عثمان با آن‌ها باطل بوده است.
همچنین لازمه صحت این روایت، تنقیص مقام پیامبر(ص) است:
مرحوم سید مرتضى رضوان الله تعالى علیه دانشمند بزرگ عالم شیعه، در این باره مى‌نویسند: به خدا سوگند طعن بر پیامبر صلى الله علیه وآله در این نقل مشهود‌تر است از طعن بر علی علیه السلام، این خبر و قصّه را نساخته است مگر فردى بى دین که هدفش تنقیص پیامبر صلى الله علیه وآله وعلی علیه السلام هر دو بوده است و یا ساخته فردى ناصبى و دشمن اهل بیت است که با این بافته‌ها مى‌خواهد بیماری‌اش را درمان کند. ناقلان حدیث اختلافى ندارند که در موضوع ازدواج فاطمه، رسول خدا صلى الله علیه وآله به همه اصحابى که خواستگارى کرده بودند پاسخ رد داده بود؛ چون خداوند متعال، علی را براى فاطمه بر گزیده بود، و لذا رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: من فاطمه را به عقد علی در نیاوردم؛ مگر آنکه خدا در آسمان او را به همسرى علی در آورد. و مى‌دانیم که خدا وند متعال، از بین مردم کسى که زهرا (س) را اذیت و مغموم نماید انتخاب نفرموده است؛ لذا این خود قوی‌ترین دلیل بر دروغگویى راوى است.( تنزیه الأنبیاء، ص۲۲۰، ناشر: دار الأضواء ـ بیروت، ۱۴۰۹هـ – ۱۹۸۹ م.)
7- ایا داستان خواستگاری علی (ع) از دختر ابوجهل حقیقت دارد؟
نویسندگان صحاح شش گانه اهل سنت، اعم از بُخارى و مُسلم؛ و نیز مولفین مسانید و سنن، از متقدّمین و متاخّرین آورده اند که: على بن ابیطالب(علیه السلام) از دختر ابوجهل، در زمان حیات رسول خدا(صلّى اللَّه علیه وآله)، آن هم در حالى که فاطمه(سلام الله علیها) همسرش بود، خواستگاری کرد. که این کار موجب خشم پیامبر (صلّى اللَّه علیه وآله) و دخترش فاطمه(سلام اللهعلیها) گردید.برای روشن شدن این موضوع، به روایات صحیح بخاریکه مهمترین کتاب اهل سنت است اشاره می کنیم تا حال دیگر روایات از کتب اهل سنت مشخص گردد.بخاری در کتاب «خمس» به نقل از زُهْرى می نویسد: هنگامى که على بن الحسین(علیه السلام) بعد از کشته شدن حسین بن على(علیه السلام) از نزد یزیدبن معاویه به مدینه آمد، مِسْوَر بن مخرمه به دیدار او رفت و گفت: آیا درخواستى از من دارى که آن را انجام دهم؟ على بن الحسین فرمود: « نه…».
آنگاه مِسْوَر بن مخرمه به علی بن الحسین(علیه السلام) رو کرد و گفت: آن روز که على بن ابى طالب(علیه السلام)، دختر ابوجهلرا در زمان فاطمه(سلام اللهعلیها) خواستگارى کرد. من به سنّ بلوغرسیده بودم، پیامبر خدا(صلّى اللَّه علیه وآله)- را به یاد می آورم – که بالاى منبر براى مردم خطبهمی خواند و از دامادش ابو العاص بن ربیع که از طایفه بنى عبد شمس بود یاد می کرد و او را به خاطر خوش رفتاریش می ستود و می فرمود: « او به هنگام گفت و گو با من راست مى گفت و به وعده اى که مى داد وفا مى کرد(۱)…. به خداسوگند! دختر رسول خداو دختر دشمن خدا هیچ گاه با هم جمع نمى شوند»(۲).
باز در کتاب «مناقب» می نویسد: على بن ابی طالب(علیه السلام)، از دختر ابوجهل خواستگارى کرد. و چون فاطمه(سلام الله علیها) این خبررا شنید، به نزد رسول خدا(صلّى اللَّه علیه وآله) آمد و گفت: «على(علیه السلام)، دختر ابوجهل را به عقد خود درآورده است»(۳).
همچنین بخاری در دو کتاب دیگرش « نکاح و طلاق»، به نقل از مِسْوَر بن مخرمه این داستان را طور دیگر نقل می کند و می نویسد: مِسْوَر گفته است: از پیامبر خدا(صلّى اللَّه علیه وآله) شنیدم که بر فراز منبر مى فرمود: «خانواده هُشام بن مغیره (ابوجهل) از من اجازه خواستند که دخترشان را به ازدواج على بن ابى طالب(علیه السلام) درآورند! من اجازه نمى دهم، اجازه نمى دهم، هرگز اجازه نمى دهم!! مگر این که پسر ابو طالب بخواهد دختر مرا طلاق دهد و با دختر آن ها ازدواج کند، چرا که فاطمه پاره تن من است، کسى که او را پریشان سازد، مرا پریشان کرده و کسى که او را بیازارد مرا آزرده است»(۴).
در ساختگی بودن این داستان همین بس که در یک جا می نویسد؛ پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) روی منبر فرمود: خانواده ابوجهل از من خواستند تا دخترشان را به عقد علی(علیه السلام) درآورند.
در جای دیگر ناقل می گوید: علی(علیه السلام) خواستگاری کرد اما فاطمه(سلام الله علیها) نزد پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) آمد و (نستجیر بالله) به دروغ گفت: علی(علیه السلام) او را به عقد خود درآورده است.
در جای دیگر مسور می گوید من در آن ماجرا به سن بلوغ رسیده بودم در حالی که تاریخ نویسان می گویند: ولادت مِسوَر بعد از هجرت بوده و در آن زمان شش یا هفت سال بیشتر نداشته است(۵).
همچنین مسور می گوید: پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) در مورد دامادش ابو العاص بن ربیع که از طایفه بنى عبد شمس بود یاد کرد و او را به خاطر خوش رفتاریش می ستود و در موردش فرمود: او به هنگام گفت و گو با من راست مى گفت و به وعده اى که مى داد، وفا مى کرد.- کنایه از اینکه این علی بن ابیطالب (علیه السلام) من را تصدیق نمی کند، و به وعده های خود نسبت به من پیامبر وفا دار نیست-. در این داستان باید گفت که راویان و جاعلان غافل از این هستند که همین پیامبری که این حرفها را در مورد علی (علیه السلام) به او نسبت می دهند؛ بارها علی(علیه السلام) را معیار حق و برادر و وصی خود خوانده و فرموده است: «على همیشه با حق است و حق هم با علی »(۶). و یا اینکه: «علی برادر من در دنیا و آخرتاست»(۷). و همچنین صدها حدیثی که در فضیلت علی(علیه السلام) بیان فرموده؛ حال این علی(علیه السلام) شده تکذیب کننده و خیانت کار!!
اما بخاری در نقل این داستان آن را به دو نفر منسوب می کند که به شرح حال هریک می پردازیم:
الف: زهری؛
وی کسى است که بزرگانی از خود اهل سنت او را از جمله منحرفان و از دشمنان امیر مومنان على (علیه السلام) و اهل بیت(علیهم السلام) دانسته اند؛ مثلا ابن عبدالبرّ یکی از علمای اهل سنت، زهری را شخصی دروغگو می داند و همچنین ابن معین و ابن ابى الحدید و… (۸).
همچنین ابن خَلّکان درباره دشمنی زُهْرى با اسلام و پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام) می نویسد: او این دشمنی را از پدرانش به ارث برده است(۹).
و نیزعلّامه دهلوى در کتاب «رجال ال مشکاه» در شرح حال زُهْرى مى گوید: وی به کمىِ دیانت و دیندارى دچار شده بود و در دستگاه امویان به ثروت اندوزی پرداخته بود که این امر باعث سرزنش وی توسط دانشمندان و زاهدان معاصر او شده بود(۱۰).
اکنون که وضعیّت زُهْرى روشن شد، آیا مى توان پذیرفت که امام(علیه السلام) برای چنین شخصیتی حدیثى نقل کند که به صراحت عیب جویى و کاستى بر جدّش امیر مومنان(على علیه السلام) را می رساند؟
آنچه در مورد زهری می توان گفت این است که: وی از جاعلان حدیث در دستگاه امویان بود و برای اینکه حدیثی را به خورد مردم بدهد، آن را به پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) و یا اهل بیتش منسوب می کرد تا بیشتر مورد قبول مردم واقع شود(۱۱).
ب: مِسْوَر بن مخرمه
درباره مِسوَر همین بس که چند نکته را بدانیم:
اولاً: او از ملازمان عبدالله بن زبیربود و ابن زبیراز جمله کسانی بود که دشمنی سرسخت با علی (علیه السلام) داشت وهیچ کارى را بدون مشورت با مِسور انجام نمى داد.
ثانیاً: هر گاه مسور نام معاویه را بر زبان جارى مى کرد، بر او درود و صلوات مى فرستاد، و از ارادتمندان به معاویه محسوب می شد.
ثالثاً: خوارج با او رفت و آمد و مذاکرات خصوصى داشتند. آن ها نظرات او را پذیرفته و خود را به او منسوب مى کردند(۱۲).
رابعاً: ابن حجر مى گوید: من از مِسْوَر در شگفتم که مى گوید: …تا روح در بدن دارم از على بن الحسین (علیه السلام) دفاع مى کنم؛ چرا که او فرزند فاطمه(سلام الله علیها) است؛ اما از طرفی قلب على بن الحسین(علیه السلام) را به خاطر طعنه بر جدش علی(علیه السلام) جریحه دار می کند!! بلکه از مِسْوَر باز هم تعجّب مى کنم که عمیق تر از تعجّب قبل است، چرا که او حاضر است جان خود را برای على بن الحسین(علیه السلام)؛ چون فرزند پسر فاطمه(سلام الله علیها) است بدهد، ولى براى حسین(علیه السلام) جانش را فدا نکرد(۱۳).
خلاصه اینکه این حدیث بر اساس قواعدى که در کتاب هاى علوم حدیثى مقرّر شده، و با استناد به آنچه که محقّقان و شارحان اخبار و روایات گفته اند، از احادیث جعلى، داستان ساختگى، و حکایتى ساخته و پرداخته می باشد(۱۴).
8- نتیجه:
با توجه به مطالب گفته شده ، این مطلب به خوبى روشن مى‌گردد که، خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، از افسانه‌هایى است که بنى امیه براى پیدا کردن شریک جرم براى خلفا ساخته ‌و پرداخته‌اند و در این صدد بودند که با ساختن این افسانه، این مطلب را القاء‌ کنند که اگر ابوبکر فاطمه زهرا سلام الله علیها را رنجانده است، امیر مؤمنان علیه السلام نیز این کار را کرده است!!؛ در حالى که ثابت شد این ازدواج افسانه‌اى بیش نبوده است.
اینان، هنگامى که دیدند که با وجود غضب حضرت زهرا سلام الله علیها، مشروعیت خلافت خلفاى سه گانه و متعاقب آن مشروعیت مذهب آن‌ها، زیر سؤال مى‌رود، دست به دامان افرادى همچون ابن شهاب زهرى و مسور بن مخرمه شدند تا اینگونه احادیث جعلی را به نفع آنان بسازند.
پی نوشت:
(۱). مفهوم آن این است، که علی(علیه السلام) پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) را تصدیق نمی کرده، و به وعده های خود وفا دار نبوده؛ پناه بر خدا از دست این دروغ پردازان کذاب.
(۲). صحیح بُخارى، کتاب خمس؛ ج ۳،حدیث ۱۱۳۲، شماره ۲۹۴۳.
(۳). صحیح بُخارى، کتاب مناقب؛ ج۳، حدیث ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵، شماره ۳۵۲۳.
(۴). صحیح بُخارى، ج ۵، کتاب نکاح؛ حدیث ۲۰۰۴، شماره ۴۹۳۲ و کتاب طلاق؛ ج۳، حدیث ۲۰۲۲، شماره ۴۹۷۴؛ صحیح مُسلم، ج۵، حدیث؛ ۵۳- ۵۵؛ سنن تِرمذى، ج۵، حدیث؛ ۴۶۴ و ۴۶۵ شماره هاى ۳۸۹۳ و ۳۸۹۵؛ سنن ابن ماجه، ج۳، حدیث ۴۱۲ و ۴۱۳ شماره هاى ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹؛ سنن ابى داوود، ج۲، حدیث۹۱ و ۹۲ شماره هاى ۲۰۶۹ و ۲۰۷۱؛ المستدرک على الصحیحین، ج۳، حدیث ۱۷۳، شماره هاى ۷۴۴۹- ۴۷۵۱ و مسند احمد، ج ۴، حدیث ۵۷۱ ، شماره ۱۵۶۹۱
(۵). تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص ۱۳۸.
(۶). المستدرک على الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۴، ح ۴۶۲۸؛ الامامة و السیاسة، ج ۱، ص ۷۳.
(۷). تاریخ امام على(علیه السلام) به نقل از تاریخ دمشق، ج ۱، ص ۱۱۷؛ مسند احمد، ج ۱، ص ۲۳۰ و مستدرک حاکم، ج ۳، ص ۱۴.
(۸). استیعاب؛ ج ۲، ص۱۱۷؛ کاشف؛ ج ۲، ص۳۰۱؛ شرح نهج البلاغه؛ ج۴، ص۱۰۲.
(۹). وفیات الاعیان، ج۴، ص ۱۷۸.
(۱۰). تهذیب التهذیب، ج ۴، ص ۲۰۴؛ تحف العقول عن آل رسول؛ ص ۲۷۴و۲۷۷ و احیاء علوم الدین، ج۲، ص ۱۴۳.
(۱۱). علی میلانی، خواستگاری ساختگی، ص۸۱.
(۱۲). سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص ۳۹۴و۳۹۰. و تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص ۱۳۸.
(۱۳). فتح الباری، ج۹، ص ۱۶۸.
(۱۴). گرد آوری از: کتاب خواستگاری ساختگی، سیّد علی میلانی، مرکز حقایق اسلامی، قم، ۱۳۸۷هـ ش، چاپ دوّم، ص۴۷-۱۱۹.
منابع جهت مطالعه بیشتر :
کتاب خواستگاری ساختگی، سیّد علی میلانی، مرکز حقایق اسلامی، قم، ۱۳۸۷هـ ش، چاپ دوّم، ص۴۷-۱۱۹.روایت «فاطمه پاره تن من است» و «هرکس فاطمه را بیازارد مرا ازرده است».

جواب اجمالی :
در دیدگاه مبانی کلامی شیعه علی ع و فاطمه س داری مقام عصمت بودند و معصومین اسوه و الگو هستند و در مسایل زندگی اختلاف ندارند.
ازدواج علی ع و فاطمه ع ازدواج آسمانی و به دستور الهی و به واسطه پیامبر انجام شد و این ازدواج مبارک نماد و الگوی زندگی موفق با همه شرایط و سختی ها بود .
تا فاطمه س زنده بود علی ع هیچ همسر دیگری خواستگاری و ازدواج نکرد و علت ازدواج علی ع پس از فاطمه داشتن فرزندان کوچک ( صغیر) حسنین و زینب و ام کلثوم و اداره منزل بوده است .
روایت منقول از بلاذری و بخاری و مسلم از منابع اهل سنت مورد قبول شیعه و دیگر اهل سنت نیست .
جریان اموی برای تنقیص و نقص مقامات و فضایل علی ع و فاطمه س دست به تحریف و جعل روایاتی زدند که علی با فاطمه اختلاف داشت و یا علی با داشتن فاطمه س ،از جویر دختر ابوجهل خواستگاری و یا پیامبر علی را تهدید به طلاق فاطمه کرد .
چنین اخبار و گزارشهایی دروغی بیش نیست که متاسفانه در برخی از منابع اهل سنت و حتی هم در برخی از منابع شیعی هم ممکن است وجود داشته باشد .
روایت پیامبر در باره «فاطمه پاره تن من است» و «هرکس فاطمه را بیازارد مرا ازرده است». در موارد متعدد بیان شد و مراد از آن هم مخالفان فاطمه س و علی ع بود نه علی ع .
توضیحات بیشتر :
1- روایت «إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی
روایت «إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی،را پیامبر اکرم (ص) در جاهای مختلف و با عبارات مختلف بیان فرموده اند .
پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) این سخنان را در زمان‌های مختلف و با تعابیر گوناگون بیان فرمودند:
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی ، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی»؛ «و قال النبی( صلی الله علیه و آله و سلم ): فاطمة بضعة منّی، و هی روحی التی بین جنبیّ، یسوؤنی ما ساءها و یسرّنی ما سرّها».و… پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرموده: فاطمه پاره تن من است، هر که او را آزار نماید مرا آزار نموده، و هر که او را به غیظ آورد مرا به غیظ آورده و هر که او را شاد کند مرا شاد کرده». ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على، إعتقادات الإمامیة، ص 105، کنگره شیخ مفید، ایران، چاپ دوم، 1414ق. «فاطمه پاره تن منست و او جان منست که در میان دو پهلوى من است، مرا بد مى آید آنچه او را بد آید و مسرور میدارد مرا آنچه او را مسرور دارد»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 29، ص 32، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
2- منابع تاریخی و اختلاف فاطمه(س) و علی(ع)
اختلاف علی ع و فاطمه س درهیچ یک از منابع شیعی نقل نشده است . این اختلاف در برخی از منابع اهل سنت آمده است که دیگران با آن مخالفت کردند .
3- ازدواج علی با جویر( جویره ) دختر ابوجهل
آیا على (ع) میخواست با دختر ابوجهل ازدواج کند؟
این شبهه اصل آن بر می گردد به افسانه ای که در آن اهل سنت خواسته اند ثابت کنند که امیرالمومنین در زمانی که با حضرت زهرا سلام الله علیها زندگی می کرد به دنبال ازدواج با زنی دیگر آنهم دختر ابوجهل بوده است. ما ضمن بررسی دقیق و مفصل این موضوع ثابت خواهیم کرد که این مطلب و احادیثی که به آن تمسک کرده اند همگی دروغ و ساختگی و جعلی می باشد و این قضیه به هیچ وجه صحت ندارد.
افسانه خواستگاری امیرالمؤمنین (ع) از دختر ابوجهل نقد و بررسی:
اصل روایت:
منبع اصلى افسانه خواستگارى امیر مؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، روایاتى است که محمد بن اسماعیل بخارى در صحیح خود آورده است، ما در ابتدا اصل روایت نقل و سپس به نقد آن خواهیم پرداخت:
…پس از بازگشت کاروان اهل بیت از اسارت شام به شهر مدینه، مسور بن مخرمه نزد امام سجاد (ع) آمد و گفت: آیا کارى هست که به من فرمان دهى تا انجام دهم؟ فرمود: نه، مخرمه گفت: آیا شمشیر رسول خدا را به من مى‌دهی؛ چون مى‌ترسم از تو بگیرند؟ به خدا سوگند! اگر آن را به من بدهى هیچگاه دست آنان به آن نخواهد رسید مگر جانم را بگیرند، علی از دختر ابوجهل خواستگارى کرد، پیغمبر را بر منبر دیدم که در این باره سخن مى‌گفت و من نوجوانى بودم که به حد بلوغ رسیده و محتلم مى‌شدم، شنیدم مى‌فرمود: فاطمه از من است و من مى‌ترسم در دینش دچار فتنه شود!!!، سپس یادى کرد از دامادش که از بنى عبد شمس بود و از او ستایش کرد و فرمود: با من با صداقت سخن مى‌گفت و به وعده‌اش وفا مى‌کرد، من نمى‌خواهم حرامى را حلال و حلالى را حرام کنم؛ ولى به خدا سوگند بدانید دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا در یکجا با هم جمع نمى‌شوند!!.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری(متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری ج ۳، ص ۱۱۳۲، ح۲۴۴۳، تحقیق د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، یمامة – بیروت، طبعة: الثالثة، ۱۴۰۷ – ۱۹۸۷)
و نیز این روایت:
مسور گفت: علی به خواستگارى دختر ابوجهل رفت، فاطمه شنید، نزد پدر آمد و عرض کرد: اطرافیانت گمان مى‌کنند براى دخترانت ناراحت و خشمگین نمى‌شوی، علی قصد ازدواج با دختر ابوجهل را دارد، رسول خدا (ص) فرمود: ابوالعاص بن ریبع را به دامادى پذیرفتم چون صادق و راستگو بود، همانا بدانید، فاطمه پاره تن من است، دوست ندارم چیزى ناراحتش کند، به خدا سوگند! دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا در یکجا جمع نمى‌شوند. پس از این بود که علی از خواستگارى دختر ابوجهل منصرف شد.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری(متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۳۶۴ ح ۳۵۲۳، کتاب فضائل الصحابة، ب ۱۶، باب ذِکْرُ أَصْهَارِ النَّبِیِّ صلى الله علیه وسلم مِنْهُمْ أَبُو الْعَاصِ بْنُ الرَّبِیعِ)
و نیز این روایت:
مسور بن مخرمه گفت: شنیدم رسول بر فراز منبر مى‌فرمود: فرزندان هشام بن مغیره اجازه گرفتند تا دخترشان را به همسرى علی در آورند، اجازه ندادم، اجازه ندادم، اجازه ندادم، مگر آنکه علی به خواهد دخترم را طلاق دهد و با دختر آنان ازدواج کند. فاطمه پاره تن من است، هرچیز او را ناراحت کند مرا ناراحت کرده است، هرچیز او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است.
( محمد بن إسماعیل أبو عبدالله بخاری (متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری، ج ۵، ص ۲۰۰۴، ح۴۹۳۲، کِتَاب النِّکَاحِ، بَاب ذَبِّ الرَّجُلِ عن ابْنَتِهِ فی الْغَیْرَةِ وَالْإِنْصَافِ)
البته روایات دیگرى نیز در این باره در کتاب‌‌هاى اهل سنت وجود دارد؛‌ ولى از آن جایى که کتاب بخارى برترین کتاب روائى اهل سنت است، ما به نقد روایات این کتاب بسنده مى‌کنیم. بى تردید اگر ریشه این روایات زده شود، تکلیف بقیه آن‌ها نیز روشن خواهد شد.
4- دیدگاه اهل بیت علیهم السلام در باره این افسانه:
پیش از پرداختن به نقد روایات بخاری، بهتر دیدیم که دیدگاه اهل بیت علیهم السلام را در باره این افسانه مطرح نماییم.
شیخ صدوق رضوان الله تعالى علیه در کتاب شریف الأمالى روایت مفصلى را در این باره به نقل از امام صادق علیه السلام نقل مى‌کند که‌ آن حضرت به افسانه بودن این قضیه تصریح مى‌کند.
علقمه مى‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: اى فرزند رسول خدا، مردم به ما کارهاى زشتى نسبت میدهند؛ به طورى که سینه ما تنگ شده و شدیداً ناراحت مى‌شویم فرمود: اى علقمه انسان نمیتواند خشنودى مردم را جلب نموده و جلو زبان آن‌ها را بگیرد. چگونه سالم مى مانید از چیزى که انبیاء و پیامبران و اوصیاء علیهم السلام از او سالم نماندند. آیا به یوسف نسبت ندادند که او تصمیم گرفت که زنا کند؟ آیا در باره ایوب نگفتند که او از اثر گناهانش به آن مصیبت‌ها دچار گشت؟ آیا در حق داوود پیغمبر نگفتند که او دنبال کرد پرنده را تا اینکه چشمش بزن اوریا افتاد و دلباخته او شد و به منظور رسیدن به هدف خود شوهر آن زن را در جلو جبهه جنگ پیشاپیش تابوت قرار داد تا اینکه کشته شد سپس با آن زن ازدواج کرد؟….
آیا در باره حضرتش نگفتند که او درباره پسر عمش علی علیه السلام نظر خصوصى دارد و طبق هواى نفس خود سخن میگوید تا اینکه خداوند دروغ آنان را روشن ساخت و این آیه را نازل فرمود وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْى یُوحى ؟…
و در باره اوصیاء بیش از اینها گفتند. آیا نسبت ندادند به سید اوصیاء علیهم السلام که او طالب دنیا و در پى خلافت و سلطنت است و این‌که او همیشه در صدد فتنه و آشوب است و سکون و آرامش اجتماع را دوست ندارد. و اینکه او خون مسلمانان را بدون جهت مى‌ریزد و اینکه اگر او مرد خوبى بود خالد بن ولید را مأمور کشتن او نمیکردند.
آیا نسبت ندادند که او مى‌خواهد با دختر ابوجهل با داشتن فاطمه زهرا علیها سلام ازدواج کند و اینکه پیامبر در حضور مسلمین بالاى منبر از او شکایت کرد و فرمود: « مردم! علی تصمیم گرفته دختر دشمن خدا را بر سر دختر پیامبر خدا بیاورد. آگاه باشید فاطمه پاره تن من است هر که او را آزار دهد مرا آزاد داده و هر که او را خوشحال کند مرا خوشحال کرده و هر که او را بخشم آورد مرا بخشم آورده است».
سپس حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: اى علقمه! چه شگفت انگیز است گفتارهاى متناقض مردم در باره علی علیه السلام. چقدر فاصله است میان گفتار کسى که مى‌گوید: علی خدا و معبود است و گفتار کسى که مى‌گوید او بنده نافرمان است و دستور معبود را تمرد مى‌کند، و از این دو رقم نسبت ناروا گفتار کسى که او را نافرمان و متمرد مى‌داند در نظر علی علیه السلام آسان تر است از نسبت خدائى بود.
اى علقمه! آیا در باره خدا نگفتند که او سومى از خداوندان سه گانه است آیا او را در صفاتش مانند مخلوقات ندانستند آیا نگفتند که خدا همان روزگار است یا طبیعت است آیا نگفتند که خدا یعنى فلک (که تدبیر تمام عالم بدست فلک و گردون است پس او خدا است) آیا نگفتند که او جسم است آیا نگفتند که او صوره است (شکل دارد) منزه و بسیار بلند مقام است ذات بارى از این اوهام و خیالات.
اى علقمه زبان‌هائى که ذات مقدس خداوندى را به چیزهائى که هیچ شایستگى و تناسبى با خداوند ندارد نسبت مى‌دهد، چگونه ممکن است از نسبت هاى ناراحت کننده به شما خود دارى نماید؛ پس باید شما از پروردگار یارى بطلبید و صبر و استقامت داشته باشید که زمین ملک خدا است به هر کس که بخواهد مى‌دهد و البته پایان امر و عاقبت نیک براى پرهیزکاران است.
( أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین صدوق(متوفای۳۸۱هـ)، الأمالی، ص ۱۶۵، تحقیق و نشر: دراسات الاسلامیة – مؤسسة بعثة – قم، چاپ: اول، ۱۴۱۷هـ)
همچنین مرحوم اربیلى روایتى را از امیرمؤمنان علیه السلام نقل می کند که آن حضرت تصریح مى‌کند هیچگاه فاطمه زهرا سلام الله علیها را به خشم نیاورده است:
به خداوند سوگند! من هیچگاه فاطمه را خشمگین و ناراحت نکردم تا از دنیا رحلت نمود. فاطمه هم مرا خشمناک نکرد و از من نافرمانى ننمود. هر گاه من محزون و اندوهناک مى شدم براى رفع غم و اندوه خود به چهره فاطمه نگاه مى کردم. (أبى الحسن علی بن عیسى بن أبی الفتح اربیلی(متوفاى۶۹۳هـ)، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۱ ص ۳۷۳، ناشر: دار الأضواء ـ بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۵هـ ـ ۱۹۸۵م)
مسور بن مخرمه، در صف دشمنان اهل بیت (ع):
در تمام روایاتى که اهل سنت آورده‌اند؛ به ویژه در صحیح بخارى و مسلم، سند به فردى به نام مسور بن مخرمه، از مریدان خاص عبد الله بن زبیر مى‌رسد، وى از لشکریان ابن زبیر بود که در حمله یزید به مکه مکرمه، با سنگى که از منجنیق سربازان یزید پرتاب شده بود به همراه تعدادى دیگر کشته شد.
عبد الله بن زبیر از دشمنان اهل بیت علیهم السلام بود؛ به حدى که صلوات بر پیامبر را به خاطر این که اهل بیت آن حضرت خوشحال نشوند، حذف کرده بود. بلاذرى در انساب الأشراف مى‌نویسد:
از زشتکاری‌هاى عبد الله بن زبیر نام نبردن از رسول خدا (ص‌) در خطبه هایش بود، هنگامى که علتش را جویا شدند، گفت: برخى از منسوبین رسول خدا (ص) آدم‌هاى بدى هستند؛ چون از شنیدن نامش گردن‌ها دراز کرده، خوشحال شده وبر خود مى‌بالند.(أحمد بن یحیى بن جابر بلاذری(متوفای۲۷۹هـ)، أنساب الأشراف، ج ۲، ص ۴۱۸)
براى اثبات دشمنى مسور بن مخرمة با اهل بیت علیهم السلام، همین بس که خوارج با او رابطه خوبى داشته و او را از خودشان مى‌دانستند.
ذهبى در مورد مسور بن مخرمه مى‌نویسد:خوارج او را تحویل گرفته و از خودشان مى‌دانستند.(ذهبی ، (متوفای۷۴۸هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۹۱، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، محمد نعیم عرقسوسی، ناشر: مؤسسة رسالة – بیروت، چاپ نهم، ۱۴۱۳ه)
همچنین او از طرفداران معاویه بود به حدى که هر وقت نام معاویه را مى‌شنید، براو دردود مى‌فرستاد.
ذهبى در سیر اعلام النبلاء در این باره مى‌نویسد:از مسور نشنیدم که یادى از معاویه به کند و بر او درود نفرستد. (سیر أعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۹۲، ؛تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج ۵، ص ۲۴۶، تحقیق د. عمر عبد السلام تدمرى، ناشر: دار الکتاب العربی – لبنان/ بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۷هـ – ۱۹۸۷م)
5- حال شما خود قضاوت کنید، آیا روایت چنین شخصى را مى‌توان در حق اهل بیت علیهم السلام پذیرفت؟
جالب این است که طبق نقل بخارى مسور بن مخرمه، این مطلب را زمانى به امام سجاد علیه السلام یادآورى مى‌کند که آن حضرت به تازگى از شام برگشته و مصیبت از دست دادن پدر و برادرانش بر دوشش سنگینى مى‌کند.
آیا در زمانى که امام زین العابدین علیه السلام نیاز به تسلیت و دلدارى دارد، هیچ عاقلى به خودش اجازه مى‌دهد، با گفتن این سخنان، قلب او را بشکند؟
عدم تناسب سِنّی مسور بن مخرمه، با مشاهده این قضیه:
نگاهى به شرایط سنى راوى بر اساس آن چه عالمان رجال اهل سنت گفته‌اند بسیار جالب و شنیدنى است. مسور بن مخرمه، در سال دوم هجرت در مکه به دنیا آمده و در سال هشتم هجرت وارد مدینه شده است. از طرف دیگر نقل کرده‌اند که قضیه خواستگارى از دختر ابوجهل نیز در سال هشتم هجرى بوده؛ یعنى مسور بن مخرمه در زمان وقوع قضیه، فقط شش سال بیشتر نداشته است.
ابن حجر عسقلانى در الإصابة مى‌نویسد: مسور دو سال پس از هجرت به دنیا آمد و پس ازفتح مکه در ماه ذى حجه سال هشتم وارد مدینه شد که عمرش شش سال بیشتر نبود.(عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۶، ص ۱۱۹، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۱۲ – ۱۹۹۲)
همچنین دو نکته دیگر در روایت مسور وجود دارد که توجه به آنها، دروغ بودن این افسانه را روشن تر مى‌نماید، که عبارتند از:
الف: مسور بن مخرمه در شش سالگی محتلم مى‌شد! ( در روایت بخارى به آن اشاره شد!!)حال پرسش ما این است که هنگامى که سن محتلم شدن و بلوغ جنسی، پانزده سالگى است، چگونه است که یک پسر شش ساله محتلم ‌شود؟
ب: مسور بن مخرمه، تنها شاهد ماجرا
جالب این است که از میان آن‌همه صحابی، فقط این بچه شش ساله آن را شنیده و نقل کرده است. مشخص نیست که چرا بقیه اصحاب رسول خدا صلى الله علیه وآله که در مسجد حاضر بودند، این قضیه را نشنیده و نقل نکرده‌اند؟
این روایت، مخالف قرآن است و روایتی که مخالف قرآن باشد باطل است:
افزون بر مشکلات جدى گذشته ، هنگامى که این حدیث را براى سنجش میزان صحت آن به قرآن عرضه مى‌نماییم، در همان ابتدا به روشنی، عدم سازگارى آن را با قرآن،‌ درمى‌یابیم؛ زیرا قرآن با صراحت تمام از حلیت و جواز تعدد زوجات و این که مردان مى‌توانند با شرائطی، بیش از یک همسر اختیار نمایند، سخن گفته است آنجا که مى‌فرماید:‌» فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباع ». النساء/۳.هر چه از زنان که دوست دارید، دو تا، سه تا، چهار تا، به زنى گیرید.
و این که مى‌بینیم رسول اکرم صلى الله علیه وآله بر این امر اقدام نموده است نیز در حقیقت ترجمان عملى این حکم خداست؛ در حالى که مفهوم حدیث مسور بن مخرمه این است که رسول خدا صلى الله علیه وآله همسر گزینى و ازدواج مجدد را براى خود حلال ولی برای دامادش علی علیه السلام حرام اعلام مى‌کند!!. آیا رسول خدا، مى‌تواند چیزى را که خداوند حلال کرده است، حرام کند؟
6- عدم امکان خواستگاری علی ع از جویر از منظر تاریخی:
طبق اسناد موجود در کتاب‌هاى اهل سنت، امکان خواستگارى امیر مؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل وجود ندارد. ما در این رابطه به چند نکته بسنده مى‌کنیم:
الف: دختر ابوجهل، تا پیش از فتح مکه، اسلام نیاورده بود:
دخترى که اهل سنت ادعا مى‌کنند امیر مؤمنان از او خواستگارى کرده است‌، جویریه نام داشته است که تا فتح مکه اسلام نیاورد است و در فتح مکه به همراه دیگر طلقاء از جمله زن برادرش، مجبور به پذیرش اسلام شد.
محمد بن سعد درباره زمان اسلام آوردن او مى‌نویسد:روز فتح مکه امّ‌حکیم دختر حارث بن هشام همسر عکرمة بن ابوجهل مسلمان شد، خدمت پیامبر (ص) آمد و بیعت کرد، جویریه دختر ابوجهل… اسلام آورد و مسلمان شد، عتاب بن اسید بن ابوالعیص بن امیه با وى ازدواج کرد، سپس ابان بن سعید بن عاص بن امیه با وى ازدواج کرد که فرزندى از وى نداشت. (محمد بن سعد زهری (متوفای۲۳۰هـ)، طبقات الکبرى، ج ۸، ص ۲۶۲، ناشر: دار صادر – بیروت).
ب: بی‌درنگ پس از اسلام آوردن، با دیگری ازدواج کرد:
جویریه پس از آن که اسلام آورد، با شخصى به نام، عتاب بن أسیّد که از سوى پیامبر حاکم مکه گماشته شده بود، ازدواج نمود، و تا زمانى که رسول خدا صلى الله علیه وآله زنده بود همسر او بود، پس، پس از اسلام نیز نمى‌تواند این خواستگارى صورت پذیرفته باشد.(طبقات الکبرى، ج ۸، ص ۲۶۲)
همچنین ابن عبد البر و مزى می نویسند: آنان پس از ازدواج تا زمانى که پیامبر (ص) رحلت نکرده بودند، به مدینه مهاجرت نکردند. (الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۳، ص ۱۰۲۴، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۱۲هـ؛ تهذیب الکمال، ج ۱۹، ص ۲۸۳، تحقیق: د. بشار عواد معروف، ناشر: مؤسسة الرسالة – بیروت، الطبعة: الأولى، ۱۴۰۰هـ – ۱۹۸۰م)
بنابراین: خواستگارى از دختر ابوجهل، نه پیش از اسلام آوردن او با واقعیت‌هاى تاریخی، سازگار است و نه پس از اسلام آوردن او.
ج: اسلام در قلب جویریه رسوخ نکرده بود:
امیرمؤمنان علیه السلام در باره افرادى که در فتح مکه به ظاهر مسلمان شدند مى‌فرماید:
به خدایى که دانه را شکافت، و پدیده ها را آفرید، آن‌ها اسلام را نپذیرفتند؛ بلکه به ظاهر تسلیم شدند و کفر خود را پنهان داشتند، و آنگاه که یاورانى یافتند آن را آشکار ساختند.(نهج البلاغه، فیض الإسلام، نامه ۱۶.)
جویریه از افرادی است که در فتح مکه همزمان با دیگر طلقاء و در سایه شمشیر، اسلام را پذیرفت، نه این که با آغوش باز پذیرفته و به حقانیت اسلام ایمان آورده باشد.
شاهد بر این مطلب نیز این است که هنگامی که در همان زمان صداى اذان بلال را مى‌شنید، جملات زننده‌اى را بر زبان جارى کرد که نشان مى‌دهد نور اسلام در قلب او رسوخ نکرده است. (أنساب الأشراف، ج ۱، ص ۱۵۷؛الوفا بأحوال المصطفى، ج ۱، ص ۳۳۲، ؛المختصر فی أخبار البشر، ج ۱، ص ۹۷)
حال چگونه امکان دارد که امیر مؤمنان علیه السلام، با وجود دردانه رسول خدا و بانوى دو عالم، بخواهد از چنین دخترى خواستگارى نماید؟!!
د: جویریه، پدرش را پیامبر مى‌دانست:
طبق نقل برخى از بزرگان اهل سنت، او اعتقاد داشت که به پدرش نیز (همانند رسول خدا ) پیشنهاد نبوت شده بود؛ اما به خاطر این که بین قومش اختلاف نیندازد، این پشنهاد را رد کرده است! ارزقى در اخبار مکه، واقدى در کتاب المغازى و حلبى در سیره خود به این مطلب اشاره کرده اند. (أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، ج ۱، ص ۲۷۵، تحقیق رشدی الصالح ملحس، ناشر: دار الأندلس للنشر – بیروت – ۱۹۹۶م- ۱۴۱۶هـ؛کتاب المغازی، ج ۲، ص ۲۷۳، تحقیق: محمد عبد القادر أحمد عطا، ناشر: دار الکتب العلمیة – بیروت / لبنان، الطبعة: الأولى، ۱۴۲۴ هـ – ۲۰۰۴ م؛السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، ج ۲، ص ۳۸۶، ناشر: دار المعرفة – بیروت – ۱۴۰۰)
با این حال، چگونه امکان دارد که امیر مؤمنان علیه السلام با داشتن همسرى همچون فاطمه زهرا سلام الله علیها، از زنى همچون جویریه خواستگارى کند؟!
جویریه، کینه قاتل پدرش را به دل داشت:
امیر مؤمنان علیه السلام همان کسى بود که در جنگ بدر، ابوجهل، را به درک واصل کرد و طبیعى است که بازماندگان مقتول به ویژه دخترش، کینه قاتل پدر را همواره در دل داشته باشند؛ مگر این که به حقیقت اسلام ایمان آورده باشند. جویریه از دسته اول بود و کینه امیرمؤمنان علیه السلام را در دل داشت و آن را فراموش نکرده بود. او در اینباره می گفت:خدا نام محمد را بالا برد؛ ولى ما افرادى که افراد مورد علاقه ما را کشتند دوست نداریم.( أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، ج ۱، ص ۲۷۵؛ الوفا بأحوال المصطفى، ج ۱، ص ۳۳۲؛ السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، ج ۳، ص ۵۵)
با توجه به کینه عمیق وى نسبت به قاتل پدرش، آیا قابل تصور است که او بخواهد همسر قاتل پدرش بشود و یا امیر مؤمنان بخواهد از چنین شخصى خواستگارى کند؟!
عثمان نیز، بین دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا، جمع کرد:
در روایت اولى که از بخارى در باره خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام نقل شد، رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم دلیل ناراحتى خود را از خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، حرمت جمع بین دختر خودش و دختر دشمنان خدا ذکر کرده بود اما سازنده این قصه فراموش کرده است که با ساخت این افسانه، پیش از تنقیص مقام امیرمؤمنان علیه السلام، عثمان بن عفان، خلیفه سوم خود را زیر سؤال ‌برده است؛ زیرا او به قول خود اهل سنت در زمانى که با دختران پیامبر (بر فرض پذیرش این مطلب که آن‌ها دختران پیامبر بوده‌اند در حالی که ثابت شده آنان دختران پیامبر نبوده اند) زندگى مى‌کرده نه یکبار که چندین بار بین دختران پیامبر و دختران دشمنان خدا جمع کرده است. اگر واقعاً جمع بین دختر پیامبر و دختر دشمنان خدا، حرام باشد، چرا عثمان بن عفان چندین بار این کار حرام را انجام داده است؟ مثلا وی با رمله و رقیه در یک زمان زندگی می کرد( الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۴، ص ۱۸۴۶) در حالی رمله دختر شیبه از دشمنان سر سخت پیامبر بود که در جنگ بدر به هلاکت رسید. (الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۷، ص ۶۵۴، ۱۱۱۸۶، تحقیق: علی محمد بجاوی، ناشر: دار الجیل – بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ – ۱۹۹۲)
افزون براین، عثمان با امّ‌البنین دختر عیینة و فاطمة دختر ولید بن عبد شمس نیز ازدواج کرده است؛ در حالى که پدر هر دوى آن‌ها نیز در آن زمان از دشمنان خدا بوده‌اند.اگر واقعاً جمع بین دختر رسول خدا و دختر دشمن خدا، حرام بوده، چرا پیامبر (ص) او را از ارتکاب این عمل منع ننموده است؟
اهل سنت و ابداء کنندگان این شبهه ناچارند که یا بپذیرند که قضیه خواستگارى از دختر ابوجهل از اصل دروغ بوده و یا بپذیرند که دختران پیامبر، همسر عثمان، نبوده‌اند و یا بپذیرند که عثمان عملى حرام انجام داده و در حقیقت عقد دختران پیامبر براى عثمان حرام و ازدواج عثمان با آن‌ها باطل بوده است.
همچنین لازمه صحت این روایت، تنقیص مقام پیامبر(ص) است:
مرحوم سید مرتضى رضوان الله تعالى علیه دانشمند بزرگ عالم شیعه، در این باره مى‌نویسند: به خدا سوگند طعن بر پیامبر صلى الله علیه وآله در این نقل مشهود‌تر است از طعن بر علی علیه السلام، این خبر و قصّه را نساخته است مگر فردى بى دین که هدفش تنقیص پیامبر صلى الله علیه وآله وعلی علیه السلام هر دو بوده است و یا ساخته فردى ناصبى و دشمن اهل بیت است که با این بافته‌ها مى‌خواهد بیماری‌اش را درمان کند. ناقلان حدیث اختلافى ندارند که در موضوع ازدواج فاطمه، رسول خدا صلى الله علیه وآله به همه اصحابى که خواستگارى کرده بودند پاسخ رد داده بود؛ چون خداوند متعال، علی را براى فاطمه بر گزیده بود، و لذا رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: من فاطمه را به عقد علی در نیاوردم؛ مگر آنکه خدا در آسمان او را به همسرى علی در آورد. و مى‌دانیم که خدا وند متعال، از بین مردم کسى که زهرا (س) را اذیت و مغموم نماید انتخاب نفرموده است؛ لذا این خود قوی‌ترین دلیل بر دروغگویى راوى است.( تنزیه الأنبیاء، ص۲۲۰، ناشر: دار الأضواء ـ بیروت، ۱۴۰۹هـ – ۱۹۸۹ م.)
7- ایا داستان خواستگاری علی (ع) از دختر ابوجهل حقیقت دارد؟
نویسندگان صحاح شش گانه اهل سنت، اعم از بُخارى و مُسلم؛ و نیز مولفین مسانید و سنن، از متقدّمین و متاخّرین آورده اند که: على بن ابیطالب(علیه السلام) از دختر ابوجهل، در زمان حیات رسول خدا(صلّى اللَّه علیه وآله)، آن هم در حالى که فاطمه(سلام الله علیها) همسرش بود، خواستگاری کرد. که این کار موجب خشم پیامبر (صلّى اللَّه علیه وآله) و دخترش فاطمه(سلام اللهعلیها) گردید.برای روشن شدن این موضوع، به روایات صحیح بخاریکه مهمترین کتاب اهل سنت است اشاره می کنیم تا حال دیگر روایات از کتب اهل سنت مشخص گردد.بخاری در کتاب «خمس» به نقل از زُهْرى می نویسد: هنگامى که على بن الحسین(علیه السلام) بعد از کشته شدن حسین بن على(علیه السلام) از نزد یزیدبن معاویه به مدینه آمد، مِسْوَر بن مخرمه به دیدار او رفت و گفت: آیا درخواستى از من دارى که آن را انجام دهم؟ على بن الحسین فرمود: « نه…».
آنگاه مِسْوَر بن مخرمه به علی بن الحسین(علیه السلام) رو کرد و گفت: آن روز که على بن ابى طالب(علیه السلام)، دختر ابوجهلرا در زمان فاطمه(سلام اللهعلیها) خواستگارى کرد. من به سنّ بلوغرسیده بودم، پیامبر خدا(صلّى اللَّه علیه وآله)- را به یاد می آورم – که بالاى منبر براى مردم خطبهمی خواند و از دامادش ابو العاص بن ربیع که از طایفه بنى عبد شمس بود یاد می کرد و او را به خاطر خوش رفتاریش می ستود و می فرمود: « او به هنگام گفت و گو با من راست مى گفت و به وعده اى که مى داد وفا مى کرد(۱)…. به خداسوگند! دختر رسول خداو دختر دشمن خدا هیچ گاه با هم جمع نمى شوند»(۲).
باز در کتاب «مناقب» می نویسد: على بن ابی طالب(علیه السلام)، از دختر ابوجهل خواستگارى کرد. و چون فاطمه(سلام الله علیها) این خبررا شنید، به نزد رسول خدا(صلّى اللَّه علیه وآله) آمد و گفت: «على(علیه السلام)، دختر ابوجهل را به عقد خود درآورده است»(۳).
همچنین بخاری در دو کتاب دیگرش « نکاح و طلاق»، به نقل از مِسْوَر بن مخرمه این داستان را طور دیگر نقل می کند و می نویسد: مِسْوَر گفته است: از پیامبر خدا(صلّى اللَّه علیه وآله) شنیدم که بر فراز منبر مى فرمود: «خانواده هُشام بن مغیره (ابوجهل) از من اجازه خواستند که دخترشان را به ازدواج على بن ابى طالب(علیه السلام) درآورند! من اجازه نمى دهم، اجازه نمى دهم، هرگز اجازه نمى دهم!! مگر این که پسر ابو طالب بخواهد دختر مرا طلاق دهد و با دختر آن ها ازدواج کند، چرا که فاطمه پاره تن من است، کسى که او را پریشان سازد، مرا پریشان کرده و کسى که او را بیازارد مرا آزرده است»(۴).
در ساختگی بودن این داستان همین بس که در یک جا می نویسد؛ پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) روی منبر فرمود: خانواده ابوجهل از من خواستند تا دخترشان را به عقد علی(علیه السلام) درآورند.
در جای دیگر ناقل می گوید: علی(علیه السلام) خواستگاری کرد اما فاطمه(سلام الله علیها) نزد پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) آمد و (نستجیر بالله) به دروغ گفت: علی(علیه السلام) او را به عقد خود درآورده است.
در جای دیگر مسور می گوید من در آن ماجرا به سن بلوغ رسیده بودم در حالی که تاریخ نویسان می گویند: ولادت مِسوَر بعد از هجرت بوده و در آن زمان شش یا هفت سال بیشتر نداشته است(۵).
همچنین مسور می گوید: پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) در مورد دامادش ابو العاص بن ربیع که از طایفه بنى عبد شمس بود یاد کرد و او را به خاطر خوش رفتاریش می ستود و در موردش فرمود: او به هنگام گفت و گو با من راست مى گفت و به وعده اى که مى داد، وفا مى کرد.- کنایه از اینکه این علی بن ابیطالب (علیه السلام) من را تصدیق نمی کند، و به وعده های خود نسبت به من پیامبر وفا دار نیست-. در این داستان باید گفت که راویان و جاعلان غافل از این هستند که همین پیامبری که این حرفها را در مورد علی (علیه السلام) به او نسبت می دهند؛ بارها علی(علیه السلام) را معیار حق و برادر و وصی خود خوانده و فرموده است: «على همیشه با حق است و حق هم با علی »(۶). و یا اینکه: «علی برادر من در دنیا و آخرتاست»(۷). و همچنین صدها حدیثی که در فضیلت علی(علیه السلام) بیان فرموده؛ حال این علی(علیه السلام) شده تکذیب کننده و خیانت کار!!
اما بخاری در نقل این داستان آن را به دو نفر منسوب می کند که به شرح حال هریک می پردازیم:
الف: زهری؛
وی کسى است که بزرگانی از خود اهل سنت او را از جمله منحرفان و از دشمنان امیر مومنان على (علیه السلام) و اهل بیت(علیهم السلام) دانسته اند؛ مثلا ابن عبدالبرّ یکی از علمای اهل سنت، زهری را شخصی دروغگو می داند و همچنین ابن معین و ابن ابى الحدید و… (۸).
همچنین ابن خَلّکان درباره دشمنی زُهْرى با اسلام و پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام) می نویسد: او این دشمنی را از پدرانش به ارث برده است(۹).
و نیزعلّامه دهلوى در کتاب «رجال ال مشکاه» در شرح حال زُهْرى مى گوید: وی به کمىِ دیانت و دیندارى دچار شده بود و در دستگاه امویان به ثروت اندوزی پرداخته بود که این امر باعث سرزنش وی توسط دانشمندان و زاهدان معاصر او شده بود(۱۰).
اکنون که وضعیّت زُهْرى روشن شد، آیا مى توان پذیرفت که امام(علیه السلام) برای چنین شخصیتی حدیثى نقل کند که به صراحت عیب جویى و کاستى بر جدّش امیر مومنان(على علیه السلام) را می رساند؟
آنچه در مورد زهری می توان گفت این است که: وی از جاعلان حدیث در دستگاه امویان بود و برای اینکه حدیثی را به خورد مردم بدهد، آن را به پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) و یا اهل بیتش منسوب می کرد تا بیشتر مورد قبول مردم واقع شود(۱۱).
ب: مِسْوَر بن مخرمه
درباره مِسوَر همین بس که چند نکته را بدانیم:
اولاً: او از ملازمان عبدالله بن زبیربود و ابن زبیراز جمله کسانی بود که دشمنی سرسخت با علی (علیه السلام) داشت وهیچ کارى را بدون مشورت با مِسور انجام نمى داد.
ثانیاً: هر گاه مسور نام معاویه را بر زبان جارى مى کرد، بر او درود و صلوات مى فرستاد، و از ارادتمندان به معاویه محسوب می شد.
ثالثاً: خوارج با او رفت و آمد و مذاکرات خصوصى داشتند. آن ها نظرات او را پذیرفته و خود را به او منسوب مى کردند(۱۲).
رابعاً: ابن حجر مى گوید: من از مِسْوَر در شگفتم که مى گوید: …تا روح در بدن دارم از على بن الحسین (علیه السلام) دفاع مى کنم؛ چرا که او فرزند فاطمه(سلام الله علیها) است؛ اما از طرفی قلب على بن الحسین(علیه السلام) را به خاطر طعنه بر جدش علی(علیه السلام) جریحه دار می کند!! بلکه از مِسْوَر باز هم تعجّب مى کنم که عمیق تر از تعجّب قبل است، چرا که او حاضر است جان خود را برای على بن الحسین(علیه السلام)؛ چون فرزند پسر فاطمه(سلام الله علیها) است بدهد، ولى براى حسین(علیه السلام) جانش را فدا نکرد(۱۳).
خلاصه اینکه این حدیث بر اساس قواعدى که در کتاب هاى علوم حدیثى مقرّر شده، و با استناد به آنچه که محقّقان و شارحان اخبار و روایات گفته اند، از احادیث جعلى، داستان ساختگى، و حکایتى ساخته و پرداخته می باشد(۱۴).
8- نتیجه:
با توجه به مطالب گفته شده ، این مطلب به خوبى روشن مى‌گردد که، خواستگارى امیرمؤمنان علیه السلام از دختر ابوجهل، از افسانه‌هایى است که بنى امیه براى پیدا کردن شریک جرم براى خلفا ساخته ‌و پرداخته‌اند و در این صدد بودند که با ساختن این افسانه، این مطلب را القاء‌ کنند که اگر ابوبکر فاطمه زهرا سلام الله علیها را رنجانده است، امیر مؤمنان علیه السلام نیز این کار را کرده است!!؛ در حالى که ثابت شد این ازدواج افسانه‌اى بیش نبوده است.
اینان، هنگامى که دیدند که با وجود غضب حضرت زهرا سلام الله علیها، مشروعیت خلافت خلفاى سه گانه و متعاقب آن مشروعیت مذهب آن‌ها، زیر سؤال مى‌رود، دست به دامان افرادى همچون ابن شهاب زهرى و مسور بن مخرمه شدند تا اینگونه احادیث جعلی را به نفع آنان بسازند.
پی نوشت:
(۱). مفهوم آن این است، که علی(علیه السلام) پیامبر(صلّى اللَّه علیه وآله) را تصدیق نمی کرده، و به وعده های خود وفا دار نبوده؛ پناه بر خدا از دست این دروغ پردازان کذاب.
(۲). صحیح بُخارى، کتاب خمس؛ ج ۳،حدیث ۱۱۳۲، شماره ۲۹۴۳.
(۳). صحیح بُخارى، کتاب مناقب؛ ج۳، حدیث ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵، شماره ۳۵۲۳.
(۴). صحیح بُخارى، ج ۵، کتاب نکاح؛ حدیث ۲۰۰۴، شماره ۴۹۳۲ و کتاب طلاق؛ ج۳، حدیث ۲۰۲۲، شماره ۴۹۷۴؛ صحیح مُسلم، ج۵، حدیث؛ ۵۳- ۵۵؛ سنن تِرمذى، ج۵، حدیث؛ ۴۶۴ و ۴۶۵ شماره هاى ۳۸۹۳ و ۳۸۹۵؛ سنن ابن ماجه، ج۳، حدیث ۴۱۲ و ۴۱۳ شماره هاى ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹؛ سنن ابى داوود، ج۲، حدیث۹۱ و ۹۲ شماره هاى ۲۰۶۹ و ۲۰۷۱؛ المستدرک على الصحیحین، ج۳، حدیث ۱۷۳، شماره هاى ۷۴۴۹- ۴۷۵۱ و مسند احمد، ج ۴، حدیث ۵۷۱ ، شماره ۱۵۶۹۱
(۵). تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص ۱۳۸.
(۶). المستدرک على الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۴، ح ۴۶۲۸؛ الامامة و السیاسة، ج ۱، ص ۷۳.
(۷). تاریخ امام على(علیه السلام) به نقل از تاریخ دمشق، ج ۱، ص ۱۱۷؛ مسند احمد، ج ۱، ص ۲۳۰ و مستدرک حاکم، ج ۳، ص ۱۴.
(۸). استیعاب؛ ج ۲، ص۱۱۷؛ کاشف؛ ج ۲، ص۳۰۱؛ شرح نهج البلاغه؛ ج۴، ص۱۰۲.
(۹). وفیات الاعیان، ج۴، ص ۱۷۸.
(۱۰). تهذیب التهذیب، ج ۴، ص ۲۰۴؛ تحف العقول عن آل رسول؛ ص ۲۷۴و۲۷۷ و احیاء علوم الدین، ج۲، ص ۱۴۳.
(۱۱). علی میلانی، خواستگاری ساختگی، ص۸۱.
(۱۲). سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص ۳۹۴و۳۹۰. و تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص ۱۳۸.
(۱۳). فتح الباری، ج۹، ص ۱۶۸.
(۱۴). گرد آوری از: کتاب خواستگاری ساختگی، سیّد علی میلانی، مرکز حقایق اسلامی، قم، ۱۳۸۷هـ ش، چاپ دوّم، ص۴۷-۱۱۹.
منابع جهت مطالعه بیشتر :
کتاب خواستگاری ساختگی، سیّد علی میلانی، مرکز حقایق اسلامی، قم، ۱۳۸۷هـ ش، چاپ دوّم، ص۴۷-۱۱۹.روایت «فاطمه پاره تن من است» و «هرکس فاطمه را بیازارد مرا ازرده است».