اسناد دعای فرج، عهد و زیارت عاشورا

به نظر می رسد اشاره سوال به سند و اعتبار دعای و زیارت عاشورا باشد.
دعای مشهور به «دعای عهد» را علامه مجلسی(ره) در سه جای «بحار الأنوار»، از منابع مختلفی نقل کرده است که در برخی از کلمات دعا نیز اختلاف بسیار اندکی وجود دارد. مجلسی ابتدا این دعا را در باب رجعت[1] و بهع نقل از کتاب «مصباح الزائر و جناح المسافر» سید بن طاوس(ره) بیان می کند.
سید بن طاووس در کتاب مصباح الزائر و جناح المسافر دعایی را از امام صادق(ع) نقل می‌کند که بنابر فرموده ایشان هر کس آن‌را چهل صبح قرائت کند از یاران حضرت حجت(عج) در وقت قیام و ظهورشان گشته و اگر قبل از ظهور از دنیا برود، خداوند جهت یاری دادن به امام عصر(عج) او را از قبر در حالی‌که زنده شده و در صدد یاری امام است، خارج می‌کند. از این عقیده در شیعه به عنوان «رجعت» یاد شده است.
بنابراین و حسب نقل علما و محدثین بزرگ، سند دعای عهد به امام صادق (علیه السلام) می رسد و از زبان ایشان بیان شده است.
زیارت عاشورا
روایت زیارت عاشورا (قدیمی‌ترین متنی که زیارت عاشورا در آن نقل شده، کتاب کامل الزیارات است. ابن قولویه (متوفای، ۳۶۸ ـ ۳۶۹) متن زیارت را با پنج واسطه از امام باقر (علیه‌السلام) نقل کرده است.
شیخ طوسی، (متوفای ۳۶۰) نیز در کتابش مصباح المتهجد این زیارت را بیان نموده است. وببنا به اعقتاد ایشان سند آن از سه طریق به امام معصوم (علیه‌السلام) می‌رسد:
طریق اول: طریق علقمة بن محمد حضرمی؛
طریق دوم: طریق مالک بن اعین جهنی؛
طریق سوم: طریق صفوان بن مهران جمال.
در نتیجه این که سند زیارت عاشورا به امام باقر (علیه السلام) می رسد و از زبان ایشان بیان شده است.
برای مطالعه بیشتر راجع به زیارت عاشورا به منابع زیر مراجعه شود:
– شرح زیارت عاشورا، علی اصغر عزیزی تهرانی.
– حماسة عاشورا به بیان حضرت مهدی (عج)، جلال برنجیان.
– شرح زیارت عاشورا، میرزا محمد علی چهاردهی.
دعای فرج
معمولا دعای فرج با دعای سلامتی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) که با «اللهم کن لولیک…» شروع می شود؛ اشتباه گرفته می شود. در حالی دعای فرج، دعایی است که با عبارت «إلهی عَظُمَ البَلاء» آغاز می‌شود.
این دعا برای اولین بار در کتاب «کنوز النجاح» اثر شیخ طبرسی آمده و آثاری چون وسائل الشیعه (اثر شیخ حر عاملی) و جمال الاسبوع (اثر سید بن طاووس) نیز آن را نقل کرده‌اند.
گفته‌ شده دعای فرج را امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) به محمد بن احمد بن ابی‌لیث، تعلیم داد که از ترس کشته‌شدن به کاظمین پناهنده شده بود. او با خواندن این دعا از مرگ رهایی یافت.
همچنین دعای فرج، جزو تعقیبات نماز امام زمان و جزو اعمال سرداب غیبت بیان شده است. این دعا در کتاب مفاتیح الجنان در بخش ادعیه آمده است.
پی نوشت ها:
(1) مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 53، ص 95، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
(2)