این موضوع که بسیاری از مخالفان حق و کسانی که باطل را تأیید و ترویج می کنند و قلم و زبانشان را در کار و خدمت به اهل باطل قرار می دهند، به حق اعتراف می نمایند و در ضمن گفتارشان خود آگاه یا ناخودآگاه، باطلی را که ترویج و تبلیغ می نمایند، محکوم می سازند و با اهل حق هم صدا می شوند، سابقه زیاد دارد. این مسأله، علل و عوامل مختلف دارد، که همة موارد و عوامل، یا بعضی از آنان در آن مؤثّر و اقع می گردد: 1ـ گاهی فضایل و مناقب در یک طرف به قدری روشن است که طرف دیگر نمی تواند آن فضایل را انکار نماید؛ زیرا مردم و حتّی طرف دارانش از گزاف گویی او متنفّر می شوند؛ بنابر این طرف او در لباس اقرار به فضیلت او با وی طرفیّت می کند و موقعیّت خود را تثبیت می نماید؛ مانند: معاویه و عمر؛ معاویه منکر فضایل حضرت علی نمی شود؛ ولی خون عثمان را به گردن ان حضرت می اندازد.2ـ گاهی اقرار و اعتراف ناخودآگاه و با عدم توجّه به لوازم آن انجام می شود؛ مانند شخصی که در ضمن محاکمه، مطالبی می گوید که طرف با همان مطالب، او را محکوم می کند و به آن مطالب استناد می نماید. 3ـ گاهی حبّ و دوستی، تقیّد و مأنوس شدن به مطالبی ، شخص را وادار به توجیه و تأویل می کند. 4ـ گاهی تر س و بیم، مانع از تصریح در بیان حق می شود؛ چنان که بسیاری از علمای عامّه ـ مانند صاحب «شواهد التنزیل» ـ چنین هستند.
5ـ ا زهمه بالاتر حبّ جاه نیز تأثیر دارد. افراد بسیاری هستندکه بطلان یک مرام را اطّلاع دارند؛ امّا از آن دست بر نمی دارند.
6ـ گاه یک نوع سفاهت و نادانی وجود دارد
7 ـ درمورد خصومت و انکار حضرت علی(ع) خصوصیّت دیگری نیز وجود دارد و آن عدم طیب ولادت و نفاق است؛ که موجب می شود آن حضرت را با اقرار به فضایل، دوست ندارند، یا در مرتبه ای که در آ ن قرار گرفته است، او را قبول نداشته باشند.
معارف دین،آیةالله لطف الله صافی گلپایگانی