ائمه معصومین (علیهم السلام) از جهت مقام امامت و از جهت نورانیت عصمتی که دارند، یکسان هستند، ولی از جهات فضایل و مقامات دیگر، امتیازات آنان متفاوت است؛ مثلاً امام علی (ع) مصاحبت پیامبر اکرم (ص) را داشته است و در نبردهای سرنوشت ساز صدر اسلام حضور جدی داشته است و یا سید الشهداء فرصت تقدیم و اهداء جان خود و بهترین اصحاب خود و افراد خانواده خود را به خداوند متعال می یابد و این جنبه های ایجابی که برای آنان هست، اگر چه نبودشان برای دیگر ائمه علیهم السلام نقص و کوتاهی برای آنان حساب نمی شود، ولی بود و ایجابشان برای این ائمه علهیم السلام موجب امتیاز و فضیلت می شود. پس همه امامان نور واحد هستند و تفاوت و فرقی باهم ندارند مگر در بعضی از ویژگیها و مسوولیتها ؛ مثل تشکیل حکومت جهانی به دست ایشان و تسلط بر کل عالم . البته بر اساس منابع معتبر روایى و تاریخ، امام مهدى(عج) خصوصیات و خصالى برجسته و والایى دارد که در بعضى از آنها منحصر به فرد بى همتا است و یا جامع همه ویژگى ها و خصایص است که دیگر اولیا و انبیا دارنده بعضى از آنها بودند.
یک. دانشمندترین و حکیم ترین مردم
رسول خدا«ص» فرموده است : «انّ الله اختار من الایّام الجمعه و من اللیالى القدر و من الشهور رمضان و اختارنى نبیّاً و اختار علیّاً لى وصیّاً و ولیّاً و اختار من علىِّ الحسن و الحسین«ع» حجّة الله على العالمین تاسعهم اَعلمهم و احکمهم»؛ بحار الانوار، ج ۴۶، ص ۳۷۲، ج ۱۴ ؛ کمال الدین، ص ۲۸۱، ج ۳۲. ؛ «خداوند متعال از روزها، روز جمعه و از شب ها، شب قدر و از ماه ها، ماه رمضان را برگزید. مرا نیز پیامبر برگزید و على را براى من جانشین و ولىّ انتخاب کرد. از على نیز حسن و حسین را حجت براى جهانیان برگزید که نهمین فرزند حسین (قائم)، دانشمندترین و حکیم ترین آنان است».
دو. مورد عنایت مخصوص الهى
امام باقر«ع» فرمود : «القائمُ منّا منصورٌ بالرعب مؤیّد بالنصر تطوى له الارض…»؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۱ ؛ منتخب الاثر، ص ۳۶۰. ؛ «قائم ما با «رعب» یارى شده و به نصرت الهى تأیید مى شود. زمین براى او رام مى گردد و…».
امام باقر«ع» نیز فرموده است : «هرگاه قائم آل محمد«ص» ظهور کند، خداوند او را با فرشتگان نشان دار (بالملائکة المسوّمین) و مقرّب یارى مى کند، جبرئیل، پیشاپیش او و میکائیل از طرف راست و اسرافیل از طرف چپ او حرکت مى کنند. بهت و رعب و وحشت به فاصله یک ماه راه – از جلو، عقب، چپ و راست او – حرکت مى کند (یعنى شعاع هیبت آن حضرت، تا مساحت یک ماه راه را زیر پوشش مى گیرد) و فرشتگان مقرّب خدا، خدمت گزاران او هستند. همراه او، شمشیرى بر کشیده و برهنه است. خداوند متعال، روم، دیلم، هند، کابل و خزَر را براى او فتح مى کند»؛ الغیبة النعمانى، ص ۲۳۴، ج ۲۲ ؛ بشارة الاسلام، ص ۱۱۸..
سه. عصاره و شبیه پیامبران
امام زین العابدین«ع» فرموده است : «فى القائم منّا سنن من الانبیاء : سُنةٌ من اَبینا آدم«ع» و سُنةٌ من نوح سُنةٌ من ابراهیم و سُنّةٌ من موسى و سُنّةٌ من عیسى و سنّة من ایّوب و سُنّة من محمد«ص» ؛ فَأمّا من آدم، و نوح فَطولُ العُمر و اَمّا من ابراهیم، فخفاءُ الولادة و اعتزالُ النّاس و امّا من موسى فالخَوفُ و الغیبة و امّا من عیسى فاختَلافِ النّاسِ فیه و امّا من ایّوب فالفرجُ بعد البَلوى و امّا مِن محمّد فالخُروجُ بالسّیف»؛ کمال الدین، ج ۱، ص ۲۲۱، باب ۳۱، ح ۳. ؛ «در قائم ما سنّت هایى از پیامبران وجود دارد : سنّتى از پدرمان آدم«ع»، سنّتى از نوح، سنتى از ابراهیم، سنتى از موسى، سنّتى از عیسى، سنتى از ایوب و سنتى از حضرت محمد«ص». اما از آدم و نوح، «طول عمر» و اما از ابراهیم، «پنهانى ولادت و کناره گیرى از مردم» و اما از موسى «خوف و غیبت» و اما از عیسى «اختلاف مردم درباره او» و اما از ایوب «فرج پس از گرفتارى» و اما از محمد«ص» «خروج با شمشیر» و…».
چهار. داراى عمرى طولانى
امام سجاد«ع» درباره آن حضرت فرموده است : «فى القائم سنّةٌ من نوح و هو طول العُمر»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۲، ح ۴. ؛ «در قائم سنتى از نوح است و آن طول عمر (او) است».
پنج. مورد احترام و محبوب امامان و اولیا
مهدى موعود، برگزیده ممتاز الهى و محبوب دل صالحان، اوصیا و انبیا – به خصوص امامان پیش از خود – و مورد احترام و توجه خاص آنان بوده است. حضرت صادق«ع» مى فرماید : «لو ادرکتُه لخدمتُه ایام حیاتى»؛ الغیبة النعمانى، ص ۲۴۵، ج ۲۶. ؛ «اگر دوران او را درک مى کردم، همه زندگى ام را در خدمت به او مى گذراندم».پیشواى هشتم وقتى نام عزیز او (قائم) را شنید، برخاست و بر روى پاى مبارکش ایستاد و سر نازنین را به سوى زمین خم کرد. پس کف دست راست خود را بر سر نهاد و فرمود : «اللهم عجّل فرجه و سهّل مخرجه»؛ منتهى الآمال، ج ۲، ص ۳۳۳ ؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۰. ؛ «خداوندا بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و قیامش را آسان گردان».محدّث جزایرى نیز نقل کرده است که روزى در مجلس حضرت صادق«ع» اسم مبارک آن جناب برده شد، پس حضرت براى تعظیم و احترام او برخاست نجم الثاقب، ص ۴۴۴..
شش. مقتداى عیسى«ع»
یکى از ویژگى هاى برجسته امام مهدى(عج) تبعیت و همراهى برخى از اولیا و برگزیدگان الهى – از جمله حضرت عیسى و خضر«ع» – با او است. بعد از قیام جهانى آن حضرت، عیسى«ع» نیز ظهور مى کند و در پشت سر امام«ع» قرار مى گیرد. به رهبرى اش گردن مى نهد و حتى همراه با او نماز مى خواند… .
رسول خدا«ص» فرموده است : «یجتمع المهدى و عیسى بن مریم، فیجى ء وقت الصلاة فیقولُ المهدى بعیسى تقدّم ؛ فیقول عیسى : انّک اولى بالصلاة ؛ فیصلّى عیسى وراءه مأموماً»؛ تذکرة الخواص، ج ۲، ص ۳۲۵ ؛ منتخب الاثر، ص ۳۱۷. «امام، با حضرت عیسى«ع» دور هم مى آیند ؛ پس هنگام نماز فرار مى رسد. حضرت مهدى(عج) به عیسى«ع» مى گوید : نه، شما براى امامت نماز، شایسته ترید. آن گاه عیسى«ع»، به آن حضرت اقتدا کرده، نماز را پشت سر او مى خواند».
در روایت دیگرى نیز از پیامبر«ص» آمده است «بهشت مشتاق چهار نفر از خاندان من است که خدا آنان را دوست دارد و مرا به دوستى آنان فرمان داده است ؛ على، حسن، حسین و مهدى ؛ که حضرت عیسى پشت سر او نماز مى خواند». اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۰۳..
هفت. زیباترین موجود بهشت
بر اساس روایات معتبر، حضرت مهدى(عج)، هم در دنیا و هم در بهشت، از جمال و کمال بى نظیرى برخوردار است. پیامبر اکرم«ص» درباره آن حضرت مى فرماید : «المهدى طاووس اهل الجنّة»؛ کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۸۱. ؛ «مهدى طاووس اهل بهشت است».این تعبیر جالب درباره هیچ پیامبر یا امامى وارد نشده است و اختصاص به حضرت ولى عصر(عج) دارد. این رمز، نهایت زیبایى و جمال آسمانى و فوق العاده او دارد ؛ به طورى که در میان بهشتیان، ممتاز و شاخص است و خلاصه اینکه زیباترین موجود بهشتى و دیدنى ترین تمام اهل بهشت است شمس ولایت، ص ۸۱..
هشت. میراث دار پیامبران
بر اساس روایات، تمام معجزات و ودایع انبیا و اوصیا، همراه حضرت مهدى(عج) است ؛ یعنى، او وارث پیامبران و اوصیا است و خداوند معجزات انبیا را در اختیار ایشان نهاده است. وجود میراث پیامبران در نزد حضرت مهدى(عج)، بیانگر این است آن حضرت، جامع صفات و خصوصیات آنان بوده و دارنده وسایل و لوازم منحصر به فرد ایشان است ؛ براى نمونه :
الف. تابوت آدم«ع» : حضرت مهدى آن را از دریاچه طبریه بیرون مى آورد ؛ به طورى که نه پوسیده و نه متغیّر گشته است بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱، ح ۹۱۰۴..
ب. عصاى موسى«ع» : آن را از دریاچه طبریه – و در روایتى از غار انتاکیه – بیرون مى آورد و با آن چنان مى کند که موسى با فرعون کرد.
ج. حجر موسى«ع» : سنگى است که آن را از مکّه به همراه خواهد داشت و تا کوفه، به هر جا که بزند، چشمه اى از آب ظاهر شود. اصحاب او بنوشند ؛ هر کس تشنه باشد، سیراب و هر که گرسنه باشد، سیر گردد همان، ج ۵۲، ص ۲۲۴، ح ۳۷ ؛ اصول کافى، ج ۱، ص ۲۵۸، ح ۶۱۴..
د. تورات و انجیل و سایر کتاب هاى آسمانى : … مهدى مردم را به تورات، انجیل و کتاب هاى آسمانى دعوت خواهد کرد. آنها را از غارى در انطاکیه بیرون آورده، بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به زبور حکم خواهد کرد بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱، ح ۱۰۳ ؛ علل الشرایع، ص ۱۶۱، ج ۳. .
ه. پیراهن یوسف«ع» : جبرئیل این پیراهن را هنگامى که حضرت ابراهیم را در آتش افکندند، بر تن او کرد. پس آن را بازوبند ساخت و به بازوى اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف… سپس در دست حضرت مهدى خواهد بود بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۱۴۷، ج ۳۰ ؛ اصول کافى، ج ۱، ص ۲۵۸ ح ۵۱۶..
انگشتر سلیمان : حضرت مهدى، این انگشتر را همراه خود دارد. وقتى آن را در دست مى کند، جن و طیور بر دور او جمع مى شوند مهدى منتظر، ص ۴۶ ؛ به نقل از : سؤال از امام مهدى در روایات، ص ۴۵ و ۴۶..
ز. پیراهن رسول گرامى اسلام«ص» : یعقوب بن شعیب از امام صادق«ع» روایت کرده است : «آیا پیراهن قائم را – که هنگام قیام مى پوشد – نشانت ندهم؟ عرض کردم : چرا ؛ پس آن حضرت جعبه اى را خواست و آن را گشود و آن پیراهن کرباسى را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار خون مشاهده مى شود. سپس فرمود : «این پیراهن پیامبر اکرم است ؛ در روزى که دندان هاى پیشین آن حضرت، ضربه دید». آن پیراهن خونى را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس امام صادق«ع» آن را در هم پیچید و برداشت» الغیبة النعمانى، ص ۳۵۰، ج ۴۲..
علاوه بر این، آثار دیگرى از پیامبر اکرم«ص» و حضرت على«ع» را به همراه دارد ؛ چون بیرقى که جبرئیل در روز بدر آورد، عمامه سحاب، زره پیغمبر، انگشتر و عصاى آن حضرت، اسب، مصحف و ذوالفقار حضرت على«ع»، عهدنامه اى از پیغمبر اکرم«ص» و… .
امام صادق«ع» در تأیید میراث برى امام زمان(عج) از پیامبر اسلام مى فرماید : «تراث رسول خدا، به امام قائم مى رسد» ؛ یکى از یاران پرسید : تراث چیست؟ فرمود: «شمشیر، زره، عمّامه، لباس بُرد، شلاق، اسب، زین و آلات جنگى رسول خدا» بحار الانوار، ج ۵۴، ص ۲۴۲.
برای مطالعه بیشتر ر.ک : مهدویت ( پیش از ظهور ) ، رحیم کارگر ، نشر معارف