با سلام و احترام خدمت شما فرهیخته گرامی ، به طور طبیعی هر انقلاب و مبارزه برای سرنگونی یک نظام سیاسی و جایگزینی نظام سیاسی جدید ، برخوردها و زد و خورد هایی را به دنبال دارد ، اما آنچه مهم است این است که تلاش شود تا خسارات و آسیب های ناشی از آن تا حد امکان کاهش پیدا نماید و جلوی بروز برخی هرج و مرج ها و اقدامات انحرافی در مسیر انقلاب گرفته شود که حضرت امام با دو روش این هدف را دنبال نمودند . از یکسو ایشان تلاش کردند تا به مردم آگاهی و شناخت لازم را در جهت اهداف و مقاصد مبارزه بدهند و از سوی دیگر با قیام مسلحانه با رژیم تا حد امکان مخالفت نمودند تا میزان خسارات کاهش پیدا نماید.

روشن است که حساب مبارزه با رژیم از ارتکاب تخلف در این زمینه جداست . و ایشان بر اساس مبانی دینی هدف را توجیه کننده وسیله نمی دانستند . در اسلام ارزش ها و اصول دینی دارای محوریت است و سیاست ، اقتصاد ، اجتماع و تمامی شئون زندگی بر پایه دیانت و اخلاق استوار است.

به عنوان نمونه حضرت امام در پاسخ به سؤال خبرنگار آلمانی که مدعی شد خشم ملاهاى محلى و تظاهر کنندگان، غالباً علیه هدفهاى (اماکن) عمومى زیادى متوجه شده و بانکها و سینماها به آتش کشیده شده و مغازه هاى بزرگ به تاراج رفته است ؟ فرمودند: به آتش کشیدن سینماها و بانکها، مسبوق به درخواست ما نبوده است. رژیم شاه این تأسیسات را براى تخریب اقتصاد و فرهنگ کشور در حد افراط مورد استفاده قرار داده است و به همین جهت هدف مخالفت مردم شده، مردم عصبانى نیستند، آگاه هستند. در غرب اطلاع کافى از نقش تخریبى این مؤسسات ندارند. نمى دانند که بانکها بشدت مردم را استثمار کرده اند. زمینه تولید مردم زحمتکش را به سود شرکتهاى بین المللى و توسعه بازار فرآورده هاى خارجى از بین برده اند. سینماها کارشان از بین بردن روحیه مقاومت در نسل جوان کشور بوده است. امروزه این امر، مورد اقرار گردانندگان دستگاههاى تبلیغاتى خود رژیم هست. البته مردم از راهنماییهاى صمیمانه و صادقانه ما پیروى مى کنند.» (صحیفه امام ، ج 4 ، ص 357 ؛ مصاحبه با مجله آلمانى اشپیگل ، 16 آبان 1357)

همچنین ایشان در پاسخ به این سؤال خبرنگار سوئیسی که از ایشان پرسید: حضرت آیت اللَّه، بانکها یکى از هدفهاى حملات مردم است. سوئیس کشور بانکهاى مهم بین المللى است. و چنین به نظر مى رسد که به طور قطع مقدار زیادى از سرمایه هاى ایران به سوئیس منتقل شده باشد. در این باره شما چه فکر مى کنید؟ فرمودند: «خرابیهایى که در ایران پیدا شده و انقلاب ایران، در اثر مفاسدى است که در هیأت حاکمه وجود دارد. و همچنین بر اثر کارهاى مخالف عقل است که شاه انجام مى دهد. و خرابیهایى که با دست عمال شاه در سراسر مملکت انجام مى گیرد، براى ضربه زدن به مردم و بد جلوه دادن مبارزات اصیل مردم ایران است که با حمله به مراکز استثمار و فحشا و فساد، تنفر خود را از هر چیزى که موجب انحراف و غارتگرى است اعلام مى کنند. الان خبرگزاریهاى داخلى و خارجى اطلاع مى دهند که در شهرهاى ایران دستجاتى از اشرار و یا عده اى از کماندوها به صورت کولیها و بومیها به شهرها حمله مى آورند و خرابکارى مى کنند و اینهاست که موجب شده ثبات مملکت متزلزل شود. اگر شاه برود و حکومت جمهورى اسلامى که حکومت دموکراسى واقعى است به جاى آن بیاید، این ناآرامیها از بین مى رود و در ایران ثبات برقرار خواهد شد. رژیم ایران به یک نظام دموکراسى اى تبدیل خواهد شد که موجب ثبات منطقه مى گردد و سرمایه ها به ایران برمى گردد و به نفع مردم از آن استفاده مى شود.(صحیفه امام , ج 4 ، ص 502 -503؛ مصاحبه با خبرنگار رادیو – تلویزیون سوئیس، 57/8/24)

در اندیشه حضرت امام مفهوم ضدیت با منطق « هدف وسیله را توجیه می کند» آشکار است. ایشان استفاده از نیرنگ و فریب را برای رسیدن به هدف جایز نمی داند و همواره آن را نوعی معاویه گری می دانند، ایشان در همین رابطه می فرمایند: « سیاست، خدعه نیست، سیاست یک حقیقتی است که مملکت را اداره می‌کند، خدعه و فریب نیست، این‌ها همه‌اش خطاست، اسلام، حقیقت سیاست است، خدعه و فریب نیست.»( صحیفه امام ، ج10 ، ص 125)

در اینجا مناسب است نگاهی گذرا به استراتژی مبارزاتی حضرت امام داشته باشیم .

استراتژی‌های مبارزاتی امام (ره)

حضرت امام در جریان مبارزات علیه رژیم ستمشاهی چند استراتژی را دنبال کردند .

فرستادن پیام و رهنمود به ایران: حضرت امام در دورانی که در نجف بودند، همواره از طریق صدور اعلامیه‌های مختلفی پیام‌ها و رهنمودهای خود را به مناسبت‌های مختلف به گوش مردم و افراد مبارز می‌رسانند. این رهنمود‌ها، که جنبه‌ روشنگری و افشاگری داشت، نمی‌گذاشت که آتش مبارزه در دل‌ها خاموش شود و سردی و سستی پدید آید و همچنین باعث می‌شد تبلیغات دروغین شاه شکست بخورد.

معرفی اسلام راستین: استراتژی حضرت امام ، در نجف، معرفی اسلام راستین به اقشار مختلف مردم بود. آیت‌الله موسوی بجنوردی در این باره می‌گوید: «امام (رحمت الله علیه) با ترور و اقدام مسلحانه به شدت مخالف بود. هدف ایشان این بود که باید از راه حرکت مردمی و اکثریت آرا مبارزه را پیش برد. از ابتدا امام همین حرف‌ها را می‌زدند. یعنی از‌‌ همان اول دو رکن را برای حکومت اسلامی همیشه در کنار هم بیان می‌کردند و می‌گفتند که حکومت اسلامی بر دو رکن استوار است: یکی احکام اسلام و دیگری مردم. امام در عین اینکه به قیام مسلحانه ترغیب نمی‌کردند، اما از افرادی که قیام مسلحانه‌شان رنگ اسلامی صرف داشت، در مواقع حساس حمایت می‌کردند. مثلاً اگر محکوم به اعدام می‌شدند، از آن‌ها حمایت می‌کردند؛ اگر به زندان می‌رفتند، به این‌ها کمک می‌کردند.» (اکبر فلاحی، تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات امام خمینی (رحمت الله علیه) در نجف، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1390،، ص 133.)

عدم حمایت از گروه‌های التقاطی: امام ، با وجود حمایت از جریاناتی که علیه شاه مبارزه می‌کردند، هیچ گاه با وجود اصرار دیگران، حاضر به تأیید گروه‌های التقاطی نشدند. یکی از این گروه‌ها مجاهدین خلق (منافقین) بود. امام ، در شرایطی که هنوز انحراف این گروه مشخص نشده بود و نماینده‌ای برای گرفتن تأیید نزد امام فرستاده بودند، به هیچ عنوان حاضر به تأیید آن‌ها نشدند. (غلام‌علی پاشازاده، مبارزات امام خمینی (رحمت الله علیه) به روایت اسناد در دوران تبعید در نجف، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، ص 109.)

آگاهی‌بخشی به نسل جوان: یکی از راه‌هایی که امام برای جهانی کردن نهضت اسلامی در پیش گرفته بود نامه‌پراکنی و ارتباط با دانشجویان مسلمان بود، اما از آنجا که امام می‌دانستند قشر جوان تأثیر بسزایی در ایجاد تحولات دارند و یکی از ارکان انقلاب محسوب می‌شوند، در طول دوران اقامت در نجف همواره سعی می‌کردند این قشر را به سمت اسلام جذب کنند تا هم از گرایش جوانان به سمت انحراف و التقاط جلوگیری کنند و هم آن‌ها را با اسلام راستین آشنا سازند. (سید حمید روحانی، نهضت امام خمینی (رحمت الله علیه)، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1372، ج3، صص 499 و 500)

مقابله با باستان‌گرایی شاه: رژیم پهلوی، به منظور مقابله با اسلام، سعی می‌کرد تا با تبلیغ باستان‌گرایی افراطی دوران اسلامی ایران را تحریف نماید و این دوره را بی‌اهمیت و ناچیز معرفی کند. برای همین، اقدام به برگزاری جشن‌های شاهنشاهی و تغییر تاریخ کشور از هجری شمسی به شاهنشاهی کرد. با این حال، امام از نجف با صدور اطلاعیه‌هایی با این حرکت ضد اسلامی مخالفت کردند و درباره‌ عواقب این مسئله به ملت ایران هشدار دادند.

به طور کلی می توان مبارزات حضرت امام را به سه مرحله تقسیم نمود .

مرحله اول، مبارزه امام با رژیم پهلوی از سال 1340 یعنی بعد از رحلت آیة الله بروجردی تا سال 1343 هنگام تبعید امام به ترکیه: امام در این مدت از استراتژی «مخالفت علنی و آشکار» بهره برد و تاکتیک های این مرحله عبارتند از: شروع مبارزه از بهترین نقطه، بسیج نخبگان و توده ها، شکستن ابهت نخست وزیر، تیز بینی، دور نگه داشتن روحانیون از دربار، تحریم تقیه، استفاده از فرصت های معنوی، سکوت تاکتیکی و سیاست گام به گام

مرحله دوم، از سال 1343 هنگام تبعید امام به ترکیه تا هفده دی 1356: در این مرحله از استراتژی «تعلیم و تربیت» استفاده کردند. تاکتیک های این دوره عبارتند از: رعایت اصول پنهانکاری، پرهیز از خط مشی مسلحانه، پرهیز از اختلاف با علما، رد پیشنهاد حزب بعث، مبارزه با روحانیون درباری و تحریم حزب رستاخیز

مرحله سوم، از هفده دی 1356 بعد از اهانت روزنامه اطلاعات و متعاقب آن اعتراض مردم قم و به شهادت رسیدن عده ای از مردمان بی گناه تا پیروزی انقلاب اسلامی: استراتژی امام در این مقطع حساس «مبارزه منفی» بود و تاکتیک ها عبارتند از: استفاده از اربعینات، عمل به تکالیف الهی، پرهیز از جنگ مسلحانه، تهدید به صدور فرمان جهاد، دعوت از ارتش برای پیوستن به مردم، تشویق به اعتصابات و خود داری از ملاقات با دولتمردان وابسته به رژیم شاه.

برای آشنایی بیشتر به کتاب امام خمینی(ره) و مبارزه راهبردی با رژِیم پهلوی ، حسین احمدی ، تهران : مرکز اسناد انقلاب اسلامی مراجعه نمایید .