هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایش ها برآمد، خداوند به او فرمود:
«وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِمامًا قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ»
و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتى بیازمود و وى آن همه را به انجام رسانید [خدا به او] فرمود من تو را پیشواى مردم قرار دادم. [ابراهیم] پرسید از دودمانم [چطور] فرمود: پیمان من به بیدادگران نمى رسد». (1)؛ با توجه به این که امامت بعد از امتحان ابراهیم نسبت به ذبح اسماعیل بود و در آن زمان حضرت ابراهیم مقام نبوت را دارا بود، این مقام امامت است، و آیه می گوید مقام امامت را باید خدا عطا کند به همین جهت به تمام ذریه ابراهیم نمی رسد بلکه به کسانی امامت می رسد که خداوند برگزیده باشد و خداوند هم کسانی را انتخاب می کند . معصوم و پاک باشند. این آیه به خوبی دلالت دارد که انتخاب امام و نصب آن مختص خداوند است و حتی امام قبلی بدون اذن الهی حق معرفی یا انتخاب امامی بعد از خود را ندارد. گاهی اعراب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می خواستند به شرطی او را یاری کنند تا بعد از آن حضرت جانشین او باشند، می فرمود. اختیار این امر با خداوند است من نیز در انتخاب جانشین خود اختیاری ندارم. این آیه شریفه از جمله آیات کریمه ای است که همه امامان علیهم السلام و عصمت آنان را می رساند. امامت در نسل غیر ظالم و معصوم حضرت ابراهیم علیه السلام تا قیامت ادامه دارد.
ظلم در این آیه شریفه فقط ظلم به دیگران نیست. یک لحظه گناه، ظلم به خود یا دیگران باعث سلب چنین مقامی از انسان میشود. حضرت لقمان علیه السلام به فرزندش فرمود: یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ:” اى فرزندم شریک براى خدا قرار مده که شرک ظلم عظیمى است.(1)؛
مضمون سخن عبد اللَّه بن مسعود به نقل از حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله نیز دارد: کسى که براى بتى سجده کرده هرگز شایسته نیست امام باشد.(2)؛ توبه و جبران مافات توسط ظالم ضرورت دارد. مدعیان غیر معصوم امر امامت در طول تاریخ هیچ توبه یا جبران مافاتی نداشته اند. بر فرض محال اگر مصداقی در این زمینه پیدا گردد، نداشتن علم و آگاهی کامل یا نداشتن عصمت باز امکان امامت را از آنها سلب مینماید.
ـــــــ
(1). سوره مبارکه لقمان/سوره31،/ آیه شریفه13.
(2). مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص442-443.
«وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِمامًا قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ»
و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتى بیازمود و وى آن همه را به انجام رسانید [خدا به او] فرمود من تو را پیشواى مردم قرار دادم. [ابراهیم] پرسید از دودمانم [چطور] فرمود: پیمان من به بیدادگران نمى رسد». (1)؛ با توجه به این که امامت بعد از امتحان ابراهیم نسبت به ذبح اسماعیل بود و در آن زمان حضرت ابراهیم مقام نبوت را دارا بود، این مقام امامت است، و آیه می گوید مقام امامت را باید خدا عطا کند به همین جهت به تمام ذریه ابراهیم نمی رسد بلکه به کسانی امامت می رسد که خداوند برگزیده باشد و خداوند هم کسانی را انتخاب می کند . معصوم و پاک باشند. این آیه به خوبی دلالت دارد که انتخاب امام و نصب آن مختص خداوند است و حتی امام قبلی بدون اذن الهی حق معرفی یا انتخاب امامی بعد از خود را ندارد. گاهی اعراب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می خواستند به شرطی او را یاری کنند تا بعد از آن حضرت جانشین او باشند، می فرمود. اختیار این امر با خداوند است من نیز در انتخاب جانشین خود اختیاری ندارم. این آیه شریفه از جمله آیات کریمه ای است که همه امامان علیهم السلام و عصمت آنان را می رساند. امامت در نسل غیر ظالم و معصوم حضرت ابراهیم علیه السلام تا قیامت ادامه دارد.
ظلم در این آیه شریفه فقط ظلم به دیگران نیست. یک لحظه گناه، ظلم به خود یا دیگران باعث سلب چنین مقامی از انسان میشود. حضرت لقمان علیه السلام به فرزندش فرمود: یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ:” اى فرزندم شریک براى خدا قرار مده که شرک ظلم عظیمى است.(1)؛
مضمون سخن عبد اللَّه بن مسعود به نقل از حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله نیز دارد: کسى که براى بتى سجده کرده هرگز شایسته نیست امام باشد.(2)؛ توبه و جبران مافات توسط ظالم ضرورت دارد. مدعیان غیر معصوم امر امامت در طول تاریخ هیچ توبه یا جبران مافاتی نداشته اند. بر فرض محال اگر مصداقی در این زمینه پیدا گردد، نداشتن علم و آگاهی کامل یا نداشتن عصمت باز امکان امامت را از آنها سلب مینماید.
ـــــــ
(1). سوره مبارکه لقمان/سوره31،/ آیه شریفه13.
(2). مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص442-443.