انزع و بطین از القاب امام علی (ع)

دشمنان علی علیه السلام علاوه بر جعل فضایل و سر قت القاب اختصاصی اهل بیت علیهم السلام دست به تخریب چهره ظاهری جانشینان واقعی پیامبر زدند مثلا انزع و بطین در نزد عرب ازصفات خوب به شمار می رود ولی این دشمنان معانی این صفات را تحریف کردند تا مردم به آن حضرت بدبین باشند .
در روایات متعددی به حضرت امیرالمؤمنین علیه الصلاه و السلام لقب “انزع” و” بطین” اطلاق شده است. دشمنان این دو لقب را به معنای چاق و تاس ، ترجمه کرده اند و در مقام تنقیص حضرتش بر آمدند.
برای بهتر روشن شدن مطلب باید کمی جستجو نمود . ابتدا سراغ لغت عرب می رویم و تعریف این دو کلمه را از لغوییون جویا می شویم:
کتاب لسان العرب در ماده نزع می نویسد : نزع به معنای خالی بودن دو طرف پیشانی از مو است … و یکی از صفات علی علیه السلام بطین الأنزع است و عرب خالی بودن دو طرف پیشانی را دوست مى دارد ، و چنین کسى را به فال نیک مى گیرند و غمم را یعنی کسی که پیشانی و پشت گردنش ( بیش از حد معمول) پر مو باشد ،‌ مذمت می کنند و آن را ناخوش دارند و معتقدند کسی که این گونه است ، فردی پست و فرومایه است … (1)
انزع و بطین دو لقب از القاب اختصاصی حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام است که دشمنان آنها را نشان نقصان در وجود ایشان گرفته و بر ضد حضرت ترجمه نموده اند .
در روایات “انزع “به معنای جدا شده از شرک اراده شده و بطین هم صاحب علم بسیار، که در نص روایت آمده است و معنای ظاهری این کلمات در این روایات مقصود نمی باشد.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه وآله:
یَا عَلِیُّ! إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ غَفَرَ لَکَ وَلِأَهْلِکَ وَلِشِیعَتِکَ وَمُحِبِّی شِیعَتِکَ وَمُحِبِّی مُحِبِّی شِیعَتِکَ فَأَبْشِرْ فَإِنَّکَ الْأَنْزَعُ الْبَطِینُ مَنْزُوعٌ مِنَ الشِّرْکِ بَطِینٌ مِنَ الْعِلْمِ.(2)
رسول خدا صلوات الله علیه وآله فرمود:
یا على! خداوند تو ، خانواده تو، شیعیانت ، دوستان شیعیانت و دوست دوست شیعیان تو را بخشیده است . مژده باد بر تو که انزع و بطین هستى . انزع یعنى از شرک جدا شده اى و بطین یعنی پر از علم هستی .
سبط ابن جوزی از علمای اهل سنت می نویسد :
ویسمى ( علی علیه السلام) البطین ، لأنه کان بطینا من العلم ، وکان یقول علیه السلام : لو ثنیت لی الوسادة لذکرت فی تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم حمل بعیر . ویسمى الأنزع لأنه کان أنزع من الشرک.
تذکرة الخواص ( از منابع اهل سنت ) ـ سبط ابن الجوزی ـ ص 16 ، چاپ مؤسسة اهل البیت علیهم السلام ـ بیروت ، لبنان ـ ، سال چاپ : 1401 ه .ق ،‌ 1981 م .
سبط ابن جوزى می گوید :
از آن رو که باطن علی علیه السلام سرشار از علم بود ، به ایشان بطین گویند . ایشان می فرمود : اگر کرسی درسی برایم می بود در تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم برابر یک بار شتر مطلب می گفتم . و از آنجا که علی علیه السلام از شرک بریده بود ، او را انزع گویند.
(پایگاه سبطین)
پی‌نوشت:
1-ابن منظور در ماده (نزع) می گوید :
و النزع : انحسار مقدم شعر الرأس عن جانبی الجبهة ،… وفی صفة علی ، رضی الله عنه : البطین الأنزع . والعرب تحب النزع وتتیمن بالأنزع وتذم الغمم وتتشاءم بالأغم ، وتزعم أن الأغم القفا والجبین لا یکون إلا لئیما …
لسان العرب ـ ج 8 ، ص 352 ، ماده :‌ نزع
2- عیون أخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص47
— بحارالأنوار (ط-بیروت)، ج 27، ص79
— بحارالأنوار (ط-بیروت)، ج 35، ص52
— بحارالأنوار (ط-بیروت)، ج 65، ص101
— إرشاد القلوب إلى الصواب (الدیلمی)، ج 2، ص258