ایدئولوژیک شدن مفهوم «قتل_ناموسی»: قتل باکلاس و قتل بی‌کلاس

عصراسلام: بررسی زمینه‌ها، علل و پیامدها و راهبردهای آن نیازمند پژوهش و تدقیق است. ولی آنچه بیش از هر چیز قتل زنان در بین کُردستان را بازتولید می‌کند برچسب «قتل ناموسی» است که به انواع شیوه‌های قتل زنان تلقی می‌شود. در اینجا به مهمترین نقدهای این مفهوم پرداخته می‌شود.

۱. امروزه قبل از هر قتل زنی، واژه ناموس خودش را آماده ساخته تا به هر قتلی (زنان) برچسب داده شود. مفهوم «قتل ناموسی» ایدئولوژیک شده است و به صورت ذهنی پیشینی درآمده است که هر شیوه از قتل زنان در یک منطقه جغرافیایی خاص (به ویژه کُردستان) به کار می‌رود، گویی اگر زنی در سنندج، سقز و کرمانشاه در چهار سال آینده به قتل می‌رسد از همین امروز، من میفهمم که این قتل ناموسی است. 

۲. برچسب و ایدئولوژیک شدن این مفهوم (قتل ناموسی) سبب شده است علوم مختلف جامعه‌شناسی، حقوق، روانشناسی، مطالعات زنان و … به حاشیه بروند زیرا از همان ابتدا با مفهوم قتل ناموسی حکم جامعه صادر شده است و جامعه نیازی برای بررسی و شناسایی زمینه‌های قتل، دلایل و علل آن را نمی‌بیند. این وضعیت باعث شده است قتل زنان در کُردستان و …  تاکنون مبهم و مسکوت باقی بماند. 

۳. برچسب «قتل ناموسی» به انواع شیوه‌های قتل زنان است، خود به نوعی پنهان ساختن و نامرئی کردن انواع شیوه‌های قتل زنان در جامعه ماست. زیرا زمانی که قتلی به دلایل اقتصادی، قانونی، اختلاف خانوادگی، غیرعمد، دفاعی و … رخ می‌دهد به جای تفکیک و شناسایی آن قتل، برچسب «قتل ناموسی» به کار می‌رود و در زیر مفهوم «ناموس» سرپوش گذاشته می‌شود. در چنین صورتی بسیاری از زنانی که به دلایلی چون فقر اقتصادی، اختلاف خانوادگی، تجاوز و … به قتل رسیده‌اند نادیده گرفته می‌شوند. 

۴. مفهوم «قتل ناموسی»، هر نوعی از مطالبات مردمی را عقیم می‌سازد، زیرا «قتل ناموسی» هر قتلِ زنی را، ناشی از فرهنگ ناآگاه خودتان می‌پندارد شما نمی‌توانید مطالبات حقوقی، اقتصادی، توسعه‌ای و … داشته باشید. زیرا در درجه اول باید خودتان را اصلاح کنید. مشکل دیگر اقتصاد، بیکاری، نظام آموزشی و … نیست، خودتان را عقب افتاده می‌پندارد. 

۵. امروزه مفهوم «قتل ناموسی» برای برخی از هویت‌ها و جوامع (کرد، بلوچ و ترکمن‌ها) و برخی مناطق (کُردستان، ایلام، کرمانشاه و …) به کار گرفته می‌شود. گویی اگر زنی در تهران به قتل می‌رسد قتلی عاقلانه و سازماندهی و ناشی از پیشرفت ذهنی بوده است ولی اگر زنی در بلوچستان یا در کُردستان به قتل رسیده است به دلیل ابتذال فرهنگی و عقب ماندگی بوده است. نکته قابل توجه آن است که این مفهوم ایدئولوژیک شده (قتل ناموسی) در مناطق محروم شده (سیستان و کُردستان و …) نیز به کار گرفته می‌شود.  

۶. مفهوم «قتل ناموسی»، امروزه بیش از هر زمانی دارای کژکارکرد است، عامل تشدید نابرابری شده است، زیرا این مفهوم منفی «ناموسی»، نوعی برچسب برای دیگر هویت‌ها و جوامع به کار گرفته شده است و با این مفهوم تحقیر می‌شوند. این در حالی است مطابق آمارهای مربوط به نظام پزشکی قانونی آمارهای قتل و خشونت علیه زنان در شهرهای تهران، اصفهان، خراسان و … بیشتر است و مناطقی که برچسب «قتل ناموسی» به آنان داده شده است آمار قتل و خشونت کمتر بوده است. این به این معناست در سراسر ایران خشونت علیه زنان و قتل زنان وجود دارد ولی اینکه این مفهوم «قتل ناموسی» برای مناطق خاصی به کار می‌رود نابرابری‌های اجتماعی را تشدید می‌کند.

نویسنده: سردار فتوحی