دخالت خانواده اش

پرسش 1. من و همسرم یک سال و نیم نامزد بودیم و الان هم یک سال و نیم است که ازدواج کرده ایم. ولی از همان روزهای اول با هم مشکل داشتیم و بیشترین مشکلمان هم دخالت خانواده اش بود. از اول انتظار داشتند که من همیشه همه حرف های آنها را انجام دهم. ولی با صحبت و کلی جر و بحث و دعوا همسرم را راضی کردم که این زندگی ماست و حق داریم هرطور که دوست داریم زندگی کنیم. آنها فقط حق دارند نظرشان را بدهند نه این که آن را تحمیل کنند. الان متأسفانه به دلیل مشکل مالی، پیش خانواده همسرم زندگی می کنیم و وضع بدتر شده که بهتر نشده است. حتی برادر شوهرم هم این حق را به خودش می دهد که در زندگیمان دخالت کند. وقتی به همسرم می گویم قانع می شود که حق با من است؛ ولی مشکل اینجاست که اولاً او هنوز مفهوم زندگی را نفهمیده و هیچ مسئولیتی را قبول نکرده و حتی خرج خانه هم با من است؛ دوم این که فکر می کند اگر به اطرافیانش بگوید در زندگی من دخالتی نکنید بی احترامی است. من را ناراحت می کند ولی حاضر نیست جواب پدر مادر یا برادرش را بدهد درحالی که آن ها در مشکلات زندگی پشت ما را خالی کرده اند.

در تنظیم روابط با دیگران باید دید و نگاه خود را تغییر دهیم تا موانع و مشکلاتی که در این روابط ایجاد شده حل شود.

نکته مهم این است که شما هم اکنون در دوران اولیه و بحرانی زندگی مشترک تان هستید، نترسید و از مشکلات و ناملایمات نگران نشوید، چرا که برای رسیدن به تفاهم مشترک و زندگی موفق باید این تجربیات را بگذرانید. این ها را به صورت مسایلی ببینید که باید حل شوند اگرچه برایتان سخت و آزاردهنده باشد.

یکی از این مسائل، تنظیم روابط سالم و مناسب با خانواده همسر است. البته به غیر از هنر و توانمندی شما در تنظیم این روابط، همسرتان نیز باید با شما همکاری کند پس با او صحبت کنید و سعی کنید با منطق، احساس مثبت او را به همکاری با خود تشویق کنید. سعی کنید نظرتان را نسبت به آنها مثبت کنید؛ اگر پیش فرض های منفی نسبت به خانواده همسر داشته باشید، هرچه در حق شما محبت کنند به چشم تان نخواهد آمد. از جمله این که در شرایط سخت مالی، در منزل ایشان زندگی می کنید. تا آنجا که امکان دارد رفتارهای آنان را خوش بینانه و مثبت برداشت کنید. دیدتان را مثبت کنید. گاهی مشکلات زندگی باعث می شود شما به سوی بدبینی مایل شوید. نوشته اید آنها پشت شما را خالی کردند، در عین حال اعتراف می کنید که به دلیل مشکل مالی در خانه آن ها زندگی می کنید.

زن و شوهر در ابتدای زندگی با مهارته ای خاصی باید به اطرافیان پیام دهند که زندگی آنها مشترک شده و تصمیم گیری ها با نظر هر دو نفر انجام می شود. البته بهتر است این رفتار از سمت همسرتان اتفاق بیافتد. با این وجود اگر خانواده دو طرف در مورد موضوع خاصی که فقط مربوط به زندگی شما است نظری می دهند بایستی با احترام به آن ها گفته شود که نظر شما محترم است، آن را بررسی می کنیم و سپس تصمیم می گیریم.

در شرایط مناسب با همسرتان در مورد این موضوع صحبت کنید. در این هنگام سعی کنید حالت و لحن گفتار و رفتار شما مهربان و محترمانه باشد. در کلام تان سرزنش و تحقیر نباشد، بلکه برعکس هرچه می توانید محاسن و توانمندی های او را بیان کنید. او را تکریم کنید، به خصوص در حضور اطرافیان. محاسن، لحظات شیرین و خوش زندگی تان را به یاد بیاورید. به او بگویید از این که با او ازدواج کرده اید خوشحال، راضی و خداوند را شاکرید.

سعی کنید مواردی را که بیان شد همیشه رعایت کنید. این مهارت های ارتباطی باعث اعتماد، اطمینان، و محبت همسرتان به شما می شود و او را در زندگی همراه شما می کند. در صحبت های تان مرز دخالت و حمایت اطرافیان را مشخص کنید. بکوشید تا هر دو طرف به نظرات مشخص و یکسانی دست پیدا کنید.

وقتی از خانواده او صحبت می کنید احترام را رعایت کنید؛ بدگویی، تحقیر، و سرزنش آثار منفی و مخربی به بار می آورد و محبت و اعتماد بین زوجین را از بین می برد و موجب مقابله به مثل ناشی از خشم و کینه جویی می شود. بدگویی از اطرافیان همسر او را به شما بدبین می کند.

هرچه شما بیشتر ابراز رضایت از زندگی کنید و خوبی ها را یادآور شوید و به همسرتان احترام بگذارید او بیشتر قدر زندگی شیرین تان را می داند. در مورد مسئولیت های هر دو نفرتان صحبت کنید، در ضمن این گفت وگو با ذکر توان مندی ها و نقاط مثبت او مسئولیت هایش را یادآور شوید.

خداوند را همیشه ناظر زندگی تان بدانید و از او کمک و یاری بجویید که او برترین یاری دهندگان است و یادتان باشد تلاش و سعی شما برای زندگی مشترکتان نزد او بی اجر نمی ماند و رضایت خداوند را نصیب شما و زندگی تان می کند.

برای برقراری ارتباط سالم و مؤثر با همسر و مهارت های زندگی، مطالعه کنید. قدر زندگی تان را بدانید و با مسائل مختلفی که در زندگی پیش می آید نا امید نباشید و با توکل بر خدا برای رفع آنها تلاش کنید.

مادر شوهر

پرسش 2. از آنجا که احترام مادر واجب است، وقتی مادر همسر، اعتقادات غلط (عرفی) دارد و در زندگی پسر و عروسش دخالت می کند، و کار کردن عروسش برای خودش را وظیفه اصلی او می داند… لطفاً بهترین روش برخورد و چند راه کار را بگویید.

از کلامتان مشخص است که به جایگاه و مقام پدر و مادر آگاه هستید و می دانید که پدر و مادر همسر نیز مانند والدین خود محترمند؛ بنابراین، از این که به والدین خود و همسرتان احترام می گذارید خدا را شکر کنید که رضایت الهی را به همراه دارد. در نتیجه اگر نگاه شما معنوی و اخروی باشد از این که خواسته های مادر همسرتان را اجرا کنید ناراحت نخواهید شد. اما اگر این خواسته ها از توان شما خارج است با این راه کارها می توانید رفتار آنها را تا حدودی تعدیل نمایید و آستانه تحمل خود را بالا ببرید:

– بدانید محبت بهترین راه جلب نظر مثبت دیگران است و به شما اعتماد می کنند و کاری فراتر از توان از شما نمی خواهند.

– در انجام امور و کارهایی که مادر شوهر از شما می خواهد و غیرمنطقی هم نیست از همسرتان کمک بخواهید. همراهی او باعث می شود شما احساس بدی نسبت به کارها نداشته باشید.

– اگر از خانواده همسر انتقادی دارید مستقیماً با گفتار و رفتار به خانواده او عکس العمل نشان ندهید. هنگام انتقاد کردن، احترام آنها را رعایت کنید و اگر مستقیم می گویید سعی کنید که حتماً رفتار و کلام شما محترمانه و صمیمانه باشد[1].

– آنها را مثل پدر و مادر خود بدانید و از این که جایگاه محترمانه آنها را حفظ می کنید خدا را شکر کنید.

– بدانید تمامی این کارها باعث جلب نظر و محبت همسرتان به شما می شود و این امر باعث دل گرمی و محبت بیشتر شما خواهد شد که خود نعمت بزرگی است.

– با رفتارهای منطقی و دلسوزانه بدون این که در مقابل آن ها موضع گیری کنید محبت و اعتماد آن ها را به خود جلب کنید به گونه ای که احساس کنند شما هم مانند فرزند آنها و عضو خانواده آن هستید.

– از هر فرصتی غیرمستقیم و مستقیم برای بیان خصوصیات مثبت مادرشوهر و اطرافیان استفاده کنید؛ این نوع رفتارها موجب حسّ خوش بینی در خانواده شده و راه بروز حرف های تند و منفی را سد می کند. این کار اگرچه با واقعیت همراه نباشد ولی در زدودن کینه ها و برطرف کردن سوء ظن نسبت به یکدیگر بسیار مؤثر است و در تلطیف روابط میان آن ها می تواند مفید واقع شود. البته باید مداومت داشته باشد تا تأثیر مثبت خود را بگذرد.

– این کار نیاز به زمان دارد و شما باید با صبر و حوصله از هر گونه رفتار پرخاش گرانه نسبت به آن ها خودداری کنید و اشتباهات آن ها را به رخ آن ها نکشید.

– نقاط مثبت همسر و مادر همسر را در ذهن مرور کنید و حتی یادداشت کنید و به خود بگویید همه آدم ها یک ویژگی های مثبت دارند و در کنار آن جنبه های مثبت، ممکن است نقایصی نیز داشته باشند ولی ما برای استحکام روابط خودمان با دیگران باید جنبه های مثبت آن ها را در نظر بگیریم و فقط به جنبه های منفی نگاه نکنیم.

نکته دیگر این که یکی از مهم ترین عوامل سوء ظن به دیگران، منفی نگری است و بهترین راه برای از بین بردن سوء ظن، توجه به جنبه های مثبت دیگران است و شما می توانید با طرح این جنبه های مثبت، نظر خود را نسبت به خانواده همسرتان تغییر دهید:

– اهل گذشت باشید و به حرف دیگران واکنش نشان ندهید، به ویژه واکنش کلامی و سریع.

– صبر و حوصله داشته باشید و بدانید صبر و گذشت زمان، یکی از راه های مؤثر در حل مشکلات است.

– در عین حال که فردی منطقی هستید سعی کنید انعطاف پذیر نیز باشید.

– به خویشاوندان همسرتان با احترام و تکریم برخورد کنید به ویژه احترام مادر شوهر و پدر شوهر را نگه دارید. این احترام موجب جلب تمایل آن ها و ایجاد بینش مثبت می شود. لذا با برخوردهای صمیمی اعتماد مادر شوهر و سایر اقوام نزدیک شوهر را به خود جلب کنید.

– مسائل زندگی خود را طبقه بندی کنید و برخی از مسائل که اشکالی ندارد و آسیبی به زندگی زناشویی شما وارد نمی کند با مادر شوهر در میان بگذارید یعنی در مسائل جزیی و پیش پا افتاده مخفی کاری نکنید تا حساسیت او را برانگیزید. در برخی از مسائل زندگی، با آن ها مشورت کنید.

– همان گونه که برخورداری از زندگی سالم اقتضا می کند باید شما با شوهرتان روابط صمیمی داشته باشید، مبادا بین شما اختلاف نظر باشد که این امر آسیب پذیری شما را در روابط با خانواده همسر افزایش می دهد. لذا در امور مختلف با هم به توافق برسید و سپس تدابیر هماهنگ کننده را به کار بگیرید. هماهنگی بین زن و شوهر جلوی بسیاری از مداخلات بی جای دیگران را می گیرد و باعث می شود آن ها به خود حق ندهند که در زندگی شما دخالت کنند.

– با همسرتان هماهنگ باشید. در اوقاتی که با ایشان تنها هستید با هم قرار بگذارید که چه چیزهایی را به عنوان اسرار زندگی باید بین خود نگه دارید و در چه اموری حساسیت نشان ندهید و اگر مادر شوهر نیز کنجکاوی می کند او را در جریان بگذارید منظورمان این است که این طور نباشد که مطالبی را شما از مادر شوهر مخفی کنید در حالی که همسرتان آن را برای او بازگو می کند این باعث می شود بین شما و همسرتان هماهنگی نباشد و مرزهای خصوصی زندگی شما شکسته شود و از سوی دیگر برای افرادی که به شما نزدیک هستند مثل مادر شوهر یا پدر شوهر سوء تفاهم پیش بیاید و اعتبار شما نزد آن ها از بین برود.

– هیچ گاه نزد شوهرتان از مادر شوهرتان بدگویی نکنید. او را تحقیر نکنید، همواره به ایشان احترام بگذارید. این امر باعث می شود، دید مادر شوهرتان نسبت به شما مثبت شده و از جانب دیگر علاقه همسرتان به شما بیشتر شود

– سوء ظن به مادر شوهر و دیگران نداشته باشید و نگرش مثبتی به ایشان داشته باشید. مثبت نگری نسبت به او باعث می شود او نیز متقابلاً توجه مثبتی نسبت به شما پیدا کند و شما را دوست بدارد و از دخالت های بی جا در زندگی شما اجتناب کند.

مادر زن

پرسش 3. من تحقیقی در مورد حجاب دارم! سؤالی برایم ایجاد شده است! می دانیم حجاب برای جلوگیری از تحریک مردها و امنیت زن هاست! محارم مادر و خاله و عمه که از قدیم با هم بودیم و نگاه بد با هم نداریم! چرا برخی مردها با دیدن مادر زن تحریک می شوند و یا نسبت به خواهر زن حساس هستند؟!

حجاب قبل از این که به نفع مردان جامعه و سبب پیشگیری از گمراهی و به گناه افتادن آنان باشد، به نفع زنان است. هرگاه کاری در شریعت واجب می شود، در می بابیم که مصلحتی در آن نهفته است. همچنین هرگاه رفتاری در شریعت حرام می شود در می یابیم که مفسده ای در آن نهفته که نمی توان از آن به آسانی گذشت، لذا فهم علت همه حرام ها و واجب ها جز در موارد اندکی که در حوزه علوم تجربی قابل شناخت است، از عهده و توان انسان خارج است.

البته با مراجعه به آیات و روایات معصومین(علیهم السلام) درمی یابیم که زن هنگام مواجهه با مرد برای آرامش خاطر خود نیازمند حفاظ و پوششی است که علاوه بر آرامش خاطر، امنیت او حفظ و شأنیت و احترام و مقام انسانی او در جامعه محفوظ شده و مورد سوء استفاده سودجویان قرار نگیرد.

دیگر این که، حجاب نقش پیش گیری از تحریک و تهییج بی جای مردان دارد که آنها هم در جامعه سلامت مانده و این منفعت به جامعه برگشته؛ زن، مرد و خانواده سالم می ماند. آیات قرآن مردهایی که محارم نامیده می شوند، را استثناء کرده و از زنان حفظ حجاب و رعایت حدود در مقابل آنان را همانند مردان بیگانه نخواسته است.

در حالی که متأسفانه گاهی دیده شده که مردانی نسبت به خویشاوندان، نگاه شهوانی و جنسیتی همراه با تلذذ داشته اند و به برخی خطاهای نامشروع اقدام شده است. به همین جهت اگرچه در ادیان آسمانی به جهت حفظ تعادل و دوری از افراط و تفریط مادر و خواهر و مادرزن و برخی دیگر را به عنوان محارم دانسته و به مردان اعتماد شده است اما مرد مجاز نیست که نگاه سوء استفاده داشته باشد و به خانم های محرم، به ویژه مادرزن و یا کسانی که نامحرم هستند اما رفت و آمد با آنان زیاد است؛ مانند خواهرزن، توصیه شده که از جهت اخلاقی مراقبت کنند و لباس های تحریک آمیز و یا رفتارهای تحریک آمیز نداشته باشند و شدت مجازات گناه با محارم بیشتر از خطا نسبت به دیگران است. لذا، اراده قوی باید حاکم بر روابط شده و نگاه ها کنترل شود.

زن پدر و مادر زن چون در جایگاه مادری می نشینند اگر به پسر شوهر و داماد خویش محرم نباشند هر دو طرف بسیار به زحمت افتاده و این از الطاف خداوند نسبت به بندگان و گشایش و راحتی زندگی آنان است که آنان محرم می شوند. البته نکته مهمی که در رابطه محارم بسیار باید رعایت شود و این رعایت سبب پیش گیری از تحریکات بی جا نسبت به محارم است، رعایت حدود پوشش و روابط است که باید بین پدر و دختر، خواهر و برادر، مادر و پسر، مادرزن و داماد و زن پدر و پسر شوهر صورت گیرد؛ که مراقبت کنند هرگونه پوشش و هر نوع رابطه ای گسترش نداشته باشد. همچنان که در دستورات دینی می یابیم دختر زمانی که بزرگ می شود و احساساتش به گونه ای دیگر شکل می گیرد تا آماده ازدواج و به کارگیری احساساتش برای شوهر شود، دیگر صحیح نیست که در آغوش پدر خویش رود و بدن خویش را باید از پدر بپوشاند. البته محدوده پوشش برای محارم با نامحرم تفاوت دارد. مثلاً پوشش موها لازم نیست، اما خودآرایی تحریک کننده و یا لباس های بدن نما و تحریک کننده نیز جایز نیست.

در هر صورت محرمیت زن پدر و مادر زن می تواند دلایل متعددی داشته باشد که یکی از آنها آسانی زندگی و یکی قطع طمع از ازدواج با آنهاست تا زندگی توأم با محبت و سلامت به دور از هرگونه نگاه خباثت آلود شکل بگیرد، حال آن که می بینیم این دلیل برای دختر خاله و عمه و… وجود ندارد. به همین جهت مرد اجازه ازدواج با دختر خاله و… را دارد ولی چنین اجازه ای درباره مادرزن و زن پدر وجود ندارد. ازدواج مادر زن با داماد خود و زن پدر با پسر شوهر خود برای همیشه حرام و برای همیشه به هم محرم هستند.

لازم به ذکر است که دستورات شارع مقدس از حکمت واسعه خداوند سرچشمه می گیرد و ما قادر به فهم کامل آن نیستیم و با اطمینان از جایگاه صدور حکم خداوند است که به آن عمل می کنیم. این بهترین دلیل برای اطاعت ماست. آنچه در زندگی مهم است، رعایت چارچوب ها و دوری از ناهنجاری از یک سو و بهره مندی از لذت ها از سوی دیگر است.

طـلاق

پرسش 4. دوران نامزدی همه اش به تلخی می گذرد. نامزدم قبلاً حرف طلاق را می زد؛ حالا بهانه جدیدش این است که مهریه ات زیاد است و توانایی پرداختش را ندارم. مهریه من 124سکه است و می گوید باید سکه هایت 14تا بشود و یا باید 110عدد آن را ببخشی. این درحالی است که من اصلاً مهریه ام را تقاضا نکرده ام حتی تا حالا که یک سال و نیم از عقدمان می گذرد، از او پول هم نخواستم مگر این که خودش به من می داد. زندگی من مهم تر از مهریه ام هست ولی نمی توانم مهریه ام را ببخشم چون نامزدم دم دمی است و به اولین مشکلی که برمی خورد فکر طلاق می افتد. مثلاً وقتی کار پیدا نمی کرد و به خاطر این موضوع تحت فشار بود می گفت: بیا طلاق بگیریم بهتر از من پیدا خواهی کرد، من نمی خواهم تو را بدبخت کنم. سری دوم می گفت ما به درد هم نمی خوریم بیا از هم جدا شویم همه مهریه ات را می دهم و چون چند دفعه تصمیم به طلاق گرفته نمی توانم به او اعتماد کنم. اخلاقش با من بد شده چه کار کنم؟!

ازدواج امری پسندیده است که مطابق طبیعت، فطرت، شرع، عقل، حافظ بقای نسل، پاکی نسل، سنت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)، امر مقدس، نشاط بخش و نشانه خداست. پس باید هرچه زودتر و بهتر به آن پرداخت.

متأسفانه به دلیل بالارفتن سطح توقعات، تحولات فرهنگی، توسعه ارتباطات نامطلوب و فساد و حریم شکنی ازدواج را با مشکل مواجه نموده است. اما با عنایت خداوند و یاری ائمه اطهار(علیهم السلام) می توان بر این مشکلات غالب شد. عواملی مثل تعیین مهریه های بالا، معیارهای اشتباه در ازدواج، استخاره و مخالفت های والدین و… است.

مانع تراشی در ازدواج مصداق «صد عن سبیل الله» محسوب می شود و هر کس باید به هر طریقی که می تواند مشکلاتی را از سر راه این امر بردارد.

و اما این که نامزد شما در دوران نامزدی حرف از طلاق می زند از دوحال خارج نیست. یا واقعاً از اصل، آمادگی ازدواج و زندگی زناشویی را نداشته و شما متوجه نشدید، یا الان در اثر مواجهه با حقایق و مسئولیت هایی که باید متعهد آنها شود خود را ناتوان دیده و می خواهد زندگی را تمام کند. به هر دلیل این گونه صحبت ها و بهانه ها در دوران عقد، خبر از نداشتن بلوغ کافی برای ازدواج و عدم مسئولیت پذیری و یا بی علاقگی و اشتباه در انتخاب او می دهد و باید جدی گرفته شود. یعنی مشکلات در این دوران با سایز کوچک می توانند پس از عروسی به سایز بزرگ تبدیل شوند و این بی ثباتی نمی تواند خود به خود از بین رفته و جای خود را به تعهد و مسئولیت پذیری بدهد.

درباره مهریه واقعیت این است که مهریه باید در توان داماد باشد. خصوصاً با این نوسان قیمت سکه، این اضطراب و نگرانی همیشه با داماد هست که اگر متعهد این تعداد سکه شده، باید فوری بتواند پرداخت کند و عملاً هم بسیاری از عروس خانم ها و یا خانواده هایشان که فقط نگاه تشریفاتی به رقم سکه ها دارند، در شرایطی که مهریه باید پرداخت شود بدون در نظر گرفتن شرایط مرد، آن را طلب می کنند و ایشان تعداد زندانیان مهریه را مشاهده نموده و این نگرانی او را آزار می دهد. ولی این را باید قبل از عقد دقت می کرد و یا الان با همکاری شما به مقدار مطلوبی برسانید که در توان ایشان باشد. می توانید 14 سکه را با قید عندالمطالبه و 110 سکه مابقی را با قید عندالاستطاعه ثبت کنید تا هم منظور ایشان محقق شود و هم مابقی آن را در صورت داشتن توان به شما پرداخت کند و این راه می تواند نگرانی ایشان را برطرف کند.

البته از ادبیات و متن سؤال شما به خوبی آشکار می شود، شما دختر فهمیده و با تدبیری هستید. سعی کنید به همسرتان امید بدهید و مشکلات را در نظر او قابل حل نشان دهید. همان طور که خودتان مطرح کردید وقتی همسرتان بیکار می شود و یا فراوانی مشکلات را در برابر خودش می بیند احساس ناتوانی و شکست می کند. بنابراین لازم است در سال های اولیه زندگی با کمک خانواده دو طرف و با قناعت با هم بسازید و مشکلات زندگی را فرصتی برای تجربه و پختگی در زندگی بدانید. چنان که بیشتر پدر و مادرهای نسل قبل در ابتدای زندگی با این مشکلات روبه رو بودند اما با همت و تلاش و صبر و قناعت پس از چندین سال آهسته آهسته زندگی آنها سامان گرفته است. شما هم نگران نباشید و با توکل به خدا و امید به رحمت او زندگی را با تلاش و قناعت ادامه دهید.

---

پی نوشت ها

[1]. ر.ک: مهارت های زندگی خانوادگی در آیات و روایات، زهرا آیت اللهی.