خداوند قرآن را برای هدایت همه‌ی انسان‌ها نازل کرده است و هر شخص به تناسب میزان علم و آگاهی‌اش از معارف قرآن بهره‌مند می‌شود؛ اما دست‌یابی به مطالب آن برای افراد به یک شکل و اندازه نیست.

بهره‌مندی از قرآن گاه به‌طور مستقیم و بی‌واسطه توسط خود شخص صورت می‌گیرد و گاه به صورت غیر مستقیم و با واسطه و از طریق افراد عالم و متخصص. مانند این که برای درمان بیماری یا خود ما درس خوانده و در یک رشته‌ی علمی مثل پزشکی متخصص می‌شویم و با انواع بیماری‌ها، علائم، راه‌های درمان و داروها درمان آشنا شده و مریضی‌ها را با آن مداوا می‌کنیم و یا این که در موقع بیماری به پزشک متخصص مراجعه کرده و از علم و تجربه او برای بر طرف کردن نیاز، یعنی یافتن بهبودی و سلامت، کمک می‌گیریم.

وجود دو راه مذکور و پیمودن آن‌ها نه تنها اشکال ندارد؛ بلکه در =منابع نیز معتبر دانسته شده و به آن‌ها توصیه شده است[ احمد طبرسی، الاحتجاج، ج1، ص 376. و قرآن شناسی، آیت الله مصباح یزدی ج2 ص47.].

همچنین اگر مراد از ثقیل بودن قرآن، زبان آن است، زبان ظاهری قرآن که عربی است، ثقیل نیست و کاملاً روشن و رساست. البته مثل هر زبان دیگری می‌توان با آموزش، تمرین و تکرار آن را یاد گرفت. متخصصین نیز به همین صورت زبان عربی را یاد گرفته و با مطالعه و تدبر از قرآن بهره می‌برند و به دیگران می‌آموزند. اما اگر مراد از ثقیل بودن، محتوا و پیام قرآن است، بله، قرآن از این نظر ثقیل و مسئولیت آور است. و باید از خداوند خواست علاوه بر فهم قرآن، توفیق عمل به آن و تحمل بار مسئولیت سنگین آن را نیز عنایت فرماید.

خداوند در آیه 5 سوره مبارکه مزمل در این باره خطاب به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: « إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً؛ ما بزودی سخنی سنگین و گفتاری گرانبار به تو القا خواهیم کرد! »

فصل دوم: رابطه با قرآن