ساختار سیاسی :
مجموعه نهاد ها و مراکزی که قدرت سیاسی را در دست دارند و یک کلیت واحد را به وجود می آورند، را ساختار سیاسی می نامند. این کلیت متاثر از تمامی خصلت ها و ویژگی هایی است که به جامعه مربوطه هویت می بخشند.
به طور کلی می توان دو نوع ساختار عمده را از هم تفکیک کرد : یکی ساختار ساده و غیر تخصصی که در جوامع سنتی دیده می شودو در آن کارویژه ها و ارگان ها از هم تفکیک نشده اند و نوع دیگر ساختار پیچیده ، متنوع، تمایزگذاری شده، تخصصی و نهادینه است که در جوامع مجهز به فرهنگ سیاسی مشارکتی شکل می گیرد.
قدرت سیاسی و شیوه استقرار آن، نهاد ها و سازمان های موجود در جامعه و زیر مجموعه های نظام سیاسی ؛ عناصری هستند که می توانند ماهیت و نوع ساختار سیاسی را آشکار سازند. ( کتاب درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، دکتر احمد نقیب زاده، ص 165 – 169 انتشارات سمت، تهران، 1387)
نظام سیاسی:
مقصود از نظام سیاسی، دولت و حکومت به معنای عام است. دولت به معنای عام سازمان قدرت به حساب می آید. این سازمان تشکیل شده است از افراد، که معمولا با عنوان حاکمان و رهبران از آنها یاد می کنیم و نهاد ها که هر کدام کارویژه های تعریف شده مربوط به خودشان را انجام می دهند. ( کتاب درآمدی بر مستندات قرآنی فلسفه سیاسی امام خمینی، دکتر نجف لک زایی، ص 130 – 131 ، انشارات بوستان کتاب، قم، 1387)
در یک کلام نظام سیاسی یا دولت را این چنین می توان تعریف کرد:
مجموعه ای از افراد و نهاد ها که قوانین فائقه در یک جامعه را وضع و با پشتوانه قدرت برتری که در اختیار دارند، اجرا می کنند.
نظام های سیاسی علی رغم تفاوت هایشان ، ویژگی های مشترکی نیز دارند. ویژگی های مهم نظام سیاسی یا همان دولت به معنای عام از این قرار است:
1 : دارای اقتدار عام و فراگیر هستند
2 : قوانین آنها آمرانه و حاکم بر دیگر وقررات و قوانین در هر جامعه است
3 : کاربرد مشروع قدرت منحصرا در اختیار آنهاست
4 : استمرار نظام سیاسی و دولت عضویت غیر ارادی افراد در آن( کتاب نظام سیاسی و دولت در اسلام، دکتر داوود فیرحی، ص 7 – 12 ، انتشارات سمت، 1386)
برای مطالعه بیشتر می توانید به منابع ذیل مراجعه نمایید:
نظام سیاسی و دولت در اسلام، دکتر داوود فیرحی، انتشارات سمت، 1386
درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، دکتر احمد نقیب زاده، انتشارات سمت، تهران، 1387
روش شناسی علوم سیاسی، دکتر سید صادق حقیقت، انتشارات دانشگاه مفید، 1387