تفاوت نگاه اتاتورک و رضا شاه به زنان

—مادر  اتا تورک را به دلیل سواد خواندن و نوشتن داشتنش، زبیده ملا خطاب میکردند.  او درس خواندن فرزندانش  برایش اهمیت داشت.  گرچه ترجیح میداد مصطفی درس مذهبی بخواند اما  مصطفی کمال پاشا در نهایت به مدرسه ای خصوصی و سکولار رفت 

—همسر اتا تورک، خانم لطیفا، زنی بود مستقل در اروپا درس خوانده بود و به چند زبان مسلط بود 

—اتا تورک و همسرش به روایتی هشت دختر را به فرزند خواندگی پذیرفتند. یکی از این دختران اهل بوسنی بود واتا تورک وقتی شرح حال زندگی مصیبت بار او و علاقه اش به درس خواندن را شنید او را که دوازده ساله بود به فرزند خواندگی پذیرفت و‌ آن دختر شد اولین خلبان جنگی دنیا: صبیحه گوکچن: Sabiha Gokcen  

آیا این پسزمینه در نحوه برخورد او با موضوعات مربوط به حقوق زنان موثر نبود؟ برای مثال : 

—اتا تورک بر داشتن حجاب را برای زنان اجباری نکرد. و در یادداشتهایش مینویسد زنان خود مخیرند در این انتخاب

—اتا تورک در همان آغاز ریاست جمهوری اش به زنان حقوق برابر ارث و طلاق داد

—اتا تورک چند همسری را بلافاصله غیر قانونی اعلام کرد

— اتا تورک به زنان ترکیه  حق رأی دادو به این شکل زنان ترکیه اولین زنان اروپایی هستند که به حق رای دست یافتند 

او همچنین درباره اهمیت تحصیل برای زنان چنین میگفت : 

“تغییرات احتماعی تنها توسط مادران باسواد و توانا و با دانش کافی درباره زندگی میسر است 

 و جایی دیکر خطاب به زنان می گوید: 

“شما میتوانید این نبرد برای تحصیل را برای ما به پیروزی برسانید. شما برای کشورتان خیلی بیش از انچه ما قادر به انجامش بوده ایم ، کار خواهید کرد”

و خطاب به مردان میکوید: “اکر زنان در زندگی اجتماعی سهیم نباشند ، ما هرکز به پیشرفت نمیرسیم و هرگز با تمدن‌های غربی برابر نخواهیم شد. “

به نظر می‌رسد آتاتورک علیرغم‌تمایلات دیکتاتور مآبانه اش، عمیقاً به برابری زن و مرد معتقد بوده است که بخشی از آن به حضور زنان مستقل در زندگی اش بر می گشته است و بخش دیگرش به دلیل اهل کتاب  و تفکر بودن اوست. 

اساسا امید به اعمال تغییر جدی اجتماعی از سوی کس یا کسانی که تفکر و مطالعات عمیق ندارند، چقدر میتواند جدی، ماندگار و راهگشا باشد؟ 

‏

مهشید زمانی