دانشجوی محترم ضمن تشکر از تماس مجدد شما با این مرکز، یکی از پدیده هایی که در تاریخ معاصر به ویژه در میان کشورهای غربی شاهد آن بودیم همگرایی بیش از پیش کشورهای غربی و از جمله کشورهای اروپایی و تشکیل اتحادیه هایی بود که بر اساس آرمان های پیش بینی شده قرار است مجموع این کشورها را به مثابه یک کشور جلوه گر سازد، چنانکه تشکیل اتحادیه اروپا و مسائلی همچون پول واحد نمادهایی از این همگرایی ها هستند، با تمام این احوال بررسی اوضاع و احوال جهان اسلام و تحولات آن در طی دهه های گذشته حاکی از آن است که علیرغم موج همگرایی میان کشورهای غربی، در جهان اسلام نه تنها شاهد چنین تحرکی نیستیم بلکه جهان اسلام بیش از پیش به سمت واگرایی در حال حرکت می باشد، البته این سخن بدین معنا نیست که در جهان اسلام هیچ اتحادیه و همگرایی وجود نداشته و یا تلاشی در این راستا صورت نگرفته است، چرا که وحدت جهان اسلام ایده ای دیرپا بوده است که رهبرانی همچون سید جمال الدین اسد آبادی، شیخ محمد عبده، آیت الله العظمی بروجردی، امام موسی صدر، امام خمینی ره و مقام معظم رهبری همواره به دنبال آن بوده اند و اقدامات خوبی نیز در این راستا صورت داده اند، چنانکه تشکیل اتحادیه های بین المللی و منطقه ای با عضویت کشورهای اسلامی نیز قدمتی دیرپا دارد که از جمله آنها تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه های منطقه ای مختلف می باشد، بنابر این سخن بر سر وجود تلاش هایی در این راستا نیست بلکه سخن بر سر این است که این تلاش ها ناکافی و گاه ناکام بوده و آنچه در مقام عمل مشاهده می شود واگرایی هر چه بیشتر است که در سال های اخیر روند تصاعدی نیز داشته است و همین مساله نیز مانع از تشکیل اتحادیه ای واقعی میان جهان اسلام و طرح مسائلی همچون پول واحد شده است. اما مسائلی که باعث بروز چنین مشکلی شده است مسائل عدیده ای بوده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1.قرار گرفتن کشورهای اسلامی در مناطق حساس و پر اهمیت جهان
اغلب کشورهای اسلامی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا قرار دارند که درصد قابل توجهی از منابع انرژی جهان را در خود جای داده و بیشتر کشورهای اسلامی دارای منابع سرشاری هستند که این مسأله موجب شده تا کشورهای سلطه گر همواره نسبت به این کشورها چشم طمع داشته باشند و به منظور تسلط بر این منابع این کشورها به جنگ و اختلاف داخلی و خارجی در این کشورها دامن بزنند .
2.اختلافات مذهبی
وجود اختلافات مذهبی در میان مسلمانان تحت عنوان شیعه و سنی به ویژه با شکل گیری جریان های افراطی ای همچون وهابیت ، یکی از عوامل بروز اختلاف در میان کشورهای اسلامی است در حالی که خداوند متعال همه مسلمانان را به اتحاد در زیر پرچم اسلام ، فرا خوانده است و وحدت و پرهیز از اختلاف و تفرقه یگانه راه سعادت و سیادت جهان اسلام است . مقام معظم رهبری در این باره فرمودند: «معنای اتحاد بین ملت های اسلامی این است که در مسائل مربوط به جهان اسلام همسو حرکت کنند و به یکدیگر کمک کنند و در داخل این ملت ها سرمایه های خودشان را بر علیه یکدیگر به کار نبرند» (حدیث ولایت، ج 4، ص 262) در شرایطی که دشمنان اسلام تمام تلاش خویش را برای مبارزه و مقابله با اسلام به کار بسته و آشکارا اعلام می کنند «جهان اسلام در قرن بیست و یکم یکی از مهمترین میدان های زورآزمایی سیاست خارجی آمریکاست» (ریچارد نیکسون، فرصت را از دست ندهید، ترجمه وفسی نژاد، انتشارات طرح نو، 1371، ص 256)و تقابل اصلی آینده جوامع بشری را در برخورد فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی می دانند ، تأکید بر مسائل اختلافی و تفرقه میان صفوف مسلمانان منطقی نیست. در زمانی که مسلمانان می توانند با توجه به جمعیت بیش از یک میلیارد نفر و منابع و امکاناتی که در اختیار دارند به عنوان یک قدرت تأثیرگذار در صحنه بین المللی مطرح باشند پرداختن به اختلافات و مسائل تفرقه انگیز نتیجه ای جز به هدر رفتن سرمایه ها و استفاده دشمن از این اختلافات، نخواهد داشت. مقام معظم رهبری فرمودند: «یک میلیارد مسلمان در دنیا هستند که درباره خدا و پیامبر(ص) و نماز و حج و کعبه و قرآن و بسیاری از احکام دینی با هم یک عقیده دارند یک چند مورد اختلاف هم دارند اینها بیایند همان چند اختلاف را بگیرند با هم بجنگند تا آن کسی که با اصل خدا و پیامبر(ص) و دین و همه چیز مخالف است کار خودش را انجام بدهد آیا این عاقلانه است؟ اگر مسلمین دست در دست هم بگذارند و با هم صمیمی باشند ولو عقایدشان مخالف با یکدیگر باشد اما آلت دست دشمن نشوند دنیای اسلام سربلند خواهد شد» (حدیث ولایت، ج 5، ص 230)
اسلام مسلمانان را امت واحده خوانده است: «ان هذه امتکم امه واحده و انا ربکم فاعبدون» (سوره انبیاء، آیه 92). و مؤمنان برادر یکدیگر معرفی شده اند: «انما المؤمنون اخوه فأصلحوا بین اخویکم» (سوره حجرات، آیه 10). قال الصادق(ع) «المسلم اخ المسلم» (عباس قمی، سفینه البحار، انتشارات اسوه، 1416 ه.ق، ج 1، ص 54) وقتی اسلام به مسلمانان سفارش می کند که با پیروان ادیان آسمانی و مکاتب دیگر بشری با عدل و مسالمت رفتار شود و آنان را به مشترکات توجه می دهد «قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمه سواء بیننا و بینکم الا نعبد الا الله ولا نشرک به شیئا ولا یتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله فان تولوا فقالوا شهدوا بانا مسلمون؛ بگو ای اهل کتاب بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را همتای او قرار ندهیم و بعضی از ما بعضی دیگر را غیر از خدای یگانه به خدایی نپذیرد هرگاه سرباز زنند بگویید گواه باشید که ما مسلمانیم» (سوره آل عمران، آیه 64). آیا مسلمانان نباید با توجه به مشترکات و کنار گذاردن اختلافات با یکدیگر با مسالمت و عدل رفتار کنند. حضرت امام فرمودند: «امروز اختلاف بین ما تنها به نفع آنهایی است که نه به مذهب شیعه اعتقاد دارند و نه به مذهب حنفی و یا سایر فرق آنها می خواهند نه این باشد نه آن راه را این طور می دانند که بین شما و ما اختلاف بیندازند» (صحیفه نور، ج 12، ص 259)
3.نقش قدرتهای بزرگ در ایجاد اختلاف میان کشورهای اسلامی
قدرتهای بزرگ همواره تلاش کرده اند از حربه ایجاد تفرقه و اختلاف در کشورهای اسلامی استفاده نمایند تا بتوانند ضمن جلوگیری از اتحاد و انسجام میان این کشورها ، بر منابع این کشورها و منطقه تسلط پیدا نمایند و این از جمله عواملی است که زمینه اختلاف و تفرقه در میان کشورهای اسلامی را به وجود آورده است و همواره آتش تفرقه را در میان کشورهای اسلامی روشن نگاه داشته است .
4.سرسپردگی و وابستگی برخی حاکمان کشورهای اسلامی
از عوامل بروز اختلاف در کشورهای اسلامی ، سرسپردگی و وابستگی برخی حاکمان کشورهای اسلامی به قدرتهای بزرگ و اعتماد به آنها و همسویی با اهداف و سیاست های آنان است . امروز شاهدیم که کشورهای به ظاهر اسلامی که باید در برابر سلطه و ظلم آمریکا و رژیم صهیونیستی بایستند ، روابط گستردگی با امریکا داشته و آمریکا در این کشورها دارای پایگاه نظامی است و از این کشورها در مسیر اهداف خود استفاده می کنند . متأسفانه امروز شاهدیم که چگونه برخی کشورها در همسویی با اهداف دشمنان اسلام ، از گروههای تروریستی بحران آفرین در منطقه حمایت نموده و جنگ های نیابتی علیه سایر مسلمانان به راه انداخته اند و به دست خود زمینه ادامه حضور و دخالت دشمنان اسلام در مسایل منطقه را فراهم نموده و به مشتریان بزرگی برای خرید اسلحه از این کشورها تبدیل شده اند . اسلامی که با ظالمان و مستکبران کنار آمده و در برابر آنها از مظلومان دفاع نکند وآب به آسیاب دشمنان بریزد ، اسلام واقعی و حقیقی نبوده و به تعبیر حضرت امام اسلام آمریکایی است .
5. دنیا طلبی ، هوا پرستی و تعصبات بیجا
حاکمیت دنیا طلبی ، مقام پرستی و هوا پرستی و تعصبات بیجا بر برخی حاکمان کشورهای اسلامی موجب شده تا به جای در نظر گرفتن منافع جهان اسلام و مردم و عقلانیت ، در مسیر زیاده خواهی گام بردارند که همین مسأله موجب بروز اختلاف و دشمنی میان کشورهای اسلامی شده است .