در پاسخ به نکاتی توجه کنید :
1. عذاب وجدان شما به خاطر دروغی که گفته اید بیانگر ایمان و تقوای شما است و این نشانه میل و گرایش شما به خوبی ها و بیزاری شما از گناه و آلودگی است . بنا بر این قدردان این نعمت باشید و در حفظ و تثبیت و تعمیق ان کوشا باشید .
2. اعتبار انسان در نزد خداوند از اعتبارش در نزد خلق مهم تر و اساسی تر است . گفتن دروغ برای حفظ شخصیت در نزد کسی هر چند به ظاهر ممکن است شخصیت شما را در نزد او حفظ کند اما شخصیت حقیقی و روح شما را در نزد خداوند خرد میکند و خرد شدن شخصیت در نزد انسان آسانتر از خرد شدن شخصیت شما در نزد خداوند است .
3. در هر صورت جای نگرانی وجود ندارد و شما با توبه و اظهار پشیمانی به درگاه الهی و تصمیم بر عدم تکرار این گناه می توانید از این مشکل رها شوید .
دوست عزیز؛ کاری که باید انجام دهید توبه واقعی است. سعی کنید از این به بعد غیبت نکنید و دروغ نگویید و از خدای متعال طلب بخشش کنید و هر وقت یاد گناهان گذشته افتادید استغفار نمایید. انشاالله مورد بخشش و رحمت الهی خواهید بود. اگر در اثر غیبت و دروغ شما به افرادی اسیبی وارد شده بدون اینکه تصریح کنید سعی کنید به نحوی جبران کنید.
از این که برای جبران خطای انجام گرفته دست به کار شده و آماده اقدام عملی شده اید شایسته است شکرگذار خداوند مهربان باشید.
به حمدالله شما به گناه بودن دروغ پی برده اید اما درباره جبران آن پرسیده بودید که باید عنایت بفرمایید:
اولا دروغ به خودی خود از گناهانی است که به حق الله مربوط می شود دراین صورت وظیفه شما، توبه از آن می باشد با شراط آن، یعنی ندامت و پشیمانی از گناه، عزم و تصمیم راسخ بر عدم رجوع و تکرار گناه درآینده و طلب مغفرت و استغفار از درگاه خداوند غفار.
ثانیا اگر بر اثر گناه (دروغ) شخصی ضرر دیده آن وقت این گناه مشمول عنوان حق الناس می شود که کار سخت تر است مثلا اگر در پی این دروغ آبروی کسی رفته ،کسی ضرر مالی دیده، کسی را رنجانده ،به کسی تهمتی زده است…در این موارد علاوه بر توبه می بایست آن فرد را هم راضی کند از او حلالیت بطلبد و آن ضرر را جبران کند. این صحیح نیست که مثلا با دروغ در جلوی دیگران فردی را ضایع کنیم و بعد در خانه خلوت استغفار نماییم.
ثالثا اگر طلب حلالیت به طور مستقیم، خود مفسده ای دارد و یا آن فرد در دسترس نباشد ،می توان به طور غیر مستقیم با نامه ،تلفن و…این کار را انجام داد و اگر این هم مقدور نبود باید برایش از خداوند طلب مغفرت کرد. انجام کار خیر به نیت صاحب آن حق نیز کاری مطلوب است و در کسب رضایت باطنی انها موثر.
رابعا دوست گرامی !پیشوایان دینی ما فرموده اند «گناه نکردن آسان تر از توبه کردن است» دوستانه توصیه می کنیم زمان و فرصتی را برای مطالعه کتابهایی در این زمینه اختصاص دهید و با شناخت گناهان از آنها دوری کنید تا مجبور به توبه نشوید.
مهمتر آنکه قلب صاف و نورانی، این موهبت الهی وخدا داد را تاریک و مکدر نکنیم که حتی با توبه هم به نورانیت اولیه اش بازگشت نکند .
دروغ منشأ همه بدیها:
دروغ گویى گناهى است که علاوه بر اینکه فطرت انسان آن را زشت مى شمارد، توفیق کسب ایمان را نیز از انسان مى گیرد. حضرت على (ع) در این مورد مى فرمایند: «بنده مزه ایمان را نمى چشد، مگر اینکه دروغ گویى را رها کند؛ چه دروغ جدى و چه دروغ شوخى»
( اصول کافى ج 2 ص 340).
سر منشأ تمام گناهان و بدیها از دروغگویی است و تا زشتی این گناه برای انسان مشخص نگردد، هرگز نمی تواند خود را از آن رها کند. نقل مى­کنند شخصى خدمت پیامبراکرم صلى الله علیه وآله رسید و عرض کرد: مرا به سودمندترین کارها راهنمایى کنید، ایشان فرمود: «راستى را پیشه خود کن و دروغ نگو؛ آنگاه هر چه مى­خواهى گناه کن!»
آن شخص با تعجب زیاد از محضر ایشان بیرون رفته و با خود مى­گفت، حضرت صلى الله علیه وآله مرا فقط از دروغ برحذر داشت؛ در این صورت مى­توانم سراغ گناهان دیگر روم. سؤالى به ذهنش رسید که اگر کسى از من بپرسد از کجا مى آیى، در حالى که از مجلس گناهى برمى­گردم، نمى­توانم دروغ بگویم؛ چون با رسول خدا صلى الله علیه وآله عهد کرده­ام که دروغ نگویم؛ از این رو «با ترک دروغ، دست از تمام گناهان کشید!
(انوار نعمانیه، ص 274، به نقل از: پند تاریخ، خسروى، موسى، ج 1، ص 230)
ترک دروغ:
این مهم میسر نمی­شود، مگر اینکه به اثرات سوء دروغ توجه کنید و اطلاعات خود را با مطالعه بعضی از آیات و روایاتی که در مذمت دروغ و دروغگو آمده است، بالا برید.
خداوند در سوره نحل آیه 105 می فرماید: إِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ – تنها کسانى دروغ مى بندند که به آیات خدا ایمان ندارند (آرى،) دروغگویان واقعى آنها هستند!
و در حدیثی از امام صادق (ع) روایت شده است: إِنَّ الْکَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِیمَانِ – دروغگویی نشانه بی ایمانی است (الکافی ج2 ص339). همچنین از رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمود: دیشب مردى را در خواب دیدم که نزد من آمد و گفت برخیز، من برخاستم و سپس دو نفر را دیدم که یکى ایستاده و میله­اى آهنین در گوشه دهان آن که نشسته است فرو مى کند و آن قدر فشار مى دهد تا به میان دو شانه اش برسد. سپس بیرون آورده و در گوشه دیگر دهانش فرو مى کند و این گوشه را نیز مانند آن گوشه پاره مى کند. از کسى که مرا حرکت داده بود پرسیدم: چرا اینگونه این شخص را عذاب مى کنند؟ گفت: این مرد، دروغگوست و تا روز قیامت، در قبر این گونه شکنجه­اش مى­کنند. ( کاشانى، ملا محسن، المحجه البیضا، ج 5، ص 241).
اما راههای درمان دروغ :
برای درمان دروغ , بزرگان ما دو راه علمی و عملی را سفارش می کنند .
درمان از طریق علمی , با مطالعه ی آیات و احادیث وارده و کتب اخلاقی که در زمینه ی مذمت دروغ نگاشته شده , حاصل می شود . وقتی انسان به محرومیتها و خسارات ناشی از این صفت می اندیشد , می تواند با سعی و تلاش و تمرین این صفت زشت را از خود دور کند . یاد آوری مداوم پیامدهای دروغ – محرومیت از هدایت الهی , ناتوانی از چشیدن طعم ایمان , قرار گرفتن در زمره ی کفار و منافقان , سقوط در آتش جهنم و … – انسان دروغگو را در درمان , کمک می کند .
آیة الله مجتبی تهرانی در زمینه ی درمان عملی دروغ می فرمایند : یکی از مهمترین روشهای عملی در درمان دروغ آن است که انسان پیش از آنکه کلمه ای را بر زبان بیاورد , درباره ی درستی یا نادرستی آن بیاندیشد , و به آثار و عواقب آن توجه کند …..
شیوه ی دیگر در درمان عملی دروغ آن است که از معاشرت با دوستان دروغگو بپرهیزد ؛ چرا که بسیاری از زشتیها در اثر رفت و آمد و همنشینی با انسانهای ناصالح پدید می آید و به عکس , بسیاری از زیبائیهای اخلاقی هم در همنشینی با خوبان و صالحان پدیدار می شود .
پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد ( اخلاق الهی / آفات زبان / آیة الله مجتبی تهرانی)
راه دیگر , قرار دادن تنبیه شرعی در صورت دروغ گفتن است . برای مثال : می توانید با هر بار دروغ گفتن مبلغی را به عنوان صدقه کنار بگذارید و یا فردای آن روز را روزه بگیرید .
دعا و نیایش و زاری به درگاه الهی و توسل به حضرات معصومین , بخصوص امام زمان ( عج الله تعالی فرجه الشریف ) و تلاوت روزانه ی آیات قرآن کریم و تفکر در آن , بسیار مؤثر است .
توصیه ها:
1- هر روز بعد از بیدارشدن از خواب با خود شرط کنید که امروز را تا شب دروغ نمی­گویید. در طول روز نیز مراقب باشید که خطایی از شما سر نزند.
2- شب قبل از خواب نیز اقدام به محاسبه نفس کرده و بررسى کنید که آیا میزان دروغ گویى شما کمتر شده است؛ یا نه. اگر مرتکب دروغ نشده­اید، خود را تشویق کنید تا دچار چنین خطایی نشوید. از سوی دیگر براى خود تنبیه هایى در نظر گیرید و اگر موقع محاسبه متوجه شدید که در طول روز، دروغى از شما سر زده است، آن تنبیه را اعمال نمایید. تنبیه در این زمینه، به تناسب شرایط شما متفاوت است؛ مثلا مى توانید میزان صحبت­کردن خود را کم کنید؛ روزه بگیرید؛ و یا خود را ملزم کنید در صورت دروغ­گفتن، مبلغ قابل ملاحضه­ای صدقه دهید.
3- امر دیگرى که لازم است از هم اکنون در جهت آن سعى و کوشش کنید، ترک معاشرت و مصاحبت با افراد دروغ گو است. به تدریج مصاحبت با این افراد را کمتر کنید و با افراد درستکار و راستگو بیشتر مصاحبت داشته باشید. همچنین از رفتن به جاهایی که باعث می­شوند دروغ بگویید، پرهیز کنید.
بی شک اگر راهکارهای ارائه شده را بطور مداوم انجام دهید , پس از مدتی خواهید دید که بطور کلی این صفت را ترک کرده اید . انشاءالله
دوست عزیز ؛ بدانید که هر کس با عمل خویش , چهره ی برزخی و قیامتی خود را می سازد و هر انسانی الی الابد با عمل خویش محشور است ؛ پس تلاش کنیم با عمل صالح و ترک زشتیها چهره ای زیبا و نورانی برای برزخ و قیامت خود بسازیم ؛ هر چند که اثرات این زیبایی را در دار دنیا نیز خواهیم چشید .
ضمنا برای توبه نیازی نیست که از افرادی که به آنها دروغ گفته­اید، حلالیت بطلبید؛ همینکه از خدای خود پوزش بخواهید و با او عهد کنید که دیگر دروغ نگویید، برای این کار کافی است. در صورتی که بر سر عهد خود باقی بمانید، گناهتان بخشیده می­شوند.
موفق باشید.
کتابهای زیر بدین منظور تقدیم حضورتان می گردد.
———————–
(1) اخلاق الهی / آفات زبان / آیة الله مجتبی تهرانی
(2)گناهان کبیره شهید دستغیب