حنفیه:
این مذهب که بزرگترین مذهب فقهی اهل‌سنت به شمار می‌رود منسوب به ابوحنیفه نعمان بن ثابت است، وی در سال 80 هجری به دنیا آمده و در سال 150 هجری قمری درگذشته است.
امروزه، در عراق، ترکیه، قفقاز، کشور‌های حوزه بالکان، افغانستان، هند، چین، پاکستان، برزیل و بسیاری از کشور‌های آسیای مرکزی بیشتر اهل‌سنت، حنفی مذهب هستند. در مصر، جمعیت زیادی حنفی‌اند و هر چند اکثریت با آنان نیست ولی مذهب رسمی مصر مذهب حنفی است. در منطقه شام، جز در فلسطین، بیش از نیمی از جمعیت حنفی‌اند.
البته عده حنفیان در مغرب، الجزایر، تونس، لیبی و نیز در حجاز و یمن و کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس اندک است.
تخمین زده می‌شود که بیش از یک سوم اهل‌سنت جهان حنفی باشند[ المذهب الحنفی، محمد وفاریشی، ج1، ص 341.].
در ایران حنفی‌ها اکثراً در استان‌های گلستان، خراسان جنوبی، فارس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان حضور دارند.
شافعیه:
منسوب به محمد بن ادریس شافعی، وی در سال 150 هـ.، در غزه به دنیا آمد و در سال 204 هـ‍.، در مصر از دنیا رفت. شافعی زمانی که به سن جوانی رسید، به شهرهای مختلف از جمله مکه، بغداد، مصر و یمن مسافرت نمود و با مشاهده مسلک‌های گوناگون، مذهب جدیدی پدید آورد که از اختلاط دو مذهب حنفی و مالکی بود. شافعی همچون دیگر اهل‌سنت؛ کتاب، سنت، اجماع و قیاس را حجت می‌داند[ موسوعه الفرق الاسلامیة، محمد جواد مشکور، ص 300 – 301.].
مذهب شافعى به دست شاگردانش در بسیارى از بلاد اسلامى گسترش یافت و در مصر و عراق و خراسان و ماوراء النهر نفوذ کرد و رقیب نزدیک مذهب حنفی به شمار مى رفت[ تاریخ ابن خلدون، ج 2، ص 804.]. و امروزه در مصر، اردن، سوریه، لبنان، عراق، هند و اندونزى مذهب شافعى پیروان فراوانى دارد[ تاریخ الفقه الاسلامى، ص 143.].
در ایران عمدتاً شافعی‌ها در استانهای کردستان، آذربایجان شرقی و غربی و بخشی از فارس حضور دارند.