مشخصات گیاه زعفران

زعفران، گیاهی است چند ساله که دارای پیاز می باشد این پیاز دارای غلاف قهوه ای رنگی است.

این گیاه در جنوب غربی آسیا، جنوب اسپانیا و جنوب اروپا روییده می شود. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و 3 رشته کلاله قرمز رنگ می باشد.

قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن می باشد. کلاله زعفران حاوی چربی، املاح معدنی و موسیلاژ است.

تکثیر زعفران منحصرا توسط غده زیر زمینی بنه ( کورم ) متداول است. عطر و بوی زعفران به علت وجود اسانس بی رنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار و همراه با سینئول به نام سافرانال می باشد.

طعم زعفران مربوط به هیتروزید تلخ پیکروکروسین است. رنگین بودن زعفران مربوط به وجود ماده ای به نام کروسین می باشد.
 
زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران بدست می آید در واقع از هر 100 تا 200 هزار گیاه زعفران، حدود 5 کیلوگرم گل زعفران بدست می آید که وزن 5 کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به یک کیلوگرم می رسد.
 

مقدار مناسب و مجاز مصرف زعفران در ماه

مصرف سه گرم زعفران برای هر نفر در ماه بسیار سالم و سودمند می باشد و مصرف بیش از 5 گرم آن برای هر نفر در ماه مضر می باشد. اما مصرف 5 گرم زعفران در یک وعده غذائی می تواند منجر به مرگ انسان گردد.
 

نگهداری از زعفران

زعفران را باید دور از نور و رطوبت نگهداری کرد زعفران را درظروف شیشه ای یا فلزی دربسته نگهداری نمایید.

توجه داشته باشید اسانس زعفران قابل تبخیر شدن است، بنابر این درب ظرف زعفران را ببندید درصورت باز ماندن درب ظرف زعفران اثرات داروئی و کیفیت آن کاهش می یابد.
 

مصارف زعفران

زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ مخصوص می دهد و به همین جهت از زعفران در صنایع غذایی مانند سوسیس سازی، در شیرینی سازی مانند تهیه پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچه های ابریشمی، در تولید مشروبات الکلی و غیر الکلی بعنوان طعم دهنده طبیعی و در صنایع لبنی و غیره استفاده می شود. 1

خواص زعفران برای سلامتی

۱. درمان افسردگی و ایجاد نشاط

مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی فراوانی بر خاصیت زعفران مبنی بر کاهش علائم و عوارض افسردگی اشاره داشته‌اند. احتمالا مکانیسم اثر زعفران برای بهبود علائم افسردگی تنظیم تولید و ترشح سروتونین در بدن است.

همان‌طور که می‌دانید سروتونین یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌‌های عصبی موجود در بدن ماست که نقش مهمی در کنترل و بهبود افسردگی دارد.

بسیاری از داروهای افسردگی شیمیایی (فلوکستین)  موجود در بازار نیز با همین مکانیسم کنترل سروتونین طراحی و تولید شده‌اند.

تفاوت مهم زعفران با این داروها در عوارض جانبی آن‌هاست.

زعفران علارغم این که عوارض شناخته‌ شده‌ای برای افراد دارای افسردگی ندارد می‌تواند عوارض ناشی شده از دیگر داروهای شیمیایی موجود در بازار را نیز جبران کند. یکی از این عوارض اختلالات جنسی ناشی از داروهای ضد افسردگی است که زعفران می‌تواند این اختلالات را تا حد قابل قبولی بهبود ببخشد.
 

۲. کاهش اضطراب و ایجاد آرامش

یکی از دلایل ایجاد اضطراب در افراد وجود آنتی‌ اکسیدان‌ها و استرس‌های محیطی است. طبق نظر متخصصان مصرف زعفران می‌تواند خواص آرامبخشی قابل توجهی داشته باشد. همچنین زعفران دارای طبعی گرم و زنده است و به همین علت می‌تواند مکانیسم‌های عصبی را تنظیم و از این طریق نیز به بهبود عملکرد اعصاب بینجامد.
 

۳. درمان سرماخوردگی

دم کرده زعفران سرشار از ویتامین ث می باشد لذا در جهت تقویت سیستم ایمنی بدن کارایی بالایی دارد و منجر به پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی می شود.

گفتنی است که هر ۱۰۰ گرم زعفران ۸۰ میلی‌گرم ویتامین ث طبیعی با قابلیت جذب بالا دارد.

۴. تقویت سلامت قلب

یکی از مهم ترین مسائل و مشکلاتی که امروزه سلامت قلبی و عروقی ما را به خطر می‌اندازد افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن ماست.

این رادیکال‌های آزاد به واسطه سبک نامناسب زندگی ما به مقادیر زیادی تولید می‌شوند و منجر به اکسیدشدن چربی‌ها در عروق کرونر قلبی می‌شوند.

یکی از بهترین خواص زعفران این است دارای مقادیر زیادی از آنتی‌ اکسیدان‌ هایی مانند کروسین، کروستین و سافرانال می‌باشد.

وظیفه این آنتی‌اکسیدان‌ها خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و به تبع آن تضمین سلامت قلبی و عروقی ماست.

۵. خاصیت ضد سرطانی

به گواه علم پزشکی و تحقیقات دانشمندان یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد سرطان‌ها وجود رادیکال‌های آزاد در بدن انسان است.

جالب این جاست که رادیکال‌های آزاد به طور طبیعی در بدن ما تولید می‌شوند و اگر بدن ما نتواند این رادیکال‌های آزاد را خنثی کند دچار مشکلات جدی می‌شود.

رادیکال‌های آزاد تمایل به آسیب و اکسید کردن هر چیزی که در دسترس‌‌‌شان است دارند.

رادیکال‌های آزاد اطراف هسته سلول‌ها می‌توانند با آسیب به ماده‌ژنتیک و به خصوص توالی‌های تنظیمی آن منجر به ایجاد سرطان‌های بسیار سخت شوند.
 

۶. تقویت قدرت ذهنی

مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد که زعفران توانایی افزایش هوشیاری و توانایی ذهنی و همچنین حفاظت از مغز را داراست.

کروستین، کروسین و سافرانال موجود در زعفران می‌توانند مغز را در برابر رادیکال‌های آزاد که یکی از مهم‌ترین تهدیدات ممکن برای مغز است حفظ کنند.

همچنین مواد معدنی و ترکیبات موجود در زعفران می‌توانند عملکردها و کارکردهای مغزی را تا حد قابل قبولی بهبود بخشند و از اختلالات عصبی همچون پارکینسون جلوگیری کنند.
 

۷. افزایش انرژی بدن

مطالعات نشان می‌دهد که مصرف زعفران می‌تواند منجر به بهبود متابولیسم بدن در مورد چربی و گلوگز شود.

زعفران می‌تواند منجر به کاهش سوخت و ساز چربی دریافتی از راه غذا و بهینه سازی سوخت و ساز گلوگز ‌شود.

بهبود متابولیسم انرژی در یک فرد منجر به افزایش انرژی در دسترس بدن به واسطه هورمون‌هایی مانند گلوکاگون و جلوگیری از ایجاد دیابت می‌شود.

تمام این موارد منجر به کاهش توده چربی در افراد و کاهش وزن و لاغری با زعفران در آن‌ها می‌شود.
 

۸. خوابی راحت و آسوده

در یک مطالعه بالینی بر روی افرادی از که از قرص خواب برای داشتن خوابی آرام استفاده می‌کردند نشان داده شد که مصرف ۱۴ میلی‌گرم زعفران روزانه برای یک دوره می‌تواند منجر به بهبود کیفیت خواب قابل توجه در این افراد شود.

متاسفانه هنوز مکانیسم مولکولی دقیق این موضوع مشخص نشده است و برای بررسی بیشتر اثر زعفران بر روی خواب باید مطالعات بیشتری انجام شود.
 

۹. بهبود تنگی نفس

بر اساس مطالعات انجام شده درباره خواص زعفران، مشخص شده است که این ادویه از کمترین میزان مواد آلرژن برخوردار بوده و تقویت کننده سیستم تنفسی بدن است و در روند بهبودی آسم نیز تاثیر مثبتی دارد.
 

۱۰. پوستی شفاف با زعفران

زعفران به واسطه دارا بودن مقادیر زیادی از کاروتنوئیدها، فلاونوئیدها و دیگر آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند نقشی مهم در احیا و حفظ کلاژن پوستی داشته باشد.

حتما می‌دانید که یکی از اصلی‌ترین عوامل حفظ سلامت و شفافیت پوست کلاژن پوستی می‌باشد.

کلاژن پوستی تحت تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها و دیگر عوامل آسیب‌زای محیطی مانند نور خورشد و امواج مخرب محیطی آسیب می‌بیند و به مرور تخریب شده و از بین می‌رود. یکی از خواص مهم زعفران، حفظ و احیای کلاژن پوستی است.

۱۱. کاهش عوارض و اختلالات قاعدگی

یکی از مسائل مهمی که کیفیت زندگی زنان را به شدت تحت تاثیر خود قرار می‌دهد، قاعدگی است.

اختلالات و بی‌نظمی در قاعدگی یا سندروم پیش از قاعدگی می‌تواند عاملی برای ایجاد استرس‌ و اضطراب مزمن در زنان باشد و زندگی آن‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از خواص زعفران برای زنان قابلیت تحریک‌کنندگی قاعدگی است و مصرف آن پیش از زمان بروز قاعدگی می‌تواند منجر به تحریک قاعدگی و ایجاد نظم در قاعدگی شود. همچنین تحقیقات نشان داده است که مصرف زعفران به مدت چند دوره می‌تواند منجر به کاهش ۵۰ درصدی عوارض سندروم پیش‌قاعدگی شود.
 

۱۲. بهبود آفتاب‌ سوختگی

اگر در طی روز مدت زمان زیادی را در زیر نور خورشید سپری می‌کنید و نور خورشید پوست شما را آزار می دهد، کافی است فقط مقداری زعفران را به مدت یک شب در شیر پر چرب خیس نمایید.

بعد از این کار با انگشت های خود، آن‌را به پوست خود بمالید. این ترکیب به شکل معجزه‌آسایی اثر آفتاب سوختگی را پاک می‌کند و بعلاوه درخشندگی را به پوست شما بر می‌گرداند.
 

۱۳. بهبود اختلالات معدوی

از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین کاربردهای گیاه زعفران، کاهش ناراحتی‌های معدوی و نفخ بیش از حد شکم می‌باشد.

ذات آرام‌بخشی و ضد‌التهابی که زعفران دارد موجب آرام کردن و کاهش التهابات معده می‌شود.

همچنین زعفران می تواند به راحتی یبوست، نفخ، گرفتگی و بقیه شرایط و اختلالات جدی مثل زخم معده را نیز از بین ببرد.
 

۱۴. تحکیم بافت استخوانی بدن

زعفران دارای مواد معدنی است که منجر به افزایش جذب کلسیم در دستگاه گوارش می‌شود.

یکی از اصلی‌ ترین مکانیسم‌های درمان اختلالات استخوانی و پیشگیری از مشکلاتی مانند پوکی استخوان و نرمی استخوان این است بتوانیم میزان جذب کلسیم را افزایش دهیم.

گذشته از آن یکی از ترکیبات اصلی زعفران کلیسم موجود در آن است که قابلیت جذب بالایی دارد و می‌تواند نیاز کلسیمی بدن ما را تامین کند.

لازم به ذکر است که خود گیاه زعفران نیز در خاک‌های دارای کلسیم به‌خوبی رشد می‌کند.
 

۱۵. تقویت گردش خون

زعفران دارای مقادیری از آهن در ترکیبات خود است و می‌تواند به همین واسطه منجر به افزایش تولید گلبول‌های قرمز و در نهایت افزایش میزان هماتوکریت و هموگلوبین خون شود.

افزایش تعداد سلول‌های خونی نیز به نوبه خود منجر به افزایش توان اکسیژن‌رسانی بافتی و در نتیجه تقویت گردش خون می‌شود.

هر ۱۰۰ گرم زعفران ۱۲ میلی‌گرم آهن دارد.

۱۶. کاهش و تسکین درد

یکی از خواص زعفران تنظیم عملکرد سیستم ایمنی و کنترل درد است. حتما می‌دانید که بیشتر اوقات درد یک واکنش دفاعی ناشی از فعالیت سیستم ایمنی و سایتوکاین‌های تولید شده توسط آن است. زعفران توانایی تنظیم و تعدیل سیستم ایمنی در جهت مثبت را دارد.

در یک مطالعه بالینی نشان‌ داده شد که مصرف عصاره زعفران به مقدار ۷۵ mg/kg از وزن بدن و در طی ۱۴ روز می‌تواند منجر به افزایش سطح ایمنوگلوبین igg سرم در برابر یک بیماری خونی مزمن شود.

هچنین ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در زعفران نیز منجر تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکردهای آنزیمی در افراد می‌شود.

لازم به ذکر است که مواد موثره موجود در زعفران طبیعی است و دارای بیشترین و بهترین جذب ممکن در بدن انسان است.
 

خواص زعفران و فواید آن برای کودکان

کودکان را پرانرژی می‌سازد.

هضم غذا را برای کودکان راحت و آسوده می‌کند.

باعث آرام شدن در نوزادان و نشاط و شادی در کودکان هست.

استخوان های بدن کودکان و نوزادان را محکم می‌سازد.

ایمنی و سلامت دندان و دهان را تضمین می‌کند. 2

مضرات زعفران چیست؟

۱- مضرات زعفران و سقط جنین

حساس ترین و اصلی ترین ضرری که زعفران دارد برای خانم های باردار است که خطر سقط جنین را با خود به همراه می آورد و اگر می خواهید در دوران بارداری با مشکلی مواجه نشوید پس مصرف زعفران شما خانم ها در دوران بارداری باید به شکل زیر باشد؛

در ۳ ماه اول بارداری مطلقا با زعفران خداحافظی کنید و هرگز به سراغ آن نروید چراکه این دوران، دوران تشکیل اندام های جنین است و در آن اختلالاتی ایجاد می شود و همچنین شما با مصرف زعفران در این دوران، هورمون پروستاگلاندین در رحم را افزایش می دهید و باعث تحریک کاملا مستقیم روی عضلات صاف رحم می شوید که این خطر سقط جنین را به همراه دارد.

ولی همین زعفرانی که خطر سقط جنین را دارد، خواص زیادی برای دوران بارداری دارد همچون؛ تسکین درد ها، تنظیم فشار خون، تنظیم خواب و در آخر هم تسهیل در زایمان. بنابراین مصرف زعفران در دوران بارداری (به غیر از ۳ ماه اول) مفید فایده است ولی به حد اعتدال. البته مشورت و هماهنگی با پزشک هم نباید فراموش شود.

مصرف زعفران در دوران بارداری علاوه بر خطر سقط جنین، خطرات زیر را هم با خود به همراه دارد؛

۲- بی حسی و بی حالی شدید

۳- سیاهی رفتن چشم ها

۴- سرگیجه و بی تعادلی

۵- خون در ادرار و مدفوع
 

مضرات مصرف بیش از اندازه زعفران

اصلی ترین نکته در مورد مضرات زعفران آن است که زعفران خودش تقریبا بی ضرر است و آن مضرات زعفران که گفته می شود، مربوط به مصرف بیش از اندازه زعفران است که باید از آن پرهیز کرد چراکه خطرات زیر را به همراه دارد؛

۶- کاهش قابل توجه فشار خون

۷- رقیقی بیش از اندازه خون بدن که می تواند عوارضی مانند خونریزی بینی یا رحمی را به همراه داشته باشد.

۸- حالت تهوع و استفراغ

۹- کاهش یافتن ضربان قلب

۱۰- خونریزی از ناحیه پلک ها و لب

۱۱- سرگیجه

۱۲- سستی و بی حالی

۱۳- زرد شدن پوست

۱۴- آسیب رسیدن به کلیه ها

۱۵- کاهش اشتها

۱۶- سردرد

۱۷- حواس پرتی

۱۸- خشکی دهان

۱۹- باعث اسهال و در شرایط بدتر؛ اسهال خونی می شود.

۲۰- مصرف بالای زعفران در دوران قاعدگی باعث افزایش استرس می شود. 3

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.mahchin.net
3.www.namnak.com