در خروج سفیانی بدا حاصل می شود؟

آیت الله نجم الدین مروجی طبسی، مدرس مرکز تخصصی مهدویت در برنامه “نشان صبح” به بررسی تحقیقی روایات نشانه های مهدویت می پردازد.

مرحوم نعمانی 18 روایت راجع به حتمیت خروج سفیانی می آورد و عنوان مطلبش این است که امر او حتمی است و قیام او قبل از قیام مهدی(ع) است، البته یک روایتی است که ابوهاشم جعفری نقل می کند از امام جواد(ع) که سخن از سفیانی به میان آمد و آقا فرمودند: از علامات حتمیه است، من گفتم: ممکن است بدا در حتمیات، امام فرمودند: بله.

منشا این روایت شبهه شده چراکه امام فرمودند: در حتمیات هم بدا ممکن است، از طرفی صحبت سفیانی بود که از حتمیات است. از طرفی نیز امام گفته اند که در حتمیات بدا ممکن است بنابراین در سفیانی هم بدا ممکن است پس اینکه با حتمیت سازگار نیست، چه جور جمع می شود؟

مرحوم مجلسی در جلد 52 بحار الانوار این روایت را مطرح و توجیه می کند، البته این روایت مشکل سندی هم دارد و ما می توانیم در سند روایت تشکیک کنیم و در ادامه بیان مجلسی را به عنوان توجیه روایت بیاوریم.

مجلسی می فرماید: شاید برای خود محتوم چند معنا وجود داشته باشد. به این معنی که در بعضی از معانی و مصادیق محتوم، بدا ممکن است، البته معصومین فرمودند: حضرت مهدی(ع) از میعاد است و قابل بدا نیست که نشان می دهد یک سری از محتومات است که بدا در آنها نیست.

مرحوم مجلسی در انتها جمع بندی می کند که خداوند به پیامبر(ص) و اهل بیتش وعده داد که ظهور امام زمان(ع) را بعد از تحمل کردن مشکلات و ناملایمات، به این معنی که در برابر صبر اهل بیت(ع) خداوند وعده داد بر ظهور که تخلفی در آن نیست.

امام جواد(ع) فرمودند: بدا در سفیانی ممکن است، در حتمیات نیز بدا ممکن است، در خصوصیات آن امر محتوم باشد، نه در اصلش و بعد مثال می زنند در نصوص آمده که سفیانی در زمان حکومت عباسیان ظهور می کند و بدا در این حاصل می شود؛ سفیانی ظاهر می شود. بعد از سقوط بنی عباس که با توجه به اینکه بنی عباس از بین رفت، ممکن است بدا در خصوصیات حاصل شود.

ولی در ادامه از امام سوال می کنند. بنابراین روایت ممکن است بدون سفیانی امام عصر(ع) ظهور کنند که امام می فرمایند: نه باید حتما سفیانی ظهور کند تا امام مهدی(ع) قیام خود را آغاز کنند.

از دیگر روایات این است با ابالحسن بین مکه و مدینه همسفر بودیم. یکی از روزها که در حال حرکت بودم، امام فرمود: یا علی بن حمزه اگر تمام زمین و زمان دست به دست هم بدهند و بخواهند حکومت بنی عباس را ساقط کنند. زمین و زمان به خون اینها آغشته می شود اما حکومت خواهد ماند تا سفیانی خارج شود، هر کس با آنها درگیر شود، به فنا می رود تا سفیانی بیاید، علی بن حمزه می پرسد: آیا خروج سفیانی حتمی است که امام فرمودند: بله، آقا لحظه ای مکث کرد و فرمودند: حکومت عباسیان براساس مکاری و دغل بازی و حیله است، این ملک بالاخره تمام می شود ولی دوباره این حکومت برمی گردد.

برخی به این روایت بر بازگشت مجدد حکومت عباسیان استناد می کنند ولی باید گفت که حکومت فراز و نشیب دارد، قوت و ضعف دارد، گاهی خیلی قوی می شود و گاهی ضعیف می شود اما این روایت از نظر سند مشکل دارد و تمام کتاب های رجالی حتی یک سطر از این فرد نیامده است.

در روایتی دیگر آمده از امام رضا(ع) پرسیدم: سفیانی زمانی قیام می کند که حکومت بنی عباس برچیده شده باشد، امام فرمودند: دروغ می گویند، سفیانی وقتی ظهور می کند که بنی عباس پابرجاست، این روایت نشان از حتمیت سفیانی دارد ولی بدا ممکن است در این باشد که در دوران حکومت بنی عباس سفیانی ظهور می کند.

قیام سفیانی همزمان در حکومت بنی عباس یکی از علامات ظهور است. البته در روایت امام رضا(ع) ولی روایت امام جواد(ع) نشان می دهد که بدا در سفیانی می شود و در روایات دیگر آمده که بدا در خصوصیات قیام سفیانی است نه اصل قیام.

البته باید گفت که وهابی ها پس مانده های اموی هستند. هر چند عباسیان بدتر از امویان و آنها بدتر از این ها هستند. اما وهابی ها دم از معاویه و یزید می زنند و قابل قیاس با هم نیستند.

روایت بعدی از امام باقر(ع) است که می فرماید: طایفه بنی مروان و بنی عباس درگیری سختی در قرقیسیا (از نظر موقعیت جغرافیایی در کنار فرات و در عراق است)، دارند که نوجوان ها هم از عمق این فاجعه پیر می شوند، درگیری خونین است. هر دو ظالم هستند و خداوند هم نصرت را از آنها برمی دارد و هیچ کدام پیروز نمی شوند.

خداوند متعال اگر می خواهد برای مومنان انتقام بگیرد، ظالم را بر ظالم مسلط می کند و درگیری های بین عباسیون و امومیون انتقام برای مومن است ولی انتقام برای خودش مانده زمانی که امام مهدی(ع) ظهور می کند.

در ادامه این روایت آمده که خداوند متعال به پرنده ها اذن می کند که بروید لاشه های اینها را بخورید و بعد از همه این کشته ها سفیانی قیام می کند.

یمانی از حتمیات است و سفیانی و یمانی با هم ظهور می کنند. هر دو از مسلمات هستند. بنابراین حتمیت اصل سفیانی از مسلمات است اما تاریخ ظهور و خصوصیات دیگر نیاز به بحث دیگری دارد.