در زمان ظهور امام زمان(عج) عقل مردم كامل مي شود؟ آيا امام زمان(عج) با مردم كار مي كند يا به خاطر موقعيت آن زمان است؟

ظهور حضرت مهدي(عج) فرمان قطعي خداوند بزرگ است و روزي فرا مي رسد كه سلطه شوم ناپاكان بر زمين و زمينيان خاتمه مي يابد و صالحان و خوبان زمام امور را به دست مي گيرند[1] و هستي به لطف و كرم هستي آفرين طعم عدالت را مي چشد.
به يقين حاكم شدن بر جهان و دادگستري به گستره جهان و مطيع كردن ميلياردها بشر، آن هم از قاره هاي مختلف و با نژاد هايي متفاوت و … كار آساني نيست از اين رو مي گويند امام زمان(عج) زماني ظهور مي كند كه زمينه ها و آمادگي هاي لازم همانند آمادگي فرهنگي، نظامي، تكنولوژي و … وجود داشته باشد.[2] و با وجود چنين آمادگي هايي مي توان اميدي پررنگ به ظهور قريب الوقوع بودن آن حضرت داشت و گرنه اگر جامعه بشري در كوير كوته فكري، نژاد پرستي و … قرار داشته باشد ظهور حضرت به تأخير مي افتد.
بنابراين يكي از چيزهاي بسيار مهمي كه در اتحاد مردم و روي آوردن به خوبي ها و دوري از انحرافات نقش اساسي دارد كامل شدن عقل مردم است، و در پرتو عقل هاي كامل بسياري از نابساماني ها، سامان مي يابد و آمادگي هاي ديگر معني و مفهوم پيدا مي كنند. اما اينكه رشد عقلاني توده مردم نتيجه كار امام زمان(عج) است يا به خاطر موقعيت آن زمان؟ از برخي روايات استفاده مي شود که نيروهاي عقلاني توده مردم به واسطة شخص امام عصر(عج) است زيرا در روايتي از امام باقر ـ عليه السّلام ـ آمده است: «اذا قام قائمنا وضع يده علي رؤوس العباد فجمع به عقولهم واكمل به احلامهم»؛[3] چون قائم ما قيام كند دستش را بر سرهاي مردم مي گذارد و نيروهاي عقلاني آن ها را تمركز داده و خردها و دريافت هاي خلق را به كمال رساند.» و هم به خاطر آمادگي بشريت و شكوفائي و بالندگي عقل و استعدادها و قدرت تفكر و توسعه ي علم ايشان.
بهرحال غالب احاديث صراحت در اين مطلب دارند كه شخص امام مهدي(عج) عقل ها را به كمال مي رساند. مرحوم مجلسي (ره) نيز جمع آوري عقل ها را توسط امام عصر(عج) پذيرفته است. و به همين جهت در ذيل روايت مي نويسد منظور از جمع آوري عقل ها توسط حضرت يكي از اين دو احتمال است:
احتمال اوّل: اين كه آن حضرت، عقل توده مردم را بر اقرار به حقّ، جمع مي كند، كه ديگر هيچ اختلافي نخواهند داشت.
احتمال دوم: اينكه عقل هر كدام از آنها جمع مي شود يعني قواي نفساني و نيروهاي حيواني تسليم عقل گردند و با آن همراهي كنند كه ديگر به خاطر پراكندگي قواي نفساني عقل پراكنده نمي شود. ولي وجه اوّل صحيح تر به نظر مي رسد.[4]خلاصه سخن مردم از حيث استعداد و افكار در ترقي و تكامل هستند و براي پذيرفتن حق آماده تر مي گردند و در عصر ظهور به آخرين درجه كمال خردها مي رسند و اين از ويژگي هاي زمان ظهور و حکومت امام زمان است چنان چه سخن و روايت امام باقر ـ عليه السّلام ـ صريح در اين است كه اين كمال خردها به واسطه آخرين ذخيره الهي است. بنابراين همان طور كه سرما و گرما وارد خانه ها مي شود كمال عقلاني نيز شيوع پيدا مي كند و اين رشد عقلاني به بركت حضرت امام زمان(عج) مي باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عصر ظهور، علي کوراني.
2. مكيال المكارم، ج 1.
3. دادگستر جهان، ابراهيم اميني.
 
پي نوشت ها:
[1] . انبياء / 105.
[2] . مكارم شيرازي، ناصر حكومت جهاني مهدي(عح)، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ يازدهم، ص82-79
[3] . موسوي اصفهاني، مكيال المكارم، ترجمه سيد مهدي حائري قزويني ، ج1، ص 144؛ كافي، ج ، ص 25.
[4] . همان، به نقل از مرآة العقول، 1/ 80.