امام با بدن مادی خودشان در یک جا ظهور دارند و حضور امام در همه جا با بدن مادی نیست بلکه با روح یا به تعبیر عرفانی نفس علی است و این مقامی است که انسان کامل بدان می رسد زیرا او اسمی از اسماء حسنای الهی است و دارای نفس علی است که احاطه قیودی بر جهان ما سوا دارد. ضمن اینکه روایات فراوانی وجود دارد که اهل بیت عصمت و طهارت -سلام الله علیهم- امان اهل زمین هستند و آنها واسطه فیض بین الله و ما سوا الله هستند و بناچار باید برهمه اهل زمین احاطه داشته باشند. از این مطلب در عرفان به نظریه ابدال یا بدلاء تعبیر می شود. انسان که اشرف موجودات است قدرتی دارد که می تواند امثال متعددی از نفس خود را انشا کند و به مکانهای مختلف در یک زمان ارسال نماید. این مطلب درباره فرشتگان مسلم است که به هر شکلی که اراده کنند در می آیند و به هر عالمی که بخواهند داخل می شوند. البته با اذن و اجازه الهی. و انسان اشرف و افضل از آنهاست و فرشتگان مأمور به سجده بر انسانند و باید فرمانبردار او باشند و لاجرم انسانی که چنان شرافتی را دارد که از او به انسان کامل تعبیر می شود نیز دارای چنین قدرت و اقتداری است. شیخ اکبر محی الدین ابن عربی در فتوحات مکیه درباره این مقام می گوید: به انسان ابدال می گویند زیرا به ایشان نیروئی داده شده که بدن خود را به واسطه امری که قائم به ذات ایشان است هر کجا که خواهند ترک نمایند در حالی که به آن علم دارند.(فتوحات مکیه، ج1 ص197 بیروت) به عبارت دیگر دلیل اینکه آنها را ابدال می گویند این موضوع است که آنها به اراده خود بدن خویش را هر کجا که لازم بدانند ترک می کنند و به جای دیگر می روند. بدن در اصطلاح چند اطلاق و اصطلاح دارد: 1- بدن عنصری و دنیوی که عین بدن مادی ما است. 2- بدن برزخی که متناسب با جهان و عالم برزخ است. 3- بدن اخروی. این بدنها در طول هم هستند و تفاوت آنها به کمال و نقص است. منظور ابن عربی از اینکه آنها بدن خویش را هر جا که لازم بدانند ترک می کنند این است که آنها از بدن مادی و دنیوی خویش جدا می شوند در عین حال که بر آن تدبیر دارند و با بدن مثالی و برزخی به رسیدگی و تدبیر امور می پردازند. بدلاء این گونه هستند که در یک زمان در مکانهای مختلف حضور دارند و نیازهای بندگان را برآورده می کنند.(شرح قیصری بر فصوص الحکم، ص197) اینها انسانهای کاملی هستند که امکان می یابند که بدن عنصری و مادی خویش را ترک کنند و در حالی که در دنیا و مشغول تدبیر زندگی مادی هستند چنان قوتی دارند که می توانند از ابدان خود انسلاخ یابند و در مکانهای مختلف حضور یابند. این مطلب پس از مرگ آنها نیز صادق است بلکه آنها پس از مرگ دارای قدرت و قوت بیشتری می شوند زیرا مانع بدنی که در دنیا بوده به کلی مرتفع می شود. انسان های کامل می توانند با قدرت و توان بیشتری به تدبیر امور بندگان بپردازند. اما حضرت ختمی مرتبت -صلی الله علیه و آله و سلم- و خاندان پاکش -سلام الله علیهم اجمعین- و امام زمان -عجل الله تعالی فرجه- که خاتم اوصیا و ائمه هستند به دلیل اینکه مقام و مرتبه آنها محیط به روح انسانها و موجودات است و مرتبه و رتبه آنها از لحاظ نبوت و ولایت برتر از همه انبیاء و اولیاء و فرشتگان است دارای نفس و روح علی هستند که توان و قدرت کارهای بسیاری را دارند چرا چنین نباشد؟ آنها نمایندگان خدا بر روی زمین و حجت های الهی بر مردمان و راهنما و هادی خلق الله هستند آنها اسم جامع و مظهر اتم حضرت حق سبحانه و تعالی هستند و بنابراین بهره ای از شأن مولایشان حضرت حق جل و علی را دارند و در این حال بدون قید و انحصار در می آیند و از بدن و آنچه از لوازم امور دنیوی است خلاصی می یابند و با هدایت و راهنمائی و رسیدگی به امور بندگان می پردازند این همانند علم آنها است که به اذن و اجازه خداوند سبحان به همه امور علم دارند. پس حضور امام زمان با نفس خویش نه با بدن مادی در مکانهای متعدد محال نیست بلکه ما نیز اگر تلاش کنیم و به مقامات معنوی نائل شویم می توانیم به چنین کارهائی دست بزنیم. قدرت نفس انسان بیش از چیزی است که ما تصور می کنیم و انجام این کارها برای ائمه چه امام زمان -سلام الله علیه- که در قید حیاتند و چه برای دیگران که جسمشان در خاک است امری عادی است و هیچ سختی ندارد. چگونه ما می توانیم با خیال خود به همه جا برویم و هیچ محدودیتی در آن نداریم آنها می توانند با نفس خود به طریق انشاء نفس و با بدن مثالی و برزخی به همه جا بروند و به تدبیر و اداره امور و راهنمائی مردم بپردازند. برای اطلاع بیشتر به آثار حضرت آیت الله حسن زاده آملی مراجعه فرمائید: 1- عیون مسائل نفس و شرح آن، انتشارات امیر کبیر، تهران 1371، ج1و2 عین 5-7-8-18-19-29-54-57-59-61-64 و به ویژه 50 که اختصاصا مربوط به این موضوع است. 2- هزار و یک نکته، مرکز نشر فرهنگی رجاء، نکته 15-54-105-307-658-996-998.