قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۴/۱۱/۲۷
–
۴۰۲ بازدید
دستاورد های خرد و کلان انقلاب اسلامی در سطح ملی و بین المللی چیست؟
انقلاب اسلامی ایران را بی شک باید یکی از مهم ترین و تاثیر گذار ترین انقلاب های جهان دانست که آثار آن هم در درون مرزها و هم فراتر از مرزها بسیار عمیق بوده است به گونه ای که با توجه به این تحولات و دستاوردهایی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از این انقلاب ناشی شده است می توان آن را انقلاب به معنای واقعی کلمه دانست ؛ درست در نقطه مقابل برخی نظریه پردازی های بیگانه که تلاش می کنند تا «انقلاب بودن» انقلاب اسلامی ایران را با توجه به ویژگی ها و شاخصه هایی که با مبانی غربی سازگاری ندارد مورد تردید قرار دهند .
اما دستاوردهای انقلاب اسلامی در حدی از وسعت و شمول و از سوی دیگر عمق و کیفیت می باشد که مجالی برای انکار مخالفان باقی نمیگذارد. به برکت انقلاب اسلامی امروزه در اکثر زمینه ها اعم از سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، علمی و … حاصل شده است به گونه ای که شاهد یک تحول عظیم و فراگیر در کل ساختارهای کشور بوده ایم .
اما در ارتباط با روش شناسی بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی لازم است توجه داشته باشید که در این حوزه در یک مقایسه دقیق و علمی لازم است در موارد متعدد و با استفاده از آمارها و شاخص های صحیح و با در نظر گرفتن الگوی علمی سنجش موفقیت یک نظام (کارآمدی نظام = اهداف + امکانات + موانع ) ، به تحلیل و ارزیابی پرداخته شود. البته قصد ما در این پاسخ این نیست که کلیه این دستاوردها را به صورت مفصل و یا حتی اجمالی به رشته تحریر در آوریم ، چرا که با توجه به حجم عظیم تحولاتی که در اثر انقلاب اسلامی رخ داده است پرداختن به کل آن در یک مقال که اقتضایش اختصار گویی است امکان پذیر نمی باشد. بنابراین بررسی بنیادین این مساله و توجه به همه ی ابعاد آن همت و تلاش خودتان را می طلبد. اما در ادامه ی پاسخ و در پیوست چند مقاله ی مرتبط با این موضوع خدمتتان ارائه می گردد.
پیش از هر سخنی، منابع معتبر در این زمینه خدمت شما پرسشگر ارجمند ارائه می شود تا برای تعمیق اطلاعات خود در زمینه ی دستاوردهای انقلاب اسلامی بدانها مراجعه نمایید:
92 دستاورد انقلاب اسلامی ایران، با نگرشی بر دیدگاه های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی(مد ظله العالی)، انتشارات معاونت فرهنگی ستاد مشترک سپاه، 1382
رویش، در آمدى بر کارنامه انقلاب اسلامى، على اکبر کلانترى، نشر معارف.
آثار و نتایج انقلاب اسلامى، محمد باقر حشمت زاده، کتاب کانون اندیشه جوان.
درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، دکتر محمدرضا مرندى. ماهنامه ناظرامین شماره نشریه 13
نگاهی گذرا به مهمترین دستاورد های انقلاب اسلامی :
یکى از موضوعات اساسى که همواره در حوزه انقلاب ها مورد مطالعه قرار مى گیرد مربوط به کارآمدى آن ها در دستیابى به اهداف و آرمانهایشان است که به مسایل پس از پیروزى انقلاب و دستاوردها و نتایج آن مى پردازد این پرسش به عنوان حساس ترین، وکاربردى ترین مسآ له اى است که به طور وسیع و عمیق درعرصه جامعه و در بین دولت و ملّت، موافیق ومخالفین در داخل و خارج طرح مى شود. مسلما. چنین بحثى در مورد انقلاب اسلامى- خصوصا باتوجه به ماهیت ایدئولوژیکى آن- هم موضوعیت و حتى ضرورت دارد و اینک با گذشت سی و هفت سال از استقرار نظام جمهورى اسلامى- که اولین و مهمترین ثمره انقلاب اسلامى و تداوم فرایند آن تلقى مى شود- براى همگان این پرسش مطرح است انقلاب اسلامى که دولت سرا پا ظلم، ستم وتبعیض شاهنشاهى را براندازى کرده و جمهورى اسلامى را با هدف گسترش عدالت، معنویت وتامین سعادت مادى ومعنوى احاد جامعه مستقر نموده است آیا در عمل توانسته است به اهداف خود دست یابد؟ به خصوص نسل جوان جامعه مى پرسند: انقلاب اسلامى چه آثار و دستاوردهاى مثبتى براى ایران داشته و چه تحولاتى در کشور به وجود آورده است؟ این نسل که خود شخصاً نظام پیشین را تجربه نکرده و شاید به صورت دقیق نداند که چرا نسل قبل از آن ها انقلاب کرده به صورت طبیعى وضعیت موجود نظام را با انتظارات، توقعات و آرمان هاى خودش یاوضعیت مادى زندگى غرب والگوهاى وارداتى مى سنجد و در این میان آثار و نتایج مادى و اقتصادى انقلاب، بیش تراز سایردستاوردها مورد توجّه اوقرار مى گیرد. ازاین رو تبیین دقیق دستاوردهاى انقلاب اسلامى ومیزان کارآمدى وموفقیت آن نقش بسیارمهمى در جهت تحکیم پایه هاى مردمى نظام وحفظ وتداوم آن دارد اهمیّت فوق العاده این قضیه آنجاست که اگر اکثریت مردم به این نتیجه برسند که در مجموع، انقلاب اسلامى دستاوردهاى مثبتى داشته مسیر نظام به سوى پیشرفت وترقى مادى و معنوى کشوراست، از تداوم و توسعه آن حمایت مى کنند. امّاچنانچه استنتاج و استنباطعموم خصوصا جوانان برخلاف این باشد، باید در انتظار انواع و اقسام بحران ها بود. (1) ازاین رو لازم است تاکارآمدى و نتایج انقلاب اسلامى، به طور عالمانه و منصفانه وبا به کارگیرى روشهایى علمى ومنطقى مورد تبیین و ارزیابى قرار گیرد.
تعریف کارآمدى
اصطلاح کارآمدى بیشتر در سه قلمرو مدیریت، اقتصاد و سیاست کاربرد دارد. ودر فرهنگ علوم سیاسى این اصطلاح به اثر بخشى، نفوذ، کفایت، قابلیت، و لیاقت معنا مى شود در تعریفى دیگر کارآمدى با کارآیى مترادف گرفته شده و این گونه تعریف شده است: قابلیت و توانایى رسیدن به هدف هاى تعیین شده و مشخص. سنجش مقدار کارآیى از طریق مقایسه مقدار استاندار با هدف یا مقدار کیفیتى که عملا به دست آمده صورت مى گیرد. مثلا تولید واقعى با تولید مورد هدف و یا زمان مصرف شده با زمان پیش بینى شده مقایسه مى شود. (2) از دیدگاه سیمور لیپست کارآمدى عبارت است از تحقق عینى یا توان سیستم در تحقق کارکردهاى اساسى یک حکومت، به گونه اى که اکثریت مردم و گروههاى قدرتمند درون نظام آن را عینا مشاهده کنند. (3). از مجموع تعاریف متعددى که در این زمینه وجود دارد مى توان کارآمدى را به معناى» موفقیت در تحقق اهداف با توجه به امکانات و موانع «تعریف نمود از این رو کارآمدى هر پدیده براساس سه شاخصه اهداف، امکانات و موانع آن پدیده مشخص مى گردد. هر قد رپدیده اى با توجه به سه شاخصه مذکور در تحقق اهدافش موفق باشد به همان مقدار کار آمد است.
نظریه هاى عمده در باب کارآمدى:
یکم- نظریه توفیق: در این نظریه با ملاک رسیدن به اهداف مى توان کارآمدى نظامها را سنجید.
دوم- نظریه رضایت: در این نظریه، بدون توجه به توانایى حکومت در تحقق اهداف، تنها به این وجه توجه مى شود که حکومت تا چه مقدار توانسته است رضایت مجموعه کسانى را که با آنها ارتباط دارد جلب کند. در این رویکرد هر مقدارکه حکومت بتواند رضایت مردم را بیشتر جلب کند، کارآمدتر تلقى خواهد شد.
سوم- نظریه تکلیف مدارى: که با دو رویکرد فوق تعارضى ندارد ولى فراتر از آنها به مساله کارآمدى نگاه مى کند، به این معنا که کارآمدى یک نظام با میزان تعهد و التزام حکومت به تکالیف شرعى مورد نظر جامعه سنجیده مى شود. درواقع هر مقدار که حکومت کنندگان به تکالیفى که از یک منبع فرابشرى گرفته اند بیشتر عمل کنند، کارآمدتر تلقى مى شوند. (4)
از سوى دیگردرفهم، قضاوت وارزیابى درباب کارآمدى پدیده ها توجه به نکات ذیل حائز اهمیت است:
1 از آن جا که هر پدیده اى اهداف، امکانات و موانع خاص خود را دارد به راحتى مى توان دریافت که کارآمدى امرى نسبى است و کارآمدى هر پدیده مخصوص به خود آن است. ازسوى دیگربا توجه به این که اهداف، امکانات و موانع یک پدیده خاص نیز مى تواند تغییر کند، کارآمدى هر پدیده خاص در حالات و شرایط گوناگون متفاوت است. از این رو، کارآمدى نظام سیاسى را باید در شرایط و مراحل گوناگون، جایگزینى، استقرار، تثبیت اولیه، گذار و ثبات به صورت جداگانه بررسى و ارزیابى کرد. البته کارآمدى کل برابر با حاصل جمع (جبرى) کارآمدى هاى مراحل گناگون است. این رابطه را مى توان چنین بیان نمود:
(حاصل جمع کارآمدى مراحل گوناگون کارآمدى کل یک پدیده زمانمند) (5)
2 درمقام ارزیابى کارآمدى یک پدیده مرکب، نظیر نظام سیاسى، به هیچ وجه نمى توان بر اساس کارآمدى یا ناکارآمدى یک جزء، آن پدیده را کارآمد یا ناکارآمد دانست، براى مثال نمى توان از کارآمدى یکى از اجزاء نظام سیاسى لیبرال، کارآمدى کل این نظام را نتیجه گرفت و ویا ازنا کارآمدى یکى از اجزاء نظام سیاسى جمهورى اسلامى ایران، ناکارآمدى کل این نظام را استنتاج کرد زیرا کارآمدى یک پدیده مرکب، امرى است مجموعى که از حاصل جمع (جبرى) کارآمدى اجزاء به دست مى آید. (6)
3 اهداف یک پدیده مى تواند از نظر کمى وکیفى متفاوت باشد از این رودر برآورد کارآمدى آن پدیده باید به تفاوت میان آن اهداف و سهم و ارزش هر یک توجه داشت. و دلیل تفاوت اهداف نیز به نوع ارزش آنها باز مى گردد از این رو باید گفت که نظام ارزشى تعیین کننده اهداف است. (7) و مقدار ارزش اهداف هر نظام، از جمله نظام سیاسى، تابع نظام جهان شناسى آن مى باشد. براى مثال دریک نظام سیاسى مبتنى بر اصالت انسان و اصالت سود، مانند لیبرالیسم، ارزش سود، رفاه و امنیت مادى انسان بر هر ارزش دیگرى برترى دارد (8) از این رو، کارآمدى را با مقدار سود، رفاه و امنیت مادى برابر
مى گیرند و هر نظام سیاسى و حکومتى که نتوانند این سه هدف را تامین کنند، نظامى ناکارآمد خواهد بود. ودر مقابل، نظام هاى سیاسى الهى که بر پایه جهان بینى دینى قرار یافته اند، به ارزش هاى معنوى بیش از ارزش هاى مادى بها مى دهند. از این رو، در تعیین مقدار کارآمدى این گونه نظام ها مقدار تحقق اهداف معنوى از اهمیت بیشترى برخوردارند، تا آنجا که گاه تحقق این نوع اهداف عدم تحقق برخى اهداف مادى را جبران مى کند. بدیهى است بر پایه آموزه هاى نظام هاى دینى آن دسته از نظام هایى که دغدغه اهداف معنوى را ندارند و به ارزش هاى دینى و اخلاقى بى اعتنا هستند، نظام هایى ناکار آمد خواهند بود، هر چند که در تحقق اهداف مادى موفق باشند. براین اساس کارآمدى هر نظام با توجه به جهان بینى و نظام ارزشى آن مشخص مى شود. (9) البته نظام ارزشى علاوه براهداف به طورمستقیم یا غیر مستقیم، بر برخى امکانات و موانع نیز تآثیر گذار است. براى مثال نظام ارزشى توحیدى همکارى و همدلى با کفار و مشرکان معاند، به مثابه یک امکان، فرصت، و ابزار را در صورتى که با اساس نظام توحیدى و اهداف آن در تعارض باشد، جائز نمى شمارد. و در چنین نظامى نمى توان از هر وسیله به مثابه امکان و ابزار رسیدن به اهداف سود جست. نظام ارزشى توحیدى حمایت از مظلومان و کمک به آنان را از اهداف بسیار مهم خود مى داند، هر چند که چنین حمایتى به مستمسکى قوى براى دشمنى دشمنان تبدیل شود و از این رهگذر موانعى جدى و بزرگ براى نظام توحیدى پدید آید. بر این اساس نمودار ارتباط جهان بینى و نظام ارزشى با کارآمدى اینگونه قابل ترسیم است:
موانع
امکانات
نظام ارزشى- اهداف- جهان بینى کارآمدى
وبالاخره اینکه نظام ارزشى، دست کم، پنج صورت مى تواند بر نظر و عمل فرد، گروه، سازمان، حکومت تآثیر گذارد.:. 1 برهدف گذارى. 2 برتعیین روش، ابزار. 3 برهنجار آفرینى. 4 برنیاز آفرینى
5 بررفتار و عمل. (10)
کارآمدى انقلاب اسلامى
دربررسى میزان کارآمدى انقلاب اسلامى مى توان از سه نظریه فوق ویا تلفیقى ازآنها استفاده و نتایج ودستاوردهاى انقلاب را به بوته آزمایش، نقد و بررسى سپرد. در این زمینه همچنین ملاک هاى ذیل به کار گرفته مى شود:
1 مقایسه نتایج و آثار با اهداف انقلاب اسلامى
2 مقایسه نتایج و آثار با امکانات دولت و کشور
3 سنجش نتایج و آثار انقلاب اسلامى با اهداف و امکانات به طور همزمان
4 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با کشورهاى پیشرفته
5 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با کشورهاى همطراز
6 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با قبل از انقلاب. (11)
مسلما بررسى میزان کارآمدى وارزیابى دستاوردهاى انقلاب اسلامى در تمامى ابعاد سیاسى، فرهنگى، اقتصادى و… نیازمند ارائه مباحث علمى دقیق مبتنى برشواهد، مدارک وآمارکافى وگسترده اى است که از حوصله این نوشتارخارج مى باشد ازاین رو بررسى میزان کارآمدى وارزیابى دستاوردهاى انقلاب اسلامى را در حوزه اقتصادى دنبال مى نمائیم:
اهداف اقتصادى هر چند انقلاب اسلامى، انقلابى صرفاً اقتصادى نبوده و به هیچ وجه با نظریه هایى که از منظر اقتصادى به آن مى نگرند- نظیر الگوهاى مارکسیستى- قابل تفسیر نمى باشد، درعین حال آرمان هاى آن شامل ابعاد اقتصادى نیز ذیل است:
1 جلوگیرى از غارت بیت المال توسط خاندان شاهنشاهى و وابستگان آن.
2 حفظ ذخایر زیرزمینى.
3 تلاش در راه پیشرفت صنعتى و تکنولوژیک کشور از طریق برنامه ریزى اقتصادى، استفاده از علوم و فنون، تربیت افراد ماهر و…
4 استقلال و خودکفایى اقتصادى.
5 تأمین خودکفایى در علوم و فنون، صنعت و کشاورزى.
6 پى ریزى اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامى جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هرنوع محرومیت در زمینه هاى تغذیه، مسکن، کار، بهداشت و تعمیم بیمه.
7 ریشه کن کردن فقر و محرومیت.
8 تأمین نیازهاى اساسى، شامل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم براى تشکیل خانواده.
9 تأمین شرایط براى اشتغال کامل.
10 تنظیم برنامه اقتصادى کشور به صورتى که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلى، فرصت و توان کافى براى خودسازى معنوى، سیاسى و اجتماعى و شرکت فعال در اداره کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.
11 عدم اجبار افراد به کار معین و جلوگیرى از بهره کشى از کار دیگرى.
12 منع اضرار به غیر، انحصار، احتکار و ربا.
13 منع اسراف و تبذیر.
14 جلوگیرى از سلطه اقتصادى بیگانه بر اقتصاد کشور.
15 تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزى، دامى و صنعتى.
16 عدالت اقتصادى و کم کردن فاصله طبقاتى.
17 رسیدگى به روستاهاى کشور و محرومیت زدایى از آن ها. (12)
امکانات و موانع انقلاب اسلامى براى تحقق اهداف اقتصادى خود و برآورده کردن خواسته ها و نیازهاى مردم با یکسرى امکانات وموانع روبرو بوده و مى باشد امکانات معنوى عمدتاً شرط لازم براى تحقق اهداف هستند یعنى براى تغییر و تحول و نیل به وضع مطلوب لازم است مردمى با روحیه و با ایمان و با عزم و اراده در صحنه حاضر شوند. امّا این کافى نیست بلکه باید امکانات و ابزار مادى هم داشته باشند. از سوى دیگرهمان گونه که درتعریف کارآمدى گذشت امکانات مادى و معنوى در در صورتى سبب تحقق اهداف مى شود که موانعى در این زمینه وجود نداشته باشد. والا اگر عمده امکانات، صرف دفع آفات و موانع انقلاب و حفظ اصل نظام و انقلاب و آب و خاک شد تحقق اهداف را تحت الشعاع قرار خواهد داد. چنانکه در انقلاب اسلامى آشوب ها و درگیریهاى داخلى، محاصره اقتصادى، حمله نظامى، تهاجم فرهنگى، امواج تروریسم، رشد شدید جمعیت، مهاجرت وسیع از روستاها به شهر، فقدان تجربه مدیریتى کافى در بعضى زمینه ها همه آفات و موانعى هستند که توان و انرژى فوق العاده سنگینى براى دفع آنها صرف شده است و در نتیجه تحقق کامل اهداف دچار رکود و تأخیر شده اند.
واقعیت این است که انقلاب اسلامى از امکانات مادى و معنوى قابل ملاحظه اى برخوردار بوده و مى باشد ایمان به خداوند، روحیه انقلابى، رهبرى توانا و نیرومند، اراده و عزم ملى، علم وهوش و استعداد بالا از یک سو و منابع طبیعى غنى، سرمایه و تکنولوژى در حد متوسط از سوى دیگر از جمله این امکانات مى باشند یکى از مهم ترین و اصلى ترین امکاناتى که در اختیار نظام قرار داشته است، درآمدهاى حاصل از فروش نفت مى باشد. ایران با قریب یکصد میلیارد بشکه ذخایر، حدوداً معادل درصد ذخایر جهان را در اختیار دارد و از سوى دیگر، ظرفیت تولید ایران قریب 5/ 4 میلیون بشکه مى باشد و نسبت به تولید بالفعل خود نزدیک یک میلیون بشکه اضافه ظرفیت تولید دارد. اما با این همه درآمدهاى نفتى به جهات متعددى پس از انقلاب، به شدت کاهش یافته است، یعنى میزان تولید نفت تقریبا نصف شده، میزان صادرات نفتى بیش از دو برابر کاهش یافته، قیمت متوسط نفت در این مدت افزایش نیافته، درآمد نفتى سالانه کشور حدود دو برابر کاهش پیدا کرده و در مجموع سرانه درآمد نفتى کشور براساس محاسبه با دلار بیش از چهار و نیم برابر (دقیقا 4/ 6 برابر (کاهش یافته است. از سویى دیگر با توجه به این که در سالهاى پس از انقلاب ارزش برابرى دلار در مقابل دیگر ارزهاى معتبر جهانى بیش از یک و نیم برابر (دقیقا 1/ 66 برابر) کاهش یافته و از آنجایى که کشورهاى نفت خیز از جمله ایران در مقابل نفت، دلار دریافت مى کنند، کاهش و افزایش دلار در حقیقت کاهش و افزایش درآمد نفتى آنان محسوب مى شود. لذا مى توان این نتیجه را گرفت که سرانه درآمد نفتى کشور حدود هفت و نیم برابر (دقیقاً 1/ 66 7/ 63* 4/ 6) نسبت به قبل از انقلاب کاهش پیدا کرده است. در مقابل، هزینه هاى اقتصادى کشور به جهات متعددى در سالهاى پس از انقلاب به شدت افزایش یافته است.
بدین صورت که: مصرف داخلى نفت سه برابر شده، حدود 1000 میلیارد دلار در اثر جنگ تحمیلى به کشور خسارت وارد شده (تقریبا معادل درآمد نفتى 70 سال کشور (، تورم جهانى در این مدت افزایش یافته، جمعیت کشور حدودا دو برابر شده و ترکیب جمعیتى آن از اکثریت روستایى (با توقعات پایین) به اکثریت شهرى (با توقعات بالا) تغییر پیدا کرده، علاوه بر آن الگوى مصرف کل جامعه خصوصا از دهه دوم انقلاب به شدت بالا رفته و سطح توقعات اقتصادى، اجتماعى و رفاهى جامعه که قبل از انقلاب اگر نگوییم پایین، قطعا متوسط بوده، بعد از انقلاب به شدت افزایش یافته است. (13 (
براى تشدید مسأله فوق، در سطح بین المللى قدرتهاى بزرگ از جمله آمریکا در راستاى هضم انقلاب اسلامى و نظام برخاسته از آن در روند نظام بین المللى، همواره از نفت به عنوان اهرم فشار استفاده کرده ا ند مثلاً در موارد متعدد ومقاطع حساس خرید نفت ایران تحریم شده است ی طى طرح داماتو، سرمایه گذارى در بخش هاى مهم و افزایش ظرفیت تولید ایران، تحریم شده است، یا از طریق تقویت بازارهاى بورس، تلاشى در جهت کاهش و تثبیت قیمت نفت به عمل آورده است. ودر سطح داخلى نیز از سال 56 تا 76 مصرف داخلى نفت از نیم میلیون بشکه به 1/ 5 میلیون بشکه رسیده است یع شده امّا مصرف نفت سه برابر شده است. این افزایش از نظر ارزیابى آثار و نتایج انقلاب اسلامى از یک طرف، این امر یک علامت مثبت است و نشان مى دهد که نفت به عنوان یک کالاى مهم و ضرورى که در کنترل و مالکیت دولت مى باشد، به طور وسیع در سطح کشور و بین اقشار مردم توزیع مى شود و این امرمى تواند به رشد و توسعه اقتصادى کشور کمک کرده و رضایتمندى عامه رانیز افزایش دهد. واز طرف دیگر، افزایش مصرف نفت بیش از افزایش جمعیت مى تواند حامل پیامى منفى باشد به این صورت که احتمالاً نفت به صورت غیر بهینه وصرفاً به صورت سوخت مصرف مى شود که با توجّه به نقش بنیادى این ماده دراقتصاد ملى کشور این امر یک نتیجه منفى است. همچنین آمار و قرائن دال برآن است که توز مصرف این ماده ارزشمند نیز نامناسب و ناعادلانه است. به طورى که سهم یک روستایى این ماده چند ده لیتر نفت سفید در سال است (14)
دستاوردها
در ارزیابى دستاوردهاى باید ضمن توجه به اهداف، امکانات وموانع، به شاخص ها و آمارهاى رسمى و معتبر رجوع شود در غیر این صورت ضمن سلب بى اعتمادى مردم امکان برنامه ریزى صحیح را نیزسلب خواهد کرد. در اینجا به برخى از مهمترین دستاوردها (عمدتا اقتصادى) انقلاب اسلامى اشاره مى نمائیم:
یکم- رشد اقتصادى براساس آمارمتوسط نرخ رشد اقتصادى که به دلیل تحولات مربوط به انفلاب، جنگ تحمیلى، محاصره هاى بین المللى و… به شدت کاهش یافته بود (دوره 67- 58، 1/ 9- و 6/ 5- درصد)، در دوران سازندگى وبعداز آن على رغم بسیارى مشکلات داخلى وخارجى رون افزایشى داشت به گونه اى که در هشت سال گذشته رشد اقتصادى/ 7 درصدى داشته ایم. روند تغییرات نرخ رشد سرمایه گذارى وتولید ناخالص داخلى حکایت از ثبات وبهبود شرایط اقتصادى کشور دارد. (15) بنا بر برخى آمارها رشد تولید ناخالص داخلى با احتساب نفت در سال 79 حدود 5 درصد، در سال 80 حدود 3/ 2 درصد و در سال 81 حدود 4/ 7 درصد بوده که بدون نفت به ترتیب 5/ 4 و 1/ 5 و 8/ 7 برآورده شده است. ارقام و آمار بیانگر آن است که رشد تولید ناخالص داخلى در سال هاى 1380 و 81 بیشتر از رشد با محاسبه نفت بوده است. علت آن این است که دولت عملا در مسیر اقتصاد بدون نفت حرکت مى کند (16 (
دوم- در دوران گذشته اقتصاد کشور وابستگى شدیدى به نفت داشت و درآمد حاصله از فروش آن بدون ضابطه و ارزان در راستاى سیاست کشورهاى غربى و در رأس آنها آمریکا، صرف خرید روز افزون تسلیحات نظامى مى شد تا ایران نقش خود را به عنوان ژاندارم منطقه به خوبى ایفا کند اما پس از پیروزى انقلاب اسلامى، سیاست کشور به سوى کاهش وابستگى به نفت و فروش ضابطه مند آن درچارچوب اوپک متمایل گردید. مسأله افزایش صادرات غیر در آینده آرمان استقلال اقتص از نفت را تحقق بخشیده وآسیب پذیرى را مانع شود. در حالى که در سال هاى 1356 و 1357 صادرات غیر نفتى ایران حدود نیم میلیارد دلار و معادل یک چهلم صادرات نفت ارزش داشت، (17) در برخى از سال هاى اخیر صادرات غیر نفتى تامرز 5 میلیارد دلار پیش رفت یعنى ده برابر شدن نسبت به قبل از انقلاب. این رقم معادل یک سوم ارزش صادرات نفت بود که با یک چهلم قبل از انقلاب اگر مقایسه شود نشانه افزایش توان اقتصا فعلى کشور است. البته افزایش صادرات غیر نفتى که یک شاخص مثبت در اقتصاد کلان ماست، به دلیل فراهم نبودن برخى، در سطح اقتصاد خرد آثار ناخوشایندى داشت به طورى که قیمت عمده اقلام. امّا با تمام این مشکلات نشان داده که در صورت فراهم کردن شرایط، اقتصاد ملى توان بسطصادرات غیرن تا حد بسیار بالایى دارد و این علامت بسیار امیدوارکننده اى بر رشد و استقلال اقتصادى ماست.
سوم- افزایش سهم گاز در الگوى مصرف انرژى کشور اهداف قابل توجّه اقتصاد حصول آن به عنوان یکى از آثار و نتایج مثبت انقلاب اسلامى ق. آمارنشان مى دهد که سهم گاز در الگوى مصرف انرژى طى دو دهه از انقلاب به حدود 30 درصد رسیده است. بنابراین گازکه یک ثروت ع سالیان درازى بى مصرف مى س، اینک جایگزین نفت مى شود و وابستگى صنعت و اقتصاد کشور به نفت را کم مى کند واین فرصت را نیز فراهم مى کند که سهم بیش ترى از نفت به جاى مصرف داخلى، صادر شده و براى اقتصاد ما ارز فراهم شود.
چهارم- درزمینه صنعتى، کشورى که قبل از انقلاب تقریبا تمامى کالاهاى صنعتى خود را از خارج وارد مى کرده و معدود کالاهاى ساخت داخل آن نیز عموما از کیفیت و مرغوبیت پایینى برخوردار بوده، هم اکنون در اکثر زمینه ها خود به تولیدکننده تبدیل شده است و تولیداتش نیز در بسیارى از موارد، از جهت کیفیت و استاندارد قابل رقابت با مشابه خارجى مى باشد و در برخى از صنایع (همچون صنایع ساختمانى (به مرز خوداتکایى کامل رسیده است. ودر سالهاى اخیرشاهد رشد بالاى 12 درصد درصنعت مى باشیم.
پنجم- در زمینه کشاورزى و دامدارى نیز طبق آمار رسمى دولت در سال 1356، دولت ایران فقط توانایى تامین مواد غذایى مردم خود براى 33 روز را داشته است و مجبور بوده باقى مواد غذایى خود را از خارج وارد کند. براى مثال مرغ را از فرانسه، تخم مرغ را از اسرائیل، سیب را از لبنان، پنیر را از دانمارک و… وارد مى کرده، لکن هم اکنون على رغم دو برابر شدن جمعیت، بیش از 300 روز در سال مواد غذایى خود را در داخل تامین مى کند و در اکثر زمینه ها خوداتکا شده است (18 (رشد بالاى یازده درصد در کشاورزى، خودکفایى در برخى محصولات کشاورزى از جمله گندم گواهى بر این مدعى است. (19 (در روستاها درآمدها بالاتر رفته و مشکلاتشان حل شده است. اکنون هیچ روستاى بالاى 20 خانوار نیست که برق نداشته باشد و حدود 94 درصد روستاها داراى آب آشامیدنى هستند. دفتر مناطق محروم زحمت زیادى کشیده، وتنها دردولت اخیر، هشت هزار روستا را از توسعه نیافته خارج و تنها تعدا دکمى توسعه نیافته هستند. (20)
ششم- یکى از مهمترین بحرانهاى زیست محیطى آینده، مساله کمبود آب است که حکومتها را باچالشهاى مهمى مواجه خواهد ساخت. این موضوع زمانى براى ایران اهمیت مى یابد که بدانیم متوسط بارندگى سالانه در کشور ما حدود 250 میلى لیترونزدیک به یک سوم میانگین جهانى است. با این همه پیش از انقلاب تنها 13 سد بانظارت وطراحى مستقیم مهندسان خارجى ساخته، و 5 سد دیگر به حالت نیمه تمام رها شده بود. بحمدلله بعد از انقلاب با سیاست گذاریهاى صحیح واصولى توانسته ایم- على رغم بسیارى مشکلات ومحدودیتها- خود را ازخطر کمبود آب نجات دهیم وبا تکیه بر تواناییهاى کشور وتلاش مهندسان داخلى، هم اکنون 157 سد بتنى وخاکى تکمیل شده وبه بهره وردارى رسیده است وتعداد سدهاى در دست اجرا از 6 سد در سال 1375 به 84 سد در سال 1383 افزایش یافته است. و 160 سد در حال برسى ومطالعه قراردارد که 25 میلیارد متر مکعب آب رامهارکردهویک ونیم میلیون هکتار از اراضى کشاورزى رازیر پوشش دارد.
هفتم- تاکید برایجاد عدات اجتماعى همواره یک سیاست محورى در برنامه هاى اقتصادى بعد از انقلاب اسلامى بوده است براساس آمارشاخص ضریب جینى کل کشورونسبت ده درصد مرفه ترین دهک به ده درصد فقیرترین دهک در مناطق شهرى وروستایى بایک حرکت نوسانى رو به کاهش بوده است. بعنوان نمونه طى دوره 81- 79 اجراى سیاست هاى حمایتى از اقشار آسیب پذ یر، ایجاد اشتغال و افزایش مناسب نرخ خرید تضمینى محصولات کشاورزى، موجبات کاهش نابرابرى در مناطق شهرى و روستایى گردیده، بطوریکه نابرابرى در مناطق مذکور به ترتیب از 15/ 1 و 20/ 6 به 14/ 2 و 18/ 7 کاهش یافته است. که این خود حاکى از موفقیت نسبى سیاستهاى اقتصادى دولت با محوریت بهبود توزیع درامد وکاهش نابرابرى هاست. (21)
هشتم- یکى از شاخصهاى متعارف توسعه یافتگى، کاهش نرخ مرگ و میر کودکان است. مرگ کودکان زیر یک سال در یک هزار تولد زنده از 111 نفر در سال 1356 به حدود 26 نفر در سال 1381 رسیده،) 22 (وبه عبارت دیگر 4 برابر کاهش داشته است، به همین جهت طى سالهاى اخیر سازمان بهداشت جهانى، دو بار ایران را به عنوان موفق ترین کشور جهان در کاهش نرخ مرگ و میر کودکان مورد تقدیر قرار داده است. (23 (
نهم- موفقیت و دستیابى هرساله دانش آموزان ایرانى به مقامات جهانى در المپیادهاى علمى در رشته هاى مختلفى همچون فیزیک، ریاضى، شیمى، کامپیوتر و… در رقابت با کشورهاى پیشرفته علمى یکى دیگر از شواهد رشد و توسعه علمى کشور در سالهاى پس از انقلاب است. ما در این مسابقات با کشورهاى بزرگ و صنعتى دنیا رقابت مى کنیم. به عنوان نمونه در المپیاد سال 1380 در فیزیک مقام پنجم در ریاضى مقام هفدهم در زیست شناسى مقام ششم در شیمى مقام دوم و در کامپیوتر مقام یازدهم را به خود اختصاص داده و در مجموع 5 مدال طلا، 9 مدال نقره و 9 مدال برنز کسب نمودیم. و در المپیاد سال 1381 در فیزیک مقام دوم، ریاضى مقام یازدهم، زیست شناسى مقام ششم، شیمى مقام هفتم و در کامپیوتر مقام هفتم را احراز و در مجموع 7 مدال طلا، 10 مدال نقره و 6 مدال برنز را به خود اختصاص داد. همچنین در المپیاد فیزیک سال 82 نفر اول و دوم جهان در بخش تئورى و همچنین نفر سوم جهان در مجموع امتیازات از جمهورى اسلامى ایران بود و در مسابقه روبات هاى امدادگر سال 2002 در بین 12 تیم از مراکز علمى معتبر جهان به مقام اول دست یافت (24).
دهم- طى دهه اخیر، مرکز فرهنگى سازمان ملل (یونسکو) چندین بار، ایران را به عنوان یکى از موفق ترین کشورهاى جهان در مبارزه با بى سوادى معرفى کرده است.
یازدهم- رشد کمى دانشجویان کشور یکى دیگر از شاخصهاى توسعه علمى در سالهاى پس از انقلاب مى باشد. در حالى که تعداد دانشجویان دانشگاه هاى کشور قبل از انقلاب از مرز 150 هزار نفر تجاوز نمى کرده، امروزه این تعداد به حدود یک میلیون و هشتصد هزار نفر بالغ شده استو در خصوص رشد کیفى دانشگاه ها نیز باید یادآور شد در حالى که در سال تحصیلى 59 1358 تعداد دانشجویان دوره هاى دکترى 452 نفر بوده، این عدد در سال تحصیلى 81 1380 به بیش از 12 هزار نفر بالغ شده است. به عبارت دیگر، میزان رشد دانشجویان مقطع دکترى در این دوره 26/ 5 برابر بوده است) 25 (
دوازدهم- بر اساس گزارش) ISI موسسه بین المللى اطلاعات علمى) تعداد مقالات علمى چاپ شده محققان ایرانى در مجلات معتبر بین المللى در طول 10 سال اخیر (از سال 1993 میلادى تا 2003 میلادى) 600 درصد (یعنى 7 برابر) رشد داشته که این میزان 3 برابر متوسط رشد جهانى در این دوره بوده است (26 (
سیزدهم- همچنین در خصوص رشد سطح تخصص در کشور باید اشاره نمود کشورى که در سال 1356 با 33 میلیون جمعیت، نیازمند ورود پزشک از خارج (از کشورهایى همچون هند، بنگلادش و پاکستان و…) بوده هم اکنون با جمعیتى بیش از دو برابر، پزشک مازاد دارد و خود به دیگر کشورها پزشک صادر مى کند. ودستاوردهاى بزرگ علمى د برخى دانش هاى نوین نظیر «سلول هاى بنیادین» و… ایران را در سطح مترقى ترین کشورها، در این زمینه ها قرارداده است.
چهاردهم- مؤلفه مهم دیگر در ارزیابى قدرت کشورها، فن آورى پیشرفته است. خوشبختانه نظام جمهورى اسلامى ایران على رغم تمامى موانع و محدودیت ها، در این زمینه نیز داراى توانمندى قابل ملاحظه اى است در بخش فن آورى اطلاعات) I.T ( و در بخش فن آورى اطلاعات و ارتباطات) I.C.T ( به ویژه در زمینه نرم افزار کامپیوتر ظرفیت لازم را براى پیشرفت داریم و اگر در این بخش درست برنامه ریزى شود و همت لازم گماشته شود ما مى توانیم در ردیف کشورهاى پیشرفته جهان در زمینه فن آورى اطلاعات باشیم.
در بخش فن آورى مهم و قابل ملاحظه هسته اى با توجه به این که ایران داراى معادن غنى اورانیوم است، در سال 1382 توانست به فن آورى غنى سازى اورانیوم در زمینه هاى صلح آمیز، دست یابد و این امر نشان داد که جمهورى اسلامى ایران مى تواند جایگاه مناسبى از لحاظ تکنولوژیکى در جهان داشته باشد.
پانزدهم- جمهورى اسلامى ایران هم به دلیل ماهیت انقلابى و اسلامى اش و هم به دلیل قرار گرفتن در یکى از نقاط استراتژیک جهان، همواره مورد تهدید بوده و هست. از این رو مسأله تأمین امنیت و امکانات دفاعى نقش عمده اى مى یابد. امروزه جمهورى اسلامى ایران از لحاظ قدرت نظامى، داراى قدرت قابل ملاحظه و بازدارنده اى است به ویژه آن که داراى قدرت بسیج چند میلیونى آموزش دیده و آماده مى باشد. ایران داراى یک ارتش قوى و سپاه قدرتمند است که داراى تجربه 8 سال دفاع و جنگ هستند و بزرگترین قدرت نظامى منطقه را تشکیل مى دهند از لحاظ صنایع نظامى هم کشورى پیشرفته هستیم و اقلام فراوانى را امروزه به کشورهاى دیگر صادر مى کنیم. در زمینه ساخت انواع موشک، نفربر زرهى و حتى تانک، هلى کوپتر و هواپیما و ناوچه، پیشرفت هاى قابل ملاحظه اى داشته ایم و در بسیارى از نیازمندى هاى دفاعى خودکفا و بى نیاز از دیگران مى باشیم. در تعیین میزان قدرت نظامى ایران همین بس که تئوریسین هاى آمریکا، همواره راهکار نظامى در مقابله با ایران را با دیده شک و تردید نگریسته و آن را در اولویت قرار نمى دهند.
شانزدهم- ساخت دولت قوى به مجموعه اى از مؤلفه ها نیاز است که عمده ترین آنها مشارکت سیاسى، توسعه اقتصادى، وفاق اجتماعى است که این مؤلفه ها در سه اصل کلى: «مشروعیت»، «ظرفیت سیاسى در مدیریت و مواجهه با موضوعات مختلف» و «وحدت ملى» تبلور دارند.
بحمدالله در مؤلفه هاى فوق جمهورى اسلامى ایران از امتیازات خوبى برخوردار است یعنى داراى حکومتى مردمى است و مجموعه کلان نظام آنگونه که تاکنون نشان داده توانایى حل و مدیریت مسائل و بحران ها و مواجهه با تهدیدات را در بعد داخلى و خارجى دارد و از وحدت ملى خوبى برخورداریم. البته در مورد همه اینها آسیب هایى وجود دارد که مسؤولین به شدت به دنبال حل اساسى آنها مى باشند.
هفدهم- وبالاخره موضوعاتى نظیر: جهش صادراتى، جذب سرمایه خارجى، بسطو توسعه فعالیت هاى عمرانى رفاهى درسطح روستاها از قبیل تأسیس خانه بهداشت، ساخت راه، حمام بهداشتى، برق، آب لوله کشى، تلفن، تأسیس مدارس تا سطح دبیرستان، تقویت امکانات زیست شهرى، تقویت زیربناهاى توسعه مانند تربیت نیروى انسانى ماهر، انرژى، سدسازى، توسعه ارتباطات و راه ها و بنادر توسعه ظرفیت پالایشگاه ها و خودکفایى در تأمین فرآورده هاى نفتى ع مصرف و جمعیّت، جلوگیرى از اتلاف گازو پوشش دادن صدها شهر و میلیون ها نفر، افزایش قابل توجّه ظرفیت برق تا حدّ رفع خاموشى ها، توسعه ظرفیت پتروشیمى و افزایش تولید آن تا بیش ازبیست برابر و… ازدیگر دستاوردهاى ارزشمند انقلاب اسلامى است.
نتیجه گیرى
توجه به مفهوم کارآمدى ومؤلفه هاى آن و در نظر گرفتن دستاوردهاى انقلاب اسلامى در زمینه هاى مختلف، مبین کارآمدى وموفقیت نسبى انقلاب اسلامى است که با اتکائ به خداوند وحمایتهاى گسترده مردمى توانسته شرایط و مراحل گوناگون جایگزینى، استقرار، تثبیت اولیه، گذار و ثبات را به خوبى پشت سر بگذارد که در مجموع در میان تمامى انقلاب هاى جهان بى نذیر است درعین حال چالش هاى داخلى و خارجى انقلاب اسلامى نیزهمواره آرمان ها و دستاوردهاى انقلاب را با مشکل روبه رو ساخته است وبرخى کاستیهاى راهبردى یا ضعفهاى مدیریتى موجب ایجاد ناهماهنگیهایى در تنظیم اهداف، نارساییهایى در تخصیص منابع و امکانات، اختلالاتى در روابط اجتماعى و به تبع، نارضایتیهایى در میان گروه هایى از جامعه شده است که این امر مبین درصدى از ضعف و ناکارآمدى کارگزاران نظام جمهورى اسلامى مى باشد. (27) ازاین رودستیابى به اهداف تعیین شده از سوى انقلاب و نظام جمهورى اسلامى وتحقق کامل آرمان هاى آن نیازمند نقد واقعبینانه وضع موجود، علت یابى مشکلات و بررسى دلائل عدم تحقق برخى از اهداف و آرمانهاى انقلاب با ارائه راهکارها و پیشنهادهاى سازنده میباشد. بحث کارآمدى انقلاب اسلامى را با گفتارى از مقام معظم رهبرى به پایان مى رسانیم:… بنده اعتقادم این است که نظام اسلامى از همه ى دولتهایى که در دوران استعمار و دوران نزدیک به استعمار در کشور ما وجود داشته، قوى تر عمل کرده است. بدون تردید نظام جمهورى اسلامى در همه ى بخشها قوى عمل کرده است. عناصر مؤمن و کارآمد در نظام وجود داشته اند پشتوانه ى مردمى هم به آنها کمک کرده است. در بخشهایى ما با قدرت وارد میدان شده ایم که فکرش را نمى توانستیم بکنیم. در همه ى بخشها این طور است. الان جاى توضیح و بیان آمار نیست. البته اقتضاى این دوره ى از نظام جمهورى اسلامى، اقتضاى کار بیشتر، انقلابى تر، مؤمنانه تر و همه ى امکانات را بیش از این به میدان آوردن است این را قبول داریم.
البته کم کارى وجود دارد، اما ناکارآمدى وجود ندارد بین اینها باید تفکیک قائل شد. ناکارآمدى وجود ندارد نظام اسلامى کارایى دارد. یک نشانه ى کارایىِ نظام، وجود شماست. جوان دانشجوى مؤمن و معتقد به نظام مى تواند حرف و انگیزه ى خودش را قوى در فضاى جامعه مطرح کند. حرف شما فردا در تمام فضاى جامعه منتشر مى شود این نکته ى خیلى مهمى است این خودش کارآمدىِ این نظام است. کارآمدى نظام غیر از کارآمدى این دستگاه یا آن دستگاه است نظام، نظام کارآمدى است. البته کارآمدى نظام، مجموعه ى عملکرد مثبت و منفى یى است که دستگاه هاى نظام دارند اما این برآیند مثبت است. (28)
پى نوشت ها:
1 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش واندیشه معاصر، 1379، ص. 16
2 فرهنگ علوم سیاسى، على آقا بخشى، تهران: انتشارات چاپار، 1379، ص. 446
3 مشروعیت و کارامدى، سیمور، م، لیپست، ترجمه رضا زبیب، فرهنگ توسعه، سال چهارم، شماره 18 خرداد و تیر 74، ص. 11
4 ولایت فقیه: ازتئورى تا تجربه، على ذ و علم، خبرگزارى فارس،. 1383/ 3/ 16
5 مبانى اندیشه سیاسى، محمود فتحعلى، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشى و پژهشى امام خمینى (ره)، 1383، ص. 227
6 همان.
7 براى آگاهى بیشتر در باب ارزش ر. ک. مجتبى مصباح، فلسفه اخلاق، ص 39، نیز ر. ک: درآمدى بر مبانى اندیشه اسلامى، جمعى از نویسندگان ص. 37
8 براى آگاهى بیشتر ر. ک: آربلاستر، انتونى، لیبرالیسم غرب، ترجمه عباس مخبر، ص 81، 281،. 284 همچنین بنگرید به: لاریجانى، محمد جواد، تدین، حکومت و توسعه، ص 221
9 مرتضوى، سید ضیاء، کارآمدى نظام جمهورى اسلامى ایران، حکومت اسلامى، شماره 14، ص 1
10 مبانى اندیشه سیاسى، محمود فتحعلى، همان.
11 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش واندیشه معاصر، 1379، ص. 16
12 انقلاب اسلامى و چرایى و چگونگى رخداد آن، جمعى از نویسندگان، قم: نشر معارف، 1382
13 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، دکتر محمدرضا مرندى. ماهنامه ناظرامین شماره نشریه 13،. 14
14 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، همان، ص. 27
15 ربع قرن نشیب و فراز، گروه کارشناسان معاونت اموراقتصادى، وزارت امور اقتصادى ودارائى، تهران: پایگان، 1383، ص. 47
16 رشد اقتصادى و عدالت اجتماعى، دکتر محمدباقر صدرى به نقل ازسایت دنیاى اقتصاد.
17 گزارش اقتصادى وترازنامه 1373 بانک مرکزى، ص. 68
18 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
19 دیدار مسئولان نظام با رهبر معظم انقلاب اسلامى
20 کنفرانس مطبوعاتى آقاى خاتمى، 10 شهریور 1383
21 ربع قرن نشیب و فراز، همان، ص. 85
22 شاخصهاى سلامتى در جمهورى اسلامى ایران، محمد اسماعیل اکبرى تهران: 1382، ص 6
23 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
24 استراتژى جمهورى اسلامى ایران در قبال فرسایش حاکمیت دولت ها، حسن روحانى، فصلنامه راهبرد، ش 29 پاییز 82، ص 24
25 ر. ک به: نامه وزیر علوم، تحقیقات و فناورى به مقام معظم رهبرى در تاریخ. 81/ 10/ 30
26 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
27 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
28 بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان در ماه مبارک رمضان (/ 10/ 08 1383
( کارآمدى انقلاب اسلامى، مرورى بر دستاورد هاى اقتصادى انقلاب اسلامى، على رضا محمدى، پگاه حوزه)
خدمات و فعالیت های نظام جمهوری اسلامی در ابعاد داخلی، گستره بسیار وسیعی دارد و می توان آنها را به چند حوزه تقسیم کرد که عبارت اند از:
1_ خدمات نظام در حوزه اقتصادی
2_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی
3_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه سیاسی
به گوشه ای از خدمات بیشمار اشاره میکنیم
1_ دستاوردها و خدمات اقتصادی
با اینکه ملموس ترین و گسترده ترین فعالیت های نظارت جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی است، امّا نظام تبلیغاتی کشور نتوانست آن را به طور شایسته ای به افکار عمومی منعکس کند. مطالعه آمار و ارقام این فعالیت ها مؤید این نکته است:
1_1_ نفت
صنعت نفت ایران نسبت به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با تحول عظیمی همراه بوده است؛ زیرا اکنون ایران اسلامی مالک منابع نفتی خود است و کارشناسان ایرانی مدیریت اجرایی عملیات صنعت نفت را در همه بخش ها اعم از: اکتشاف، حفاری، بهره برداری، صادرات، پالایش و انتقال بر عهده دارند؛ این امر در حالی است که این صنعت پیش از انقلاب به طور کامل وابسته بود.
از طرف دیگر، فعالیت های اکتشافی صنعت نفت پس از پیروزی انقلاب با جهش چشمگیری همراه بوده است.
2_1_ گاز
حجم ذخایر گاز طبیعی شناسایی شده ایران در آغاز سال 1385 حدود 6/26 تریلیون متر برآورد شد که این میزان معادل 17% از کل ذخایر جهان و 7/47% از ذخایر منطقه خاورمیانه است.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تنها پنج شهر، نعمت گاز داشتند؛ در حالی که اکنون نه تنها بیشتر مناطق شهری کشور از این نعمت بهره مندند، بلکه در مناطق روستایی نیز از این نعمت خدادادی به کشور استفاده می گردد.
طبق آخرین آمار مرکز آمار کشور در پایان سال 1385، میزان استخراج گاز معادل 464 میلیون مترمکعب در روز بوده است. همچنین تا پایان آن سال، از مجموع 1016 شهر کشور، 615 شهر (61%) گازرسانی شد و 82 شهر در حال گازرسانی بوده است.
3_1_ پتروشیمی
میزان تولیدات پتروشیمی در سال 1357، 7/4 میلیون تن بود که با وجود تخریب آن به دست رژیم بعثی عراق در جنگ تحمیلی، طبق آمارهای موثق درآمد کشور از این راه، از صادرات گاز به بیش از 7 میلیارد دلار در سال 84 رسیده است.
4_1_ فناوری هسته ای و انرژی هسته ای
جمهوری اسلامی به رغم تحریم های شدید امریکا و فشار به کشورهای دیگر برای نداشتن همکاری در طرح هسته ای ایران، توانست چرخه سوخت هسته ای را با دستان دانشمندان داخلی به صورت چشمگیری افزایش دهد تا جایی که تعجب جهانیان را برانگیزد. در این خصوص، نظام جمهوری اسلامی توانست با کشف و استخراج اورانیوم طبیعی در یزد و فناوری آن در اردکان یزد و سپس تبدیل آن به سه ماده: «هگزا فلوراید اورانیوم، «اکسید اورانیوم» و «تترا فلوراید اورانیوم» را در «پایگاه هسته‌ای اصفهان»، بزرگترین گام های چرخه سوخت هسته ای بردارد و سپس با تأسیس پایگاه در «نطنز» با استفاده از دستگاههای سانتریفوژ به غنی سازی اورانیوم دست یابد. این امر، ایران را به ردیف دهمین کشور با فناوری هسته ای ارتقا داده است.
همچنین، طراحی رئاکتور آب سنگین در اراک و به مرحله نهایی رسیدن نیروگاه اتمی در بوشهر، گام های دیگری بود که نشان داد مدیریت انقلابی نظام جمهوری اسلامی را به کشوری پیشرفته تبدیل می کند.
5_1_ برق
برق رسانی را می توان یکی از افتخارآمیزترین فعالیت های اقتصادی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی قلمداد کرد.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوج فعالیت های رژیم طاغوت، تنها 1/3 میلیون مشترک برق – اعم از خانگی، عمومی، صنعتی و کشاورزی – وجود داشت؛ این در حالی است که هم اکنون حتی بسیاری از روستاهای کشور و دورترین مناطق از نعمت برق است.
میزان تولید ناخالص برق کشور در پایان سال 1385، بیش از 192 میلیارد کیلووات ساعت بود و تاکنون بیش از 50 هزار روستا در کشور از نعمت برق برخوردار شدند. همچنین، تعداد مشترکان برق مؤسسه های تابع وزارت نیرو در این سال، حدود 20624 هزار مشترک بوده است.
1-6-صنایع نظامی
ایران که قبل از انقلاب تقریبا تمام تسلیحات نظامی خود را از خارج وارد میکرده در زمره یکی از کشورهای تولید کننده تسلیحات پیشرفته نظامی در جهان قرار گرفته و در کنار کشورهایی چون هند، برزیل و یوگسلاوی مطرح شده است و تولیدات خود را به بیش از 30 کشور جهان صادر میکند. تولید محصولات الکترونیکی و راداری، ادوات و تجهیزات خاص از این جمله است. اکنون ایران در زمینه صنایع زرهی و ساخت انواع نفربر در بین ده کشور برتر دنیا قرار گرفته است. به برخی از اقدامات انجام شده در صنایع نظامی اشاره میکنیم:
ساخت هواپیمای جنگنده آذرخش، طراحی و ساخت لانچر (پرتابکننده) چهار موشکی با قابلیت شلیک همزمان و تکتک، ساخت چرخبال آموزشی و چرخبال دو موتوره، طراحی و ساخت تانک پیشرفته ذوالفقار و راهاندازی خط تولید انبوه آن، ساخت تانک مدرن ، طراحی و ساخت خودرو تانکبر (ببر 400)، ساخت انواع شناورها و یدککشها، ساخت زیردریایی و اسکله شناور، ساخت موشک فاتح 110 (از موفقترین موشکهای زمین به زمین در جهان) و موشکهای دوربر شهاب (با سرعتی سه برابر موشک اسراییلی)، راهاندازی خطوط تعمیرات اساسی و بازسازی هواپیمای نظامی و خودکفایی در زمینههای ساخت و یا تعمیر بسیاری از تجهیزات و قطعات نظامی که در جنگ الکترونیکی کاربرد دارد.
1-7- صنایع
در بخش صنعت، کشوری که قبل از انقلاب تقریبا تمام کالاهای صنعتی خود را از خارج وارد میکرده و معدود کالاهای ساخت داخلش نیز عموما از کیفیت و مرغوبیت پایینی برخوردار بوده، هم اکنون در بسیاری از زمینه ها به تولیدکننده تبدیل شده و تولیداتش نیز در بسیاری از موارد، از جهت کیفیت و استاندارد، قابل رقابت با مشابه خارجی میباشد و در برخی از صنایع- همچون صنایع ساختمانی- سالهاست که به مرز خودکفایی رسیده است.
جمهوری اسلامی وارث صنعتی است که میزان وابستگی آن به خارج بسیار زیاد بوده به همین سبب، صنایع کشور پس از انقلاب، به دلیل محاصره اقتصادی و تامین نشدن مواد اولیه و واسطه ای، دچار رکود شدید شد. از سوی دیگر، صاحبان و مالکان این صنایع که آنها را با استفاده از اعتبارات بانکی تاسیس کرده بودند، از کشور گریختند.
دولت توانست پس از انقلاب در زمینه کاهش وابستگی شدید به مواد اولیه وارداتی، کالاهای سرمایهای خارجی، تخصصهای فنی و اطلاعات و دانش فنی خارجی- که تهدیدی برای صنعت به شمار میرود- اقدامات در خور توجهی انجام دهد. به همین علت پس از انقلاب اسلامی، ظرفیتهای وسیعی در کشور پدید آمد و تولید مواد اولیه، ایجاد صنایع تبدیلی، صنایع تکمیلی و پر کردن حلقههای مفقوده صنعت جدی گرفته و گامهای بلندی در این راه برداشته شد. تقویت و گسترش صنایع پتروشیمی را میتوان در همین ارتباط ارزیابی کرد. میزان تولیدات پتروشیمی کشور که در سال 1357 حداکثر 7/4 میلیون تن بوده در سال 1381 به 5/12 میلیون تن افزایش یافته است.
امروزه ایران در عرصه صنایع موشکی و مخابراتی به درجهای از پیشرفت رسیده که به توان ساخت ماهواره دست یافته و وارد باشگاه چند کشور محدود پرتاب کننده ماهواره گردیده است. این موفقیت در حالی به دست آمده که ما در زمینه محصولاتی که قابلیت استفاده در صنایع موشکی و الکترونیک نظامی دارند، در تحریم به سر می بریم تا جایی که حتی در برخی مواقع از یا چیپ ساده الکترونیکی به ما ممانعت به عمل میآید.
در زمینه سدسازی امروزه در بین 3 کشور برتر دنیا قرار داریم؛ به طوری که پس از پیروزی انقلاب حدود 130 سد ساخته شده و یا در حال ساخت است. در صنایع کشاورزی، هماکنون، تراکتورهای ساخت ایران به بیش از 30 کشور جهان صادر میشود.
در صنایع نفت و گاز، پروژه صددرصد ایرانی فاز یک منطقه عسلویه به عنوان بزرگترین پروژه نفت و گاز کشور در آبان 83 به بهره برداری رسید که با بهره برداری فازهای دیگر آن سالانه حدود یک میلیارد دلار درآمد نصیب کشور خواهد کرد
1-8-وضعیت روستاها
فقر و نابسامانی جوامع روستایی از مسائل و معضلات مهم و اساسی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه به شمار میرود. به همین جهت برخلاف رژیم گذشته که تنها به توسعه و آبادانی تهران و شهرهای بزرگ اکتفا میکرد، بعد از پیروزی انقلاب، توجه به روستاها و مناطق محروم کشور برای دولت و برنامهریزان از اولویت خاصی برخوردار شد. در اینجا به بخشی از شاخصهای برخورداری روستاها در سالهای پس از انقلاب اسلامی اشاره میکنیم:
تعداد مراکز بهداشتی و درمانی روستایی در سال 357، 1500 واحد بوده که در سال 1381 به 7345 واحد رسیده تعداد خانههای بهداشت از 2500 واحد در سال 1357 به 16561 واحد در سال 1381 افزایش یافته است.
برقرسانی به روستاها و مناطق محروم و ایجاد تاسیسات زیربنایی از قبیل توسعه شبکه راههای روستایی، مخابرات و… در این مناطق از اقدامات موفقیتآمیز پس از انقلاب به شمار میرود.
تعداد روستاهای برخوردار از برق از 4327 روستا در سال 1357 به 45359 روستا- بیش از 10 برابر – در سال 1380 افزایش یافته است. همچنین طی دوره 1357- 1317 تنها 8000 کیلومتر راه روستایی کشیده شده بود. اما این رقم بعد از انقلاب به 86000 کیلومتر رسیده است (بیش از 10 برابر در مدتی تقریبا 10 ساله). تعداد روستاهای بهرهمند از شبکه مخابرات از 312 روستا در سال 1357 به 10429 روستا در سال 1374- بیش از 30 برابر- افزایش یافته. تعداد واحدهای پستی روستایی هم از 180 واحد در سال 1357 به 4912 واحد در سال 1374- بیش از 25 برابر- رسیده است.
1-9-2- کشاورزی و دامداری
بخش کشاورزی از مهمترین و استراتژیکترین بخشهای اقتصادی کشور است. در حیطه کشاورزی و دامداری، طبق آمار رسمی دولت در سال 1356، دولت فقط توانایی تامین مواد غذایی مردم خود برای 33 روز در سال را داشت و مجبور بود باقی مواد غذایی را از خارج وارد کند. برای مثال مرغ را از فرانسه، تخممرغ را از اسرائیل، سیب را از لبنان، پنیر را از دانمارک و… وارد میکرد؛ هماکنون کشورمان به رغم دو برابر شدن جمعیت، به مرز خودکفایی رسیده است؛ به گونهای که با توجه به اینکه تولید گندم در سال 1356، 1/5 میلیون تن بوده و کشور ما سالها از بزرگترین واردکنندههای گندم در دنیا محسوب میشده در سال 83 با تولید بیش از 14 میلیون تن- بعد از چهل و اندی سال- توانست به خودکفایی در عرصه این محصول استراتژیک دست یابد.
میزان تولید شلتوک برنج در سال 1356، معادل 1/1 میلیون تن بود. این رقم در سال 1379 به 7/2 میلیون تن افزایش یافت. تولید جو از 900 هزار تن به 3/3 میلیون تن و سبزیجات و محصولات جالیزی از 7/2 میلیون تن به 15 میلیون تن رسید. در بخش دام نیز رشد قابل توجهی در تولید پدید آمده است؛ به گونهای که تولید تخممرغ از 215 هزار تن به در سال 1356 به 555 هزار تن در سال 1381 افزایش یافته است. تولید گوشت مرغ، از 63 هزار تن به 724 هزار تن، گوشت قرمز از 587 هزار تن به 947 هزار تن، عسل از 6 هزار تن به 28 هزار تن و شیر خام از 620/2 میلیون تن به 877/5 میلیون تن رسیده است.
براساس گزارش سازمان خواروبار کشاورزی سازمان ملل متحد،- فائو- ایران در سال 2004 رتبه نخست صادرات کشاورزی را در میان کشورهای خاورمیانه کسب کرده است.
1-10-آب
در سال 1357 میزان تولید آب 5/1 میلیارد مترمکعب و تعداد انشعاب 7/2 میلیون بود، امّا این رقم در سال 1377 به 976/3 میلیارد مترمکعب و 7 میلیون فقره انشعاب افزایش یافت.
آمارها در پایان سال نشان می دهد که انشعاب آب 650 شهر را در پوشش قرار داده است؛ یعنی 43 میلیون نفر در پوشش مصرف آب شهری و روستایی قرار گرفته اند.
در سال 1385، بیش از 5 میلیارد و 94 میلیون مترمکعب آب در مناطق شهری شرکت های آب و فاضلاب شهری و بیش از یک میلیارد مترمکعب آب در مناطق روستایی شرکت های آب و فاضلاب روستایی تولید شده است.
در مناطق شهری، طول شبکه های توزیع آب، حدود 120 هزار کیلومتر و تعداد انشعاب آب، بیش از 10 میلیون فقره بوده است.
در مناطق روستایی، طول شبکه های توزیع آب، حدود 120 هزار کیلومتر و تعداد انشعاب آب، بیش از 3 میلیون فقره بوده است.
1-11- توسعه مخابرات و تلفن
آمار دقیق تلفن های کشور در سال 1357، 850 هزار شماره بود؛ در حالی که این رقم در مرداد ماه سال 82 بالغ بر 599/13 میلیون شماره رسید و تا آخر تابستان امسال بالغ بر 23419586 شماره بوده است.
تولید تجهیزات مخابراتی تا پیش از انقلاب، تنها به تولید سوئیچ های الکترونیکی EMD و دستگاههای مخابراتی رومیزی و برخی از دستگاههای مخابراتی محدود بود، امّا پس از انقلاب – بخصوص پس از سال 68 – تغییرات شگرفی در فناوری تولید تجهیزات مخابراتی صورت گرفت.
شبکه فیبر نوری یکی از مهمترین تحولات است. در کنار توسعه و گسترش تلفن های واگذارشده تلفن همراه تا مرداد سال 1382 به 2521649 خط رسید. این تعداد تا پایان تابستان سال جاری به 20786880 خط رسید که انتظار می رود تا پایان سال به 26000000 برسد.
همچنین، راه اندازی شبکه های اطلاع رسانی و اتصال به بزرگراههای اطلاعاتی – همچون: اینترنت – نیز از خدمات انقلاب در بخش مخابرات کشور است.
1-12-تحولات در بخش راه و ترابری
به اعتقاد کارشناسان، پیشرفت در صنعت حمل و نقل کشور، انقلابی در این بخش محسوب می شود؛ زیرا در 25 سال پیش از پیروزی انقلاب 90 هزار کیلومتر راه آسفالتی و شوسه روستایی و 76 هزار کیلومتر جاده و راه اصلی و فرعی در شهرهای گوناگون احداث شد؛ در حالی که در سال 57 مجموع راههای اصلی و فرعی کشور حدود 36 هزار کیلومتر بود.
حال آنکه در پایان سال 1385 مجموع راههای اصلی و فرعی کشور حدود 1007198 کیلومتر بوده است.
در شبکه ریلی کشور نیز در حال حاضر 6100 کیلومتر شبکه اصلی و بیش از 2000 کیلومتر شبکه فرعی راه آهن وجود دارد و در واقع به همت متخصصان داخلی سالانه 600 کیلومتر راه آهن احداث می شود که در آینده نزدیک به 1000 کیلومتر امکان افزایش دارد و در بخش حمل و نقل هوایی نیز توسعه چشمگیری صورت گرفت. در سال 81 بالغ بر 20 میلیون و 200 هزار نفر از طریق فرودگاههای کشور جا به جا شده اند؛ این رقم در سال 1385 به 26111920 نفر رسیده است. دستیابی متخصصان داخلی به توانایی پیشرفته ترین سطح تعمیر اساسی (اورهال) هواپیماهای پهن پیکر یکی از موارد پیشرفت در صنعت هواپیمایی است.
ساخت هواپیماهای ایران 140 با هزینه هر فروند 5/8 میلیون دلار و توانایی ساخت 12 فروند در هر سال، نمونه چشمگیری از پیشرفت هایی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفته است.
ساخت هواپیماهای آموزشی، بالگرد و هواپیماهای بدون سرنشین از هواپیماهای 4 نفره «فجر-3» از دیگر عملکردهای سازمان صنایع هواپیمایی است.
تأسیس فرودگاهها در مناطق دورافتاده و محروم کشور از امتیازهای کشور پس از پیروزی انقلاب است.
1-13-میانگین رشد اقتصادی
دستیابی به میانگین رشد اقتصادی بیش از 4% در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود فشارهای خارجی، تحریم، جنگ تحمیلی، تنش های منطقه ای و بین المللی و …، موفقیت چشمگیری است. با آنکه برخی از کارشناسان برای کشور در حال توسعه ای همچون ایران، تحصیل رشد اقتصادی سالانه بیش از 6% برای یک دوره 20 ساله را ضروری قلمداد می کنند تا آثار عقب افتادگی های گذشته جبران شود و مسیر توسعه هموار گردد.
رشد اقتصادی ایران در نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی به حدود 8% و در برنامه دوم به 5% رسید.
انتظار میرود در چارچوب چشم انداز 20 ساله مقام معظم رهبری، میانگین رشد اقتصادی شش درصدی تحقق یابد؛ البته باید توجه داشت که با وجود پیشرفت های حاصل شده در عرصه های گوناگون علوم و فناوری، کشاورزی، صنعت، خدمات و … برنامه اصلاح ساختار اقتصادی کشور – که از اواسط دهه 70 به بعد به آن بیش از گذشته توجه شده است – همچنان با موانع جدی رو به روست که باید با تدبیری کارشناسانه به رفع آنها همت گمارد.
یکی از آنها، وابستگی شدید اقتصادی ملی به نفت و صادرات آن و دیگری در بخشهای مدیریتی و تصحیح زیرساخت های کلان اقتصادی است که باید بیش از پیش در این زمینه کوشا بود.
دستیابی به آرمان های انقلاب بویژه در بخش اقتصادی، تنها در سایه عزم و بسیج ملی برای جهش صادرات غیرنفتی تحقق می یابد که تضمین کننده توسعه پایدار و حیات اقتصادی و عدالت اجتماعی است.
1-14-جمعیت
جمعیت ایران در سال 1356 بالغ بر 7/34 میلیون نفر بود. این رقم در سال 1385 به 70495782 میلیون نفر رسیده است و نظام جمهوری اسلامی توانسته است پاسخگوی این افزایش جمعیت باشد.
اگر تنها به میزان خوراک، پوشاک، مسکن، مدرسه، بیمارستان و حمل و نقل آنها توجه کنیم، درمی یابیم که چه خدمات گسترده ای انجام شده است.
1-15-توزیع درآمد
مطابق آخرین آمارهای مربوط به توزیع درآمد در سالهای 1357-1356، میزان 10% از ثروتمندترین مردم ایران نسبت به 10% فقیرترین آنها به ترتیب 16/32 برابر و 60/24 برابر اختلاف درآمد داشتند که شکاف آن بسیار است، امّا این رقم با اقدام هایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت، به 60/20 برابر در سال کاهش یافته است.
با اینکه پس از انقلاب شکاف درآمدی ثروتمندترین فرد با فقیرترین، 5/11 برابر کمتر شده است و البته این موضوع توفیقی برای انقلاب محسوب می شود، امّا از سوی دیگر، بیانگر این است که هنوز هم شکاف طبقاتی و درآمدی وجود دارد و متأسفانه پس از گذشت 29 سال از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل وجود مشکلات متعدد، هنوز وضعیت توزیع درآمد در کشور مناسب نیست و فشار اصلی این توزیع ناعادلانه درآمد در قالب فقر ـ که بارها مقام معظم رهبری مسئولان را به مبارزه با آن فراخوانده اند ـ به قشر حقوق بگیر و مستضعف جامعه وارد می شود.
2_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی
به موازات توسعه در بخش های اقتصادی، در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی نیز اقدام های شایسته ای پس از پیروزی انقلاب صورت گرفته است که در این مقاله با رعایت اختصار مهمترین آنها را شرح می دهیم:/
1_2_ میزان سواد
میزان باسواد جمعیت 6 ساله و بالاتر کشور، از 7/28% در سال 1355 به 5/79% در سال 1375 و به بیش از 80% در سال 1380 رسیده است.
بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385، از میان حدود 64 میلیون نفر جمعیت 6 ساله و بالاتر کشور، بیش از 54 میلیون نفر باسواد بودند؛ به این ترتیب، میزان باسوادی در کشور بیش از 84%است.
از مجموع باسوادان کشور، 28 میلیون و 835 هزار نفر را مردان (7/88%) و 25 میلیون و 247 هزار نفر را زنان (3/80%) تشکیل داده اند.
همچنین، در آن سال، حدود 1 میلیون و 347 هزار سوادآموز در دوره های مختلف سازمان نهضت سوادآموزی مشغول به تحصیل بوده اند.
همچنین، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی (سال تحصیلی 1357-1356) در کل کشور 7745825 نفر دانش آموز وجود داشت که این رقم در سال تحصیلی 1380-1379 به بالغ بر 18314 میلیون نفر افزایش یافته است.
در سال تحصیلی 1386-1385، حدود 15 میلیون نفر دانش آموز در کشور وجود داشت که بیشترین تعداد دانش آموزان، مربوط به دوره ابتدایی با 5 میلیون و 827 هزار نفر دانش‌آموز است.
در این سال تحصیلی، تعداد پذیرفته شدگان مراکز آموزش عالی و دانشگاه آزاد حدود 610 هزار نفر بودند که از این تعداد، حدود 287 هزار نفر مرد و 322 هزار نفر زن بوده اند.
در سال تحصیلی 1386-1385، حدود 2829 هزار نفر در مراکز آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور در حال تحصیل بوده اند که نسبت به سال تحصیلی گدشته 4/18% افزایش داشتند.
همچنین، از این تعداد، 52% را زنان و 48% را مردان تشکیل داده اند. با بررسی این سال تحصیلی، 737 هزار نفر (1/26%) در مقطع کاردانی، 1911 هزار نفر (6/67%) در مقطع کارشناسی، 118 هزار نفر (1/4%) در مقطع کارشناسی ارشد و 63 هزار نفر (2/2%) در مقطع دکترای حرفه ای و تخصصی مشغول به تحصیل بوده اند.
جدول آمار دانش آموزان اعزامی به المپیادهای بینالمللی و مدال‌های به دست آمده توسط آنها
تعداد افراد اعزامی به المپیادهاتعداد مدال‌های کسب شده
ریاضی فیزیک کامپیوتر شیمی زیست طلا نقره برنز
2-2-مبارزه با مواد مخدر
از دیگر موارد قابل اشاره موفقیت بسیار چشمگیر نظام جمهوری اسلامی در مبارزه با مواد مخدر و سوداگران مرگ میباشد. طبق آمارهای بینالمللی بیش از 80 درصد مواد مخدر مکشوفه در سطح جهان در مرزهای ایران کشف و منهدم میشود که به همین جهت نیز ایران بارها از سوی مجامع جهانی مورد تقدیر قرار گرفته است و کمیته مبارزه با مواد مخدر سازمان بهداشت جهانی، مرکز آموزش منطقهای خود را ایران قرار داده است. البته باید بالا بودن و بالا رفتن آمار معتادان کشور را یکی از نقاط ضعف عملکرد کارگزاران نظام محسوب کرد.
2-3-فرهنگ و هنر
در حوزه هنری و فرهنگی یکی از موارد قابل اشاره، سینمای ایران است که قبل از انقلاب به اعتراف تمام صاحبنظران، به هیچ وجه در دنیا مطرح نبوده و به حساب نمیآمده لکن امروزه، به عنوان سینمایی صاحب سبک و جذاب، در بین 10 سینمای برتر جهان مطرح میباشد. در صنعت دوبلاژ نیز ایران جزء سه کشور برتر دنیاست.
همچنین در این حوزه میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. رونق چشمگیر صنعت چاپ و نشر و انتشار گسترده مطبوعات و کتب؛
2. توسعه گسترده شبکه های صدا و سیما و تولید وسیع برنامه ها خصوصا از سال 73 به بعد به گونه ای که از دو شبکه سیما و چند شبکه صدا با ساعات محدود هم اکنون به ده ها شبکه داخلی و خارجی به صورت تمام وقت و شبکه های استانی گسترش یافته است.
3. توسعه و گسترش چشمگیر شبکه های خبررسانی و خبرگزاری داخلی و بینالمللی به گونهای که امروزه دیگر ما مجبور نیستیم برای کسب خبر- همانند گذشته- متکی به خبرگزاریهای خارجی همچون: آسوشیتدپرس، رویترز، دویچله وله و امثال آن باشیم
2-4-بهداشت و سلامت
یکی از شاخصهای متعارف توسعه یافتگی، کاهش نرخ مرگ و میر کودکان است. طی سالهای اخیر سازمان بهداشت جهانی دو بار ایران را به عنوان موفقترین کشور جهان در کاهش نرخ مرگ و میر کودکان مورد تقدیر قرار داده است. به گونهای که مرگ و میر کودکان زیر یک سال از 111 مورد در هر هزار تولد زنده در سال 1356 به 6/28 مورد از هر هزار تولد)( زنده در سال 1381 رسیده به عبارت دیگر بیش از چهار برابر کاهش یافته است.
از 237 نفر در هر 100 هزار (همچنین کاهش مرگ مادران ناشی از عوارض باروری تولد زنده در سال 1355 به حدود 37 نفر در سال 1380 رسیده یعنی 5/6 برابر کاهش یافته است.
از دیگر شاخصها، افزایش سن امید به زندگی است. در نتیجه اقدامات و آموزشهای بهداشتی، اصلیترین شاخص سلامت (سن امید به زندگی) که قبل از انقلاب در حدود 55 سال بوده و در سال 82 به مرز 4/71 رسیده است براساس آمار دیگری سن امید به زندگی طی 20 سال (1360 تا 1380) 10 سال افزایش یافته، یعنی در مورد مردان از سال 58 به 68 سال و در مورد زنان از 60 سال به 70 سال ارتقا یافته است.
همچنین سازمان بهداشت جهانی، ایران را در سال 2004 به عنوان موفقترین کشور آسیایی در کنترل و مقابله با ایدز معرفی کرد.
2-5-سایر موارد
_ پیشرفت کمی و کیفی شبکه های رادیویی و تلویزیونی و تأسیس و راه اندازی شبکه های برون مرزی مانند: شبکه سحر، جام جم و صبا و پرسtv و العالم و…
_ گسترش مراکز هنری و فرهنگی
_ توسعه و رشد علمی مانند فناوری هسته ای، سلولهای بنیادی جنینی و …
_ گسترش تأمین اجتماعی و انواع بیمه های حمایتی
3_ دستاوردهای سیاسی
انقلاب اسلامی در حوزه سیاسی تأثیر و تحولات بسیار مثبتی را بر جای گذاشته است؛ اگر چه این آثار و نتایج مثبت در پشت ابرهای جنجال های سیاسی و تبلیغات رسانه های بیگانه پنهان مانده است، امّا نمی توان آنها را رد و نفی کرد.
انسانها همواره قدر نعمت را در هنگام نبودن آن بیشتر درک می کنند، امّا در عین حال یادآوری و تذکر آن ممکن است همان نتیجه را به ارمغان آورد.
امام عظیم الشأن و به تبع ایشان، مقام معظم رهبری همواره چنین خط مشی هایی داشته اند. در این خصوص نتایج، پیامدها و آثار انقلاب را همانا تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی، آزادی، استقلال، گسترش مشارکت سیاسی و جایگزینی ارزشهای اسلامی و … می‌دانستند.
3-1-استقلال سیاسی
یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، استقلال سیاسی آن است؛ در حالی که رژیم طاغوت به هیچ وجه از استقلال در همه سطوح برخوردار نبود.
همچنین، نظام جمهوری اسلامی در مقایسه با کشورهای منطقه و بسیاری از کشورهای دنیا مستقل‌ترین کشور محسوب میشود. سیاست «نه شرقی، نه غربی»، ایران اسلامی را که در دوران معاصر همواره در نفوذ قدرت های استعماری و بیگانه بود، به کشوری نفوذناپذیر و کاملا مستقل تبدیل کرده است.
2_3_ قانون اساسی
«قانون اساسی» یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی به شمار می آید. اهمیت این دستاورد از این نظر است که نحوه تعامل مردم و دولت، حقوق شهروندی و نقش مؤثر مردم در اداره حکومت در آن به طور واضح و کامل دیده شده است.
3_3_ تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی
در خصوص تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی، حضرت امام بیشترین تأکید را بر پیدایش دولت خدمتگزار به صورت دستاورد عمده انقلاب اسلامی داشتند.
به نظر امام، ایجاد دولتی مردمی – که مظهر اتحاد و همدلی و ملت به شمار می آید – از برکات انقلاب محسوب می شود.
4_3_ ولایت فقیه
از آن جایی که اساس نظام بر مبنای ولایت فقیه استوار شده است و با توجه به ویژگی ها و مختصات ولی فقیه، نظام جمهوری اسلامی امکانت خاصی دارد که آن را سایر نظامهای سیاسی ندارند. از همین رو، امام راحل همواره تأکید می کردند که از ولایت فقیه پشتیبانی کنید تا به نظام آسیبی نرسد.
5_3_ آزادی
امام راحل، آزادی بیان، قلم، فکر و اندیشه را از دستاوردهای مهم انقلاب می دانستند؛ در حقیقت نیز در هر قضاوت منصفانه در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا، آزادی در ابعاد گوناگون، از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است.
6_3_ مشارکت سیاسی
یکی دیگر از نتایج انقلاب، مشارکت سیاسی آحاد ملت در همه مسائل کشور است.
مردم ایران پس از انقلاب، همه نهادهای سیاسی را به طور مستقیم تعیین می کنند و شرکت آزادانه مردم در انتخابات و میزان مشارکت آنان – که مردم در انتخابات مختلف داشته اند – بیانگر اهمیت و جایگاه این مسئله در نظام جمهوری اسلامی و شناسایی نقش مردم به صورت سرچشمه قدرت است.
7_3_ سایر موارد
_ ایجاد نظام مردم سالاری دینی
_ گسترش گروهها و احزاب سیاسی
_ انتقادپذیری
_ تفکیک قوا
_ رشد سیاسی و آگاهی های عمومی و حضور آنها در صحنه های مختلف
_ برابری همه آحاد ملت (مسئول و غیرمسئول) در برابر قانون
_ گسترش کمی و کیفی حوزه های علمیه و مراکز دینی
_گسترش نشریات و کتب دینی
اما دستاوردهای انقلاب اسلامی در حدی از وسعت و شمول و از سوی دیگر عمق و کیفیت می باشد که مجالی برای انکار مخالفان باقی نمیگذارد. به برکت انقلاب اسلامی امروزه در اکثر زمینه ها اعم از سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، علمی و … حاصل شده است به گونه ای که شاهد یک تحول عظیم و فراگیر در کل ساختارهای کشور بوده ایم .
اما در ارتباط با روش شناسی بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی لازم است توجه داشته باشید که در این حوزه در یک مقایسه دقیق و علمی لازم است در موارد متعدد و با استفاده از آمارها و شاخص های صحیح و با در نظر گرفتن الگوی علمی سنجش موفقیت یک نظام (کارآمدی نظام = اهداف + امکانات + موانع ) ، به تحلیل و ارزیابی پرداخته شود. البته قصد ما در این پاسخ این نیست که کلیه این دستاوردها را به صورت مفصل و یا حتی اجمالی به رشته تحریر در آوریم ، چرا که با توجه به حجم عظیم تحولاتی که در اثر انقلاب اسلامی رخ داده است پرداختن به کل آن در یک مقال که اقتضایش اختصار گویی است امکان پذیر نمی باشد. بنابراین بررسی بنیادین این مساله و توجه به همه ی ابعاد آن همت و تلاش خودتان را می طلبد. اما در ادامه ی پاسخ و در پیوست چند مقاله ی مرتبط با این موضوع خدمتتان ارائه می گردد.
پیش از هر سخنی، منابع معتبر در این زمینه خدمت شما پرسشگر ارجمند ارائه می شود تا برای تعمیق اطلاعات خود در زمینه ی دستاوردهای انقلاب اسلامی بدانها مراجعه نمایید:
92 دستاورد انقلاب اسلامی ایران، با نگرشی بر دیدگاه های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی(مد ظله العالی)، انتشارات معاونت فرهنگی ستاد مشترک سپاه، 1382
رویش، در آمدى بر کارنامه انقلاب اسلامى، على اکبر کلانترى، نشر معارف.
آثار و نتایج انقلاب اسلامى، محمد باقر حشمت زاده، کتاب کانون اندیشه جوان.
درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، دکتر محمدرضا مرندى. ماهنامه ناظرامین شماره نشریه 13
نگاهی گذرا به مهمترین دستاورد های انقلاب اسلامی :
یکى از موضوعات اساسى که همواره در حوزه انقلاب ها مورد مطالعه قرار مى گیرد مربوط به کارآمدى آن ها در دستیابى به اهداف و آرمانهایشان است که به مسایل پس از پیروزى انقلاب و دستاوردها و نتایج آن مى پردازد این پرسش به عنوان حساس ترین، وکاربردى ترین مسآ له اى است که به طور وسیع و عمیق درعرصه جامعه و در بین دولت و ملّت، موافیق ومخالفین در داخل و خارج طرح مى شود. مسلما. چنین بحثى در مورد انقلاب اسلامى- خصوصا باتوجه به ماهیت ایدئولوژیکى آن- هم موضوعیت و حتى ضرورت دارد و اینک با گذشت سی و هفت سال از استقرار نظام جمهورى اسلامى- که اولین و مهمترین ثمره انقلاب اسلامى و تداوم فرایند آن تلقى مى شود- براى همگان این پرسش مطرح است انقلاب اسلامى که دولت سرا پا ظلم، ستم وتبعیض شاهنشاهى را براندازى کرده و جمهورى اسلامى را با هدف گسترش عدالت، معنویت وتامین سعادت مادى ومعنوى احاد جامعه مستقر نموده است آیا در عمل توانسته است به اهداف خود دست یابد؟ به خصوص نسل جوان جامعه مى پرسند: انقلاب اسلامى چه آثار و دستاوردهاى مثبتى براى ایران داشته و چه تحولاتى در کشور به وجود آورده است؟ این نسل که خود شخصاً نظام پیشین را تجربه نکرده و شاید به صورت دقیق نداند که چرا نسل قبل از آن ها انقلاب کرده به صورت طبیعى وضعیت موجود نظام را با انتظارات، توقعات و آرمان هاى خودش یاوضعیت مادى زندگى غرب والگوهاى وارداتى مى سنجد و در این میان آثار و نتایج مادى و اقتصادى انقلاب، بیش تراز سایردستاوردها مورد توجّه اوقرار مى گیرد. ازاین رو تبیین دقیق دستاوردهاى انقلاب اسلامى ومیزان کارآمدى وموفقیت آن نقش بسیارمهمى در جهت تحکیم پایه هاى مردمى نظام وحفظ وتداوم آن دارد اهمیّت فوق العاده این قضیه آنجاست که اگر اکثریت مردم به این نتیجه برسند که در مجموع، انقلاب اسلامى دستاوردهاى مثبتى داشته مسیر نظام به سوى پیشرفت وترقى مادى و معنوى کشوراست، از تداوم و توسعه آن حمایت مى کنند. امّاچنانچه استنتاج و استنباطعموم خصوصا جوانان برخلاف این باشد، باید در انتظار انواع و اقسام بحران ها بود. (1) ازاین رو لازم است تاکارآمدى و نتایج انقلاب اسلامى، به طور عالمانه و منصفانه وبا به کارگیرى روشهایى علمى ومنطقى مورد تبیین و ارزیابى قرار گیرد.
تعریف کارآمدى
اصطلاح کارآمدى بیشتر در سه قلمرو مدیریت، اقتصاد و سیاست کاربرد دارد. ودر فرهنگ علوم سیاسى این اصطلاح به اثر بخشى، نفوذ، کفایت، قابلیت، و لیاقت معنا مى شود در تعریفى دیگر کارآمدى با کارآیى مترادف گرفته شده و این گونه تعریف شده است: قابلیت و توانایى رسیدن به هدف هاى تعیین شده و مشخص. سنجش مقدار کارآیى از طریق مقایسه مقدار استاندار با هدف یا مقدار کیفیتى که عملا به دست آمده صورت مى گیرد. مثلا تولید واقعى با تولید مورد هدف و یا زمان مصرف شده با زمان پیش بینى شده مقایسه مى شود. (2) از دیدگاه سیمور لیپست کارآمدى عبارت است از تحقق عینى یا توان سیستم در تحقق کارکردهاى اساسى یک حکومت، به گونه اى که اکثریت مردم و گروههاى قدرتمند درون نظام آن را عینا مشاهده کنند. (3). از مجموع تعاریف متعددى که در این زمینه وجود دارد مى توان کارآمدى را به معناى» موفقیت در تحقق اهداف با توجه به امکانات و موانع «تعریف نمود از این رو کارآمدى هر پدیده براساس سه شاخصه اهداف، امکانات و موانع آن پدیده مشخص مى گردد. هر قد رپدیده اى با توجه به سه شاخصه مذکور در تحقق اهدافش موفق باشد به همان مقدار کار آمد است.
نظریه هاى عمده در باب کارآمدى:
یکم- نظریه توفیق: در این نظریه با ملاک رسیدن به اهداف مى توان کارآمدى نظامها را سنجید.
دوم- نظریه رضایت: در این نظریه، بدون توجه به توانایى حکومت در تحقق اهداف، تنها به این وجه توجه مى شود که حکومت تا چه مقدار توانسته است رضایت مجموعه کسانى را که با آنها ارتباط دارد جلب کند. در این رویکرد هر مقدارکه حکومت بتواند رضایت مردم را بیشتر جلب کند، کارآمدتر تلقى خواهد شد.
سوم- نظریه تکلیف مدارى: که با دو رویکرد فوق تعارضى ندارد ولى فراتر از آنها به مساله کارآمدى نگاه مى کند، به این معنا که کارآمدى یک نظام با میزان تعهد و التزام حکومت به تکالیف شرعى مورد نظر جامعه سنجیده مى شود. درواقع هر مقدار که حکومت کنندگان به تکالیفى که از یک منبع فرابشرى گرفته اند بیشتر عمل کنند، کارآمدتر تلقى مى شوند. (4)
از سوى دیگردرفهم، قضاوت وارزیابى درباب کارآمدى پدیده ها توجه به نکات ذیل حائز اهمیت است:
1 از آن جا که هر پدیده اى اهداف، امکانات و موانع خاص خود را دارد به راحتى مى توان دریافت که کارآمدى امرى نسبى است و کارآمدى هر پدیده مخصوص به خود آن است. ازسوى دیگربا توجه به این که اهداف، امکانات و موانع یک پدیده خاص نیز مى تواند تغییر کند، کارآمدى هر پدیده خاص در حالات و شرایط گوناگون متفاوت است. از این رو، کارآمدى نظام سیاسى را باید در شرایط و مراحل گوناگون، جایگزینى، استقرار، تثبیت اولیه، گذار و ثبات به صورت جداگانه بررسى و ارزیابى کرد. البته کارآمدى کل برابر با حاصل جمع (جبرى) کارآمدى هاى مراحل گناگون است. این رابطه را مى توان چنین بیان نمود:
(حاصل جمع کارآمدى مراحل گوناگون کارآمدى کل یک پدیده زمانمند) (5)
2 درمقام ارزیابى کارآمدى یک پدیده مرکب، نظیر نظام سیاسى، به هیچ وجه نمى توان بر اساس کارآمدى یا ناکارآمدى یک جزء، آن پدیده را کارآمد یا ناکارآمد دانست، براى مثال نمى توان از کارآمدى یکى از اجزاء نظام سیاسى لیبرال، کارآمدى کل این نظام را نتیجه گرفت و ویا ازنا کارآمدى یکى از اجزاء نظام سیاسى جمهورى اسلامى ایران، ناکارآمدى کل این نظام را استنتاج کرد زیرا کارآمدى یک پدیده مرکب، امرى است مجموعى که از حاصل جمع (جبرى) کارآمدى اجزاء به دست مى آید. (6)
3 اهداف یک پدیده مى تواند از نظر کمى وکیفى متفاوت باشد از این رودر برآورد کارآمدى آن پدیده باید به تفاوت میان آن اهداف و سهم و ارزش هر یک توجه داشت. و دلیل تفاوت اهداف نیز به نوع ارزش آنها باز مى گردد از این رو باید گفت که نظام ارزشى تعیین کننده اهداف است. (7) و مقدار ارزش اهداف هر نظام، از جمله نظام سیاسى، تابع نظام جهان شناسى آن مى باشد. براى مثال دریک نظام سیاسى مبتنى بر اصالت انسان و اصالت سود، مانند لیبرالیسم، ارزش سود، رفاه و امنیت مادى انسان بر هر ارزش دیگرى برترى دارد (8) از این رو، کارآمدى را با مقدار سود، رفاه و امنیت مادى برابر
مى گیرند و هر نظام سیاسى و حکومتى که نتوانند این سه هدف را تامین کنند، نظامى ناکارآمد خواهد بود. ودر مقابل، نظام هاى سیاسى الهى که بر پایه جهان بینى دینى قرار یافته اند، به ارزش هاى معنوى بیش از ارزش هاى مادى بها مى دهند. از این رو، در تعیین مقدار کارآمدى این گونه نظام ها مقدار تحقق اهداف معنوى از اهمیت بیشترى برخوردارند، تا آنجا که گاه تحقق این نوع اهداف عدم تحقق برخى اهداف مادى را جبران مى کند. بدیهى است بر پایه آموزه هاى نظام هاى دینى آن دسته از نظام هایى که دغدغه اهداف معنوى را ندارند و به ارزش هاى دینى و اخلاقى بى اعتنا هستند، نظام هایى ناکار آمد خواهند بود، هر چند که در تحقق اهداف مادى موفق باشند. براین اساس کارآمدى هر نظام با توجه به جهان بینى و نظام ارزشى آن مشخص مى شود. (9) البته نظام ارزشى علاوه براهداف به طورمستقیم یا غیر مستقیم، بر برخى امکانات و موانع نیز تآثیر گذار است. براى مثال نظام ارزشى توحیدى همکارى و همدلى با کفار و مشرکان معاند، به مثابه یک امکان، فرصت، و ابزار را در صورتى که با اساس نظام توحیدى و اهداف آن در تعارض باشد، جائز نمى شمارد. و در چنین نظامى نمى توان از هر وسیله به مثابه امکان و ابزار رسیدن به اهداف سود جست. نظام ارزشى توحیدى حمایت از مظلومان و کمک به آنان را از اهداف بسیار مهم خود مى داند، هر چند که چنین حمایتى به مستمسکى قوى براى دشمنى دشمنان تبدیل شود و از این رهگذر موانعى جدى و بزرگ براى نظام توحیدى پدید آید. بر این اساس نمودار ارتباط جهان بینى و نظام ارزشى با کارآمدى اینگونه قابل ترسیم است:
موانع
امکانات
نظام ارزشى- اهداف- جهان بینى کارآمدى
وبالاخره اینکه نظام ارزشى، دست کم، پنج صورت مى تواند بر نظر و عمل فرد، گروه، سازمان، حکومت تآثیر گذارد.:. 1 برهدف گذارى. 2 برتعیین روش، ابزار. 3 برهنجار آفرینى. 4 برنیاز آفرینى
5 بررفتار و عمل. (10)
کارآمدى انقلاب اسلامى
دربررسى میزان کارآمدى انقلاب اسلامى مى توان از سه نظریه فوق ویا تلفیقى ازآنها استفاده و نتایج ودستاوردهاى انقلاب را به بوته آزمایش، نقد و بررسى سپرد. در این زمینه همچنین ملاک هاى ذیل به کار گرفته مى شود:
1 مقایسه نتایج و آثار با اهداف انقلاب اسلامى
2 مقایسه نتایج و آثار با امکانات دولت و کشور
3 سنجش نتایج و آثار انقلاب اسلامى با اهداف و امکانات به طور همزمان
4 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با کشورهاى پیشرفته
5 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با کشورهاى همطراز
6 مقایسه وضع موجود نظام جمهورى اسلامى با قبل از انقلاب. (11)
مسلما بررسى میزان کارآمدى وارزیابى دستاوردهاى انقلاب اسلامى در تمامى ابعاد سیاسى، فرهنگى، اقتصادى و… نیازمند ارائه مباحث علمى دقیق مبتنى برشواهد، مدارک وآمارکافى وگسترده اى است که از حوصله این نوشتارخارج مى باشد ازاین رو بررسى میزان کارآمدى وارزیابى دستاوردهاى انقلاب اسلامى را در حوزه اقتصادى دنبال مى نمائیم:
اهداف اقتصادى هر چند انقلاب اسلامى، انقلابى صرفاً اقتصادى نبوده و به هیچ وجه با نظریه هایى که از منظر اقتصادى به آن مى نگرند- نظیر الگوهاى مارکسیستى- قابل تفسیر نمى باشد، درعین حال آرمان هاى آن شامل ابعاد اقتصادى نیز ذیل است:
1 جلوگیرى از غارت بیت المال توسط خاندان شاهنشاهى و وابستگان آن.
2 حفظ ذخایر زیرزمینى.
3 تلاش در راه پیشرفت صنعتى و تکنولوژیک کشور از طریق برنامه ریزى اقتصادى، استفاده از علوم و فنون، تربیت افراد ماهر و…
4 استقلال و خودکفایى اقتصادى.
5 تأمین خودکفایى در علوم و فنون، صنعت و کشاورزى.
6 پى ریزى اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامى جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هرنوع محرومیت در زمینه هاى تغذیه، مسکن، کار، بهداشت و تعمیم بیمه.
7 ریشه کن کردن فقر و محرومیت.
8 تأمین نیازهاى اساسى، شامل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم براى تشکیل خانواده.
9 تأمین شرایط براى اشتغال کامل.
10 تنظیم برنامه اقتصادى کشور به صورتى که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلى، فرصت و توان کافى براى خودسازى معنوى، سیاسى و اجتماعى و شرکت فعال در اداره کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.
11 عدم اجبار افراد به کار معین و جلوگیرى از بهره کشى از کار دیگرى.
12 منع اضرار به غیر، انحصار، احتکار و ربا.
13 منع اسراف و تبذیر.
14 جلوگیرى از سلطه اقتصادى بیگانه بر اقتصاد کشور.
15 تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزى، دامى و صنعتى.
16 عدالت اقتصادى و کم کردن فاصله طبقاتى.
17 رسیدگى به روستاهاى کشور و محرومیت زدایى از آن ها. (12)
امکانات و موانع انقلاب اسلامى براى تحقق اهداف اقتصادى خود و برآورده کردن خواسته ها و نیازهاى مردم با یکسرى امکانات وموانع روبرو بوده و مى باشد امکانات معنوى عمدتاً شرط لازم براى تحقق اهداف هستند یعنى براى تغییر و تحول و نیل به وضع مطلوب لازم است مردمى با روحیه و با ایمان و با عزم و اراده در صحنه حاضر شوند. امّا این کافى نیست بلکه باید امکانات و ابزار مادى هم داشته باشند. از سوى دیگرهمان گونه که درتعریف کارآمدى گذشت امکانات مادى و معنوى در در صورتى سبب تحقق اهداف مى شود که موانعى در این زمینه وجود نداشته باشد. والا اگر عمده امکانات، صرف دفع آفات و موانع انقلاب و حفظ اصل نظام و انقلاب و آب و خاک شد تحقق اهداف را تحت الشعاع قرار خواهد داد. چنانکه در انقلاب اسلامى آشوب ها و درگیریهاى داخلى، محاصره اقتصادى، حمله نظامى، تهاجم فرهنگى، امواج تروریسم، رشد شدید جمعیت، مهاجرت وسیع از روستاها به شهر، فقدان تجربه مدیریتى کافى در بعضى زمینه ها همه آفات و موانعى هستند که توان و انرژى فوق العاده سنگینى براى دفع آنها صرف شده است و در نتیجه تحقق کامل اهداف دچار رکود و تأخیر شده اند.
واقعیت این است که انقلاب اسلامى از امکانات مادى و معنوى قابل ملاحظه اى برخوردار بوده و مى باشد ایمان به خداوند، روحیه انقلابى، رهبرى توانا و نیرومند، اراده و عزم ملى، علم وهوش و استعداد بالا از یک سو و منابع طبیعى غنى، سرمایه و تکنولوژى در حد متوسط از سوى دیگر از جمله این امکانات مى باشند یکى از مهم ترین و اصلى ترین امکاناتى که در اختیار نظام قرار داشته است، درآمدهاى حاصل از فروش نفت مى باشد. ایران با قریب یکصد میلیارد بشکه ذخایر، حدوداً معادل درصد ذخایر جهان را در اختیار دارد و از سوى دیگر، ظرفیت تولید ایران قریب 5/ 4 میلیون بشکه مى باشد و نسبت به تولید بالفعل خود نزدیک یک میلیون بشکه اضافه ظرفیت تولید دارد. اما با این همه درآمدهاى نفتى به جهات متعددى پس از انقلاب، به شدت کاهش یافته است، یعنى میزان تولید نفت تقریبا نصف شده، میزان صادرات نفتى بیش از دو برابر کاهش یافته، قیمت متوسط نفت در این مدت افزایش نیافته، درآمد نفتى سالانه کشور حدود دو برابر کاهش پیدا کرده و در مجموع سرانه درآمد نفتى کشور براساس محاسبه با دلار بیش از چهار و نیم برابر (دقیقا 4/ 6 برابر (کاهش یافته است. از سویى دیگر با توجه به این که در سالهاى پس از انقلاب ارزش برابرى دلار در مقابل دیگر ارزهاى معتبر جهانى بیش از یک و نیم برابر (دقیقا 1/ 66 برابر) کاهش یافته و از آنجایى که کشورهاى نفت خیز از جمله ایران در مقابل نفت، دلار دریافت مى کنند، کاهش و افزایش دلار در حقیقت کاهش و افزایش درآمد نفتى آنان محسوب مى شود. لذا مى توان این نتیجه را گرفت که سرانه درآمد نفتى کشور حدود هفت و نیم برابر (دقیقاً 1/ 66 7/ 63* 4/ 6) نسبت به قبل از انقلاب کاهش پیدا کرده است. در مقابل، هزینه هاى اقتصادى کشور به جهات متعددى در سالهاى پس از انقلاب به شدت افزایش یافته است.
بدین صورت که: مصرف داخلى نفت سه برابر شده، حدود 1000 میلیارد دلار در اثر جنگ تحمیلى به کشور خسارت وارد شده (تقریبا معادل درآمد نفتى 70 سال کشور (، تورم جهانى در این مدت افزایش یافته، جمعیت کشور حدودا دو برابر شده و ترکیب جمعیتى آن از اکثریت روستایى (با توقعات پایین) به اکثریت شهرى (با توقعات بالا) تغییر پیدا کرده، علاوه بر آن الگوى مصرف کل جامعه خصوصا از دهه دوم انقلاب به شدت بالا رفته و سطح توقعات اقتصادى، اجتماعى و رفاهى جامعه که قبل از انقلاب اگر نگوییم پایین، قطعا متوسط بوده، بعد از انقلاب به شدت افزایش یافته است. (13 (
براى تشدید مسأله فوق، در سطح بین المللى قدرتهاى بزرگ از جمله آمریکا در راستاى هضم انقلاب اسلامى و نظام برخاسته از آن در روند نظام بین المللى، همواره از نفت به عنوان اهرم فشار استفاده کرده ا ند مثلاً در موارد متعدد ومقاطع حساس خرید نفت ایران تحریم شده است ی طى طرح داماتو، سرمایه گذارى در بخش هاى مهم و افزایش ظرفیت تولید ایران، تحریم شده است، یا از طریق تقویت بازارهاى بورس، تلاشى در جهت کاهش و تثبیت قیمت نفت به عمل آورده است. ودر سطح داخلى نیز از سال 56 تا 76 مصرف داخلى نفت از نیم میلیون بشکه به 1/ 5 میلیون بشکه رسیده است یع شده امّا مصرف نفت سه برابر شده است. این افزایش از نظر ارزیابى آثار و نتایج انقلاب اسلامى از یک طرف، این امر یک علامت مثبت است و نشان مى دهد که نفت به عنوان یک کالاى مهم و ضرورى که در کنترل و مالکیت دولت مى باشد، به طور وسیع در سطح کشور و بین اقشار مردم توزیع مى شود و این امرمى تواند به رشد و توسعه اقتصادى کشور کمک کرده و رضایتمندى عامه رانیز افزایش دهد. واز طرف دیگر، افزایش مصرف نفت بیش از افزایش جمعیت مى تواند حامل پیامى منفى باشد به این صورت که احتمالاً نفت به صورت غیر بهینه وصرفاً به صورت سوخت مصرف مى شود که با توجّه به نقش بنیادى این ماده دراقتصاد ملى کشور این امر یک نتیجه منفى است. همچنین آمار و قرائن دال برآن است که توز مصرف این ماده ارزشمند نیز نامناسب و ناعادلانه است. به طورى که سهم یک روستایى این ماده چند ده لیتر نفت سفید در سال است (14)
دستاوردها
در ارزیابى دستاوردهاى باید ضمن توجه به اهداف، امکانات وموانع، به شاخص ها و آمارهاى رسمى و معتبر رجوع شود در غیر این صورت ضمن سلب بى اعتمادى مردم امکان برنامه ریزى صحیح را نیزسلب خواهد کرد. در اینجا به برخى از مهمترین دستاوردها (عمدتا اقتصادى) انقلاب اسلامى اشاره مى نمائیم:
یکم- رشد اقتصادى براساس آمارمتوسط نرخ رشد اقتصادى که به دلیل تحولات مربوط به انفلاب، جنگ تحمیلى، محاصره هاى بین المللى و… به شدت کاهش یافته بود (دوره 67- 58، 1/ 9- و 6/ 5- درصد)، در دوران سازندگى وبعداز آن على رغم بسیارى مشکلات داخلى وخارجى رون افزایشى داشت به گونه اى که در هشت سال گذشته رشد اقتصادى/ 7 درصدى داشته ایم. روند تغییرات نرخ رشد سرمایه گذارى وتولید ناخالص داخلى حکایت از ثبات وبهبود شرایط اقتصادى کشور دارد. (15) بنا بر برخى آمارها رشد تولید ناخالص داخلى با احتساب نفت در سال 79 حدود 5 درصد، در سال 80 حدود 3/ 2 درصد و در سال 81 حدود 4/ 7 درصد بوده که بدون نفت به ترتیب 5/ 4 و 1/ 5 و 8/ 7 برآورده شده است. ارقام و آمار بیانگر آن است که رشد تولید ناخالص داخلى در سال هاى 1380 و 81 بیشتر از رشد با محاسبه نفت بوده است. علت آن این است که دولت عملا در مسیر اقتصاد بدون نفت حرکت مى کند (16 (
دوم- در دوران گذشته اقتصاد کشور وابستگى شدیدى به نفت داشت و درآمد حاصله از فروش آن بدون ضابطه و ارزان در راستاى سیاست کشورهاى غربى و در رأس آنها آمریکا، صرف خرید روز افزون تسلیحات نظامى مى شد تا ایران نقش خود را به عنوان ژاندارم منطقه به خوبى ایفا کند اما پس از پیروزى انقلاب اسلامى، سیاست کشور به سوى کاهش وابستگى به نفت و فروش ضابطه مند آن درچارچوب اوپک متمایل گردید. مسأله افزایش صادرات غیر در آینده آرمان استقلال اقتص از نفت را تحقق بخشیده وآسیب پذیرى را مانع شود. در حالى که در سال هاى 1356 و 1357 صادرات غیر نفتى ایران حدود نیم میلیارد دلار و معادل یک چهلم صادرات نفت ارزش داشت، (17) در برخى از سال هاى اخیر صادرات غیر نفتى تامرز 5 میلیارد دلار پیش رفت یعنى ده برابر شدن نسبت به قبل از انقلاب. این رقم معادل یک سوم ارزش صادرات نفت بود که با یک چهلم قبل از انقلاب اگر مقایسه شود نشانه افزایش توان اقتصا فعلى کشور است. البته افزایش صادرات غیر نفتى که یک شاخص مثبت در اقتصاد کلان ماست، به دلیل فراهم نبودن برخى، در سطح اقتصاد خرد آثار ناخوشایندى داشت به طورى که قیمت عمده اقلام. امّا با تمام این مشکلات نشان داده که در صورت فراهم کردن شرایط، اقتصاد ملى توان بسطصادرات غیرن تا حد بسیار بالایى دارد و این علامت بسیار امیدوارکننده اى بر رشد و استقلال اقتصادى ماست.
سوم- افزایش سهم گاز در الگوى مصرف انرژى کشور اهداف قابل توجّه اقتصاد حصول آن به عنوان یکى از آثار و نتایج مثبت انقلاب اسلامى ق. آمارنشان مى دهد که سهم گاز در الگوى مصرف انرژى طى دو دهه از انقلاب به حدود 30 درصد رسیده است. بنابراین گازکه یک ثروت ع سالیان درازى بى مصرف مى س، اینک جایگزین نفت مى شود و وابستگى صنعت و اقتصاد کشور به نفت را کم مى کند واین فرصت را نیز فراهم مى کند که سهم بیش ترى از نفت به جاى مصرف داخلى، صادر شده و براى اقتصاد ما ارز فراهم شود.
چهارم- درزمینه صنعتى، کشورى که قبل از انقلاب تقریبا تمامى کالاهاى صنعتى خود را از خارج وارد مى کرده و معدود کالاهاى ساخت داخل آن نیز عموما از کیفیت و مرغوبیت پایینى برخوردار بوده، هم اکنون در اکثر زمینه ها خود به تولیدکننده تبدیل شده است و تولیداتش نیز در بسیارى از موارد، از جهت کیفیت و استاندارد قابل رقابت با مشابه خارجى مى باشد و در برخى از صنایع (همچون صنایع ساختمانى (به مرز خوداتکایى کامل رسیده است. ودر سالهاى اخیرشاهد رشد بالاى 12 درصد درصنعت مى باشیم.
پنجم- در زمینه کشاورزى و دامدارى نیز طبق آمار رسمى دولت در سال 1356، دولت ایران فقط توانایى تامین مواد غذایى مردم خود براى 33 روز را داشته است و مجبور بوده باقى مواد غذایى خود را از خارج وارد کند. براى مثال مرغ را از فرانسه، تخم مرغ را از اسرائیل، سیب را از لبنان، پنیر را از دانمارک و… وارد مى کرده، لکن هم اکنون على رغم دو برابر شدن جمعیت، بیش از 300 روز در سال مواد غذایى خود را در داخل تامین مى کند و در اکثر زمینه ها خوداتکا شده است (18 (رشد بالاى یازده درصد در کشاورزى، خودکفایى در برخى محصولات کشاورزى از جمله گندم گواهى بر این مدعى است. (19 (در روستاها درآمدها بالاتر رفته و مشکلاتشان حل شده است. اکنون هیچ روستاى بالاى 20 خانوار نیست که برق نداشته باشد و حدود 94 درصد روستاها داراى آب آشامیدنى هستند. دفتر مناطق محروم زحمت زیادى کشیده، وتنها دردولت اخیر، هشت هزار روستا را از توسعه نیافته خارج و تنها تعدا دکمى توسعه نیافته هستند. (20)
ششم- یکى از مهمترین بحرانهاى زیست محیطى آینده، مساله کمبود آب است که حکومتها را باچالشهاى مهمى مواجه خواهد ساخت. این موضوع زمانى براى ایران اهمیت مى یابد که بدانیم متوسط بارندگى سالانه در کشور ما حدود 250 میلى لیترونزدیک به یک سوم میانگین جهانى است. با این همه پیش از انقلاب تنها 13 سد بانظارت وطراحى مستقیم مهندسان خارجى ساخته، و 5 سد دیگر به حالت نیمه تمام رها شده بود. بحمدلله بعد از انقلاب با سیاست گذاریهاى صحیح واصولى توانسته ایم- على رغم بسیارى مشکلات ومحدودیتها- خود را ازخطر کمبود آب نجات دهیم وبا تکیه بر تواناییهاى کشور وتلاش مهندسان داخلى، هم اکنون 157 سد بتنى وخاکى تکمیل شده وبه بهره وردارى رسیده است وتعداد سدهاى در دست اجرا از 6 سد در سال 1375 به 84 سد در سال 1383 افزایش یافته است. و 160 سد در حال برسى ومطالعه قراردارد که 25 میلیارد متر مکعب آب رامهارکردهویک ونیم میلیون هکتار از اراضى کشاورزى رازیر پوشش دارد.
هفتم- تاکید برایجاد عدات اجتماعى همواره یک سیاست محورى در برنامه هاى اقتصادى بعد از انقلاب اسلامى بوده است براساس آمارشاخص ضریب جینى کل کشورونسبت ده درصد مرفه ترین دهک به ده درصد فقیرترین دهک در مناطق شهرى وروستایى بایک حرکت نوسانى رو به کاهش بوده است. بعنوان نمونه طى دوره 81- 79 اجراى سیاست هاى حمایتى از اقشار آسیب پذ یر، ایجاد اشتغال و افزایش مناسب نرخ خرید تضمینى محصولات کشاورزى، موجبات کاهش نابرابرى در مناطق شهرى و روستایى گردیده، بطوریکه نابرابرى در مناطق مذکور به ترتیب از 15/ 1 و 20/ 6 به 14/ 2 و 18/ 7 کاهش یافته است. که این خود حاکى از موفقیت نسبى سیاستهاى اقتصادى دولت با محوریت بهبود توزیع درامد وکاهش نابرابرى هاست. (21)
هشتم- یکى از شاخصهاى متعارف توسعه یافتگى، کاهش نرخ مرگ و میر کودکان است. مرگ کودکان زیر یک سال در یک هزار تولد زنده از 111 نفر در سال 1356 به حدود 26 نفر در سال 1381 رسیده،) 22 (وبه عبارت دیگر 4 برابر کاهش داشته است، به همین جهت طى سالهاى اخیر سازمان بهداشت جهانى، دو بار ایران را به عنوان موفق ترین کشور جهان در کاهش نرخ مرگ و میر کودکان مورد تقدیر قرار داده است. (23 (
نهم- موفقیت و دستیابى هرساله دانش آموزان ایرانى به مقامات جهانى در المپیادهاى علمى در رشته هاى مختلفى همچون فیزیک، ریاضى، شیمى، کامپیوتر و… در رقابت با کشورهاى پیشرفته علمى یکى دیگر از شواهد رشد و توسعه علمى کشور در سالهاى پس از انقلاب است. ما در این مسابقات با کشورهاى بزرگ و صنعتى دنیا رقابت مى کنیم. به عنوان نمونه در المپیاد سال 1380 در فیزیک مقام پنجم در ریاضى مقام هفدهم در زیست شناسى مقام ششم در شیمى مقام دوم و در کامپیوتر مقام یازدهم را به خود اختصاص داده و در مجموع 5 مدال طلا، 9 مدال نقره و 9 مدال برنز کسب نمودیم. و در المپیاد سال 1381 در فیزیک مقام دوم، ریاضى مقام یازدهم، زیست شناسى مقام ششم، شیمى مقام هفتم و در کامپیوتر مقام هفتم را احراز و در مجموع 7 مدال طلا، 10 مدال نقره و 6 مدال برنز را به خود اختصاص داد. همچنین در المپیاد فیزیک سال 82 نفر اول و دوم جهان در بخش تئورى و همچنین نفر سوم جهان در مجموع امتیازات از جمهورى اسلامى ایران بود و در مسابقه روبات هاى امدادگر سال 2002 در بین 12 تیم از مراکز علمى معتبر جهان به مقام اول دست یافت (24).
دهم- طى دهه اخیر، مرکز فرهنگى سازمان ملل (یونسکو) چندین بار، ایران را به عنوان یکى از موفق ترین کشورهاى جهان در مبارزه با بى سوادى معرفى کرده است.
یازدهم- رشد کمى دانشجویان کشور یکى دیگر از شاخصهاى توسعه علمى در سالهاى پس از انقلاب مى باشد. در حالى که تعداد دانشجویان دانشگاه هاى کشور قبل از انقلاب از مرز 150 هزار نفر تجاوز نمى کرده، امروزه این تعداد به حدود یک میلیون و هشتصد هزار نفر بالغ شده استو در خصوص رشد کیفى دانشگاه ها نیز باید یادآور شد در حالى که در سال تحصیلى 59 1358 تعداد دانشجویان دوره هاى دکترى 452 نفر بوده، این عدد در سال تحصیلى 81 1380 به بیش از 12 هزار نفر بالغ شده است. به عبارت دیگر، میزان رشد دانشجویان مقطع دکترى در این دوره 26/ 5 برابر بوده است) 25 (
دوازدهم- بر اساس گزارش) ISI موسسه بین المللى اطلاعات علمى) تعداد مقالات علمى چاپ شده محققان ایرانى در مجلات معتبر بین المللى در طول 10 سال اخیر (از سال 1993 میلادى تا 2003 میلادى) 600 درصد (یعنى 7 برابر) رشد داشته که این میزان 3 برابر متوسط رشد جهانى در این دوره بوده است (26 (
سیزدهم- همچنین در خصوص رشد سطح تخصص در کشور باید اشاره نمود کشورى که در سال 1356 با 33 میلیون جمعیت، نیازمند ورود پزشک از خارج (از کشورهایى همچون هند، بنگلادش و پاکستان و…) بوده هم اکنون با جمعیتى بیش از دو برابر، پزشک مازاد دارد و خود به دیگر کشورها پزشک صادر مى کند. ودستاوردهاى بزرگ علمى د برخى دانش هاى نوین نظیر «سلول هاى بنیادین» و… ایران را در سطح مترقى ترین کشورها، در این زمینه ها قرارداده است.
چهاردهم- مؤلفه مهم دیگر در ارزیابى قدرت کشورها، فن آورى پیشرفته است. خوشبختانه نظام جمهورى اسلامى ایران على رغم تمامى موانع و محدودیت ها، در این زمینه نیز داراى توانمندى قابل ملاحظه اى است در بخش فن آورى اطلاعات) I.T ( و در بخش فن آورى اطلاعات و ارتباطات) I.C.T ( به ویژه در زمینه نرم افزار کامپیوتر ظرفیت لازم را براى پیشرفت داریم و اگر در این بخش درست برنامه ریزى شود و همت لازم گماشته شود ما مى توانیم در ردیف کشورهاى پیشرفته جهان در زمینه فن آورى اطلاعات باشیم.
در بخش فن آورى مهم و قابل ملاحظه هسته اى با توجه به این که ایران داراى معادن غنى اورانیوم است، در سال 1382 توانست به فن آورى غنى سازى اورانیوم در زمینه هاى صلح آمیز، دست یابد و این امر نشان داد که جمهورى اسلامى ایران مى تواند جایگاه مناسبى از لحاظ تکنولوژیکى در جهان داشته باشد.
پانزدهم- جمهورى اسلامى ایران هم به دلیل ماهیت انقلابى و اسلامى اش و هم به دلیل قرار گرفتن در یکى از نقاط استراتژیک جهان، همواره مورد تهدید بوده و هست. از این رو مسأله تأمین امنیت و امکانات دفاعى نقش عمده اى مى یابد. امروزه جمهورى اسلامى ایران از لحاظ قدرت نظامى، داراى قدرت قابل ملاحظه و بازدارنده اى است به ویژه آن که داراى قدرت بسیج چند میلیونى آموزش دیده و آماده مى باشد. ایران داراى یک ارتش قوى و سپاه قدرتمند است که داراى تجربه 8 سال دفاع و جنگ هستند و بزرگترین قدرت نظامى منطقه را تشکیل مى دهند از لحاظ صنایع نظامى هم کشورى پیشرفته هستیم و اقلام فراوانى را امروزه به کشورهاى دیگر صادر مى کنیم. در زمینه ساخت انواع موشک، نفربر زرهى و حتى تانک، هلى کوپتر و هواپیما و ناوچه، پیشرفت هاى قابل ملاحظه اى داشته ایم و در بسیارى از نیازمندى هاى دفاعى خودکفا و بى نیاز از دیگران مى باشیم. در تعیین میزان قدرت نظامى ایران همین بس که تئوریسین هاى آمریکا، همواره راهکار نظامى در مقابله با ایران را با دیده شک و تردید نگریسته و آن را در اولویت قرار نمى دهند.
شانزدهم- ساخت دولت قوى به مجموعه اى از مؤلفه ها نیاز است که عمده ترین آنها مشارکت سیاسى، توسعه اقتصادى، وفاق اجتماعى است که این مؤلفه ها در سه اصل کلى: «مشروعیت»، «ظرفیت سیاسى در مدیریت و مواجهه با موضوعات مختلف» و «وحدت ملى» تبلور دارند.
بحمدالله در مؤلفه هاى فوق جمهورى اسلامى ایران از امتیازات خوبى برخوردار است یعنى داراى حکومتى مردمى است و مجموعه کلان نظام آنگونه که تاکنون نشان داده توانایى حل و مدیریت مسائل و بحران ها و مواجهه با تهدیدات را در بعد داخلى و خارجى دارد و از وحدت ملى خوبى برخورداریم. البته در مورد همه اینها آسیب هایى وجود دارد که مسؤولین به شدت به دنبال حل اساسى آنها مى باشند.
هفدهم- وبالاخره موضوعاتى نظیر: جهش صادراتى، جذب سرمایه خارجى، بسطو توسعه فعالیت هاى عمرانى رفاهى درسطح روستاها از قبیل تأسیس خانه بهداشت، ساخت راه، حمام بهداشتى، برق، آب لوله کشى، تلفن، تأسیس مدارس تا سطح دبیرستان، تقویت امکانات زیست شهرى، تقویت زیربناهاى توسعه مانند تربیت نیروى انسانى ماهر، انرژى، سدسازى، توسعه ارتباطات و راه ها و بنادر توسعه ظرفیت پالایشگاه ها و خودکفایى در تأمین فرآورده هاى نفتى ع مصرف و جمعیّت، جلوگیرى از اتلاف گازو پوشش دادن صدها شهر و میلیون ها نفر، افزایش قابل توجّه ظرفیت برق تا حدّ رفع خاموشى ها، توسعه ظرفیت پتروشیمى و افزایش تولید آن تا بیش ازبیست برابر و… ازدیگر دستاوردهاى ارزشمند انقلاب اسلامى است.
نتیجه گیرى
توجه به مفهوم کارآمدى ومؤلفه هاى آن و در نظر گرفتن دستاوردهاى انقلاب اسلامى در زمینه هاى مختلف، مبین کارآمدى وموفقیت نسبى انقلاب اسلامى است که با اتکائ به خداوند وحمایتهاى گسترده مردمى توانسته شرایط و مراحل گوناگون جایگزینى، استقرار، تثبیت اولیه، گذار و ثبات را به خوبى پشت سر بگذارد که در مجموع در میان تمامى انقلاب هاى جهان بى نذیر است درعین حال چالش هاى داخلى و خارجى انقلاب اسلامى نیزهمواره آرمان ها و دستاوردهاى انقلاب را با مشکل روبه رو ساخته است وبرخى کاستیهاى راهبردى یا ضعفهاى مدیریتى موجب ایجاد ناهماهنگیهایى در تنظیم اهداف، نارساییهایى در تخصیص منابع و امکانات، اختلالاتى در روابط اجتماعى و به تبع، نارضایتیهایى در میان گروه هایى از جامعه شده است که این امر مبین درصدى از ضعف و ناکارآمدى کارگزاران نظام جمهورى اسلامى مى باشد. (27) ازاین رودستیابى به اهداف تعیین شده از سوى انقلاب و نظام جمهورى اسلامى وتحقق کامل آرمان هاى آن نیازمند نقد واقعبینانه وضع موجود، علت یابى مشکلات و بررسى دلائل عدم تحقق برخى از اهداف و آرمانهاى انقلاب با ارائه راهکارها و پیشنهادهاى سازنده میباشد. بحث کارآمدى انقلاب اسلامى را با گفتارى از مقام معظم رهبرى به پایان مى رسانیم:… بنده اعتقادم این است که نظام اسلامى از همه ى دولتهایى که در دوران استعمار و دوران نزدیک به استعمار در کشور ما وجود داشته، قوى تر عمل کرده است. بدون تردید نظام جمهورى اسلامى در همه ى بخشها قوى عمل کرده است. عناصر مؤمن و کارآمد در نظام وجود داشته اند پشتوانه ى مردمى هم به آنها کمک کرده است. در بخشهایى ما با قدرت وارد میدان شده ایم که فکرش را نمى توانستیم بکنیم. در همه ى بخشها این طور است. الان جاى توضیح و بیان آمار نیست. البته اقتضاى این دوره ى از نظام جمهورى اسلامى، اقتضاى کار بیشتر، انقلابى تر، مؤمنانه تر و همه ى امکانات را بیش از این به میدان آوردن است این را قبول داریم.
البته کم کارى وجود دارد، اما ناکارآمدى وجود ندارد بین اینها باید تفکیک قائل شد. ناکارآمدى وجود ندارد نظام اسلامى کارایى دارد. یک نشانه ى کارایىِ نظام، وجود شماست. جوان دانشجوى مؤمن و معتقد به نظام مى تواند حرف و انگیزه ى خودش را قوى در فضاى جامعه مطرح کند. حرف شما فردا در تمام فضاى جامعه منتشر مى شود این نکته ى خیلى مهمى است این خودش کارآمدىِ این نظام است. کارآمدى نظام غیر از کارآمدى این دستگاه یا آن دستگاه است نظام، نظام کارآمدى است. البته کارآمدى نظام، مجموعه ى عملکرد مثبت و منفى یى است که دستگاه هاى نظام دارند اما این برآیند مثبت است. (28)
پى نوشت ها:
1 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش واندیشه معاصر، 1379، ص. 16
2 فرهنگ علوم سیاسى، على آقا بخشى، تهران: انتشارات چاپار، 1379، ص. 446
3 مشروعیت و کارامدى، سیمور، م، لیپست، ترجمه رضا زبیب، فرهنگ توسعه، سال چهارم، شماره 18 خرداد و تیر 74، ص. 11
4 ولایت فقیه: ازتئورى تا تجربه، على ذ و علم، خبرگزارى فارس،. 1383/ 3/ 16
5 مبانى اندیشه سیاسى، محمود فتحعلى، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشى و پژهشى امام خمینى (ره)، 1383، ص. 227
6 همان.
7 براى آگاهى بیشتر در باب ارزش ر. ک. مجتبى مصباح، فلسفه اخلاق، ص 39، نیز ر. ک: درآمدى بر مبانى اندیشه اسلامى، جمعى از نویسندگان ص. 37
8 براى آگاهى بیشتر ر. ک: آربلاستر، انتونى، لیبرالیسم غرب، ترجمه عباس مخبر، ص 81، 281،. 284 همچنین بنگرید به: لاریجانى، محمد جواد، تدین، حکومت و توسعه، ص 221
9 مرتضوى، سید ضیاء، کارآمدى نظام جمهورى اسلامى ایران، حکومت اسلامى، شماره 14، ص 1
10 مبانى اندیشه سیاسى، محمود فتحعلى، همان.
11 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش واندیشه معاصر، 1379، ص. 16
12 انقلاب اسلامى و چرایى و چگونگى رخداد آن، جمعى از نویسندگان، قم: نشر معارف، 1382
13 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، دکتر محمدرضا مرندى. ماهنامه ناظرامین شماره نشریه 13،. 14
14 آثار و نتایج انقلاب اسلامى ایران، محمد باقر حشمت زاده، همان، ص. 27
15 ربع قرن نشیب و فراز، گروه کارشناسان معاونت اموراقتصادى، وزارت امور اقتصادى ودارائى، تهران: پایگان، 1383، ص. 47
16 رشد اقتصادى و عدالت اجتماعى، دکتر محمدباقر صدرى به نقل ازسایت دنیاى اقتصاد.
17 گزارش اقتصادى وترازنامه 1373 بانک مرکزى، ص. 68
18 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
19 دیدار مسئولان نظام با رهبر معظم انقلاب اسلامى
20 کنفرانس مطبوعاتى آقاى خاتمى، 10 شهریور 1383
21 ربع قرن نشیب و فراز، همان، ص. 85
22 شاخصهاى سلامتى در جمهورى اسلامى ایران، محمد اسماعیل اکبرى تهران: 1382، ص 6
23 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
24 استراتژى جمهورى اسلامى ایران در قبال فرسایش حاکمیت دولت ها، حسن روحانى، فصلنامه راهبرد، ش 29 پاییز 82، ص 24
25 ر. ک به: نامه وزیر علوم، تحقیقات و فناورى به مقام معظم رهبرى در تاریخ. 81/ 10/ 30
26 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
27 درآمدى بر کارنامه نظام جمهورى اسلامى، همان.
28 بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان در ماه مبارک رمضان (/ 10/ 08 1383
( کارآمدى انقلاب اسلامى، مرورى بر دستاورد هاى اقتصادى انقلاب اسلامى، على رضا محمدى، پگاه حوزه)
خدمات و فعالیت های نظام جمهوری اسلامی در ابعاد داخلی، گستره بسیار وسیعی دارد و می توان آنها را به چند حوزه تقسیم کرد که عبارت اند از:
1_ خدمات نظام در حوزه اقتصادی
2_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی
3_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه سیاسی
به گوشه ای از خدمات بیشمار اشاره میکنیم
1_ دستاوردها و خدمات اقتصادی
با اینکه ملموس ترین و گسترده ترین فعالیت های نظارت جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی است، امّا نظام تبلیغاتی کشور نتوانست آن را به طور شایسته ای به افکار عمومی منعکس کند. مطالعه آمار و ارقام این فعالیت ها مؤید این نکته است:
1_1_ نفت
صنعت نفت ایران نسبت به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با تحول عظیمی همراه بوده است؛ زیرا اکنون ایران اسلامی مالک منابع نفتی خود است و کارشناسان ایرانی مدیریت اجرایی عملیات صنعت نفت را در همه بخش ها اعم از: اکتشاف، حفاری، بهره برداری، صادرات، پالایش و انتقال بر عهده دارند؛ این امر در حالی است که این صنعت پیش از انقلاب به طور کامل وابسته بود.
از طرف دیگر، فعالیت های اکتشافی صنعت نفت پس از پیروزی انقلاب با جهش چشمگیری همراه بوده است.
2_1_ گاز
حجم ذخایر گاز طبیعی شناسایی شده ایران در آغاز سال 1385 حدود 6/26 تریلیون متر برآورد شد که این میزان معادل 17% از کل ذخایر جهان و 7/47% از ذخایر منطقه خاورمیانه است.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تنها پنج شهر، نعمت گاز داشتند؛ در حالی که اکنون نه تنها بیشتر مناطق شهری کشور از این نعمت بهره مندند، بلکه در مناطق روستایی نیز از این نعمت خدادادی به کشور استفاده می گردد.
طبق آخرین آمار مرکز آمار کشور در پایان سال 1385، میزان استخراج گاز معادل 464 میلیون مترمکعب در روز بوده است. همچنین تا پایان آن سال، از مجموع 1016 شهر کشور، 615 شهر (61%) گازرسانی شد و 82 شهر در حال گازرسانی بوده است.
3_1_ پتروشیمی
میزان تولیدات پتروشیمی در سال 1357، 7/4 میلیون تن بود که با وجود تخریب آن به دست رژیم بعثی عراق در جنگ تحمیلی، طبق آمارهای موثق درآمد کشور از این راه، از صادرات گاز به بیش از 7 میلیارد دلار در سال 84 رسیده است.
4_1_ فناوری هسته ای و انرژی هسته ای
جمهوری اسلامی به رغم تحریم های شدید امریکا و فشار به کشورهای دیگر برای نداشتن همکاری در طرح هسته ای ایران، توانست چرخه سوخت هسته ای را با دستان دانشمندان داخلی به صورت چشمگیری افزایش دهد تا جایی که تعجب جهانیان را برانگیزد. در این خصوص، نظام جمهوری اسلامی توانست با کشف و استخراج اورانیوم طبیعی در یزد و فناوری آن در اردکان یزد و سپس تبدیل آن به سه ماده: «هگزا فلوراید اورانیوم، «اکسید اورانیوم» و «تترا فلوراید اورانیوم» را در «پایگاه هسته‌ای اصفهان»، بزرگترین گام های چرخه سوخت هسته ای بردارد و سپس با تأسیس پایگاه در «نطنز» با استفاده از دستگاههای سانتریفوژ به غنی سازی اورانیوم دست یابد. این امر، ایران را به ردیف دهمین کشور با فناوری هسته ای ارتقا داده است.
همچنین، طراحی رئاکتور آب سنگین در اراک و به مرحله نهایی رسیدن نیروگاه اتمی در بوشهر، گام های دیگری بود که نشان داد مدیریت انقلابی نظام جمهوری اسلامی را به کشوری پیشرفته تبدیل می کند.
5_1_ برق
برق رسانی را می توان یکی از افتخارآمیزترین فعالیت های اقتصادی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی قلمداد کرد.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوج فعالیت های رژیم طاغوت، تنها 1/3 میلیون مشترک برق – اعم از خانگی، عمومی، صنعتی و کشاورزی – وجود داشت؛ این در حالی است که هم اکنون حتی بسیاری از روستاهای کشور و دورترین مناطق از نعمت برق است.
میزان تولید ناخالص برق کشور در پایان سال 1385، بیش از 192 میلیارد کیلووات ساعت بود و تاکنون بیش از 50 هزار روستا در کشور از نعمت برق برخوردار شدند. همچنین، تعداد مشترکان برق مؤسسه های تابع وزارت نیرو در این سال، حدود 20624 هزار مشترک بوده است.
1-6-صنایع نظامی
ایران که قبل از انقلاب تقریبا تمام تسلیحات نظامی خود را از خارج وارد میکرده در زمره یکی از کشورهای تولید کننده تسلیحات پیشرفته نظامی در جهان قرار گرفته و در کنار کشورهایی چون هند، برزیل و یوگسلاوی مطرح شده است و تولیدات خود را به بیش از 30 کشور جهان صادر میکند. تولید محصولات الکترونیکی و راداری، ادوات و تجهیزات خاص از این جمله است. اکنون ایران در زمینه صنایع زرهی و ساخت انواع نفربر در بین ده کشور برتر دنیا قرار گرفته است. به برخی از اقدامات انجام شده در صنایع نظامی اشاره میکنیم:
ساخت هواپیمای جنگنده آذرخش، طراحی و ساخت لانچر (پرتابکننده) چهار موشکی با قابلیت شلیک همزمان و تکتک، ساخت چرخبال آموزشی و چرخبال دو موتوره، طراحی و ساخت تانک پیشرفته ذوالفقار و راهاندازی خط تولید انبوه آن، ساخت تانک مدرن ، طراحی و ساخت خودرو تانکبر (ببر 400)، ساخت انواع شناورها و یدککشها، ساخت زیردریایی و اسکله شناور، ساخت موشک فاتح 110 (از موفقترین موشکهای زمین به زمین در جهان) و موشکهای دوربر شهاب (با سرعتی سه برابر موشک اسراییلی)، راهاندازی خطوط تعمیرات اساسی و بازسازی هواپیمای نظامی و خودکفایی در زمینههای ساخت و یا تعمیر بسیاری از تجهیزات و قطعات نظامی که در جنگ الکترونیکی کاربرد دارد.
1-7- صنایع
در بخش صنعت، کشوری که قبل از انقلاب تقریبا تمام کالاهای صنعتی خود را از خارج وارد میکرده و معدود کالاهای ساخت داخلش نیز عموما از کیفیت و مرغوبیت پایینی برخوردار بوده، هم اکنون در بسیاری از زمینه ها به تولیدکننده تبدیل شده و تولیداتش نیز در بسیاری از موارد، از جهت کیفیت و استاندارد، قابل رقابت با مشابه خارجی میباشد و در برخی از صنایع- همچون صنایع ساختمانی- سالهاست که به مرز خودکفایی رسیده است.
جمهوری اسلامی وارث صنعتی است که میزان وابستگی آن به خارج بسیار زیاد بوده به همین سبب، صنایع کشور پس از انقلاب، به دلیل محاصره اقتصادی و تامین نشدن مواد اولیه و واسطه ای، دچار رکود شدید شد. از سوی دیگر، صاحبان و مالکان این صنایع که آنها را با استفاده از اعتبارات بانکی تاسیس کرده بودند، از کشور گریختند.
دولت توانست پس از انقلاب در زمینه کاهش وابستگی شدید به مواد اولیه وارداتی، کالاهای سرمایهای خارجی، تخصصهای فنی و اطلاعات و دانش فنی خارجی- که تهدیدی برای صنعت به شمار میرود- اقدامات در خور توجهی انجام دهد. به همین علت پس از انقلاب اسلامی، ظرفیتهای وسیعی در کشور پدید آمد و تولید مواد اولیه، ایجاد صنایع تبدیلی، صنایع تکمیلی و پر کردن حلقههای مفقوده صنعت جدی گرفته و گامهای بلندی در این راه برداشته شد. تقویت و گسترش صنایع پتروشیمی را میتوان در همین ارتباط ارزیابی کرد. میزان تولیدات پتروشیمی کشور که در سال 1357 حداکثر 7/4 میلیون تن بوده در سال 1381 به 5/12 میلیون تن افزایش یافته است.
امروزه ایران در عرصه صنایع موشکی و مخابراتی به درجهای از پیشرفت رسیده که به توان ساخت ماهواره دست یافته و وارد باشگاه چند کشور محدود پرتاب کننده ماهواره گردیده است. این موفقیت در حالی به دست آمده که ما در زمینه محصولاتی که قابلیت استفاده در صنایع موشکی و الکترونیک نظامی دارند، در تحریم به سر می بریم تا جایی که حتی در برخی مواقع از یا چیپ ساده الکترونیکی به ما ممانعت به عمل میآید.
در زمینه سدسازی امروزه در بین 3 کشور برتر دنیا قرار داریم؛ به طوری که پس از پیروزی انقلاب حدود 130 سد ساخته شده و یا در حال ساخت است. در صنایع کشاورزی، هماکنون، تراکتورهای ساخت ایران به بیش از 30 کشور جهان صادر میشود.
در صنایع نفت و گاز، پروژه صددرصد ایرانی فاز یک منطقه عسلویه به عنوان بزرگترین پروژه نفت و گاز کشور در آبان 83 به بهره برداری رسید که با بهره برداری فازهای دیگر آن سالانه حدود یک میلیارد دلار درآمد نصیب کشور خواهد کرد
1-8-وضعیت روستاها
فقر و نابسامانی جوامع روستایی از مسائل و معضلات مهم و اساسی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه به شمار میرود. به همین جهت برخلاف رژیم گذشته که تنها به توسعه و آبادانی تهران و شهرهای بزرگ اکتفا میکرد، بعد از پیروزی انقلاب، توجه به روستاها و مناطق محروم کشور برای دولت و برنامهریزان از اولویت خاصی برخوردار شد. در اینجا به بخشی از شاخصهای برخورداری روستاها در سالهای پس از انقلاب اسلامی اشاره میکنیم:
تعداد مراکز بهداشتی و درمانی روستایی در سال 357، 1500 واحد بوده که در سال 1381 به 7345 واحد رسیده تعداد خانههای بهداشت از 2500 واحد در سال 1357 به 16561 واحد در سال 1381 افزایش یافته است.
برقرسانی به روستاها و مناطق محروم و ایجاد تاسیسات زیربنایی از قبیل توسعه شبکه راههای روستایی، مخابرات و… در این مناطق از اقدامات موفقیتآمیز پس از انقلاب به شمار میرود.
تعداد روستاهای برخوردار از برق از 4327 روستا در سال 1357 به 45359 روستا- بیش از 10 برابر – در سال 1380 افزایش یافته است. همچنین طی دوره 1357- 1317 تنها 8000 کیلومتر راه روستایی کشیده شده بود. اما این رقم بعد از انقلاب به 86000 کیلومتر رسیده است (بیش از 10 برابر در مدتی تقریبا 10 ساله). تعداد روستاهای بهرهمند از شبکه مخابرات از 312 روستا در سال 1357 به 10429 روستا در سال 1374- بیش از 30 برابر- افزایش یافته. تعداد واحدهای پستی روستایی هم از 180 واحد در سال 1357 به 4912 واحد در سال 1374- بیش از 25 برابر- رسیده است.
1-9-2- کشاورزی و دامداری
بخش کشاورزی از مهمترین و استراتژیکترین بخشهای اقتصادی کشور است. در حیطه کشاورزی و دامداری، طبق آمار رسمی دولت در سال 1356، دولت فقط توانایی تامین مواد غذایی مردم خود برای 33 روز در سال را داشت و مجبور بود باقی مواد غذایی را از خارج وارد کند. برای مثال مرغ را از فرانسه، تخممرغ را از اسرائیل، سیب را از لبنان، پنیر را از دانمارک و… وارد میکرد؛ هماکنون کشورمان به رغم دو برابر شدن جمعیت، به مرز خودکفایی رسیده است؛ به گونهای که با توجه به اینکه تولید گندم در سال 1356، 1/5 میلیون تن بوده و کشور ما سالها از بزرگترین واردکنندههای گندم در دنیا محسوب میشده در سال 83 با تولید بیش از 14 میلیون تن- بعد از چهل و اندی سال- توانست به خودکفایی در عرصه این محصول استراتژیک دست یابد.
میزان تولید شلتوک برنج در سال 1356، معادل 1/1 میلیون تن بود. این رقم در سال 1379 به 7/2 میلیون تن افزایش یافت. تولید جو از 900 هزار تن به 3/3 میلیون تن و سبزیجات و محصولات جالیزی از 7/2 میلیون تن به 15 میلیون تن رسید. در بخش دام نیز رشد قابل توجهی در تولید پدید آمده است؛ به گونهای که تولید تخممرغ از 215 هزار تن به در سال 1356 به 555 هزار تن در سال 1381 افزایش یافته است. تولید گوشت مرغ، از 63 هزار تن به 724 هزار تن، گوشت قرمز از 587 هزار تن به 947 هزار تن، عسل از 6 هزار تن به 28 هزار تن و شیر خام از 620/2 میلیون تن به 877/5 میلیون تن رسیده است.
براساس گزارش سازمان خواروبار کشاورزی سازمان ملل متحد،- فائو- ایران در سال 2004 رتبه نخست صادرات کشاورزی را در میان کشورهای خاورمیانه کسب کرده است.
1-10-آب
در سال 1357 میزان تولید آب 5/1 میلیارد مترمکعب و تعداد انشعاب 7/2 میلیون بود، امّا این رقم در سال 1377 به 976/3 میلیارد مترمکعب و 7 میلیون فقره انشعاب افزایش یافت.
آمارها در پایان سال نشان می دهد که انشعاب آب 650 شهر را در پوشش قرار داده است؛ یعنی 43 میلیون نفر در پوشش مصرف آب شهری و روستایی قرار گرفته اند.
در سال 1385، بیش از 5 میلیارد و 94 میلیون مترمکعب آب در مناطق شهری شرکت های آب و فاضلاب شهری و بیش از یک میلیارد مترمکعب آب در مناطق روستایی شرکت های آب و فاضلاب روستایی تولید شده است.
در مناطق شهری، طول شبکه های توزیع آب، حدود 120 هزار کیلومتر و تعداد انشعاب آب، بیش از 10 میلیون فقره بوده است.
در مناطق روستایی، طول شبکه های توزیع آب، حدود 120 هزار کیلومتر و تعداد انشعاب آب، بیش از 3 میلیون فقره بوده است.
1-11- توسعه مخابرات و تلفن
آمار دقیق تلفن های کشور در سال 1357، 850 هزار شماره بود؛ در حالی که این رقم در مرداد ماه سال 82 بالغ بر 599/13 میلیون شماره رسید و تا آخر تابستان امسال بالغ بر 23419586 شماره بوده است.
تولید تجهیزات مخابراتی تا پیش از انقلاب، تنها به تولید سوئیچ های الکترونیکی EMD و دستگاههای مخابراتی رومیزی و برخی از دستگاههای مخابراتی محدود بود، امّا پس از انقلاب – بخصوص پس از سال 68 – تغییرات شگرفی در فناوری تولید تجهیزات مخابراتی صورت گرفت.
شبکه فیبر نوری یکی از مهمترین تحولات است. در کنار توسعه و گسترش تلفن های واگذارشده تلفن همراه تا مرداد سال 1382 به 2521649 خط رسید. این تعداد تا پایان تابستان سال جاری به 20786880 خط رسید که انتظار می رود تا پایان سال به 26000000 برسد.
همچنین، راه اندازی شبکه های اطلاع رسانی و اتصال به بزرگراههای اطلاعاتی – همچون: اینترنت – نیز از خدمات انقلاب در بخش مخابرات کشور است.
1-12-تحولات در بخش راه و ترابری
به اعتقاد کارشناسان، پیشرفت در صنعت حمل و نقل کشور، انقلابی در این بخش محسوب می شود؛ زیرا در 25 سال پیش از پیروزی انقلاب 90 هزار کیلومتر راه آسفالتی و شوسه روستایی و 76 هزار کیلومتر جاده و راه اصلی و فرعی در شهرهای گوناگون احداث شد؛ در حالی که در سال 57 مجموع راههای اصلی و فرعی کشور حدود 36 هزار کیلومتر بود.
حال آنکه در پایان سال 1385 مجموع راههای اصلی و فرعی کشور حدود 1007198 کیلومتر بوده است.
در شبکه ریلی کشور نیز در حال حاضر 6100 کیلومتر شبکه اصلی و بیش از 2000 کیلومتر شبکه فرعی راه آهن وجود دارد و در واقع به همت متخصصان داخلی سالانه 600 کیلومتر راه آهن احداث می شود که در آینده نزدیک به 1000 کیلومتر امکان افزایش دارد و در بخش حمل و نقل هوایی نیز توسعه چشمگیری صورت گرفت. در سال 81 بالغ بر 20 میلیون و 200 هزار نفر از طریق فرودگاههای کشور جا به جا شده اند؛ این رقم در سال 1385 به 26111920 نفر رسیده است. دستیابی متخصصان داخلی به توانایی پیشرفته ترین سطح تعمیر اساسی (اورهال) هواپیماهای پهن پیکر یکی از موارد پیشرفت در صنعت هواپیمایی است.
ساخت هواپیماهای ایران 140 با هزینه هر فروند 5/8 میلیون دلار و توانایی ساخت 12 فروند در هر سال، نمونه چشمگیری از پیشرفت هایی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفته است.
ساخت هواپیماهای آموزشی، بالگرد و هواپیماهای بدون سرنشین از هواپیماهای 4 نفره «فجر-3» از دیگر عملکردهای سازمان صنایع هواپیمایی است.
تأسیس فرودگاهها در مناطق دورافتاده و محروم کشور از امتیازهای کشور پس از پیروزی انقلاب است.
1-13-میانگین رشد اقتصادی
دستیابی به میانگین رشد اقتصادی بیش از 4% در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود فشارهای خارجی، تحریم، جنگ تحمیلی، تنش های منطقه ای و بین المللی و …، موفقیت چشمگیری است. با آنکه برخی از کارشناسان برای کشور در حال توسعه ای همچون ایران، تحصیل رشد اقتصادی سالانه بیش از 6% برای یک دوره 20 ساله را ضروری قلمداد می کنند تا آثار عقب افتادگی های گذشته جبران شود و مسیر توسعه هموار گردد.
رشد اقتصادی ایران در نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی به حدود 8% و در برنامه دوم به 5% رسید.
انتظار میرود در چارچوب چشم انداز 20 ساله مقام معظم رهبری، میانگین رشد اقتصادی شش درصدی تحقق یابد؛ البته باید توجه داشت که با وجود پیشرفت های حاصل شده در عرصه های گوناگون علوم و فناوری، کشاورزی، صنعت، خدمات و … برنامه اصلاح ساختار اقتصادی کشور – که از اواسط دهه 70 به بعد به آن بیش از گذشته توجه شده است – همچنان با موانع جدی رو به روست که باید با تدبیری کارشناسانه به رفع آنها همت گمارد.
یکی از آنها، وابستگی شدید اقتصادی ملی به نفت و صادرات آن و دیگری در بخشهای مدیریتی و تصحیح زیرساخت های کلان اقتصادی است که باید بیش از پیش در این زمینه کوشا بود.
دستیابی به آرمان های انقلاب بویژه در بخش اقتصادی، تنها در سایه عزم و بسیج ملی برای جهش صادرات غیرنفتی تحقق می یابد که تضمین کننده توسعه پایدار و حیات اقتصادی و عدالت اجتماعی است.
1-14-جمعیت
جمعیت ایران در سال 1356 بالغ بر 7/34 میلیون نفر بود. این رقم در سال 1385 به 70495782 میلیون نفر رسیده است و نظام جمهوری اسلامی توانسته است پاسخگوی این افزایش جمعیت باشد.
اگر تنها به میزان خوراک، پوشاک، مسکن، مدرسه، بیمارستان و حمل و نقل آنها توجه کنیم، درمی یابیم که چه خدمات گسترده ای انجام شده است.
1-15-توزیع درآمد
مطابق آخرین آمارهای مربوط به توزیع درآمد در سالهای 1357-1356، میزان 10% از ثروتمندترین مردم ایران نسبت به 10% فقیرترین آنها به ترتیب 16/32 برابر و 60/24 برابر اختلاف درآمد داشتند که شکاف آن بسیار است، امّا این رقم با اقدام هایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت، به 60/20 برابر در سال کاهش یافته است.
با اینکه پس از انقلاب شکاف درآمدی ثروتمندترین فرد با فقیرترین، 5/11 برابر کمتر شده است و البته این موضوع توفیقی برای انقلاب محسوب می شود، امّا از سوی دیگر، بیانگر این است که هنوز هم شکاف طبقاتی و درآمدی وجود دارد و متأسفانه پس از گذشت 29 سال از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل وجود مشکلات متعدد، هنوز وضعیت توزیع درآمد در کشور مناسب نیست و فشار اصلی این توزیع ناعادلانه درآمد در قالب فقر ـ که بارها مقام معظم رهبری مسئولان را به مبارزه با آن فراخوانده اند ـ به قشر حقوق بگیر و مستضعف جامعه وارد می شود.
2_ خدمات و دستاوردهای نظام در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی
به موازات توسعه در بخش های اقتصادی، در حوزه فرهنگی، علمی و اجتماعی نیز اقدام های شایسته ای پس از پیروزی انقلاب صورت گرفته است که در این مقاله با رعایت اختصار مهمترین آنها را شرح می دهیم:/
1_2_ میزان سواد
میزان باسواد جمعیت 6 ساله و بالاتر کشور، از 7/28% در سال 1355 به 5/79% در سال 1375 و به بیش از 80% در سال 1380 رسیده است.
بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385، از میان حدود 64 میلیون نفر جمعیت 6 ساله و بالاتر کشور، بیش از 54 میلیون نفر باسواد بودند؛ به این ترتیب، میزان باسوادی در کشور بیش از 84%است.
از مجموع باسوادان کشور، 28 میلیون و 835 هزار نفر را مردان (7/88%) و 25 میلیون و 247 هزار نفر را زنان (3/80%) تشکیل داده اند.
همچنین، در آن سال، حدود 1 میلیون و 347 هزار سوادآموز در دوره های مختلف سازمان نهضت سوادآموزی مشغول به تحصیل بوده اند.
همچنین، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی (سال تحصیلی 1357-1356) در کل کشور 7745825 نفر دانش آموز وجود داشت که این رقم در سال تحصیلی 1380-1379 به بالغ بر 18314 میلیون نفر افزایش یافته است.
در سال تحصیلی 1386-1385، حدود 15 میلیون نفر دانش آموز در کشور وجود داشت که بیشترین تعداد دانش آموزان، مربوط به دوره ابتدایی با 5 میلیون و 827 هزار نفر دانش‌آموز است.
در این سال تحصیلی، تعداد پذیرفته شدگان مراکز آموزش عالی و دانشگاه آزاد حدود 610 هزار نفر بودند که از این تعداد، حدود 287 هزار نفر مرد و 322 هزار نفر زن بوده اند.
در سال تحصیلی 1386-1385، حدود 2829 هزار نفر در مراکز آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور در حال تحصیل بوده اند که نسبت به سال تحصیلی گدشته 4/18% افزایش داشتند.
همچنین، از این تعداد، 52% را زنان و 48% را مردان تشکیل داده اند. با بررسی این سال تحصیلی، 737 هزار نفر (1/26%) در مقطع کاردانی، 1911 هزار نفر (6/67%) در مقطع کارشناسی، 118 هزار نفر (1/4%) در مقطع کارشناسی ارشد و 63 هزار نفر (2/2%) در مقطع دکترای حرفه ای و تخصصی مشغول به تحصیل بوده اند.
جدول آمار دانش آموزان اعزامی به المپیادهای بینالمللی و مدال‌های به دست آمده توسط آنها
تعداد افراد اعزامی به المپیادهاتعداد مدال‌های کسب شده
ریاضی فیزیک کامپیوتر شیمی زیست طلا نقره برنز
2-2-مبارزه با مواد مخدر
از دیگر موارد قابل اشاره موفقیت بسیار چشمگیر نظام جمهوری اسلامی در مبارزه با مواد مخدر و سوداگران مرگ میباشد. طبق آمارهای بینالمللی بیش از 80 درصد مواد مخدر مکشوفه در سطح جهان در مرزهای ایران کشف و منهدم میشود که به همین جهت نیز ایران بارها از سوی مجامع جهانی مورد تقدیر قرار گرفته است و کمیته مبارزه با مواد مخدر سازمان بهداشت جهانی، مرکز آموزش منطقهای خود را ایران قرار داده است. البته باید بالا بودن و بالا رفتن آمار معتادان کشور را یکی از نقاط ضعف عملکرد کارگزاران نظام محسوب کرد.
2-3-فرهنگ و هنر
در حوزه هنری و فرهنگی یکی از موارد قابل اشاره، سینمای ایران است که قبل از انقلاب به اعتراف تمام صاحبنظران، به هیچ وجه در دنیا مطرح نبوده و به حساب نمیآمده لکن امروزه، به عنوان سینمایی صاحب سبک و جذاب، در بین 10 سینمای برتر جهان مطرح میباشد. در صنعت دوبلاژ نیز ایران جزء سه کشور برتر دنیاست.
همچنین در این حوزه میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. رونق چشمگیر صنعت چاپ و نشر و انتشار گسترده مطبوعات و کتب؛
2. توسعه گسترده شبکه های صدا و سیما و تولید وسیع برنامه ها خصوصا از سال 73 به بعد به گونه ای که از دو شبکه سیما و چند شبکه صدا با ساعات محدود هم اکنون به ده ها شبکه داخلی و خارجی به صورت تمام وقت و شبکه های استانی گسترش یافته است.
3. توسعه و گسترش چشمگیر شبکه های خبررسانی و خبرگزاری داخلی و بینالمللی به گونهای که امروزه دیگر ما مجبور نیستیم برای کسب خبر- همانند گذشته- متکی به خبرگزاریهای خارجی همچون: آسوشیتدپرس، رویترز، دویچله وله و امثال آن باشیم
2-4-بهداشت و سلامت
یکی از شاخصهای متعارف توسعه یافتگی، کاهش نرخ مرگ و میر کودکان است. طی سالهای اخیر سازمان بهداشت جهانی دو بار ایران را به عنوان موفقترین کشور جهان در کاهش نرخ مرگ و میر کودکان مورد تقدیر قرار داده است. به گونهای که مرگ و میر کودکان زیر یک سال از 111 مورد در هر هزار تولد زنده در سال 1356 به 6/28 مورد از هر هزار تولد)( زنده در سال 1381 رسیده به عبارت دیگر بیش از چهار برابر کاهش یافته است.
از 237 نفر در هر 100 هزار (همچنین کاهش مرگ مادران ناشی از عوارض باروری تولد زنده در سال 1355 به حدود 37 نفر در سال 1380 رسیده یعنی 5/6 برابر کاهش یافته است.
از دیگر شاخصها، افزایش سن امید به زندگی است. در نتیجه اقدامات و آموزشهای بهداشتی، اصلیترین شاخص سلامت (سن امید به زندگی) که قبل از انقلاب در حدود 55 سال بوده و در سال 82 به مرز 4/71 رسیده است براساس آمار دیگری سن امید به زندگی طی 20 سال (1360 تا 1380) 10 سال افزایش یافته، یعنی در مورد مردان از سال 58 به 68 سال و در مورد زنان از 60 سال به 70 سال ارتقا یافته است.
همچنین سازمان بهداشت جهانی، ایران را در سال 2004 به عنوان موفقترین کشور آسیایی در کنترل و مقابله با ایدز معرفی کرد.
2-5-سایر موارد
_ پیشرفت کمی و کیفی شبکه های رادیویی و تلویزیونی و تأسیس و راه اندازی شبکه های برون مرزی مانند: شبکه سحر، جام جم و صبا و پرسtv و العالم و…
_ گسترش مراکز هنری و فرهنگی
_ توسعه و رشد علمی مانند فناوری هسته ای، سلولهای بنیادی جنینی و …
_ گسترش تأمین اجتماعی و انواع بیمه های حمایتی
3_ دستاوردهای سیاسی
انقلاب اسلامی در حوزه سیاسی تأثیر و تحولات بسیار مثبتی را بر جای گذاشته است؛ اگر چه این آثار و نتایج مثبت در پشت ابرهای جنجال های سیاسی و تبلیغات رسانه های بیگانه پنهان مانده است، امّا نمی توان آنها را رد و نفی کرد.
انسانها همواره قدر نعمت را در هنگام نبودن آن بیشتر درک می کنند، امّا در عین حال یادآوری و تذکر آن ممکن است همان نتیجه را به ارمغان آورد.
امام عظیم الشأن و به تبع ایشان، مقام معظم رهبری همواره چنین خط مشی هایی داشته اند. در این خصوص نتایج، پیامدها و آثار انقلاب را همانا تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی، آزادی، استقلال، گسترش مشارکت سیاسی و جایگزینی ارزشهای اسلامی و … می‌دانستند.
3-1-استقلال سیاسی
یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، استقلال سیاسی آن است؛ در حالی که رژیم طاغوت به هیچ وجه از استقلال در همه سطوح برخوردار نبود.
همچنین، نظام جمهوری اسلامی در مقایسه با کشورهای منطقه و بسیاری از کشورهای دنیا مستقل‌ترین کشور محسوب میشود. سیاست «نه شرقی، نه غربی»، ایران اسلامی را که در دوران معاصر همواره در نفوذ قدرت های استعماری و بیگانه بود، به کشوری نفوذناپذیر و کاملا مستقل تبدیل کرده است.
2_3_ قانون اساسی
«قانون اساسی» یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی به شمار می آید. اهمیت این دستاورد از این نظر است که نحوه تعامل مردم و دولت، حقوق شهروندی و نقش مؤثر مردم در اداره حکومت در آن به طور واضح و کامل دیده شده است.
3_3_ تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی
در خصوص تحول در نهادهای سیاسی-اجتماعی، حضرت امام بیشترین تأکید را بر پیدایش دولت خدمتگزار به صورت دستاورد عمده انقلاب اسلامی داشتند.
به نظر امام، ایجاد دولتی مردمی – که مظهر اتحاد و همدلی و ملت به شمار می آید – از برکات انقلاب محسوب می شود.
4_3_ ولایت فقیه
از آن جایی که اساس نظام بر مبنای ولایت فقیه استوار شده است و با توجه به ویژگی ها و مختصات ولی فقیه، نظام جمهوری اسلامی امکانت خاصی دارد که آن را سایر نظامهای سیاسی ندارند. از همین رو، امام راحل همواره تأکید می کردند که از ولایت فقیه پشتیبانی کنید تا به نظام آسیبی نرسد.
5_3_ آزادی
امام راحل، آزادی بیان، قلم، فکر و اندیشه را از دستاوردهای مهم انقلاب می دانستند؛ در حقیقت نیز در هر قضاوت منصفانه در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا، آزادی در ابعاد گوناگون، از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است.
6_3_ مشارکت سیاسی
یکی دیگر از نتایج انقلاب، مشارکت سیاسی آحاد ملت در همه مسائل کشور است.
مردم ایران پس از انقلاب، همه نهادهای سیاسی را به طور مستقیم تعیین می کنند و شرکت آزادانه مردم در انتخابات و میزان مشارکت آنان – که مردم در انتخابات مختلف داشته اند – بیانگر اهمیت و جایگاه این مسئله در نظام جمهوری اسلامی و شناسایی نقش مردم به صورت سرچشمه قدرت است.
7_3_ سایر موارد
_ ایجاد نظام مردم سالاری دینی
_ گسترش گروهها و احزاب سیاسی
_ انتقادپذیری
_ تفکیک قوا
_ رشد سیاسی و آگاهی های عمومی و حضور آنها در صحنه های مختلف
_ برابری همه آحاد ملت (مسئول و غیرمسئول) در برابر قانون
_ گسترش کمی و کیفی حوزه های علمیه و مراکز دینی
_گسترش نشریات و کتب دینی