با سلام و آرزوی موفقیت برای شما پرسشگر محترمفال «نیک» و «بد» زدن، در میان همه اقوام بوده و هست، و به نظر مى رسد: سرچشمه آن، عدم دسترسى به واقعیات و ناآگاهى از علل واقعى حوادث بوده است و به هر حال، بدون شک این دو، اثر طبیعى ندارند، ولى داراى اثر روانى هستند: فال نیک امیدآفرین است، در حالى که فال بد موجب یأس و نومیدى و ناتوانى مى شود. و از آنجا که اسلام، همیشه از مسائل مثبت، استقبال مى کند، از فال نیک نهى نکرده، ولى فال بد را به شدت محکوم کرده است. حتى در بعضى از روایات آن را در سر حدّ شرک شمرده اند، از پیامبر(صلى الله علیه وآله)نقل شده که: أَلطِّیَرَةُ شِرْکٌ: «فال بد زدن (و آن را در برابر خدا در سرنوشت خویش مؤثر دانستن) یک نوع شرک به خدا است».(1) آیت الله مکارم شیرازی در این زمینه، مفصلاً در ذیل آیه 131 سوره «اعراف» بحث کرده ایم.(2) جالب این که: اسلام در بسیارى از موارد، این گونه مفاهیم تخیلى و پندارى را در یک کانال صحیح و سازنده، قرار داده و از آن بهره بردارى کرده است. مثلاً در مورد آنچه در میان عوام معروف است که: مى گویند فلان همسر، خوش قدم و یا بد قدم بود، و از آن روزى که به خانه فلان کس گام گذاشت، و همسرش شد، چنین و چنان گشت که: قطعاً به این صورت خرافه اى بیش نیست، اسلام به آن، شکل سازنده تربیتى داده. در حدیثى از امام صادق(علیه السلام)مى خوانیم:…أَمَّا الْمَرْئَةُ فَشُؤْمِها غَلاءُ مَهْرِها…و…شَدَّةُ مَئُونَتِها…: «از بد قدمى زن آن است که: مهرش سنگین باشد… و مخارج و هزینه اش زیاد!…».(3) و در حدیث دیگرى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: أَمَّا الدّارُ فَشُؤْمُها ضِیقُها وَ خُبْثُ جِیرانِها: «خانه شوم، خانه تنگ و تاریک و خانه اى است که همسایگان بد داشته باشد».(4) درست، ملاحظه کنید: همان الفاظى را که در مفاهیم خرافى مردم به کار مى بردند، استخدام براى مفاهیم واقعى و سازنده کرده است، و تفکر و اندیشه اى که به بیراهه مى رفت، به راه راست هدایت نموده.
این بحث را با دعائى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) که تأییدى است بر آنچه گفتیم، پایان مى دهیم، عرض مى کند: أَللّهُمَّ لا طَیْرَ إِلاّ طَیْرُکَ وَ لا خَیْرَ إِلاّ خَیْرُکَ وَ لا حافِظَ غَیْرُکَ: «خداوندا هیچ فال نیک و بدى جز به اراده تو تحقق نمى یابد و هر خیر و نیکى از ناحیه تو است، حافظ و نگهبانى جز تو نیست».(5)
بنابراین شما نیز می توانید از دعایی که در بالا آمده استعانت بجویید و آن را بخوانید.
منابع
1 ـ «بحار الانوار»، جلد 55، صفحه 322.
2 ـ تفسیر «نمونه»، جلد 6، صفحه 316 به بعد.
3 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 21، صفحه 252 (چاپ آل البیت).
4 ـ «سفینة البحار»، جلد 1، صفحه 680 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 5، صفحه 303 (چاپ آل البیت)، براى آگاهى بیشتر به باب پنجم از «ابواب المهور» «وسائل الشیعه»، جلد 7، صفحه 9 به بعد رجوع فرمائید.
5 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 11، صفحه 387 (چاپ آل البیت) ـ (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، جلد 19، صفحه 373، با کمى تفاوت).
آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه جلد 12 ، تفأل و تطیّر (فال نیک و بد)