خانه » همه » مذهبی » دلائل برتری علم بر ثروت

دلائل برتری علم بر ثروت


دلائل برتری علم بر ثروت

۱۳۹۲/۰۷/۲۲


۱۷۱۷ بازدید

از قدیم موضوع انشاء کلاسهای درس دبستانیها اکثرا همین بوده تا جایی که در فیلمها و سریالها نیز از آن استفاده شده و برسر آن نظریه ها، داده شده است .

از قدیم موضوع انشاء کلاسهای درس دبستانیها اکثرا همین بوده تا جایی که در فیلمها و سریالها نیز از آن استفاده شده و برسر آن نظریه ها، داده شده است .خداوند رحمان و رحیم در کلامش جواب این سوال را به روشنی بیان فرموده :
در سوره بقره آیه 246 عده ای از بنی اسرائیل نزد پیغمبرزمان خود(یوشع یا شمعون یا شموئیل)رفتند واز او خواستند که پادشاهی برای ما برانگیز تا به سرکردگی او در راه خدا جهاد کنیم و … .
در آیه 247 میخوانیم :(( پیغمبرآنها گفت همانا خداوند طالوت را به پادشاهی شما برانگیخت، گفتند که از کجا او را بر ما بزرگی و پادشاهی رواست در صورتیکه ما به پادشاهی شایسته تر از اوییم، او را مال فراوان نیست ، رسول در جواب آنها گفت که اواز این رو بشاهی شایسته تر خواهد بود که خداوندش برگزیده و در دانش و توانائی او را فزونی بخشیده است و خدا ملک خود را بهر که خواهد بخشد که او بحقیقت توانگرو داناست )).
در این ایه بنی اسرایئل به انتخاب طالوت اعتراض دارند و دلیل اعتراض خود را نداشتن ثروت(طالوت) مطرح می کنند ( … وَلَم یوتَ سَعَة مِنَ المالِ).
طالوت جوانی از یک قبیله گمنام بنی اسرائیل و از نظرمالی یک کشاورز ساده بود .
پیامبر بنی اسرائیل در جواب علت برتری طالوت را علم و(قدرت)جسمی او عنوان میکند(اِنَ اللهَ اصطَفیةُ عَلَیکُم وَ زادَهُ بَسطَة فی العِلمِ وَ الجِسم).
با توجه به این آیه میتوان نتیجه گرفت علم و سلامت بدن بر ثروت برتری دارند و در حقیقت ثروت در جایگاه سوم قرار دارد. البته این موضوع، دلیل بر کم ارزش بودن ثروت نیست و تولید ثروت از راه حلال بسیار باارزش و مفید است و میتوان آنرا نیز مورد بررسی قرار داد.ولی بطور کلی این علم است که بر ثروت برتری دارد .

علم و ثروت هر کدام در زندگی انسان دارای تأثیرات ویژه ای هستند. علم به انسان نور و هدایت و آگاهی می بخشد. روشنائی بخش و حرکت زا می باشد. در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام در مورد علم و ارزش آن تأکید فراوان شده است، مثل: در رأس همه فضیلت ها علم است.المیزان، ج6، ص447، ح13330، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی 1362 علم برترین غنیمت است.المیزان، ج6، ص448، ح
1339 علم گمشده مومن است.همان، ح13350 هر چیزی در وقت کمی عزیز می گردد مگر علم که در وقت فراوانی عزیز می شود.همان، ص449،ح13361 هرگاه خداوند بخواهد بنده ای را خوار و پست کند او را از علم محروم می گرداند.همان، ص450، ح13369 عالمی که از علمش بهره ببرند، از عبادت هفتاد هزار عابد برتر است.
همان، ص459، ح13418 فرشتگان بالهای خود را زیر پاهای دانش پژوه می گسترانند و برای او استغفار می کنند.همان، ص467، ح13477 و مانند آیه «قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون انما یتذکر اولوالالباب» (بگو آیا دانایان با نادانان مساویند، تنها صاحبان عقل و اندیشه متذکر و یادآور می شوند.سوره زمر، آیه 9 ثروت و مال نیز در زندگی انسان تاثیر و نقش عمیقی دارد.
ثروت و دارائی اگر معقول و مشروع و برآمده از فعالیت های صحیح اقتصادث و در چارچوب تعالیم دین و احکام اسلامی باشد در گشودن بساری از گره های کور و فراهم آوردن زمینه زندگی سالم و رشد و تعالی انسان نقش تعیین کننده دارد. فقر و نداری از نظر اسلام محکوم و نکوهیده است و فقر بزرگترین مرگ شمرده شده است. در سوره مبارکه بقره آیه 180 از مال و ثروت به عنوان خیر تعبیر شده است: «کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا الوصیه للوالدین و الاقربین بالمعروف حقا علی المتقین» (بر شما نوشته شده هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسید، اگر چیز خوبی به جای گذارده وصیت برای پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته کند، این حقی است بر پرهیزکاران) در این آیه به جای کلمه «مال» کلمه «خیر» گفته شده است.
این تعبیر نشان می دهد که اسلام ثروت و سرمایه ای را که از طریق مشروع به دست آمده باشد و در مسیر سود و منفعت اجتماع به کار گرفته شود خیر و برکت می داند و بر افکار نادرست آنها که ذات ثروت را چیز بدی می دانند خط بطلان می کشد. هر کدام از علم و ثروت در یکدیگر تاثیر دارند. علم و دانش و تخصص راه های بهتر و آسانتر کسب ثروت و استفاده بهینه از سرمایه و به کار گیری آن را در راه هائی که سود دهی و منفعت بیشتری دارد و قدرت بر تسلط بر طبیعت و تسخیر بیشتر و بهره وری فراوانتر از آن را فراروی بشر می گذارد به ویژه در عصر و زمان ما که علم اقتصاد از علوم پیچیده و تخصصی است و وضعیت مطلوب اقتصادی هر کشوری در گرو اطلاعات دقیق اقتصادی و داشتن متخصصین اقتصاد است.
از طرف دیگر وجود مال و ثروت زمینه ساز دسترسی بهتر به علم و دانش و برخورداری از ابزارهای یادگیری و تعلیم و تعلم است. به ویژه در علومی که محتاج آزمایش و تجربه و کار عملی و ابزار و ادوات دقیق و آزمایشگاههای مجهز است ضرورت وجود امکانات مالی و قدرت افتصادی به خوبی احساس می شود. ولی در موردی که بر سر دو راهی انتخاب راه کسب ثروت و تحصیل علم قرار می گیریم چه باید کرد و گزینه برتر کدام است؟ یعنی وضع به گونه ای است که فردی یا باید عمرش را صرف کسب مال و ثروت کند و یا در راه تحصیل علم هزینه کند و جمع کردن بین هر دو امکان پذیر نمی باشد.
در اینجا چه باید کرد و کدام راه را انتخاب نمود؟ عقل ژرف نگر و کاردان و خیراندیش و دین و بزرگان دین مارا از شک و تردید بر سر این دو راهی خارج کرده و بدون هیچ شکی مارا به انتخاب راه تحصیل علم و دانش با وجود محرومیت از امکانات مادی و دارائی و ثروت سفارش نموده اند. در روایات ما دلایل مختلف و فراوانی برای برتری علم نسبت به ثروت بیان کرده اند.
در حدیثی آمده است: علم از هفت جهت بر مال و ثروت برتری دارد: 1- علم میراث پیامبران و مال میراث فرعونیان است. 2- علم با بخشیدن و خرج کردن کم نمی شود ولی مال با خرج کردن کاسته می گردد. 3- مال محتاج به نگهبان و محافظ (بانک و گاوصندوق و صندوق امانات و …) است ولی علم خود محافظ و نگهبان صاحبش یعنی فرد عالم است. 4- علم وقت مرگ با انسان همراه است و با او منتقل می شود (یعنی دارائی و ثروتی است که حتی وقت مردن نیز از او جدا نمی شود) ولی مال در وقت مرگ انسان را رها می کند و باقی می ماند. 5- مال هم در دسترس کافر است و هم مومن ولی علم ویژه مومن است (البته این در مورد علم خاص یعنی علم توحید و معارف دین است که تنها مومن از آن بهره دارد و کافر از آن بی بهره است) 6- همه مردم به صاحب علم در امر دینشان محتاجند ولی همگی به صاحب مال نیازمند نمی باشند.
7- علم، انسان را در وقت عبور از پل صراط تقویت و یاری می کند ولی مال (اگر نامشروع و حرام باشد) مانع او از عبور می شود.(میزان الحکمه،ج6، ص454،ح13385، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی، 1362). در حدیث معروفی که امیرالمومنین علیه السلام به کمیل سفارشاتی فرموده اند آمده است: «یا کمیل! العلم خیر من المال، العلم یحرسک و انت تحرس المال و المال تنقصه النفقه و العلم یزکو علی الانفاق و منبع المال یزول بزواله. یا کمیل ابن زیاد! معرفه العلم دین یدان به، به یکسب الانسان الطاعه فی حیاته و جمیل الاحدوثه بعد وفاته و العلم حاکم و المال محکوم علیه؛
ای کمیل! علم از مال بهتر است، چون علم از تو پاسداری می کند ولی تو از مال پاسداری می کنی. مال با خرج کردن کم می گردد ولی علم با بخشیدن رشد و نمو می کند و دست پرورده مال با زوال و نابودی مال نابود و زایل می گردد. ای کمیل ابن زیاد! شناخت علم و دانش دین و اعتقادی است که انسان در قیامت با آن جزا داده می شود، باعلم و معرفت انسان در طول زندگی اش طاعت و فرمانبری الهی را کسب می کند و بعد از مرگش نام نیک از خود باقی می گذارد. علم حکم کننده و بالا دست و فرمانروا است ولی مال زیردست و محکوم و فرمانبر است».(نهج البلاغه، فیض الاسلام، حکمت1).

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد