حقیقت آن است که دوران نامزدی و عقد از جهاتی مهم تر، لذت بخش تر و سازنده تر از دوران پس از عروسی است؛‌ زیرا دختر و پسری که این دوره را ماهرانه،‌ با ظرافت و با عمل به وظایف ویژه آن سپری کنند، قادر خواهند بود با خاطرات زیبا و دل انگیز این ایام سرمایه گذاری عاطفی پُرسودی برای زندگی زناشویی خود کرده و پایه های زندگی مستحکمی بنا نهند.

در این میان ممکن است هر یک از زوجین در ارتباط با هم و یا خانواده یکدیگر به مشکلاتی برخورد نمایند که در ادامه با اشاره به برخی از آن‌ها به راهکارهایی در قالب توافقات لازم قبل از شروع عقد و وظایف دختر و پسر در دوران عقد خواهیم پرداخت.

الف. توافقات لازم قبل از شروع عقد بین خانواده ها

آداب رفت و آمد: مسائلی از قبیل ماندن شب هنگام داماد در منزل دختر و بالعکس و حد و حدود معاشرت‌ها در این ایام از جمله مواردی است که اگر از قبل در مورد آن به صورت شفاف توافقی صورت نگیرد، بسترساز برخی از دل‌خوری‌ها و اختلاف‌ها خواهد بود.

آداب تفریح و بیرون رفتن ها: ضروری است که خانواده‌ها هنگام توافق بر شیوه رفت وآمدها به موضوع میزان و کیفیت تفریح ها و مسافرت ها نیز بپردازند؛‌ زیرا بسیار اتفاق افتاده که این جمله آقا داماد «من هرجا که دوست دارم می خواهم با خانمم بروم و به کسی ارتباطی ندارد» با مقاومت والدین دختر مواجه و باعث ایجاد رنجش،‌ انتقام‌جویی‌ها و بهانه‌گیری‌های بعدی شده است.

خرید عروسی و مسائل مربوط به جشن ازدواج: ضروری است قبل از عقد در مورد تمامی مراسم و خریدها به صورت ریز و اجرایی توافقی روشن صورت گرفته و یادداشت گردد تا طرفین خود را نسبت به اجرایی نمودن توافقات متعهد ببینند؛‌ زیرا به عنوان مثال هر یک از اختلاف سلیقه طرفین در مورد تاریخ برگزاری مراسم‌ و یا کمیّت و کیفیّت خرید لوازم می‌تواند اختلاف آفرین گردد.

تعیین معتمدی صاحب نفوذ به عنوان میانجی: امروزه ممکن است به دلیل رسم و رسوم مختلف خانواده‌ها و یا تفاوت سلیقه جوانان با بزرگ‌ترها در نحوه برگزاری جشن و… مسائلی به وجود آید که وجود داوری مورد قبول و احترام طرفین برای نزدیک کردن آراء به یکدیگر و احیاناً وصل کردن خانواده ها و افراد با همدیگر ضروری است.

ب. وظایف دختر و پسر در دوران عقد

برای تشکیل خانواده‌ موفّق علاوه بر لزوم وجود معیارهای صحیح و منطقی در انتخاب همسر و تشکیل خانواده که در حفظ و استمرار موفقیّت آن سهم بسزایی دارد، نمی‌توان انتظار داشت صرفاً با انتخاب درست همسر، خوشبختی تا آخر عمر در قلب زوجین احساس گردد، بلکه یک رابطه مهم و حساس مانند رابطه زناشویی نیاز به مراقبت و توجّه زیادی از سوی همسران دارد. برخی از این مراقبت‌ها و وظایف طرفین در دوران عقد عبارتند از:

افزایش شناخت طرفین از یکدیگر برای تفاهم بیشتر: در این دوران به دلیل محرمیت طرفین با هم می‌توان اطلاعات بیشتری از خصوصیات رفتاری، عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی طرف مقابل به عنوان تکمیل کننده شناخت مرحله گزینشی برای تفاهم و سازگاری در زندگی مشترک در اختیار گرفت. مسافرت‌ها و مهمانی‌های دوران نامزدی، یکی از بهترین راه‌ها برای سنجش رفتار شریک زندگی‌ و پی‌بردن به خط قرمزها و اموری است که وی از انجام آن، واکنش ناراحت کننده ای از خود نشان می دهد. این‌که در این موقعیّت‌ها تا چه اندازه به همسر و نیازهایش توجه می‌کند، با چه کسانی گرم می‌گیرد و با چه کسانی بیش از اندازه صمیمی می‌شود، چه‌قدر آداب معاشرت را به جا می‌آورد و… همه و همه بیان کننده سبکی است که در ارتباطات خود از آن پیروی می‌کند.

افزایش و تحکیم محبت متقابل: اساس و شالوده زندگی خانوادگی بر محبت استوار است. در این میان دوران عقد، بهترین فرصت برای افزایش و تحکیم آن است که نگرش های نادرستی نظیر: «اگر به همسرم محبت کنم، سوء استفاده کرده، توقعاتش بالا می رود،‌ لوس می‌شود یا اقتدارم از بین می‌رود»، «کم محلی کن تا ارج و قربت حفظ شود» تهدیدش می‌کند.

عشق و محبت همسران دو طرفه است و نیاز یک شوهر به علاقه و محبت همسر، درست به اندازه نیاز زن به عشق و علاقه شوهر است؛‌ زیرا همان‌طور که اگر زن در مورد محبت و علاقه همسرش نسبت به خود تردید کند احساس درماندگی و ناتوانی عاطفی و پژمردگی به او دست می‌دهد، عدم ابراز علاقه به شوهر نیز از انگیزه وی جهت تلاش و تأمین آسایش خانواده می‌کاهد. از این‌رو در آموزه‌های دینی به اظهار محبت و مهربانی همسران بسیار سفارش گردیده است، به گونه‌ای که پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:

«فَأَشْفِقُوا عَلَیْهِنَّ وَ طَیِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّی یَقِفْنَ مَعَکُمْ وَ لَا تَکْرَهُوا النِّسَاءَ وَلَاتَسْخَطُوا بِهِنَّ؛[ محدث نورى، مستدرک الوسائل، ج 14، ص 253، ح 16627.] با زنان مهربانی کنید و دل‌هایشان را به دست آورید تا با شما همراهی کنند و هرگز آنان را مجبور و خشمگین نکنید».

امام صادق(علیه السلام) نیز می‌فرمایند:

«وَ إظهارُ العِشْقِ لَهُ بِاالخِلابَةِ والهَیْئةِ الحَسَنَةِ لَها فی عَیْنِهِ؛[ محمّد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج 75، ص237، ح 107.] زن باید با اظهار علاقه و با دلربایی و آرایش در برابر شوهر به گونه‌ای عمل کند که رضایت و خوشنودی شوهر جلب شود».

آموزش مهارت‌های زندگی و همسرداری: زندگی مشترک شما و همسرتان تنها زمانی می‌تواند به عنوان افقی روشن و جلوه‌گاهی زیبا برای تولدی دوباره مطرح باشد که وجوه ضروری این اشتراک، یعنی توانایی‌ها و مهارت‌های خاص و سازنده، در تفکر، بینش و عملکرد هر دوی شما رؤیت شود؛ زیرا این مهارت‌ها و توانایی‌های انسان است که در وقت لزوم، به یاری او می‌آید تا مشکلات، اختلافات و نقاط ضعف و کاستی‌های زندگی مشترکش را برطرف کند. حال چنانچه زندگی مشترکی که براساس پیوندی مقدس از سوی زن و مرد، صورت پذیرفته، با عدم توانایی‌ها و مهارت‌های هر دو نفر و یا حتی یکی از آنها روبه‌رو شود، به طور مسلم، ادامه این زندگی با تلخکامی، ناراحتی، تنش و رنجش همراه خواهد شد. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از: مهارت حل تعارض، حل مسأله،‌ تصمیم‌گیری،‌ مدیریت هیجانات و خشم،‌ همدلی و روش صحیح رابطه با همسر، تفاوت‌های روان شناختی زن و مرد و…

داشتن قرار ملاقات های صمیمانه: ممکن است دغدغه‌های برگزاری جشن عروسی،‌ اتمام تحصیل و یا خدمت سربازی فرصت با هم بودن را از طرفین بگیرد؛‌ امّا بهتر است سعی شود که طرفین وقت بیشتری با هم بگذرانند. به‌عنوان مثال ملاقات ها، امید، شور و علاقه را در آن‌ها تقویت می کند؛‌ زیرا قادر خواهند بود در خلال صحبت های محبت‌آمیز،‌ دادن کادو و… عشق و محبت خود را به همدیگر نشان داده، درباره زندگی آینده به گفت وگو نشسته و به همدیگر دل گرمی و امید بدهند.

رد و بدل کردن هدیه: تهیه هدیه برای همسران به ویژه در دوران عقد احساس خوشایندی را در وی به وجود خواهد آورد که نشانه علاقه و صمیمیت شما به او محسوب شده و باعث ایجاد شادابی در روابط شما نیز می‌شود؛ زیرا هدیه دادن، فارغ از این‌که چه باشد (ارزان، گران، کوچک، بزرگ، مادّی، معنوی و…) موجب می‌شود تا موجی از شادمانی و احساس صمیمیت و رضایت در وجودتان نسبت به یکدیگر به حرکت درآید و به دنبال آن علاقه‌ها افزایش یافته و محبت شما نسبت به یکدیگر پایدارتر گردد. آنچه در هدیه دادن مهم می‌نماید اظهار محبت و دوستی توسط آن است نه ارزش مادی آن؛ بنابراین سعی نمایید هدیه‌ای انتخاب نمایید که با سن و ذوق و سلیقه همسرتان تناسب داشته باشد، عاملی در جهت رشد وی به سوی خوبی‌ها و کمال باشد،[ به عنوان مثال کتاب خوب یا بلیط شرکت در یک جشنواره خوب و…هدیه داده شود.] در عین زیبایی، دارای ماندگاری و کارآیی باشد،[ این موضوع بستگی به موارد متعدّدی نظیر کار، شغل و حتّی علاقه‌مندی وی دارد به عنوان مثال می‌توان برای کسی که کارهای تایپی خود را در منزل انجام می‌دهد و ناچار است برای چاپ به بازار مراجعه نماید، دستگاه چاپگر تهیّه نمود و برای کسی که به هنرهای نمایشی یا سینما علاقه‌مند است بلیط تئاتر و سینما تهیّه کرد.] نوع و رنگ کاغذ کادو، شکل بسته‌بندی و مهم‌تر از آن متنی که ضمیمه هدیه می‌کنید را نیز به گونه‌ای انتخاب نمایید که بتوانید عشق خود به همسرتان را در آن بدمید.

رد و بدل کردن یادداشت های محبت آمیز: نوشتن نامه های پُرمحبت و باصفایی که پس از ملاقات‌های حضوری و هنگام جدا شدن و یا در طول دوره عقد رد و بدل می‌شود به دلیل خاطره انگیز و لذت بخش بودن تأثیر نکویی در افزایش محبت و استحکام رابطه دارد.

داشتن روابط عاشقانه و رابطه جنسی معقول: وقتی بین دو جوان عقد ازدواج خوانده شده حق هرگونه تمتّع مشروع از همدیگر را دارند، لیکن در برخی از نقاط کشورمان به دلایلی نظیر: امکان بارداری ناخواسته، زیبایی برگزاری مراسم عروسی و… رسم چنین است که روابط مخصوص زناشویی را تا شب زفاف به تأخیر می‌اندازند. با توجّه به منع برقراری روابط کامل جنسی در این دوران یکی از مواردی که می‌تواند شادی و نشاط دو جوان را در این ایام حفظ کند، ترکیب لحظه‌های ناب در کنار هم بودن با ابراز عشق و محبّت کلامی و رفتاری به یکدیگر است.

آموختن مهارت حل اختلاف: به هر حال در هر ازدواجی، مشکلاتی وجود دارد؛ اما آنهایی که ازدواج‌هایی بادوام دارند، می‌دانند که چه‌طور خیلی سریع یک مشاجره را حل و فصل کرده و زخم‌ها را در حداقل مقدار آن نگه دارند؛ زیرا گذاشتن دعواهای قدیمی روی دعواهای جدید پیچیدگی زیادی ایجاد می‌کند، طوری که دیگر هیچ راهی برای حل مشکل اصلی باقی نمی‌ماند. خوشبختانه یاد گرفتن مهارت حل اختلاف مقدور است،‌ فقط کافی است برای کشف علّت مشاجرات خود وقت بگذارید و چنین فکر نکنید که در مشاجره، یکی از شما برنده است و دیگری بازنده؛ زیرا این طرز فکر خطرناک است. در واقع مشاجرات مکرّر همسران نشان می‌دهد که باید تغییراتی در رابطه‌شان صورت گیرد و اگر هر دو این موضوع را درک کنند، قادر خواهند بود در تمام زمینه‌ها به صمیمیت بیشتری دست یابند. برخی از راهکارها در این زمینه عبارتند از: به رسمیت شناختن اختلاف نه انکار،‌ بیان جرأتمندانه احساسات، خواسته ها و افکار خود،‌ رعایت مقرّرات مربوط به گوینده و شنونده در گفتگو با همسر،‌ عدم اطلاع و دخالت اطرافیان (علنی نکردن بین خانواده‌ها) ،‌ تعیین واقع‌بینانه و پذیرش سهم خود در مشکلات،‌ اولویت بخشی به همسر و زندگی مشترک خود،‌ مشارکت‌جویی با همسر در مسیر حل اختلاف،‌ یاری جستن از افراد با تجربه و خیرخواه،‌ گذشت و بخشش.