ایسکا (پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی): همه ادیان الهی و غیر الهی از دیرباز به مسئله منجی اعتقاد داشته اند و آن را از باورهای خدشه ناپذیر خود می پندارند، به عبارت دیگر عقیده به منجی قبل از ظهور اسلام نیز وجود داشته است. حجت الاسلام و المسلمین الهی نژاد عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت در یادداشتی به بررسی همین موضوع پرداخته است.

باروداشت منجی باورداشتی است پردامنه و دارای گستره وسیع به طوری که همه پیروان ادیان آسمانی و غالب ادیان غیر آسمانی را در نوردیده و همه آنان به نوعی بدان اذعان و اعتقاد دارند. بی شک وقتی که وجود و پیدایش ادیان دارای سابقه طولانی و دیرینه باشد پس بالتبع منجی‌گرائی که در اسلام از آن به مهدویت یاد شده نیز دارای سابقه دیرینه خواهد بود. اما دلیل قدمت منجی باوری به قرار ذیل می باشد.

آیات

«وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُون » و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد

چنانکه امام باقر (ع) در تفسیر آیه می فرماید: هم أصحاب المهدی فی آخر الزمان : آنها (بندگان صالح وشایسته) اصحاب امام زمان(ع) هستند

نکته‌ای که لازم است در این جا بیان شود این است که در کتاب های تفسیری پیرامون ایه فوق دیدگاههای مطرح شده است

1ـ زبور به معنای همه کتابهای اسمانی و ذکر به معنای لوح محفوظ یا ام الکتاب است

2ـ زبور به معنای کتابی که بر حضرت داوود نازل شده و ذکر به معنای تورات است

حال اگر تفسیر نخست را در نظر بگیریم دیرینگی و قدمت منجی گرایی و نجات بخشی که در اسلام درقالب مهدویت تبلور پیدا کرده به خوبی قابل برداشت است یعنی موضوع موعودگرایی و مهدویت به قبل ازخلقت بنی ادم بر گشته و نزد علم الهی محفوظ بوده است

و اگرتفسیر دوم را در نظر بگیریم باز می توانیم قدمت نجات بخشی و مهدویت را به ادیان اسمانی گذشته سرایت داده و دیرینگی ان را به تاریخ قبل از اسلام باز گردانیم

البته ایات بسیاری در قران پیرامون مهدویت وارد شده است که در این جا به همین مقدار اکتفا می شود

روایات

قدمت اندیشه مهدویت از منظر روایات به دو طریق قابل اثبات است

1ـ وجود روایات بسیاری که از معصومین(ع) خصوصا پیامبر گرامی اسلام (ص) پیرامون مهدویت به یادگار مانده ، خود دلیل روشنی است بر اینکه عمر اندیشه مهدویت به صدر اسلام باز گشته و همزمان با طلوع اسلام با روایات پیامبر گرامی اسلام جزو باورداشت مسلمانان تلقی شده است و در طول تارخ اسلامی در میان مسلمانان ادامه حیات داده و هم اکنون جزو باورهای اصیل اسلامی می باشد

چنانکه پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید

«إِنَّ الْمَهْدِیَّ مِنْ عِتْرَتِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یَخْرُجُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ تُنْزِلُ لَهُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ تُخْرِجُ لَهُ الْأَرْضُ بَذْرَهَا فَیَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مَلَأَهَا الْقَوْمُ ظُلْماً وَ جَوْرا» مهدى از عترت و اهل بیت من است و در آخر الزمان قیام نماید. آسمان براى او باران ببارد و زمین بذرهاى خود را بیرون دهد. او هم زمین را پر از عدل و داد کند چونان که مردم پر از ظلم و ستم کرده باشند.

باز حضرت فرمودند:

«لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیَوْمَ حَتَّى یَخْرُجَ فِیهِ وَلَدِیَ الْمَهْدِیُّ فَیَنْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ فَیُصَلِّیَ خَلْفَهُ وَ تُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ یَبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِب»اگر نماند از دنیا مگر یک روز هر آینه خدا این یک روز را طولانى کند تا آنکه فرزندم مهدى ظهور کند و روح اللَّه عیسى بن مریم فرود آید و پشت سرش نماز بخواند و زمین بنورش روشن گردد و حکومتش به مشرق و مغرب برسد.

2ـ در میان احادیث مهدویت یکسری روایاتی وجود دارند که اندیشه مهدویت را به پیش از اسلام باز می گردانند و به نوعی انبیا و اولیای گذشته را بشارت دهنده امام مهدی(ع) و ظهور او می دانند.

پس از بیان مطالب بالا به این نتیجه می رسیم که بر اساس آیات و روایات، حج و مهدویت در امر دیرینگی با هم مشترک هستند و قدمت آن دو به ابتدا آفریش انسان باز می گردد بلکه باید گفته شود که حج از لحاظ دیرینگی و قدمت از مهدویت نیز بیشتر بوده و از این نظر قبل از آنکه مورد توجه بنی آدم قرار بگیرد مورد توجه موجودات آسمانی یعنی فرشته ها و ملائک بوده است.