سراسر مدت سی و پنج سال امامت امام موسی کاظم علیه السلام با حوادث و فراز و نشیب‌های سیاسی آمیخته بود. بیشتر زندگانی ایشان در زندان‌های هارون الرشید سپری شد. امام رضا علیه السلام در تمامی مدتی که امام کاظم علیه السلام زندانی بودند دستیار و پشتوانه استوار پدر در حوادث سیاسی فرهنگی بودند. شریک غم‌ها و رنج‌های پدرشان بودند هرگز در برابر قدرت‌طلبان هوس باز، خودشان را تسلیم نکردند. ایشان راه پدر را ادامه دادند و مردم را به شدت از یاری رساندن و کمک به خلفای طاغوتی دور می‌کردند. چون امام کاظم علیه السلام بیشتر عمر شریف‌شان در زندان‌ها سپری شد، امام رضا علیه‌السلام مسئول نگهداری خانواده ایشان بودند، ایشان در این مدت طوری از خانواده‌شان مراقبت کردند، که اجازه ندادند کسی به آنها بی‌احترامی کند، نهایت احترام را به آنها می‌گذاشتند و خطرات دشمنان را از آنان دور می‌کردند.

علاقه حضرت به خانواده‌شان در محبتی که به امام جواد علیه السلام داشتند نیز قابل ملاحظه است. قبل از تولد امام جواد علیه السلام فردی به امام رضا علیه السلام می‌گوید شما کودکان را دوست دارید پس از خداوند بخواهید که پسری به شما عطا کند. حضرت فرمودند: خداوند پسری به من خواهد داد که وارث من می‌شود هنگامی که اباجعفر علیه السلام متولد شدند، حضرت در طول شب گهواره ایشان را حرکت می‌دادند و با او بازی می‌کردند. امام فرزندشان را آن قدر دوست می‌داشتند که شب را نمی‌خوابیدند و گهواره امام جواد علیه السلام را حرکت می‌دادند. به ایشان عرض شد آیا مردم با پسرانشان چنین رفتار می‌کنند؟ حضرت فرمودند: این پسر مانند عامه مردم نیست به دنیا آمدن و رشد نمودن او مانند ولادت پدران پاکش است.

رفتار امام با فرزندشان امام جواد علیه السلام آن قدر محبت آمیز و توام با احترام بود که ایشان را به نام صدا نمی‌زدند بلکه بیشتر با کنیه مورد خطاب قرارش می‌دادند. به عنوان مثال می‌فرمودند: «ابوجعفر برای من نوشته است و من برای ابوجعفر نوشتم.» به این ترتیب می‌خواست ایشان را احترام و تمجید کنند.

نمونه دیگر علاقه و وابستگی امام رضا علیه السلام، محبتی بود که به حضرت معصومه علیه السلام داشتند.

امام ضمن حفظ آراستگى خود در خانه، بر آراسته بودن مرد در خانه تاکید مى نمود(1) و به آنان که دارای امکانات هستند لازم مى شمرد تا خانواده خود را در رفاه و آسایش قرار دهند(2) و مى فرمود:

شایسته است که مرد بر خانواده اش از جهت مالی توجه بیشتر نماید تا آرزوی مرگ او را نکنند.(3)

ایشان بر فراخى منزل تاکید مى کرد(4) و مى فرمود: زندگى دنیا و لذت آن در بزرگى منزل و دوستان زیاد است.(5)

حضرت رضا علیه السلام براى یکى از خدمتکاران خود منزلى خرید و فرمود چون منزل شما تنگ است در آنجا ساکن شو! آن مرد گفت پدرم در اینجا زندگى مى کرد فرمود اگر پدرت احمق بود تو هم باید مانند او باشى!(6)

امام بر خوش اخلاقى و نیک رفتارى با خانواده توصیه مى فرمود:

«أَقْرَبُکُمْ مِنِّى مَجْلِساً یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِ یعنى: در قیامت کسى به من نزدیکتر است که در دنیا خوش اخلاق تر و نسبت به خانواده ى خود نیکوکارتر باشد».(7)

پی نوشت:

1) بحارالانوار، ج 73، ص 100.

2) وسایل الشیعه، ج 15، ص 249، چاپ اسلامیه .

3) همان .

4) مسند الإمام الرضا علیه السلام، ج 2، 374.

5) مسند الإمام الرضا علیه السلام، ج 2، 374.

6) بحارالانوار، ج 73، ص 153.

7) وسائل الشیعة، ج 12، ص 153.