برای یافتن همسر مناسب راه‌های متفاوتی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

وساطت افراد خانواده و آشنایان به ویژه والدین: در فرهنگ ملی و دینی کشور ما متدوال ترین روش برای شناسایی فردی به عنوان همسر وساطت افراد خانواده، فامیل و بستگان نزدیک است؛ زیرا اغلب، افراد خانواده به دلیل شناختی که از فرد، روحیات و خواسته های وی دارند بهتر می‌توانند موردی را برای انتخاب معرّفی نمایند که مطابق با خواسته‌های فرد باشد. این روش، ساده ترین روش عملی برای کسب اطلاعات اولیه و ارتباطات بعدی مورد نیاز برای یک انتخاب آگاهانه برای ازدواج است و از نظر حاصل کار نیز ثمربخش ترین شیوه به شمار می‌رود؛ زیرا در صداقت و دلسوزی واسطه‌ها شکّی نیست و علاوه بر آن می‌توان از عدم تأثیر احساسات و عواطف غریزی ناشی از ارتباط های مستقیم دختر و پسر نیز مطمئن گردید. البتّه نباید خانواده‌ها از این نکته غفلت ورزند که حق انتخاب با فرزند است، حقی که با نظارت آن‌ها معنی پیدا می‌کند؛ زیرا با توجه به رشد فرهنگی و اجتماعی نسل حاضر، نمی‌توان انتظار داشت اصول مورد نظر آنان در ازدواج خودشان در مورد فرزندان آنها نیز معیارهای صحیحی ارائه دهد. در این میان فرزندان نیز باید بدانند که تجربیات بزرگترها می‌تواند راهنما و راهگشای مناسبی برای آنان باشد.

وساطت مراکز و مؤسسات مشاوره ازدواج: گرچه با استفاده از این روش تا حدودی می توان فرد مطلوب و مطابق با خواسته ها و توقعات خود را برای ازدواج یافت؛ امّا با توجّه به فرهنگ ملّی و بومی کشور ما چنین مراکز مشاوره‌ای محدود هستند و افراد کمتری برای شناسایی فرد مورد نظر خود برای ازدواج به این مراکز مراجعه می کنند.

گرچه این روش مزایایی دارد و برای کسانی که امکان همسریابی از راه اول به هر دلیلی برایشان امکان پذیر نیست، می تواند اطلاعات مناسبی فراهم سازد و یا حتّی می‌تواند دایره انتخاب برخی افراد را که بنا به دلایلی خاص نظیر عدم وجود «کفو» در محل زندگی، معلولیت و… قادر به یافتن همسر مناسبی در محیط پیرامونی خود نیستند، افزایش دهد؛ امّا متأسفانه دارای معایبی نیز می‌باشند. برخی از این مؤسسات به چنین موضوعی تنها به عنوان منبع درآمد و یک کسب و کار می‌نگرند که خود بخود کیفیت و دقت مورد نیاز در امر معرفی و ازدواج جوانان را مورد تهدید قرار می‌دهد؛ زیرا چنین دیدگاهی باعث می‌گردد که فعالیت آنها از واسطه‌گری بر مبنای اطلاعات احیاناً غیرواقعی یا ناقص طرفین فراتر نرود؛ در حالی‌که واقعیت اقتضاء دارد تنها به معرفی دختر و پسر به یکدیگر بر اساس خواسته‌ها و موقعیت‌شان اکتفا نگردد؛ زیرا کم نیستند کسانی‌که تنها به منظور دوست‌یابی به چنین مراکزی مراجعه می‌کنند و به تدریج بر اثر علایق ناشی از احساسات ناپایدار به تداوم رابطه و در نهایت ازدواج تمایل می‌یابند.

ارتباط مستقیم و ازدواج‌های خودگزین: راه دیگری که متأسفانه در حال حاضر و به خصوص در محیط های اجتماعی مختلط مثل دانشگاه از آن استفاده می شود روش ارتباط مستقیم و بدون واسطه است. در این روش جوانان آماده ازدواج به طور شخصی و مستقیم اقدام به خواستگاری یا جلب خواستگار می کنند که این روش، تناسبی با فرهنگ دینی و اخلاقی خانواده‌ها و عرف جامعه نیز ندارد و علاوه بر آن‌که سبب بروز روابط غیرمتعارف و فسادآور می شود به دلیل ایجاد فضای فکری و روانی صرفاً احساسی و عاطفی قدرت تصمیم گیری صحیح را از آنان می‌ستاند. شایسته توجّه می‌باشد که ازدواج، تنها پیوند دو نفر نیست، بلکه پیوند دو خانواده، دو سیستم و دو فرهنگ با ویژگی‌های خاص و آداب و رسوم خاص خود است که ضرورت همفکری و همراهی با خانواده‌ها را چند برابر می‌سازد.

ارتباط‌ از طریق «اتاق‌های گپ»[ chat room.] و چت: یکی از راه هایی که امروزه برای ارتباط، شناسایی و انتخاب دختر و پسر جهت ازدواج به‌کار گرفته می شود، چت است. در این زمینه گفتنی است که گرچه اصل چت در صورتی که منتهی به مفسده ای نشود، اشکال ندارد؛ ولی با توجه به حساسیت مسأله همسرگزینی و شرایط کفویت فراوانی که احراز آنها در صحنه واقعیت (نه دنیای پر فریب مجازی) لازم است، گزینش همسر مناسب، از این طریق مشکل به نظر می رسد، مگر اینکه در مراحل بعدی در مورد فرد مورد نظر و اطلاعاتی که عرضه نموده تحقیقات رسمی صورت گیرد تا فرد از این بابت مطمئن شود که همسر مورد نظر خود را یافته است. ناگفته نماند که تا به امروز تجربه ثابت کرده که این روش بسیار آسیب‌زا، ناپایدار و غیرمطمئن است و گاهی رهایی از دام آن با تهدید و رسوایی همراه است.