یکی از مسائل مهم و قابل توجه درباره نظام فکری و اعتقادی و عملی زرتشتیان مقارن ظهور اسلام، مساله تقدیس و تعظیم و پرستش آتش است. این کار از قدیمترین دوران باستانی سابقه دارد و تا به امروز ادامه یافته است. در مورد رویکرد و دیدگاه آنان در این مورد دونظر عمده وجود دارد. گروهی آنرا نماد اهورا مزدا می دانندو مانند نمادهای سایر ادیان و گروهی این امر را راهی مبالغه ای می دانند که با انحراف از دین زرتشتی پدید آمده است مانند آنچه در مسیحیت در مورد حضرت عیسی اتفاق افتاده است.(البته خود زرتشتیان صورت اول را قبول دارند. عبارت این دوگروه به شرح زیر است:گروه اول:از گونه‌های آتش در اوستا، می‌توان از«آتش آیینی»، «آتش نابودکننده(رستاخیز)»و «آتش آزمون» نام برد. از آن‌جایی که اسطوره‌ های ملت‌ ها که در پیوند با یکدیگراند، به تبار مشترک آن‌ها بر می‌گردد، اسطوره آتش نیز در گذار خود از ملتی به ملتی دیگر، به ویژه ، هند و ایران، دچار همسانی و دگرسانی‌هایی شده است. آتش در متون اوستا کانون مناسک و نیایش‌ها است. ایزد آتش و آتش بهرام دارای ارزش و اهمیت بیشتری است. شاهنامه فردوسی که پی گیر مفاهیم آتش از دوره باستان و مزدیسیان است، گونه‌های آتش، به ویژه آتش آزمون، آتشی که برای سیاوش برافروخته شد، در آن نمود بیشتری دارد. روی هم رفته، این متن دربردارنده باورهای آیینی در پیوند با آتش است. با رویکرد به این‌که در آیین مزدیسنان، آفریده نیک اهورامزدا، باید گرامی داشته شود، ایرانیان آریایی آتش را موهبت ایزدی دانسته؛ شعله آتش را یادآور فروغ رحمانی خوانده‌اند و آتشدان فروزان را، در پرستشگاه به منزله محراب قرار داده‌اند. در متون پهلوی زردشتی دوره های پسین، آتش همان اهمیت خود را در نزد مزدیسنان به عنوان نمادی از اهورامزدا و کانون عبادت های روزانه آن ها حفظ کرد[1] گروه دوم:بوعلی سینا در فصل هفتم از فن دوم طبیعیات شفا می گوید: « طبقاتی از پیشینیان که به فلسفه اضداد تمایل داشتند و معتقد بودند که همه چیز از «ضدین» به وجود می آید و در این جهت در مساله خیر و شر، نور و ظلمت به عنوان دو ضد واقع شده بودند، در تمجید و تعظیم آتش راه مبالغه پیش گرفتند و آتش را شایسته تقدیس و تسبیح (پرستش) دانستند، بدین جهت که آتش عنصر نورانی است و بر عکس زمین و خاک عنصر ظلمانی می باشد و لهذا شایسته تحقیر است».در هر صورت تعظیم و تقدیس و تکریم و پرستش آتش بعد از زرتشت سخت بالا گرفت و بزرگترین شعار زرتشتیگری شناخته شد که هنوز هم ادامه دارد. همان طور که در میان مسلمین مساجد و در میان مسیحیان کلیسا ساخته می شود، در میان زرتشتیان آتشکده ها ساخته شد.[2]پی نوشت ها:
[1] واحد دوست، مهوش، نمادینگی آتش و بازتاب آن در متون اساطیری و حماسی ایران ، جامعه شناسی و علوم اجتماعی » علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز » بهار 1384 – شماره 42، ص175-186
[2] مجموعه آثار شهید مطهری جلد 14 ، بخش دوم : خدمات اسلام به ایران ، موهبت یا فاجعه؟ ، آتش و پرستش