۱۳۹۲/۰۳/۱۵
–
۴۱۵ بازدید
بعد از شهادت امام حسین علیه اسلام دفن شهدای کربلا به چه صورتی انجام شد؟
پس از آن که عمرسعد همراه سپاهش، کربلا را به مقصد کوفه ترک کرد، قبیلة بنی اسد که ساکن قریه غاضِریّه بودند، پس از یک روز از شهادت امام و یاران باوفایش[1]، به کربلا آمده و بر بدن امام† و یارانش نماز گذاردند[2] و آنان را دفن کردند. تفصیل دفن شهدا را چنین آوردهاند: چون عمرسعد از کربلارفت، قومی از بنی اسد که در غاضِریّه ساکن بودند، به سوی امام حسین† و یارانش آمده و بر آنان نماز خوانده و پیکر پاک امام حسین† را همان جایی که اکنون قبرش است، دفن کردند. پسرش علی بنالحسین (حضرت علیاکبر) را پایین پای او به خاک سپردند.برای شهدای اهلبیت و اصحاب امام† که در اطراف او افتاده بودند، گودالی را کنده و همه را جمع کرده و با هم در آن دفن کردند. عباس بنعلی† را در جایی که کشته شده بود، سر راه غاضِریّه همان جایی که اکنون قبرش است، دفن کردند.[3] عمادالدّین طبری میگوید: بنی اسد بر قبایل عرب افتخار می کردند که ما بر حسین نماز خواندیم و او و یارانش را به خاک سپردیم.[4]سبط ابنجوزی می نویسد: [هنگام دفن امام] مشاهده کردند که آثار سیاهی بر پشت امام† هست. از علّت آن پرسیدند، گفته شد: (علّت این سیاهی از آن روست که) حضرت، شب ها بر پشتش طعام برای فقرای مدینه حمل می کرد.[5]
شیخ مفید پس از اشاره به تفصیلی که ذکر شد، می افزاید: همگی شهدا پایین پای امام حسین† دفن هستند. برای آنان گودالی کنده شد و همه را در آن دفن کرده وبر آنان خاک ریختند، جز عباس بنعلی† که او را در قتلگاهش بر روی بلندی بر سر راه غاضِریّه دفن کردند . برای قبرهای برادران و خاندانش که نامشان را بردیم، هیچ نشانه ای نیست… گفته می شود که مدفن علی بنالحسین نزدیک تر به مدفن امام حسین† است. امّا یاران امام حسین† که با وی کشته شدند، در اطراف آن حضرت دفن شدند و قبرهای آنان به تفصیل معلوم نیست.[6]
از برخی گزارش ها استفاده می شود که هنگام دفن، بدن مطهّر امام† بر بوریایی قرار داده شده است. چنان که وقتی ابراهیم دیزج در عصر متوکّل مأمور ویران کردن قبر مطهّر امام حسین† می شود، هنگام نبش قبر، بوریای تازهای می بیند که بدن مطهّر امام† بر روی آن قرار گرفته است.[7] این امر حاکی از آن است که گویا بدن مطهّر امام† پس از تحمّل آن همه تیر، نیزه و ضربة شمشیر و در نهایت لگدمال شدن آن توسط اسبان لشکر عمرسعد، دیگر به صورت عادی، قابل حمل و دفن نبوده است.
نکتة دیگر در این باره آن است که روایاتی داریم که تصریح دارند بر اینکه امور غسل، کفن و دفن امام† را تنها امام† متکفّل می شود.[8] بر این اساس، امام سجّاد مأمور دفن پدر بزرگوار خود بوده است. چنان که علامة مجلسی پس از نقل گزارش شیخ مفید ـ که گذشت ـ، می نویسد:
به حسب ظاهر چنین بود، امّا در واقع، امام را به غیر از امام دفن نمی کند. حضرت امام زینالعابدین† به اعجاز امامت آمد و جسد مطهّر آن حضرت و بلکه سایر شهدا را دفن کرد.[9] چنانکه در جریان شهادت امام رضا† که در طوس به شهادت رسید، امام جواد† به قدرت الهی از مدینه به طوس آمد و امور غسل و کفن امام را خود عهدهدار شد.[10]البته دربارة دفن سایر شهدا توسط امام سجّاد، سندی وجود ندارد. و چنانکه گذشت بنابر برخی از روایات، تنها دفن بدن امام حسین† توسط امام سجّاد†، صورت پذیرفته است.
—————————————————————–
[1]. تاریخنامه طبری، ج4، ص 712
[2]. خوارزمی، مقتلالحسین، ج2، ص39.
[3]. شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص 114؛ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 246.
[4]. عمادالدّین طبری، کامل بهایی، ج2، ص287- 288.
[5]. تذکرة الخواص، ج2، 170.
[6]. الارشاد، ج2، ص 126.
[7]. شیخ طوسی، الامالی، ص 326، ح 653.
[8]. علی بنحسین مسعودی، اثبات الوصیة، ص 207 ـ 208؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج2، ص 464 ـ 463، ح 883.
[9]. جلاء العیون، ص380.
[10].علی بنعیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج3، ص168.
شیخ مفید پس از اشاره به تفصیلی که ذکر شد، می افزاید: همگی شهدا پایین پای امام حسین† دفن هستند. برای آنان گودالی کنده شد و همه را در آن دفن کرده وبر آنان خاک ریختند، جز عباس بنعلی† که او را در قتلگاهش بر روی بلندی بر سر راه غاضِریّه دفن کردند . برای قبرهای برادران و خاندانش که نامشان را بردیم، هیچ نشانه ای نیست… گفته می شود که مدفن علی بنالحسین نزدیک تر به مدفن امام حسین† است. امّا یاران امام حسین† که با وی کشته شدند، در اطراف آن حضرت دفن شدند و قبرهای آنان به تفصیل معلوم نیست.[6]
از برخی گزارش ها استفاده می شود که هنگام دفن، بدن مطهّر امام† بر بوریایی قرار داده شده است. چنان که وقتی ابراهیم دیزج در عصر متوکّل مأمور ویران کردن قبر مطهّر امام حسین† می شود، هنگام نبش قبر، بوریای تازهای می بیند که بدن مطهّر امام† بر روی آن قرار گرفته است.[7] این امر حاکی از آن است که گویا بدن مطهّر امام† پس از تحمّل آن همه تیر، نیزه و ضربة شمشیر و در نهایت لگدمال شدن آن توسط اسبان لشکر عمرسعد، دیگر به صورت عادی، قابل حمل و دفن نبوده است.
نکتة دیگر در این باره آن است که روایاتی داریم که تصریح دارند بر اینکه امور غسل، کفن و دفن امام† را تنها امام† متکفّل می شود.[8] بر این اساس، امام سجّاد مأمور دفن پدر بزرگوار خود بوده است. چنان که علامة مجلسی پس از نقل گزارش شیخ مفید ـ که گذشت ـ، می نویسد:
به حسب ظاهر چنین بود، امّا در واقع، امام را به غیر از امام دفن نمی کند. حضرت امام زینالعابدین† به اعجاز امامت آمد و جسد مطهّر آن حضرت و بلکه سایر شهدا را دفن کرد.[9] چنانکه در جریان شهادت امام رضا† که در طوس به شهادت رسید، امام جواد† به قدرت الهی از مدینه به طوس آمد و امور غسل و کفن امام را خود عهدهدار شد.[10]البته دربارة دفن سایر شهدا توسط امام سجّاد، سندی وجود ندارد. و چنانکه گذشت بنابر برخی از روایات، تنها دفن بدن امام حسین† توسط امام سجّاد†، صورت پذیرفته است.
—————————————————————–
[1]. تاریخنامه طبری، ج4، ص 712
[2]. خوارزمی، مقتلالحسین، ج2، ص39.
[3]. شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص 114؛ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 246.
[4]. عمادالدّین طبری، کامل بهایی، ج2، ص287- 288.
[5]. تذکرة الخواص، ج2، 170.
[6]. الارشاد، ج2، ص 126.
[7]. شیخ طوسی، الامالی، ص 326، ح 653.
[8]. علی بنحسین مسعودی، اثبات الوصیة، ص 207 ـ 208؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج2، ص 464 ـ 463، ح 883.
[9]. جلاء العیون، ص380.
[10].علی بنعیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج3، ص168.