یکی از القاب مبارک امام سجاد(علیه السلام)، لقب زیبای زین العابدین به معنای زینت عبادت کنندگان است. البته آن حضرت ملقب به القاب دیگری همچون: سیدالساجدین، سیدالعابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی‌الوصیین، منارالقانتین، خاشع، المجتهدالزّاهد، العابد، البکاء، السجاد، زکی و امین، نیز می‌باشد.در این‌که چرا آن حضرت بدین نام ملقب گشت روایات فراوانی وجود دارد که به‌طور نمونه به برخی از آنها اشاره می‌نماییم:
عمران بن سلیم می‌گوید: هر گاه زُهری از علّی بن الحسین مطلبی نقل می‌کرد، می‌گفت: مرا زین العابدین روایت کرد. یکبار سفیان بن عُیَیْنه به او گفت: از چه جهت او را زین العابدین می‌گویی؟
پاسخ داد: از سعید بن مسیّب شنیدم که رسول خدا? فرمود:
«به روز قیامت، فریاد کننده‌ای آواز برآرد: زینت عبادت کنندگان، کجاست؟ چنان می‌بینم که فرزندم علی بن الحسین با تمام وقار و سکون در میان مردم محشر برای رسیدن به جایگاهش قدم بر می‌دارد».[ مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص 167.]و در کشف الغمه آمده است: سبب ملقب شدن آن حضرت به زین العابدین، آن است که شبی آن جناب در محراب عبادت به تهجّد ایستاده بود، پس شیطان ظاهر شد. حضرت ناراحت شد، پس فرمود: «دور شو ای ملعون» و باز متوجه عبادت خود شد. پس شنید که هاتفی سه مرتبه او را ندا کرد: «اَنتَ زینُ‌العابدین»؛ «زینت عبادت کنندگان» پس این لقب ظاهر و در میان مردم مشهور گشت.[ کشف الغمه، ج2، ص 74؛ بحارالانوار، ج 41، ص 3و5.]وجود مقدّس امام زین العابدین(علیه السلام)، در تمام لحظات عمرش در مناجات و دعا بود، مسئله غرق بودنش در دعا و مناجات آنقدر عجیب است، که در هر کجا و در هر زمان نام مقدّسش برده شود، گریه و زاری، اصرار و الحاح، دعا و مناجات به ذهن شنونده تداعی می‌کند.

مناجات خمس عشر

دعای ابوحمزه ثُمالی و پنجاه و چهار دعای «صحیفه» جلوه‌ای از حالات درونی آن حضرت، و نورانیّت قلب و جان آن‌جناب است.
اصمعی ادیب معروف می‌گوید: شبی در طواف کعبه بودم، جوانی خوش منظر را دیدم که به پرده خانه آویخته بود، و این چنین با حضرت معبود مناجات می‌کرد:
«دیده‌ها به خواب رفت، ستارگان بر صفحه دل انگیز آسمان برآمدند، فرمانروای حی و قیّوم تویی، سلاطین و دنیاداران در به روی مردم بستند، و بر ابواب کاخ‌ها و خانه‌های خود پاسبان گماشتند، تا کسی به وقت شب به آنان رجوع نکند، ولی درهای رحمت تو به روی گدایان باز است، سائلی چون من به امید ارحم الراحمین است». سپس اشعاری به مضمون زیر زمزمه کرد:
ای آنکه به تاریکی شب دعای بیچاره را اجابت می‌کنی!
ای آن که گره از کار بسته می‌گشائی!
میهمانانت به دور خانه‌ات درخوابند،
امّا تو ای نگهدارنده تمام کائنات بیداری،
به مناجاتی که به آن امر فرموده‌ای برخاسته‌ام،
به حرمت بیت و حرم به گریه‌ام رحمت آور،
که اگر گنهکار بیچاره را مشغول عفو و بخششت نکنی،
پس چه کسی باید به فریاد او برسد؟
به دنبال صاحب ناله رفتم، و وی را با پای جان جستجو کردم دیدم وجود مقدّس حضرت سجّاد، امام زین العابدین(علیه السلام) است![ مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص 150.]آن حضرت چون به مناجات و راز و نیاز و عبادت و نماز بر می‌خواست چهره‌اش رنگ به رنگ می‌شد، و قیامش برای عبادت و راز و نیاز قیام عبد ذلیل در برابر مولای جلیل بود، از خشیت حق که معلول آگاهی قلب او نسبت به حضرت ربّ‌العزّه بود، اعضایش می‌لرزید، و نمازش در هر بار نماز وداع بود، که گویی پس از آن دیگر مهلت نماز ندارد![ مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص 159.]این همه محصول قلب پاک و دل عرشی امام زین العابدین(علیه السلام)، و معرفت والای آن حضرت نسبت به مقام قدس ربّ العالمین بود.