ساختار و کمیسیون های مجلس شورای اسلامی
۱۳۹۷/۰۹/۲۸
–
۲۰۹۶ بازدید
سلام لطفا درباره ساختار و نظام مجلس شورا اسلامی توضیح دهید و بگویید فراکسیون و کمیسیون چیست؟
مجلس شورای اسلامی مهم ترین واصلی ترین رکن قانونگذاری ونظارت درنظام جمهوری اسلامی ایران است که نمایندگانش به صورت مستقیم وبا رأی مخفی مردم انتخاب می شوند. دوره ی نمایندگی مجلس شورای اسلامی چهارسال و دوره ی نمایندگی نمایندگان نیز همزمان با دوره ی مجلس شورای اسلامی است. پس اگر نماینده ای ازطریق انتخابات میان دوره ای به نمایندگی انتخاب شود، مدت نمایندگی او محدود به پایان دوره ی مجلس خواهد بود.
چگونگی افتتاح مجلس شورای اسلامی
براساس قانون اساسی، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان رسمیّت می یابد.بنابراین با انتخاب حداقل این تعداد ازنمایندگان مجلس می تواند کارخویش را شروع کند.
نمایندگان حاضر درنخستین جلسه ی مجلس، که به وسیله ی هیأت رییسه سِنّی اداره می شود، باید در برابر قرآن مجید سوگند یادکنند که پاسدار حریم اسلام ونگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ومبانی نظام جمهوری اسلامی باشند. البتّه، نمایندگان اقلّیت های مذهبی، این سوگند را باذکر کتاب آسمانی خود یاد می کنند.
ساختار درونی مجلس شورای اسلامی
الف- هیأت رییسه
براساس اصول قانون اساسی،ترتیب انتخاب رییس وهیأت رییسه ی مجلس وشمار کمیسیون ها ودوره ی آنها ودیگر امورمجلس به وسیله ی آیین نامه ی داخلی مجلس که به تصویب نمایندگان می رسد، مشخص می گردد.
آیین نامه، براساس مادّه های 2و3، سه نوع هیأت رییسه پیش بینی کرده است که عبارتند از:
1- هیأت رییسه سِنی: پس ازتشکیل وافتتاح مجلس شورای اسلامی وقبل از اقدام به هرکاری،نخست دوتن ازمُسن ترین نمایندگان براساس شناسنامه،به عنوان رییس ونایب رییس ودونفر ازجوان ترین نمایندگان حاضر به عنوان منشی معیّن می شوند ودرجایگاه هیأت رییسه قرارمی گیرند. وظایف هیأت رییسه ی سنّی عبارت است از: اداره ی جلسه ی افتتاحیه، انجام مراسم سوگند وبرگزاری انتخاب هیأت رییسه موقّت.
2- هیأت رییسه موقت: اعضای هیأت رییسه موقّت دوازده نفرند که شامل یک رییس، دونایب رییس، سه کارپرداز وشش منشی می شود این هیأت با رأی مخفی وبا اکثریّت نسبی ودرجلسه ی علنی ازمیان نمایندگان انتخاب می شوند.6 دو وظیفه عمده ی هیأت رییسه ی موقّت، تصویب اعتبارنامه ی نمایندگان منتخب وانتخابات هیأت رییسه دایم مجلس است؛ بدین گونه که پس ازتصویب اعتبارنامه ی دوسوّم ازمجموع نمایندگان، هیأت رییسه ی موقّت، انتخابات هیأت رییسه ی دایم را برگزار می کند وبه کارش پایان می دهد.
3- هیأت رییسه دایم: ترکیب هیأت رییسه دایم مجلس همانند هیأت رییسه ی موقّت است که برای مدّت یک سال به وسیله نمایندگان انتخاب می شوند. انتخاب رییس مجلس ممکن است دریک نوبت یا دونوبت صورت گیرد، بدین صورت که اگر هیچ یک ازنامزدها دردور اوّل نتوانند آرای اکثریّت مطلق نمایندگان را به دست آورند، انتخابات به دور دوم کشیده می شود ودراین مرحله، انتخاباتی مجدّد میان دونفری که درمرحله ی اوّل بیشترین رأی راکسب کرده اند، برگزار می شود ودارنده ی اکثریت آرای به عنوان رییس مجلس شورای اسلامی انتخاب می شود. انتخاب دو نایب رییس، سه کارپرداز وشش منشی به صورت جداگانه ودریک مرحله وبا اکثریّت نسبی صورت می گیرد.3 همه ی امور مجلس شورای اسلامی به وسیله ی هیأت رییسه مجلس وزیر نظر رییس مجلس اداره می شود.
ب- کمیسیون ها
برای بررسی، اصلاح وتکمیل لوایح دولت وطرح های قانونی که نمایندگان یا شورای عالی استان ها براساس اصول 47و 102 قانون اساسی به مجلس ارایه می دهند ونیز به منظور تهیّه طرح های لازم وانجام وظایف دیگری که طبق قانون برعهده ی مجلس گذاشته شده است، ماده 33 آیین نامه ی داخلی مجلس، کمیسیون هایی برای آن پیش بینی کرده است . به طور کلّی، مجلس می تواند دونوع کمیسیون دایم وموقّت داشته باشد.براساس آیین نامه ی داخلی مجلس،شمار کمیسیون های دایم برحسب وظایف وزارتخانه ها ونهادهای رسمی کشور است. افزون براین، کمیسیون های اصول76و90 قانون اساسی، کمیسیون دیوان محاسبات وکمیسیون بودجه ی مجلس نیز جزو کمیسیون های دایم مجلس محسوب می شوند. وظیفه ی اصلی کمیسیون های دایم مجلس( به استثنای کمیسیون اصول76 و90) انجام امورمقدّماتی مربوط به قانونگذاری است. هم چنین،شمار اعضای کمیسیون های دایم مجلس متفاوت است وبسته به محدودیّت وگسترش حیطه ی کارکمیسیون، از7 تا 31 نفراست.به طور مثال،اعضای کمیسیون اصل90 قانون اساسی، بین 15 تا 31 نفر است که درمادّه ی 43 آیین نامه ی داخلی مجلس به آن اشاره شده است.
کمیسیون موقّت که به آن کمیسیون ویژه با خاصّ نیز می گویند،برای رسیدگی به مسایل مهم واستثنایی که ممکن است درکشور پیش آید، با پیش نهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان وبا تصویب مجلس تشکیل می شود. اعضای این گونه کمیسیون ها، که ازپنج تا یازده نفرند، درجلسه ی علنی مجلس وبا رأی مخفی وبا اکثریت نسبی برگزیده خواهند شد. این کمیسیون پس ازاتمام مأموریتش، منحل می شود.(منبع: کتاب آشنایی با نظام جمهوری اسلامی ایران)
و جهت اشنایی با فراکسیون های مجلس ر.ک: http://www.icana.ir/Fa/Service/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D9%87%D8%A7
چگونگی افتتاح مجلس شورای اسلامی
براساس قانون اساسی، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان رسمیّت می یابد.بنابراین با انتخاب حداقل این تعداد ازنمایندگان مجلس می تواند کارخویش را شروع کند.
نمایندگان حاضر درنخستین جلسه ی مجلس، که به وسیله ی هیأت رییسه سِنّی اداره می شود، باید در برابر قرآن مجید سوگند یادکنند که پاسدار حریم اسلام ونگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ومبانی نظام جمهوری اسلامی باشند. البتّه، نمایندگان اقلّیت های مذهبی، این سوگند را باذکر کتاب آسمانی خود یاد می کنند.
ساختار درونی مجلس شورای اسلامی
الف- هیأت رییسه
براساس اصول قانون اساسی،ترتیب انتخاب رییس وهیأت رییسه ی مجلس وشمار کمیسیون ها ودوره ی آنها ودیگر امورمجلس به وسیله ی آیین نامه ی داخلی مجلس که به تصویب نمایندگان می رسد، مشخص می گردد.
آیین نامه، براساس مادّه های 2و3، سه نوع هیأت رییسه پیش بینی کرده است که عبارتند از:
1- هیأت رییسه سِنی: پس ازتشکیل وافتتاح مجلس شورای اسلامی وقبل از اقدام به هرکاری،نخست دوتن ازمُسن ترین نمایندگان براساس شناسنامه،به عنوان رییس ونایب رییس ودونفر ازجوان ترین نمایندگان حاضر به عنوان منشی معیّن می شوند ودرجایگاه هیأت رییسه قرارمی گیرند. وظایف هیأت رییسه ی سنّی عبارت است از: اداره ی جلسه ی افتتاحیه، انجام مراسم سوگند وبرگزاری انتخاب هیأت رییسه موقّت.
2- هیأت رییسه موقت: اعضای هیأت رییسه موقّت دوازده نفرند که شامل یک رییس، دونایب رییس، سه کارپرداز وشش منشی می شود این هیأت با رأی مخفی وبا اکثریّت نسبی ودرجلسه ی علنی ازمیان نمایندگان انتخاب می شوند.6 دو وظیفه عمده ی هیأت رییسه ی موقّت، تصویب اعتبارنامه ی نمایندگان منتخب وانتخابات هیأت رییسه دایم مجلس است؛ بدین گونه که پس ازتصویب اعتبارنامه ی دوسوّم ازمجموع نمایندگان، هیأت رییسه ی موقّت، انتخابات هیأت رییسه ی دایم را برگزار می کند وبه کارش پایان می دهد.
3- هیأت رییسه دایم: ترکیب هیأت رییسه دایم مجلس همانند هیأت رییسه ی موقّت است که برای مدّت یک سال به وسیله نمایندگان انتخاب می شوند. انتخاب رییس مجلس ممکن است دریک نوبت یا دونوبت صورت گیرد، بدین صورت که اگر هیچ یک ازنامزدها دردور اوّل نتوانند آرای اکثریّت مطلق نمایندگان را به دست آورند، انتخابات به دور دوم کشیده می شود ودراین مرحله، انتخاباتی مجدّد میان دونفری که درمرحله ی اوّل بیشترین رأی راکسب کرده اند، برگزار می شود ودارنده ی اکثریت آرای به عنوان رییس مجلس شورای اسلامی انتخاب می شود. انتخاب دو نایب رییس، سه کارپرداز وشش منشی به صورت جداگانه ودریک مرحله وبا اکثریّت نسبی صورت می گیرد.3 همه ی امور مجلس شورای اسلامی به وسیله ی هیأت رییسه مجلس وزیر نظر رییس مجلس اداره می شود.
ب- کمیسیون ها
برای بررسی، اصلاح وتکمیل لوایح دولت وطرح های قانونی که نمایندگان یا شورای عالی استان ها براساس اصول 47و 102 قانون اساسی به مجلس ارایه می دهند ونیز به منظور تهیّه طرح های لازم وانجام وظایف دیگری که طبق قانون برعهده ی مجلس گذاشته شده است، ماده 33 آیین نامه ی داخلی مجلس، کمیسیون هایی برای آن پیش بینی کرده است . به طور کلّی، مجلس می تواند دونوع کمیسیون دایم وموقّت داشته باشد.براساس آیین نامه ی داخلی مجلس،شمار کمیسیون های دایم برحسب وظایف وزارتخانه ها ونهادهای رسمی کشور است. افزون براین، کمیسیون های اصول76و90 قانون اساسی، کمیسیون دیوان محاسبات وکمیسیون بودجه ی مجلس نیز جزو کمیسیون های دایم مجلس محسوب می شوند. وظیفه ی اصلی کمیسیون های دایم مجلس( به استثنای کمیسیون اصول76 و90) انجام امورمقدّماتی مربوط به قانونگذاری است. هم چنین،شمار اعضای کمیسیون های دایم مجلس متفاوت است وبسته به محدودیّت وگسترش حیطه ی کارکمیسیون، از7 تا 31 نفراست.به طور مثال،اعضای کمیسیون اصل90 قانون اساسی، بین 15 تا 31 نفر است که درمادّه ی 43 آیین نامه ی داخلی مجلس به آن اشاره شده است.
کمیسیون موقّت که به آن کمیسیون ویژه با خاصّ نیز می گویند،برای رسیدگی به مسایل مهم واستثنایی که ممکن است درکشور پیش آید، با پیش نهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان وبا تصویب مجلس تشکیل می شود. اعضای این گونه کمیسیون ها، که ازپنج تا یازده نفرند، درجلسه ی علنی مجلس وبا رأی مخفی وبا اکثریت نسبی برگزیده خواهند شد. این کمیسیون پس ازاتمام مأموریتش، منحل می شود.(منبع: کتاب آشنایی با نظام جمهوری اسلامی ایران)
و جهت اشنایی با فراکسیون های مجلس ر.ک: http://www.icana.ir/Fa/Service/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D9%87%D8%A7