سندرم تونل کارپال یا نشانگان مجرای مچ دست

تونل کارپال گذرگاه باریکی در مچ دست طرف کف دست شما است که از استخوان ها و رباط ها ساخته شده است.

عصب مدیان، که احساس و حرکت را در انگشت شست و سه انگشت اول کنترل میکند، از طریق این گذرگاه همراه با تاندون ها به سمت انگشتان و انگشت شست جریان دارد. هنگامی که فضا برای این عصب تنگ شود و یا عصب فشرده شود، بی حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف یا درد در دست ایجاد میشود که این مشکل تحت عنوان سندرم تونل کارپال شناخته میشود.
 

علائم

درد و سوزن سوزن شدن

تونل کارپال به آهستگی پیشرفت می کند. در ابتدا، به احتمال زیاد در شب یا در صبح زمانی که از خواب بیدار می شوید متوجه این مشکل خواهید شد.

احساسی که ایجاد میشود شبیه به احساس سوزن سوزن شدن هنگام به خواب رفتن دست است. در طول روز، ممکن است هنگام برداشتن هر چیزی، مانند تلفن یا یک کتاب، یا در هنگام رانندگی متوجه درد یا احساس سوزن سوزن شدن شوید. تکان دادن و یا حرکت دادن انگشتان معمولا کمک کننده است.
 

ضعف

همان طور که سندرم تونل کارپال پیشرفت می کند، ممکن است متوجه ضعف در انگشت شست و دو انگشت اول خود شوید، این مسئله ممکن است مشت کردن یا گرفتن اشیاء را دشوار سازد. ممکن است متوجه شوید که اشیاء از دست شما رها میشوند یا ممکن است در انجام کارهایی مانند نگه داشتن یک وسیله و یا بستن دکمه پیراهن خود مشکل داشته باشید. 

مشکلات حسی

سندرم تونل کارپال می تواند موجب بی حسی در دست نیز شود. برخی از افراد احساس میکنند انگشت آنها متورم شده است، در صورتی که تورمی وجود ندارد، و یا ممکن است در تمایز بین سردی و گرمی دچار مشکل باشند. 1

علل سندروم تونل کارپال

بیشتر موارد سندرم تونل کارپال ناشی از ترکیبی از چند عامل هستند. تحقیقات نشان داده است که زنان و افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. 

سندرم تونل کارپ هنگامی بروز پیدا می‌کند که فضا برای عصب میانی در تونل کارپال فشرده یا تنگ شود.

سایر عوامل خطر برای سندرم تونل کارپال عبارتند از:
 

وراثت

وراثت احتمالا از عوامل مهم است. ممکن است تونل کارپال در برخی از افراد کوچک‌تر از حد معمول باشد یا اینکه برخی مشکلات آناتومیکی موجب تغییراتی در فضای عصب شود. نهایتا این صفات می‌تواند به صورت ارثی در اعضای خانواده وجود داشته باشد.
 

استفاده زیاد از دست

تکرار حرکات یکسان یا فعالیت مداوم مچ دست و دست برای مدت طولانی می‌تواند وضعیت تاندون‌ها را بدتر کرده و موجب تورم شود و به عصب فشار وارد کند.
 

وضعیت قرارگیری دست و مچ دست

انجام فعالیت‌هایی که نیاز به خم‌شدگی شدید یا کشیدگی دست و مچ برای مدت طولانی باشند، می‌تواند فشار زیادی را روی عصب وارد کند. 
 

بارداری

تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز می‌تواند موجب تورم در تونل کارپال شود.
 

مشکلات سلامتی

دیابت، روماتیسم مفصلی و کم‌کاری تیروئید از بیماری‌هایی هستند که با سندرم تونل کارپال همراه هستند.
 

تشخیص سندرم تونل کارپال چگونه است؟

برای تشخیص سندرم تونل کارپال این موارد انجام می‌پذیرد.

شما می‌توانید هرگونه سوال در رابطه با تونل کارپال را در سیستم مشاوره متنی(پرسش پاسخ) دکتردکتر بنویسید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ داده شود.
 

معاینه بدنی

در طول وقت معاینه، پزشک در مورد وضعیت سلامتی و سابقه بیماری و علائم آن از بیمار سوالاتی بپرسد.

پزشک دست و مچ دست را به دقت معاینه می‌کند و برخی تست‌های جسمانی را انجام می‌دهد.

در طی این تست‌ها، پزشک این اقدامات را انجام می‌دهد:

عصب میانی داخل مچ دست را فشار داده یا به آن ضربه می‌زند تا ببیند که موجب بی‌حسی، سوزن سوزن شدن در انگشتان بیماری می‌شود یا خیر (نشانه تینل)

مچ دست بیمار را در حالت انعطاف‌ یافته خم می‌کند و نگه می‌دارد تا بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست را آزمایش کند.

بیمار با چشمان بسته وسایل خاصی را لمس می‌کند تا حساسیت نوک انگشتانش آزمایش شود.

بررسی ضعف عضله در پایه انگشت شست

بررسی آتروفی یا تحلیل‌رفتگی عضلانی در عضلات پایه انگشت شست. در موارد حاد، این عضلات ممکن است به وضوح کوچک‌تر شده باشند.

برای انجام تست تینل، پزشک روی عصب مدیان در ناحیه مچ دست فشار وارد کرده یا به آن ضربه می‌زند.
 

انجام آزمایشات

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژی

این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد عصب میانی برای بررسی کرده و میزان فشار وارد شده بر عصب را مشخص کند.

این آزمایشات همچنین به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا نوروپاتی (بیماری اعصاب محیطی) یا سایر بیماری‌های مربوط به فشرده شدن اعصاب حسی در علائم شما نقشی دارند یا خیر.

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
 

آزمایش هدایت عصب (NCV)

در این آزمایش انتقال سیگنال‌های اعصاب دست و بازو اندازه‌گیری می‌شود و اختلال عملکردی اعصاب برای هدایت سیگنال‌ها تشخیص داده می‌شود.

آزمایش هدایت عصب به پزشک کمک می‌کند تا شدت عارضه و درمان‌ مناسب برای آن را تشخیص دهد.
 

الکترومیوگرام (EMG)

در آزمایش الکترومیوگرام فعالیت الکتریکی عضلات اندازه‌گیری می‌شود. نتایج آزمایش الکترومیوگرام می‌تواند نشان دهد که مشکل فرد عصبی یا عضلانی است.
 

نمای نزدیکی از الکترومیوگرام با آزمایش هدایت عصب

سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی از امواج فراصوت برای تصویربرداری از استخوان و بافت‌های بدن استفاده می‌کند.

پزشک ممکن است از تصویربرداری سونوگرافی مچ دست برای ارزیابی وضعیت عصب میانی و علائم فشرده شدن اعصاب استفاده کند. 
 

تصویربرداری اشعه ایکس

اشعه ایکس برای تصویربرداری از بافت‌ های استخوانی به کار می‌رود. چنانچه بیمار حرکات مچ دست محدود یا اینکه درد داشته باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص آسیب رباط یا شکستگی و آرتروز از تصویربرداری اشعه ایکس استفاده کند.
 

ام‌ آر آی (MRI)

ام‌آرآی برای تصویربرداری از بافت‌های نرم بدن به کار می‌رود. تصویربرداری ام‌آرآی به پزشک کمک می‌کند علت بروز علائم یا بافت‌های غیر طبیعی که بر عصب میانی تاثیر گذاشته‌اند را پیدا کند. تصویربرداری ام‌آرآی همچنین به پزشک کمک می‌کند تا مشکلاتی که ممکن است در خود عصب وجود داشته باشند مانند زخم، آسیب‌دیدگی یا تومور را پیدا کند. 2
 

درمان سندرم تونل کارپال

برای درمان سندرم تونل کارپال یا نشانگان مجرای مچ دست از داروهای زیر استفاده می‌شود:
 

داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک 

در برخی از مواقع مصرف دارو باعث کاهش ورم و درد ناشی از سندرم تونل کارپال می‌شود.

برای مثال داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپیرین سبب تسکین کوتاه‌مدت درد می‌شوند، ولی عارضه را درمان نمی‌کنند.
 

داروهای موضعی

استفاده از داروهای موضعی در افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال در طول ساعات کاری به مقدار زیادی باعث کاهش درد می‌شود.

پیش از مصرف این داروهای بایستی با پزشک مشورت شود.
 

استفاده از یخ در ناحیه مچ دست

قرار دادن مچ دست در یک ظرف محتوی آب و یخ برای مدت تقریباً 15 دقیقه (یک یا چند مرتبه در هر ساعت) در تسکین درد مؤثر است.
 

استفاده از اسپلینت یا بریس 

با مستقیم نگه داشتن مچ دست، فشردگی عصب میانی کاهش پیدا می‌کند. معمولاً علائم این عارضه در زمان شب بیشتر بروز می‌کنند.

در این صورت استفاده از اسپلینت می‌تواند باعث تسکین علائم شود. در صورت بروز مشکل در زمان انجام حرکات مداوم در محل کار می‌توان از بریس استفاده کرد.

در صورت ایجاد علائم خفیف یا شدید ناشی از سندرم تونل کارپال، استفاده از بریس بسیار مؤثر است. امکان دارد بهبود علائم به چند هفته زمان نیاز داشته باشد.

پزشک احتمالاً استفاده از بریس در زمان شب را به بیمار توصیه می‌کند؛ چرا که بسیاری از افراد در زمان خواب مچ دست خود را خم می‌کنند و درنتیجه امکان دارد علائم عارضه تشدید شود.
 

فیزیوتراپی 

متخصص فیزیوتراپی یا کاردرمانی جهت درمان سندرم تونل کارپال از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند.

در این روش‌ها تمارین ویژه‌ای برای کشش و تقویت عضلات دست و مچ دست به کار برده می‌شوند. همچنین نحوه ایجاد تغییر در انجام حرکات مداوم جهت کاهش فشار وارد بر مچ دست به فرد آموزش داده می‌شود.

متخصص فیزیوتراپی با توجه علائم عارضه و وضعیت بیمار از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
 

طب سوزنی

طب سوزنی روش کم‌تهاجمی و بسیار موثری در کاهش درد و بهبود سندرم تونل کارپال محسوب می‌شود. بر طبق تحقیقات انجام شده، این روش درمانی دارای فواید درمانی بسیاری برای مچ دست می‌باشد و با ایجاد تغییرات مثبتی در مغز باعث رفع علائم ناشی از این عارضه می‌شود.
 

توان‌ بخشی دست

تحقیقات نشان می‌دهند که توان‌بخشی و کاردرمانی تخصصی دست باعث کاهش علائم سندرم تونل کارپال می‌شوند.
 

سونوگرافی

سونوگرافی با افزایش حرارت بافت مورد نظر در بدن باعث کاهش درد و بهبود عارضه می‌شود. نتایج به دست آمده از به کارگیری این روش درمانی متفاوت می‌باشند؛ ولی به طور کلی سونوگرافی در طول چند هفته باعث بهبود علائم ناشی از سندرم تونل کارپال می‌شود.
 

جراحی 

پزشک با استفاده از جراحی معمولاً رباط اطراف مچ دست را جهت کاهش فشار وارد بر عصب میانی قطع می‌کند.

جراحی با استفاده از بی‌حسی منطقه‌ای یا موضعی انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نمی‌باشد.

در بسیاری از افراد، جراحی در هر دو دست انجام می‌شود.

در جراحی برای قطع رباط به منظور کاهش فشار وارد بر عصب از دو روش استفاده می‌شود:
 

جراحی باز جهت آزاد سازی تونل کارپال

این روش جراحی برای رفع سندرم تونل کارپال استفاده می‌شود. جراح برشی به اندازه دو اینچ در مچ دست ایجاد می‌کند و رباط کارپال را جهت بزرگ کردن تونل کارپال قطع می‌کند. این روش به صورت سرپایی و معمولاً با استفاده از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
 

جراحی آندوسکوپی

در این روش پس از جراحی درد کمتری ایجاد شده و بهبود نیز سریع‌تر انجام می‌شود. البته امکان دارد در روش جراحی آندوسکوپی عوارض بیشتری ایجاد شوند و احتمال دارد به انجام جراحی مجدد نیاز باشد. در این روش جراح یک یا دو برش در حدود نیم اینچ در کف و مچ دست ایجاد می‌کند. سپس جهت مشاهده و بررسی رباط، عصب و تاندون‌ها یک دوربین مخصوص که به یک لوله متصل است وارد برش ایجاد شده می‌شود و رباط کارپال قطع می‌شود.
 

بهبود پس از جراحی 

پس از جراحی دست بیمار پانسمان می‌شود. امکان دارد جهت انجام فعالیت‌های مختلف در منزل، بیمار به کمک نیاز داشته باشد؛ چرا که در زمان بهبود بایستی از دست به‌ طور کامل مراقبت و محافظت شود. جهت افزایش سرعت بهبودی باید از مرطوب شدن پوست و بخیه‌ها جلوگیری شود.

بخیه‌ها در حدود دو هفته پس از جراحی برداشته می‌شوند. معمولاً درد و بی‌حسی پس از جراحی سریع بهبود پیدا می‌کنند.

احساس درد به هنگام لمس پس از جراحی طبیعی می‌باشد و امکان دارد برای چندین ماه ادامه داشته باشد.

به ندرت امکان دارد در کمتر از پنج درصد از افراد، علائم  پس از جراحی تونل کارپال دوباره ایجاد شوند.

تغییر  در نحوه انجام حرکات مداوم، نظارت بر تعداد انجام این حرکات و همچنین تغییر در مدت زمان صرف شده جهت استراحت بین فعالیت‌ها و حرکات مداوم در جلوگیری از آسیب‌دیدگی مجدد مؤثر می‌باشند. 3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.drdr.ir
3.www.tehranpain.ir